by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
An Mhaith is an tOlc
Creid iontu, nó ná creid, ach caithfear a ghéilleadh go gcaitheann an duine daonna roinnt mhaith ama, i rith a shaoil, ag smaoineamh ar an dá earra céanna sin. Sea, ag smaoineamh, agus ag argóint fúthu, á meá, agus á meas, agus i ndeireadh na dála, ag iarraidh an mhaith a roghnú thar an olc, chuile bhabhta, sea, agus caithfear a admháil, nach gan stró, nó gan dua, a éiríonn leis caol-chasán sin na maithe a leanúint. Ní gá dhom a rá, nach bhfuil sé éasca nó simplí an mhaith chéanna sin a aithint fiú, corrruair, gan trácht in aonchor ar í a dhéanamh, ach is dócha go bhféadfá a rá, go bhfuil a choinsias ag an duine, lena chur ar an eolas, sna cúrsaí sin, agus ní gá a rá, go bhfuil ceangal idir an coinsias sin agus moráltacht, nó leagann an coinsias na rialacha síos don duine aonair, agus baineann an reasún agus an mhoráltacht leis an nduine céanna sin, a chéaduair, agus ansin leis an gceangal idir an duine aonair sin agus an pobal frí chéile.
Léann an tSagairt
Mo chuidse de, ó tharla gur cuireadh léann an tsagairt ormsa, ní call dom a rá, gur chaith mé blianta fada ag déanamh staidéir ar mhoráltacht, ar choinsias, ar Dhiacht, ar shaothrú na maithe, agus ar shéanadh an oilc. Ach, ag gabháil do staidéar dá leithéid, bíonn an baol ann i gcónaí, go ndíreodh duine a aire iomlán ar choinsias agus ar mhoráltacht an phobail, in ionad a dhíriú ar shlánú a bheithe fhéin, a chéaduair, agus ansin, go mbeadh ar a chumas dul ar thóir chaoirigh chaillte an tréada? Ach ní cúrsaí sagartóireachta, nó aoireachta, atá idir chamáin agam sa phíosa seo, ach ba mhaith liom an tóirse a dhíriú ar iompar an chathróra mar dhuine aonair, i dtosach báire, agus ansin mar bhall dá phobal. Tá’s againn go léir gur créatúr cuideachtúil é an duine daonna, créatúr nach bhféadfadh teacht i bhfoirfeacht i ndáiríre fiú, mura mbeadh páirt aige i gcuideachta tréadach daonna. Dá thairbhe sin, caithfidh sé deighleáil lena chomhluadar, ar bhealach cóir, ceart, morálta, díreach mar a bheadh seisean ag súil go ndeighleáilfeadh siadsan leis-sean. Agus leis an iompar ceart sin a rialú go hoifigiúil, cumtar córas éifeachtach dlithe, agus córas dleathach leis na dlithe sin a chur i bhfeidhm.
Tionchar ár ndlíthe
Má theastaíonn uainn breathnú ar éifeacht an chórais sin, níl le déanamh againn ach súil a chaitheamh ar ghnó ár bpóilíní, agus ar éifeacht ár gcúirteanna. Tar éis spléachadh a fháil ar na córais chéanna sin, is gearr go gcuirtear ar ár súile dúinn, chomh casta, céasta, cantalach, is atá feidhmiú na rialacha sin uilig. Feictear freisin, go gcumtar na dlithe sin, a chéaduair, mar chabbhair don daonnaí bealach na maithe a lorg agus a leanúint, agus nuair a tharlaíonn sé nach n-éiríonn leis san éileamh sin, ansin tógtar an cúisí os comhair na Cúirte, le fáil amach, an raibh sé ciontach i mbriseadh na rialacha úd, a cumadh ar mhaithe le leas an phobail. Má thuigtear go raibh sé neamhchiontach sna cúrsaí sin, scaoiltear leis, ach, má shocraítear go raibh sé ciontach, bhuel, ansin, daortar é, agus gearrtar pionós air, pionós a ghearrtar, leis an gcúisí, agus baill eile an phobail, a sheoladh feasta ar bhóthar a leasa.
