by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
A n T a o i s e a c h .
*******************
.
The Taoiseach…………………………………………..céadchló…………2003.
le
Peter Cunningham…………………………………………………………€19.99.
.
**********************
Cuireann an t-údar in iúl dúinn, i dtús an leabhair seo, nach stair atá idir chamáin aige, chomh fada is a bhaineann sé leis na carachtair a léirítear ann, ach gurb é atá i gceist aige nó na fórsaí a tháthíonn le chéile iad, fórsaí cosúil le paisean, eagla, brú, agus mothúcháin, níl aon chur i gcéill i gceist, chomh fada is a bhaineann sé leis na fórsaí céanna sin.
“This story is about people and power, and about the forces that bring them together. The people are works of fiction. But the passions, the fears, the pressures and the emotions are real.”
Ach, nuair a léann tú sin arís, tuigtear duit, nach ró-éasca an gnó é, earraí teibí, cosúil le cumhacht, agus na cumhachtaí pearsanta sin, a scaradh go huile is go hiomlán, o na daoine a ndeachaigh na fórsaí céanna sin, i gcionn orthu, le linn dóibh bheith ar ardán rialaithe an náisiúin. Ach scaoilimis sin tharainn, ar eagla go ndéarfaí nach raibh sa mhéid sin ach séimeantaic.
Tá an Réamhrá spéisiúil freisin, nó sa Réamhrá sin, cuireann an scéalaí, nó fear inste an scéil, in iúl dúinn, gur chuir sé an scéal seo i dtoll a chéile in achar lae, nó bíodh gur chuir sé an gnó sin ar an méar fhada, sách fada, i ndeireadh na dála, agus d’fhonn é fhéin a shlánú, tuigeadh dó nach raibh an dara rogha aige ach an scéal seo faoin Taoiseach, agus a ré, a chur ar phár, tharla nach raibh an dara duine beo a d’fhéadfadh sin a dhéanamh ach é fhéin amháin. Tá faoi, an fhírinne a insint, fiú dá dtitfeadh na spéartha. Ghortófaí daoine, é fhéin ina measc, b’fhéidir, ach dhéanfadh sé a raibh le déanamh aige.
Tuige nach bhféadfadh éinne eile an gnó sin a dhéanamh chomh héifeachtach, cruinn, leis, an ea?
Bhuel, mhair seisean faoi scáile an Taoisigh, Harry Messenger, óna laethe scoile anuas, agus b’eisean an “Fixer” a scaoil gach cruachás don Harry céanna sin. Sea, mh’anam, bhí fhios ag “Bunny” Gardener (an scéalaí) cá raibh na coirp uilig curtha! Ba bhuntáiste dó an t-eolas sin amanta, ach amanta eile, a mhalairt a bhí fíor.
Anois, agus an scéal seo á léamh againn, tugaimid faoi deara, mar a phreabann an t-údar ó thréimhse amháin, go tréimhse eile, de réir mar a oireann dó, agus déanann sé é sin, chomh sciliúil, cliste, sin, gurb ar éigean a thugann an léitheoir faoi deara é, ach ní féidir aon mhilleán a leagan ar an údar faoi sin, nó tugann sé na dátaí dúinn go rialta, tríd an scéal, ó thús deireadh, go háirithe, nuair a thugann sé léim siar, nó chun tosaigh, thar bhearna na mblianta.
Cuireann sé tús lena scéal i Márta na bliana 1992, agus an scéalaí, Bunny Gardener, an “Fixer”, ar a bhealach trí shráideanna lár na cathrach, le coinne a choinneáil le Chris Foy, atá anois i gceannas, go sealadach, ar Chomhlacht ollmhór Foy, de thaisme, d’fhéadfá a rá, a tharla a leithéid, nó ba é a tharla nó gur gabhadh a deartháir, Barry Foy, an té a bhí i gceannas, go nuige sin, gabhadh é, amuigh i bhFlorida, é dallta as a mheabhair le drugaí, stríopach ina sheomra aige, é fhéin striopáilte ina “pheilt”, agus é ag bagairt go léimfeadh trí fhuinneog scríobaire spéire amach. Tháinig na póilíní. Gabhadh é. Tháinig abhaile. Ghabh a leithscéal go poiblí. Ach má sea fhéin, ní raibh an deirfiúr, Chris, sásta ligint dó fanacht i gceannas Chomhlacht Foy feasta. Theastaigh uaithi fáil réidh leis, agus b’in sin.
