M a c a s a m h l a
.
“Never Let Me Go”
le
Kazuo Ishiguro
Peadar Bairéad
.
Sa bhliain 2005 a cuireadh cló ar an leabhar neamhghnách seo, a chéaduair, agus seo an séú húrscéal a shil chugainn ó pheann líofa an tSeapánaigh seo, a bhfuil cónaí air, óna óige, i Londain Shasana. Rugadh Kazuo sa tSeapáin, i dtús na gcaogaidí, ach tháinig sé go Sasana, agus é ina ghasúr, thart ar sé bliana d’aois. Scríobh mé píosa, tamall de bhlianta ó shoin, faoi leabhar eile dá chuid, “When We Were Orphans”, leabhar a bhí ainmnithe don Booker Prize, sa bhliain 2000. Agus ní call dom a rá, go bhfuil clú agus cáil bainte amach i ngort guagach na litríochta, ag an údar ildánach seo. Bhronn na Sasanaigh an OBE air, sa bhliain 1995, i ngeall ar a sheirbhísí do shaol liteartha na tíre sin, agus bhronn na Francaigh, “Chevalier de l’Ordre des Arts et des lettres” air, sa bhliain 1998, lena n-aitheantas siúd dá shaothar, a chur in iúl.
Suíonn an t-údar a scéal i Sasana, i nóchaidí déanacha na haoise seo caite. Sa scéal seo, tugann an t-údar ar thuras rúnda sinn, le saol an ghrúpa speisialta seo ógánach, a chur faoin mhíocrascóp. Caithfear a rá, nach bhfuil sé ró-shoiléir, i dtosach, céard é go díreach atá ar siúl aige, agus déanta na fírinne, bíodh go mbeadh tuairim eicínt ag dhuine, ní leagtar an fhírinne lom faoi shrón an léitheora, go dtí deireadh an leabhair, d’fhéadfá rá.
Féach mar a chuireann sé tús lena scéal…
“My name is Kathy H. I’m thrity-one years old, and I’ve been a carer now for over eleven years. That sounds long enough, I know, but actually they want me to go on for another eight months, until the end of this year. That’ll make it exactly twelve years.”
Is dócha, go dtabharfadh duine faoi deara, nach dtugtar sloinne ar bith di, agus arís, chuirfeá ceist ort fhéin, cén sórt Cúramaí, nó “Carer” a bhí inti. Ar aon nós, fágadh ina “Carer” í, chomh fada sin, toisc go raibh sí ar fheabhas i mbun na ceirde sin.
“You do your best for every donor, but in the end it wears you down.”
Is soiléir nár ghnáthchúramaí, nó “Carer” a bhí inti, mar dhealródh sé, gur Donors a bhíodh á mbanaltracht aici. Sea, agus bhí sí ag éirí tuirseach dá gairm, is docha, agus dá thairbhe sin, thosaigh sí ag dul siar ar bhóithrín na smaointe, go dtí gort glórmhar glan na hóige, nuair a bhí sí fhéin agus a comrádaithe, á n-oiliúint, i Scoil speisialta, ar a dtugtaí Hailsham. Níor ghnáthmhúinteoirí a bhíodh ina mbun i Hailsham, níorbh ea, ach “Guardians”, a dheineadh chuile iarracht ar shaol sona, sásta, a chur ar fáil dóibh, sa Scoil speisialta sin. Spreagtaí na dálta chun filíochta agus chun chuile shaghas ealaíne, agus chomh maith le sin, bhíodh a sáith cluichí á n-imirt acu.