Rialacha an Bhóthair
Breathnaigh ar rialacha an bhóthair, mar shampla, agus ar na dlithe a cumadh ar mhaithe le sábháilteacht an phobail a chothú. An dtugtar aird ar na rialacha agus ar na dlithe céanna sin? Ag magadh fúm atá tú? Comh fada is a bhaineann sé leis an ngnáth shaoránach, tá sé sásta na dlithe sin a bhriseadh, más dóigh leis, nach mbéarfaí air, agus déanfaidh sé de réir na rialacha sin, má cheapann sé go bhfuil baol láidir ann go mbéarfaí air dá dtabharfadh sé neamhaird ar na dlithe tráchta céanna sin. Má bhreathnaíonn tú ar iompar an duine sna cúrsaí sin, tabharfaidh tú faoi deara, go bhfuil bunús dá ndéanann sé neodrach go maith, ó thaobh móráltachta de. D’fhéadfadh duine tiomáint síos príomhshráid an bhaile ag céad Ciliméadar san uair, agus mura mbeadh éinne eile ar an saol, ní bheadh olc nó maith á dhéanamh aige, ach chomh luath is a chuireann tú daoine eile sa phictiúr, bhuel, ansin, ó tharla go bhfuil cearta ag na daoine eile sin, caithfear laincisí a chur ar shaoirse mo dhuine, sa chaoi nach mbeadh ar a chumas ansin olc a dhéanamh dá chomh-dhaoine. Sin an áit a thagann móráltacht agus consias isteach sa scéal, le gníomhartha an tsaoránaigh a shrianú, sa chaoi nach ndéanfadh sé dochar, nó olc, dó fhéin nó dá chomharsa. Sa chás sin, tagann an daonnaí faoi údarás dhá chumhacht, agus faoi dhlínse dhá chóras dlí, sé sin, faoi dhlí an Stáit agus faoi dhlí Dé, leirithe dó thrína choinsias.
An dá ‘b’Fhéidir!’
Ach b’fhéidir go bhfuil mo sháith ráite agam san alt seo faoi na cúrsaí céanna sin, nó tá mé ag ceapadh, go bhfuil daoine amuigh ansin, a déarfadh go bhfuil sé in am agam dul ag feadaíl………….Ach, ní bheadh a fhios agat. B’fhéidir go bhfuil daoine amuigh ansin a thuigeann a bhfuil á láimhseáil agam anseo, níos fearr ná mar a thuigimse é!
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Gaineamh Bhog Bhán
.
D’íslíomar a cónra chláir
I gciúineas caoin a huaighe,
Is ghuíomar dá hanam dil
Grásta is síocháin neimhe.
.
Líonadh isteach an uaigh sin
Le gaineamh bhog bhán Iorrais,
A thit mar chálóga grásta,
Gan trup, lá úd na Leice.
.
Is d’fhanamarna sa timpeall,
Mearaithe ag rún na beatha,
Ag seanchas is ag comhrá
Ar stair is ar ábhair reatha.
.
Taobh linn bhí tonnta na mara
Ag briseadh go cumhach cois trá,
In ómós do Cháit bhocht na gile,
Is ag guí uirthi suaimhneas gan chrá.
.
Mothóimid uainn thú, a dheirfiur,
Do chomhluadar caoin is do bhrí,
Go raibh tíos agat feasta sna Flaithis,
Faoi shíocháin is suaimhneas gan chríoch.
.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Faire Kilkenny
Nárbh é Edmund Spenser fhéin a bhaist an teideal “Faire Kilkenny” ar an gcathair s’againne, a chéaduair? nuair a scríobh sé sa “Faerie Queene” :-
“The next, the stubborne Newre, whose waters gray
By faire Kilkenny and Rosseponte boord.”
Ach ní gá dhom a rá, go dtéann scéal Chill Chainnigh i bhfad níos fuide siar sa stair na ré Spenser. Siar go dtí an tráth úd nuair a thóg Cainneach a Chill san ionad sin, Níltear ró-chinnte faoi dháta a bhreithe, ach deirtear, gur i bhfichidí an séú haois a saolaíodh é. Is é an scéal céanna é dála a bháis. Deirtear, gur sa bhliain 599, nó sa bhliain 600, a d’éag sé. B’fhéidir nach bhfuiltear cinnte faoi na dátaí sin, ach níl dabht ar domhan ach, gur i nDoire a rugadh é, agus gur uaidh a ainmníodh an Chathair Álainn s’againne.