Nach gcuirfeadh sin eachtraí ón saol s’againne, i gcuimhne do dhuine?
Bhuel, ar aon nós, chuir Chris agus Bunny an scéal trí chéile, agus mhínigh Chris, a raibh beartaithe aice a dhéanamh. Chuir Bunny comhairle uirthi, ach chuir Chris chríoch lena gcomhrá, trí cheist a chur ar Bhunny..
“Do you know one thing I’ve never been able to understand? I’ve never been able to understand what a man like you saw in Harry Messenger.”
Nach breá an áit le scéal dá leithéid a thosú? Mar nárbh é eachtra dá leithéid, i ndáiríre, a lig tréad cat as mála na rún faoin gCoiste Órga úd, a raibh diallait agus béalbhach buailte acu ar chapall an Stáit s’againne, le tamall maith de bhlianta roimhe sin.
Diaidh ar ndiaidh ansin, téann Bunny siar ar chúrsaí, é ag leagan os ár gcomhair amach, mar a d’éirigh le Harry Messenger, greim docht, ceart, a fháil ar shrian na cumhachta, agus ag an am gcéanna, d’éirigh leis, an beart sin a dhéanamh, gan méarlorg ar bith, nó lide dá laghad, d’fhéadfá a rá, a fhágáil ina dhiaidh.
Go gairid ina dhiaidh an túis sin, tógann an scéalaí siar muid, agus feicimid an Taoiseach agus a lucht leanta ag Ráschúrsa Longchamps, i bPáras na Fraince, i nDeireadh Fómhair na bliana 1987, cúig bliana roimhe sin, agus Harry i mbarr a mhaitheasa agus a chumhachta, agus é ina dhia beag acu siúd a bhí thart air. Thuigfeá go raibh margadh eicínt á dhéanamh aige le Prionsa Arabach, dárb ainm, Abdul Alman, margadh a thiocfadh i gcabhair ar an dTaoiseach ar ball, lena fhiacha sna Bainc a ghlanadh. Tharla, an lá céanna sin, lá na rástaí, gur tháinig deartháir Chris Foy, Barry, isteach chucu ag na rástaí úd. Bhí “tete a tete” aige le Harry Messenger, agus roimh imeacht dó, thug sé sintiús láimhe, i gclúdach litreach, do Harry.
“Thanks young fella.!”
“Never be short Taoiseach. God bless you.!”
Chualamar rud eicínt cosúil le sin cheana, nár chuala?
Chuaigh Bunny siar bóithrín na smaointe ansin, agus arís agus arís eile, tríd an scéal ar fad, déanann sé amhlaidh, agus insíonn dúinn mar a ndeachaigh sé fhéin agus Harry, agus baicle eile gasúr, chuig Scoil Naomh Peadar, le chéile, thiar i lár na ndaichidí. D’fhás siad uilig suas le chéile, ach ghlac siad uilig, agus Bunny freisin, chomh maith le duine, ghlac siad le Harry mar cheannaire, a raibh a ndílseacht tuillte aige, agus dlite dó. Ach, thar éinne eile, bhíodh Harry ag brath i gcónaí ar Bhunny, le chuile fhadhb a scaoileadh dó, sea, agus ba mhaith an sás chuige sin é an Bunny céanna sin, nó níor theip riamh air seift eicínt a cheapadh, le ceann an chinnire a shábháil ón gcroch!
Déantar tagairt ansin dóibh, mar dhaoine fásta, agus Harry ag dul le poliatíocht. Tagairt freisin do Thrioblóidí an Tuaiscirt, agus an bhaint a bhí ag Messenger leo. Theip air sa bhfiontar sin, chomh fada is a bhain sé le cúirteanna na tíre seo, agus thuigfeadh duine ar bith go raibh a rás ar an gcúrsa polaitíochta rite, ach, lean sé air, ag obair, is ag obair, os ard agus os íseal, go dtí gur éirigh leis gradam an Taoisigh fhéin a bhaint amach dó fhéin, agus nárbh eisean a d’úsáid an chumhacht, a ghabh leis an ngradam sin, go neamhscrupallach. Tuigeadh dó, go raibh bua feasa aige, agus dá bharr sin, go raibh dílseacht agus pátrúntacht an náisiúin tuillte aige, sea, agus ba bheag nár éirigh leis sa mhéid sin. Ach, ní mhaireann rith maith ag an each i gcónaí, agus ba é an dála céanna ag Harry é. Tháinig an lá gur thit an teach cártaí, a bhí tógtha chomh cúramach sin aige, anuas sa mhullach air. Agus i ndeireadh na feide, cé shéid an fheadóg air? Sea, an “Fixer” fhéin a rinne é a “fixeáil” i gceart, ar deireadh thiar, nuair a chuir sé ina luí ar Chris Foy, gur chóir dise na cuntasóirí a ghlaoch isteach, le cúrsaí an chomhlachta, faoi cheannas Barry, a scrúdú. Ba é an scrúdú sin a leag an teach cártaí úd, a bhí tógtha chomh cúramach sin ag an Taoiseaach agus a chomhleacaithe.