Bhí cairde speisialta ag Kathy H, nó ag “Kath”, mar a thugadh a cairde uirthi. Ruth, a bhí ar dhuine acu, agus Tommy, ar dhuine eile, agus d’fhás gaol faoi leith eatharthusan, gaol a mhair ar feadh a laethe i Hailsham, agus níos fuide anonn freisin, go deireadh a laethe. Níorbh í Kathy an t-aon duine sa scoil sin, a bhí gan sloinneadh, níorbh ea muis, nó ní raibh sloinneadh ar dhuine ar bith acu. Tá le tuiscint ó thús an scéil, nach raibh na Guardians ag tabhairt iomlán na fírinne dá ndaltaí, agus chomh maith le sin, rinne siad iad a dhíonadh ar chúramaí troma an tsaoil mhóir amuigh. Agus bíodh go gcuireadh corrdhalta ceist ar dhuine de na Guardians, b’in a bhíodh acu dá bharr, nó ní roinnfí an fhírinne leo. Rud eile a thugann an léitheoir faoi deara, nó nach bhfuil trácht ar bith ar Laethe Saoire, nó ar Thuismitheoirí! Cuma faoi sin, áfach, mar thug na Guardians le fios dá n-daltaí, go mba dhaoine faoi leith iad, agus rinne siad chuile iarracht ar charadas faoi leith a shnadhmadh eatarthu, caradas a bheadh ag teastáil go géar uathu, ar ball, nuair a bheidís mar chúramuithe, nó mar “Carers” dá chéile.
Tar éis do na daltaí sin, blianta fada a chaitheamh i Hailsham, théadh siad ar aghaidh ansin, le tamall a chaithamh in institiúd eile, ar a dtugtaí “The Cottages”.
“Eight of us who left Hailsham that summer ended up at the Cottages. Others went to the White Mansion in the Welsh hills, or to Poplar Farm in Dorset. We didn’t know then that all these places had only the most tenuous links with Hailsham.”
Ach cuireadh Kathy K, Ruth, agus Tommy chun na “Cottages” céanna sin, agus ar feadh tamaill, tuigeadh dóibh, go raibh dlúthbhaint idir Hailsham agus na Cottages sin, ach de réir a chéile, d’fhoghlaim siad, conas cúram a thabhairt do dheontoirí, agus diaidh ar ndiaidh, ina nduine agus ina nduine, cuireadh amach i mbun na ceirde sin iad. Tar éis dóibh tamall a chaitheamh ag banaltracht mar sin, d’iompaigh siad fhéin ina ndeontóirí. Tá an chuma ar an scéal, nár thuigeadar go bhféadfaidís a mhalairt a dhéanamh, toisc gurbh é sin a bhí i ndán dóibh, ó thús.
Léirítear an fhírinne dóibh, agus dúinne freisin, i ndeireadh an scéil, nuair a chuaigh Kath agus Tommy ar ais chuig beirt de “Ghuardians” Hailsham, – cé go raibh Hailsham fhéin dúnta go buan, faoin am sin, – le fáil amach, an bhféadfaí cead a thabhairt dóibh, éirí as an deonú, agus as an mbanaltracht sin, ar feadh roinnt bheag blianta, le deis a thabhairt dóibh maireachtáil i bhfochair a chéile, mar ghnáthlánúin. Ba ghearr gur tugadh le fios dóibh, nach raibh a leithéid indéanta, ar aon tsaghas cuma, agus nach raibh rompu, ó thús, ach an t-aon dán amháin, agus b’in a bheith ina ndeontóirí, sa chaoi go bhféadfaidís a mbaill bheatha a dheonú, ar mhaithe le gnáthdhaoine, nó níor ghnáthdhaoine iadsan, olc maith nó dona, mar i ndáiríre, ba é a bhí iontusan nó, Macasamhla, nó “Clones”, faoi mar thabharfadh lucht an Bhéarla orthu, agus ba é cúis ar gineadh iad, nó le baill bheatha oiriúnacha a chur ar fáil dóibh siúd ar ar bunaíodh a mbeith, a chéaduair. Ag an bpointe sin den scéal, leathann gruaim dorcha trasna spéir an úrscéil, agus mothaíonn an léitheoir fhéin trua agus comhbhá leis na créatúir sin, a thosaigh a saolré, i Hailsham. Níl dabht ar domhan, ach go ndéanann an t-údar an-iarracht ar cheist seo na “Macasamhla” a ionramháil, ar bhealach báúil, agus ag an am gcéanna, éiríoinn leis ábhar conspóideach, corraitheach, scannraitheach, a chur i mbéal an phobail, tri shaol fodhaonna, duairc, éadóchasach, a chruthú mar chúlra dá scéal.
Gura fada uainn an saol fodhaonna céanna sin.
.
.
.
.
English 
Gaeilge