Is cuimhin liom bheith in Albain, sa bhliain 1992, ar Chuairt na bhFilí, agus tharla gur thugamar cuairt ar Oileán scéirdiuil Thíríodh. Thugamar cuairt ar scoil ansin, agus tharla go raibh sruth lánGhaedhlice sa scoil sin. Rinneamar ár ndícheall píosa spraoi a chur ar fáil dóibh. Ansin deineadh na daltaí a chur in aithne dúinn, agus do bharúil, cén t-ainm a bhí ar an gcéad malrach a sheas ansin os ár gcomhair? Sea, an ceart agat! Cainneach, a bhí air, agus chomh maith le sin, tar éis domsa a mhíniú don lucht éisteachta, gur tháinig mé fhéin ó Chathair ársa a bhí ainmnithe ó Chainneach Naofa freisin, bhuel, ar siadsan, tá fothrach ar an oileán s’againne anseo, ar a dtugaimid Cill Chainnich! B’fhéidir gur chóir a chuimhneamh go bhfuil Oileán Thíríodh an-chóngarach d’Oileán Í, Oileán Cholmchille, comhthíreach Chainnigh s’againne. Ní gá anois gurbh é an Cainneach céanna atá i gceist sa dá longainm. Sea, ach nach fánach an áit ina bhfaighfeá breac?
A Preacher of Note
Deirtear go mba iontach go deo an seanmóirí é Cainneach s’againne, agus deirtí go mbainfeadh sé deora as croí cloiche fhéin lena sheanmóirí. D’fhiafraigh Colmcille de uair, cá bhfuair sé an t-eolas uilig a bhí aige faoi na scrioptúir, agus ba é an freagra a fuair sé nó gurbh é an Tiarna fhéin a d’fhoilsigh sin dó. B’fhear é freisin, a rinne míorúiltí, trí dheonú Dé, agus chuaigh an cháil sin amach air lena linn fhéin fiú. Bhunaigh sé mainistreacha agus cealla, thall is abhus, ach ba í an mhainistir mhór a bhunaigh sé in Achadh Bó, an ceann ba cháiliúla díobh uilig, agus ba í a thóg áit Seighir Chiaráin mar phríomh ionad na Críostaíochta i measc na nOsraíoch, agus nuair a bhí ré Achadh Bó thart, ba fhundúireacht eile le Cainneach, Cill Chainnigh fhéin, a roghnaíodh mar phríomh ionad eaglasta Osraí, agus ba í an fhundúireacht chéanna, a thug a hainm don chathair álainn, a tógadh thart ar an mainistir a thóg Chainneach ar bhruacha tuilteacha na Bréagaí. Le himeacht aimsire, tógadh Cloigtheach cosantach ar an láthair, Cloigtheach álainn a sheasann go bródúil go dtí an lá atá inniu ann, a chosa socraithe thios ar fhothracha na cille úd a thóg Cainneach, agus é ina sheasamh taobh le hArdeaglais Chainnigh, agus a mhéar ag síneadh fós i dtreo na bhFlaitheas, baile agus ceann scríbe Theaghlach Chainnigh.
Ciarán Chléire.
Ach má thug an Naomh aduaidh sin, Cainneach Achadh Bó, ainm na Cathrach Áille seo dúinn, níorbh é a thug an Chríostaíocht, a chéaduair, chuig na hOsraigh, níorbh ea muis! Ba é Ciarán Chléire fhéin a rinne an beart sin. Rugadh Ciarán ar Oileán Cléire, i ndeireadh an cheathrú, nó i dtús an chúigiú haois, rud a fhágann go mba chomhaoiseach le Pádraig Naofa fhéin é. Fuair sé a chuid Críostaíochta ó mhisinéirí réamhphádraigiúla, nó b’fhéidir fiú, ó thrádálaithe, a raibh teangmháil acu leis an Mór-Roinn, áit ar deineadh iad fhéin a bhaisteadh. Deirtear go ndeachaigh sé chun na Róimhe agus é ina fhear óg, áit ar deineadh sagart de, agus deirtear freisin gur casadh le Pádraig fhéin é, le linn dó bheith thar lear. Oirníodh ina easpag thall é. Ar ball, tar éis dó scór bliain a chaitheamh i gcéin, d’fhill sé ar Éirinn, agus tar éis dó an dúiche a thaisteal, shroich sé Uarán, áit ar thóg sé Mainistir, Mainistir ar baisteadh “Seighir Chiaráin” uirthi, mainistir a d’fhás, is a d’fhorbair, mar lárionad na Críostaíochta i Ríocht Osraí. Thaistil sé mórán agus bhunaigh ionaid chrábhaidh, bheannaigh toibreacha, rinne othair a leigheas, agus d’oirnigh sagairt agus easpaig, leis an dea-scéal a leathadh i measc na nOsraíoch. Ba mhisinéir é, a bhfuil a chuimhne coinnithe glé, glas, glan, anuas go dtí an lá atá inniu ann, agus is uaidh a ainmníodh Coláiste cáiliúil Chiaráin, a bhláthaigh i measc na gCainneach le breis is dhá chéad bliain anois, le léann agus oideachas a chur ar óige Ríocht ársa seo Osraí.