Féach mar a tharla, nuair a dúirt Bunny le Chris, gur chóir di Barry a bhriseadh as a phost i gComhlacht Foy…..
“ ‘You’re serious, aren’t you?’ She said at last.
‘More than I’ve ever been. Now, go out and make that call and tell that firm of auditors that they’re to get started first thing tomorrow morning’.
She smiled – ‘I should have known, really’.
‘Do it now’, I said. –‘Do it for me’.”
Caithfear a rá anseo, go raibh iriseoir cáiliúil ag déanamh a míle dícheall, agus í ag iarraidh rúin an Choiste Órga a scaoileadh freisin, agus bheadh orainn a rá gur éirigh go seoigh leise freisin. Ní gá dom ainm a chur uirthise, ach oiread!
Léitheoireacht éigeantach, dóibh siúd a bhí suas le linn na scannal uilig a chráigh an tír s’againn, le breis is dhá scór bliain anuas, nó scalfaidh an leabhar seo tóirse an scéil ar imeachtaí casta na ré sin. Agus dóibh siúd, nach raibh suas le linn na ré sin, bhuel, más uathu ciall ar bith a bhaint as an ré chéanna sin, níl le déanamh acu ach an leabhar suimiúil, spreagúil seo a léamh.
An-saothar, corraitheach, dea-scríofa, a leagann a mhéar ildánach ar chuisle na Banban, le linn di bheith faoi gheasa ag Ridirí an Choiste Órga.
*******************
Peadar Bairéad.
*******************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
.
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
……………Ar leanuint on tseachtain seo caite………….
.
Bhíomar ag caint, an tseachtain seo caite, faoi eachtraí agus imeachtaí an 18ú Lúnasa, 2003, agus muid ar ár slí ó Chardiff by the Sea go Pismo Beach, fan chósta álainn Chalafóirnia. Seo cuntas ar imeachtaí an lae ina dhiaidh sin
.
An Mháirt, an 19ú Lúnasa 2003
Santa Barbara
In ár suí le giolc an ghealbhain, bíodh nár chualamar gíog nó míog ón éinín céanna sin, nó ó éan ar bith eile, dá ndéarfainn é, nó bhí an tÓstán, an Encina Lodge & Suites, suite i lár na cathrach, agus tar éis dúinn seal a chaitheamh dár n-ullmhú fhéin, agus tar éis dúinn bricfeasta blasta a chaitheamh, chaitheamar seal ag iarraidh rud eicínt a fhoghlaim faoi stair na cathrach seo, Santa Barbara. Is fada siar a théann scéal an ionaid álainn seo, nó bhí Indiaigh ag cur fúthu sna bólaí seo, i bhfad sular tosaíodh ag coinneáil cuntais ar stair a gciníocha. “Chumash” a thugtaí ar na daoine sin, agus táthar den tuairim, go mbíodh idir 8,000 agus 10,000 den chine sin, ag cur fúthu, an tráth úd, sa dúiche ina bhfuil Santa Barbara suite anois. Thógadar tithe dóibh fhéin, ach ó tharla gurbh as craobhacha, agus giolcacha, a tógadh iad, ní haon ionadh nach bhfuil a dtásc nó a dtuairisc le fáil ag seandálaithe, sa lá atá inniu ann. Mhair na daoine sin ar thoradh nádúrtha na talún, sa limistéar thart orthu. Bhíodh sméara, caora, préamhacha, síolta, coiníní, ioraithe, agus a leithéid, maraon le héisc agus sligéisc, mar bhia agus mar bheatha acu. Ba dhream iad a sheol fan an chósta freisin, i gcuracha móra fada, curacha a d’iompródh idir dheichniúr agus dháréag!
Juan Rodriguez Cabrillo
Briseadh isteach ar shaol sona na dtreabhanna sin áfach, sa séú haois déag, sa bhliain 1542, caoga bliain i ndiaidh do Cholumbus spág a leagan ar chósta an Domhain Úir a chéaduair, nuair a shroich Juan Rodriguez Cabrillo agus a lucht leanúna, i ndá long, an San Salvador agus an Victoria, nuair a shroich siad cósta Shanta Barbara, agus nuair a d’fhógair siad gur le Rí na Spáinne feasta, an fearann sin. Ba Phortaingéileach é Cabrillo, i seirbhís na Spáinne, agus é ag iarraidh teacht ar an “Northwest Passage”, agus tá’s ag an saol mór inniu, go mba shaothar in aisce dó é, a leithéid de shaothar a chur air fhéin, ach ní raibh a fhios sin aige, nó ag a lucht leanúna, ag an am sin. Chaill na Spáinnigh suim sa dúiche sin, ar feadh trí scór bliain, agus ansin, i Nollaig na bliana 1602, tháinig Vizcaino ar an dúiche sin arís, ar an gceathrú lá, de Mhí na Nollag, féile Santa Barbara, agus b’in mar a baisteadh Santa Barbara ar an ionad álainn sin.
Praesidiónna á dtógáil
Ach arís, níor ró-shuim leis an Spáinn an limistéar sin, nó i ndáiríre, níor chuir siadsan spéis ar bith i gCalafóirnia, go dtí déanach go maith san ochtú haois déag, nuair a chonacthas dóibh, go raibh cumhachtaí móra eile, an Rúis ina measc, ag cur suime nár bheag, i gcósta Chalafóirnia. Ba ansin a thug an Rí an t-ordú dá mhuintir i Ríocht Spáinneach Mheicsiceo, bunáiteanna, nó Presidiónna, a bhunú i San Diego agus i Monterey, le cos i dtaca sa limistéar sin, a thabhairt don Spáinn fhéin. In Aibreán na bliana 1782, thóg an lieutenant Jose Francisco de Ortega, agus a chuid saighdiúirí, Presidió mór, le freastal ar an limistéar sin. Anois, bhí ár seanchara, Junipera Serra, fear ar labhair muid faoi cheana, ar an bhfód freisin, agus é ar intinn aige Misin a thógáil ar na láithreacha sin freisin, ach cuireadh ina choinne, agus dhiúltaigh an Gobharnóir cead tógála dó i Santa Barbara, go dtí go mbeadh an Presidió tógtha, ach bhí Serra aosta, lag, spíonta, ag an am, agus ba é a dhein sé nó filleadh ar Mhonterey, le bás d’fháil. Sa bhliain 1793 d’fhógair Gobharnóir Chalafóirnia, go raibh Presidió Santa Barbara ar an bPresidió ab fhearr i gCalafóirnia uilig, agus nuair a bhí sé críochnaithe ar fad, sa bhliain 1797, chlúdaigh sé bloc cathrach. Ach le filleah ar scéal an Mhisin…
Misean Santa Barbara…1785…
Sa bhliain 1785, dhá bhliain i ndiaidh bhás Junipero Serra, tháinig aiféala ar an nGobharnóir nua, agus thug cead do na Proinsiascánaigh Misean a thógáil i Santa Barbara.
An bhliain dár gcionn, tháinig an Padre Fermin la Lasuén, agus beirt bhráthar ina chomhluadar, agus chuireadar rompu an Misean sin a thógáil. Bhí socraithe acu, an Misean a choisreacan, go hoifigiúil, ar an 6ú lá de Nollaig na bliana sin 1786, Lá ‘le Santa Barbara fhéin, agus cé nach raibh an Gobharnóir ar an bhfód, le páirt a ghlacadh sa cheiliúradh, leanadar ar aghaidh dá éagmais. Chuireadar searmanas eile ar siúl, tamall ina dhiaidh sin, nuair a tháinig an Gobharnóir ar chuairt chucu. Chuir Rí na Spáinne fhéin cloig chucu, don Mhisean sin. Tar éis dóibh bheith tamall i mbun oibre misinéireachta sa dúiche sin, bhí de thoradh ar a gcuid oibre, gur baisteadh 70 de threibh an Chumash, agus tháinig siadsan chun cónaithe sa Mhisean. “Neophytes” a tugadh orthusan, agus múineadh an creideamh dóibh, agus chomh maith le sin, múineadh scileanna i bhfeirmeoireacht, i siúinéireacht, i gcócaireacht, i mbuildeáil, agus i bhfíodóireacht dóibh. Taobh istigh de bhliain, bhí 307 Nuachreidmhigh ina gcónaí sa Mhisean, agus bhíodar tar éis Séipéal adóibe a thógáil, maraon le teach na mbráthar, gráinseach, cistin, ceardlann adhmadóireachta, agus seomra súdaireachta.