Mother knew
Ba bhreá óg a bhí mé fhéin nuair a chuala mé faoi na naoimh chéanna sin, a chéaduair, mar bhíodh de nós ag Mam s’againne scéalta na Naomh a léamh dúinn agus muid inár ngasúir, agus ba uaithisi a chéadchuala mé faoi Chainneach Achadh Bó, agus faoi Chiarán Chléire, an bheirt úd a bhunaigh agus a d’fhorbair Eaglais Dé i measc na nOsraíoch, cine a bhfuil leathchéad bliain caite agam fhéin ina measc, faoin am seo, agus cine atá molta agus mise i mo thost.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
In Am an Ghátair
In am an ghátair a aithnítear na cairde. Nuair a bhíonn chuile shórt ag dul ar aghaidh go breá dhuit, ní bhíonn gá le cabhair nó le cúnamh ó éinne, ach scéal eile ar fad é nuair a tharlaíonn i gcruachás thú, nó sa chás sin, ní fhanann dílis dhuit ach na fíorchairde, agus má tharlaíonn a leithéid a bheith agat, bhail! Ní théann siadsan isteach i bpoll miongáin uait, ar eagla go n-iarrfá cabhair uathu, ach na fíorchairde sin, fanann siadsan dílis dhuit, agus iad sásta i gcónaí teacht i gcabhair ort in am do ghátair.
Céard tá ag dó na geirbe agam an babhta seo, an ea?
Céard eile ach an sean scéal céanna i gcónaí, cúrsaí polaitíochta, céard eile a bheadh ag dó na geirbe agamsa na laethe seo?
Conas a tharlaíonn go gcuireann cúrsaí polaitíochta isteach chomh mór sin orm, más ea?
Bhuel! Nach bhfuil a fhios ag madraí an bhaile fhéin go bhfuil an tír s’againne i ngátar, agus i gcruachás, i láthair na huaire seo, agus i gcás dá leithéid, nach gceapfá go gcuirfeadh muid uilig le chéile, agus go leanfadh muid ár gceannairí tofa, fad is atá siadsan ag iarraidh teacht ar phlean, a sheolfadh muid slán as an sáinn seo ina bhfuil muid gafa, le cupla bliain, nó trí, anois?
An mar sin a tharlóidh, an ea?
Bíodh trí splaideog céille agat! Is féidir leat a bheith cinnte, nach ea, nó a mhalairt ar fad a bheidh fíor. Nuair a shocraíonn an Rialtas ar scéim le sinn a thabhairt slán as an ngábh seo ina bhfuil muid sáinnithe, tosaítear láithreach ag earcú léirseoirí le dul i gcoinne scéim sin an Rialtais, agus le cruinnithe a eagrú ar shráideanna ár mbailte agus ár gcathracha, le míshástacht an phobail a léiriú, agus i laethe mar seo, nuair atá cúrsaí eacnamaíochta na tíre go holc, níl sé ró-dheacair a leithéid a dhéanamh. Ach, an bhfuiltear cinnte nach bhfuil siad ag treorú na léirseoirí seo isteach i bpoll slogaide, fad is atá cumhacht an Rialtais á bhearnú acu. Tá sin uilig dona go leor nuair is baill den ghnáthphobal atá i mbun na gcleas sin, ach nach measa i bhfad Éireann an scéal é, nuair is baill tofa de Dháil Éireann a théann i mbun bheartais dá leithéid?
Ach ní fhéadfadh a leithéid titim amach sa tír s’againne, nó an bhféadfadh?