Fás as cuimse
Ní gá a rá, gur éirigh, thar na bearta, leis an Misean sin Santa Barbara, agus i ngearraimsir, bhí fás thar cuimse tagtha ar chuile ghné den tionscadal céanna sin. Agus, murab ionann is an Presidió, mar a raibh na saighdiúirí beo, bocht, gan léinte, gan airgead, gan pá, gan tada len iad a choinneáil sa Phresidió, ach a ndílseacht dá dtír agus dá n-oifigigh. Bhí lucht an Mhisin ag cur fúthu i dtír na flúirse, sa chaoi go raibh an áit féinchothaíoch, taobh istigh d’achar an-ghearr.
.
“N’hfeadar ar mhaith libh tuilleadh a léamh faoin turas céanna sin, fan an Chosta, suas chomh fada le Pismo Beach?
Slán go fóill……….
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
A r n a M i s i n . 14 .
Tough Employer!
An babhta deiridh, bhíomar ag caint ar an gcaoi a dtugadh William Randolph fhéin cuairt ar San Simeon, uaireannta nuair ba lú súil ag éinne leis, agus sa chaoi sin, tharla ar chuairt amháin díobh sin go ndeachaigh an aimsir chun donais ar fad, ar fad, agus ba bheag nár préachach é fhéin agus pé cuairteoirí a bhí in éindigh leis, ar aon chuma, léiríonn a mhíshástacht le cúrsaí, an tráth sin, an chaoi ar theastaigh uaidh go mbeadh a chaisleán, ní hamháin álainn, ach compórdach, sláintiúil, ag an am gcéanna. Féach mar a chuir sé a mhíshástacht in iúl dá ailtire…….
We are leaving the hill. We are drowned, blown and frozen out. Before we build anything more let’s make what we have built practical, comfortable and beautiful. If we can’t do that we might just as well change the names of the houses to Pneumonia House, Diphtheria House and Influenza Bungalow. The main house we can call the Clinic.
Sea, mh’anam! Níorbh aon ribín réidh é an tUasal William, nó d’fhéadfá a rá ago raibh faobhar ar a theanga a bhearrfadh (shave) duine! Ach má sea fhéin, bhí bua na foighde ag a ailtire, nó is cosúil go raibh an scil céanna sin foghlamtha, agus foghlamtha go maith ag Miss Julia. Breathnaigh freisin ar “Linn Neptune”, Thóg sé dhá bhliain déag orthu an tionscnamh sin a chríochnú. Thosaigh siad air sa bhliian 1924, ní raibh ón Máistir ach Linn bheag, agus gairdín deas pictiúrtha (landscaped) timpeall uirthi, ach dhá bhliain ina dhiaidh sin, nuair a bhí an gnó sin curtha i gcrích, geall leis, dúirt William Randolph gur theastaigh Linn i bhfad níos mó uaidh, Linn a bhféadfadh daoine snámh inti. Chuaigh Miss Morgan chun oibre arís, agus bhí an gnó sin curtha i gcrích aice, sa mbliain 1927. Bhí go maith, ach sa mbliain 1934, tháinig Hearst chuice arís, agus an babhta seo, theastaigh uaidh go ndéanfaí an Linn a leathnú tuilleadh, le slí a dhéanamh do Theampall Gréagach, agus ionas go bhféadfaí tuilleadh dealbha a shuíomh timpeall na Linne. Caithfidh gur chuir na hathruithe céanna sin as go mór don ailtire (architect), ag an am, ach, nuair a bhreathnaíonn muidinne ar an earra críochnaithe anois, feictear dúinn, gurbh fhiú an tairbhe an trioblóid uilig sin, nó bheadh sé deacair an “Nepture Pool” a shamhlú ar bhealach ar bith eile, ach sa chaoi ina bhfuil sí anois.
Sampla eile den chaoi a ndéanadh Hearst a intinn a athrú faoi phleananna an Chaisleáin, isea an chaoi ar chuir sé iachall ar Julia, na Túir a athrú, agus a mhéadú, nuair nár thaitin a gcuma leis, agus sin tar éis dóibh a bheith tógtha de réir an chéad phlean. Dá mba ailtire eile a bheadh i mbun oibre ag Hearst, déarfadh sé leis dul ag feadaíl, agus an caisleán a thógáil é fhéin, ach, de réir dealraimh, bhí Julia Morgan lán tsásta glacadh le treoracha a fostóra, agus pleananna nua a dhréachtadh dó, agus dár ndóigh, chuir sí sin uilig ar an mbille! Bean ghnó den scoth ab’ ea Julia s’againne! Agus nuair a chuireann tú san áireamh gur chuir Julia suas leis na céapair sin, ar feadh seacht mbliana is fiche, tuigtear dúinn, go mba charraig ar fhoighid í freisin.
….Compulsive Collector….
Labhair mé cheana faoi Hearst an bailitheoir. Bhí sé tugtha don bhailiú, faoi mar a bheadh meisceoir tugtha don ól. Ní raibh leigheas aige air, agus tráth amháin, bhí na cúig stórais, a bhí aige i San Simeon, ag cur thar maoil le seandachtaí, agus le hoibreacha ealaíne, de chuile chineál. Ní call a rá, gur bhain sé úsáid astu sin, lena Chaisleán a mhaisiú, nó b’fhéidir go mbeadh sé níos giorra don bhfírinne, dá ndéarfainn gur bhain sé úsáid as an gCaisleán, leis na seandachtaí, agus leis na hoibreacha ealaíne, a chur ar teaspáint ann. Agus nuair a bhí an Caisleán lom lán leo, bhain sé úsáid as na caisleáin eile, agus as na hárais eile, a bhí aige, leis an bhfarrasbarr (surplus) a chur ar teaspáint iontu siúd, agus chomh maith le sin, thug sé roinnt áirithe díobh do Hollywood, le húsáid a bhaint astu, mar áiseanna sna scannáin, agus tugadh tuilleadh fós ar iasacht chuig dánlanna áirithe, ar iasacht. Bhí a dhúil sa mbailiú chomh mór sin, nach bhféadfadh sé stopadh, agus sa tslí sin, ní raibh áit aige don méid a bhailigh sé a chrochadh nó a úsáid.
….Important Visitors….
Labhair mé cheana, faoin méid cuairteiori a bhíodh ag triall ar Hearst Castle, seachtain i ndiaidh seachtaine, nó dhealródh sé (it would appear), go mba dhuine an-chuideachtúil é Hearst, amach is amuigh, agus ní call dom a rá, go mbíodh “creme de la creme” d’uaisle na ré sin, ar chuairt ann, bíodh nár aithníodh uaisleacht, nó gradam, dá laghad, nó dá mhéad, i measc na gcuairteoirí céanna sin. B’ionann íseal agus uasal ag bord Hearst, ina Chaisleán. Ach breathnaigh ar chuid de na hainmneacha atá le fáil fós ar liostaí na gccuairteoirí sin, agus tuigfidh tú cad chuige a bhfuilim. Ar na liostaí sin léitear ainmneacha ar nós……
Charles Lindberg, the Duke and Duchess of Windsor, Calvin and Grace Coolidge, Winston Churchill, Charles Chaplin, James Stewart,
agus tuilleadh dá leithéid. Mura raibh cuireadh ó Hearst agat, an tráth úd, ní raibh seans dá laghad agat spléachadh a fháil ar Chaisleán Hearst, nó ar a thimpeallacht, nó bhíodar i bhfad ón mBealach Mór, agus dár ndóigh, ba le Hearst an ceathrú milliún acra sin, a bhí thart ar an gCaisleán céanna sin, agus choinníodh sé sin píosa maith amach ó San Simeon, agus ón gCnoc Draíochta, thú.
Sa bhliain 1937, agus an domhan mór frí chéile, agus ag sleamhnú leis i dtreo a bhasctha, tharla go raibh Hearst fhéin i dtrioblóid, nó dá shaibhre é, tamall roimhe sin, bhí a chorporáid $126 mhilliún i bhfiacha. B’éigean don bhfear mór gearradh siar go mor, ar a chuid tionscadal, ar an gCnoc Draíochta, ach faoim mbliain 1945, nuair a bhí an Dara Cogadh Domhanda thart, thosaigh sé arís, ar roinnt áirithe a dhéanamh ag San Simeon. Sa bhliain 1947, d’fhág William Randolph Hearst a Chaisleán don uair dheiridh, nó bhí ag teip ar a shláinte. Bhásaigh sé, sa bhliain 1951, agus ansin, tar éis a bháis, cuireadh lán stad le an tógáil ar an gCuesta Encantada, agus bíodh go raibh an oiread sin curtha i gcrích ag Hearst agus ag Morgan, faoin am sin, bhí tuilleadh maith fós, a fágadh gan chríochnú, ag an bpointe sin.
….Gifted to the State….
Faoin mbliain 1957, bhronn Corporáid Hearst an Caisleán, agus tailte iomadúla timpeall an Chaisleáin, ar Stát Chalafóirnia, ionas go ndéanfadh siadsan cúram díobh feasta. Níor fágadh clann Hearst ar an mblár folaimh áfach, nó fágadh cuid den Eastát, arbh fhiú thart ar $220 milliún, acusan, i bhfoirm iontaobhais (in the form of a trust). Fágadh an rainse ollmhór sin acusan, agus oibrítear na tailte sin, mar rainse, anuas go dtí an lá atá inniu ann. D’oscail an Stát Caisleán San Simeon don phobal, sa bhlain 1958, agus ar ball, tógadh Ionad Fáiltithe, agus Iarsmalann, ar an talamh réidh ag bun na gcnoc, cúig mhíle ón gCaisleán, le freastal ar na mílte, agus na mílte, ar theastaigbh uathu cuairt a thabhairt ar an gCaisleán is cáiliúla ar domhan, agus sa lá atá inniu ann, déanann siad freastal ar thart ar mhilliún cuairteoir in aghaidh na bliana a thagann ar oilithreacht chun an Chaisleáin. Ní call a rá, gur fhostaigh siad na céadta saineolaithe le cúram a dhéanamh don bhfoirgneamh agus dá bhfuil de sheoda luachmhara carnaithe istigh ann.
Ní dhéanfaidh muid dearmad go luath, ar an lá iontach sin, a chaith muid ar chuairt i gCaisleán San Simeon, ar shléibhte Santa Lucia. Ba lá dár saol é. Tá súil agam, gur bhain tú taitneamh as bheith in éindigh liom, fan an bhealaigh.
*************
Peadar Bairéad.
*************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
An Dá Shaol
.
Nuair a shiúlaimse timpeall gach lá,
Ní bhímse im aonair go buan,
Nó im’ fhochair, dofheicthe, taibhsiúil,
Gluaiseann Lucht Neimhe faoi rún.
.
Siúlaim leis an Rí is lena Chúirt,
Idir Chór na nAingeal is na Naomh,
In éineacht liom freisin, gan teip,
Siúlann lucht Purgadóra na bpian.
.
Uaireannta, táid soiléir, geal, glé,
Is cloisim a gcomhrá gan locht,
Ach laethanta eile, Mo Nuar!
Ní bhíonn ann ach cogar is tost.
.
Ach nach ’in é dán theaghlach Chríost’,
Ar thóir fhís an chreidimh neamhaí,
Anois, maireann i dtír na bhfuíoll,
Ach arís, i bhfásach gan chríoch.
.
Sin mar a phromhtar ár miotal,
Sin mar a thriailtear ár luach,
Sin mar a nitear ár n-anam,
Lena ullmhú don bheatha atá buan.
.
******************************
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
An Monsignor Pádraig Ó Fiannachta ar lár
.
Peadar Bairéad
.
Ní raibh ach breacaithne agam fhéin ar an Athair Pádraig Ó Fiannachta, ach tuigeadh dom, thar bhlianta fada, go mba fhathach é i saothrú na Gaeilge agus iomaire na teanga sin á bhasladh go blasta aige, agus a dhúthracht á chaitheamh aige i ngort guaireach na teanga sin ag an leibhéal ab aoirde agus ba scolártha. Casadh orm cupla babhta é, thíos in Iorras, i gContae Mhaigh Eo, ag Éigse Riocard Bairéad, agus tá cóip de ‘An Leabhar Aifrinn’ – ar dhein sé fhéin eagarthóireacht air, agus a cuireadh i gcló sa bhliain 1978 –, a bhronn sé orm ag Éigse Riochard Bairéad, sa bhliain 1986, thíos i nGaoth Sáile, ar an ócáid sin. Tá ‘An Leabhar Aifrinn’ sin agam fós, agus meas dá réir agam air.
Rugadh Pádraig sa bhliain 1927, i nGaeltacht Chiarraí, agus tógadh sa dúiche sin é. Nuair a bhí a bhunoideachas agus a mheánoideachas críochnaithe aige, chuaigh sé le sagartóireacht, agus chuige sin, thug sé Coláiste Mhá Nuad air fhéin. Oirníodh ina shagart é sa bhliain 1953. Chaith sé seal sa Bhreatain Bheag, mar ar fheidhmigh sé, ar feadh seal, mar shagart cúnta, agus ag an am gcéanna, chuir sé sár-aithne ar an mBreatnais. Ar ball, ceapadh é mar Ollamh le Gaeilge i Má Nuad, sa bhliain 1960. Ba fhathach ar léann agus ar thaighde é, feadh bhlianta a Ollúnachta.
Bhásaigh an Monsignor Pádraig Ó Fiannachta ar an gcúigiú lá déag d’Iúil 2016.
Ailt Adhmholta
Chuir mé spéis agus dhá spéis sna hailt adhmholta a scríobhadh, iar bhás dó. bhí píosa breá againn ó pheann cumasach Mhichíl Uí Dhiarmada ag an am, nó bhí aithne phearsanta ag Micheál air, mar deir sé go raibh an tAthair Pádraig mar Ollamh aige tráth, agus ba shoiléir go ndeachaigh an Fiannachtach i gcionn go mór air, ag an am. Bhí cupla píosa breá eile le léamh, ag an am, faoi bhuanna an tsagairt léannta sin, agus b’ábhair spéise dom iadsan freisin.
Tá’s ag madraí an bhaile faoin’a shaothar i ngort na Gaeilge thar bhlianta fada a ré, go háirithe a shaothar mar aistritheoir scrioptúrach agus mar eagarthóir ar na hIrisí cáiliúla sin, ‘Irisleabhar Mhá Nuad’ agus ‘An Sagart’, maille lena lán eile ar an dtéad chéanna sin. Bhí mé i dteangmháil leis corruair mar eagarthóir, agus caithfidh mé a rá, gur mhór an chabhair agus an t-ugach a thug sé dom ar na hócáidí céanna sin.
Aistriú an Bhíobla go Gaelige
Ba é an tAthair Pádraig a d’aistrigh an ‘Bíobla Naofa’ go Gaeilge. Saothar ollmhór don scoláire aithnidiúil sin, agus b’eisean freisin a rinne eagarthóireacht ar Irisleabhar Mhá Nuad ar feadh breis agus dhá scór bliain. Ní call dom a rá, go mba fhile torthúil agus go mba scríbhneoir bisiúil é freisin, agus chomh maith le sin uilig, ba scoláire agus teangeolaí den chéad scoth é Pádraig s’againne. Is cinnte nach mbeidh a leithéid de thaighdeoir oilte, scolártha againn arís go luath.
Tar éis dó éirí as a Ollúnacht i Má Nuad, sa bhliain 1992, d’fhill sé ar fhód a dhúchais, agus ar ball ceapadh ina Shagart Paráiste i bparáiste Dhaingean Uí Chúis é sa bhliain 1993. Bhunaigh sé ‘An Díseart’, Institiúd tríú leibhéil, -le staidéar a dhéanamh ar an spioradáltacht Gaelach, – sa Daingean, i 1996. Bhronn ‘An Pápa Eoin Pól a Dó’ an teideal ‘Monsignor’ air, sa bhliain 1998. In éineacht lena shaothar mar shagart, lean sé leis ag saothrú na Gaeilge freisin, trí scríobh, trí eagarthóireacht, agus trína shampla don náisiún ar fad.
Pádraig s’againne
Nach mór an chaill, is nach crua an bhris é,
Ár scoláire léannta bheith sínte tláith,
Cé sheasfaidh feasta mar chrann taca farainn,
Nuair a leagfaidh gála ár n-oineach ar lár.
Fágadh ár nÉigse ina dílleachta céasta,
Gan chumas cumtha nó ceaptha dáin
A chaoinfeadh ár gcaill is ár mbuairt dólásach,
Is a dhúiseodh meanmna in Iathaibh Fáil.
.
B’é Dia na Glóire a thug dó an cuireadh,
Is b’é an tAingeal Gabriel a sheachad an scéal
Go raibh ionad réidh dó ag bord an Tiarna,
I measc scoláirí is filí a chine fhéin.
.
Mothóimid uainn thú, a Phádraig léannta
D’aghaidh shona, is d’iompar cóir,
Ach thuill tú d’áit ag bord an Tiarna,
I measc na Naomh go deo na ndeor,
.
Ár slán go deo leat a Ollamh oilte,
Nó ní fheicfear do leithéid arís go luath,
Ach coinnigh súil ar Iatha Phádraig,
Is tiocfaimid slán ó bhaol is ó bhuairt.
*******************************
.
English 
Gaeilge