Bí cinnte go bhféadfadh, agus táid ann adeir go bhfuil a leithéid ar siúl, i láthair na huaire seo. Nó nach bhfuil an corrTheachta ag moladh do dhreamanna áirithe neamhshuim a dhéanamh de dhlithe na Dála céanna sin agus léirsiú ina gcoinne. Bí ag caint ar shiúl ar dhá thaobh na sráide! Sea, agus nach bhfuil leagan oiriúnach acu sa Bhéarla fhéin adeir, gur rud do-dhéanta é ‘To run with the hare and to hunt with the hounds.’ Is dócha go dteastaíonn ó na Teachtaí céanna sin éacht dá leithéid a chleachtadh!
Ach níor chóir dom an milleán ar fad a chur ar na Teachtaí thuasluaite, nó tá dreamanna eile ag iarraidh ceol a bhaint as bianna an mhaide siúil chéanna sin freisin?
Cé tá i gceist agam sa mhéid sin, an ea?
Tá, roinnt áirithe de lucht na meán cumarsáide réidh lena maidí a chur sa bhfeamainn freisin, mar nach bronntanas Nollag ó Dhia dá lán acu teacht ar ábhar chomh conspóideach, corraitheach sin, i mbéal an dorais acu? Sea, agus bí cinnte dhe, nach ligfidh siad an fhaill chéanna sin tharstu gan úsáid a bhaint aisti. Ionsaíonn siad baill an Rialtais, thall agus abhus. Cuma céard deir siad, baineann na boic, nó na boicíní seo, a gciall fhéin as, cuma fíor bréagach é. Bheadh sin dona go leor, ach nuair a smaoiníonn tú air, tuigfidh tú go bhfuil seans maith ann go dtabharfadh daoine cluas dá bhfuil á spalpadh acu, agus sa tslí sin, déanann siad gnó an Rialtais beagnach do-dhéanta. Sea, agus feidhmíonn siad faoi mar ba Theachtaí tofa an phobail iad, agus é de cheart acu, agus de dhualgas orthu, Airí Rialtais a ionsaí agus a dhíspeagadh.
Anois,nuair a bhreathnaíonn tú ar an mbail atá ar an dtír s’againne, i láthair na huaire seo, tuigfidh tú go bhfuil gá le ‘cur le chéile’, nó mura n-aontaíonn muid in am seo an anachain, is féidir leat a bheith cinnte, nach n-éireoidh linn, sinn a ardú as an bpoll slogaide seo ina bhfuil muid sáinnithe. Mura gcoinníonn muid orainn go seasmhach buan, ní eireoidh linn. Tá sé chomh simplí le sin.
Ná ceap anois, go gcreidim gur chóir dúinn tacú leis an Rialtas chuile bhabhta, fiú nuair a tuigtear dúinn iad a bheith imithe ar fán. I gcás dá leithéid, tá chuile cheart ag an saoránach a dhearcadh a chur in iúl, trí léirsithe a eagrú, ach go ndéanfaí a leithéid taobh istigh de theorainneacha an dlí. Sa chaoi chéanna, tá an ceart céanna ag Teachtaí na Dála a dtuairimí fhéin a chur in iúl ar bhealach a bheadh ceadaithe ag rialacha a bpáirtí agus ag cur chuige na Dála, sea, agus gan aon dabht, tá an dualgas céanna sin ar lucht na meán, nó tá an pobal ag brath orthusan le botúin an Rialtais a nochtú go hoscailte, ach go macánta freisin, sa tslí go bhfuil údarás eicínt acu dá dtuairimí, in ionad tuairimí a mbeadh a dtóin leo, a leagan os comhair an phobail, ag dúil go gcuirfeadh sin i gcoinne an Rialtais iad agus go n-éireodh leosan cáil gan taca a bhaint amach dóibh fhéin.
Agus sin uilig ráite, admhaithe, againn, níor chóir críoch a chur leis an bpíosa seo gan tagairt a dhéanamh don dualgas atá ar Rialtas ar bith feidhmiú go macánta, agus chuile iarracht a dhéanamh i gcónaí, críoch a chur le camastaíl agus le camailéireacht, agus Clothrom na Féinne a thabhairt do chuile shaoránach, cuma cé hé fhéin. Tá sé thar am againn críoch a chur le chuile ghé de ‘postanna do na gaolta agus do na cairde’ nó “Jobs for the lads!”. ”Fair Play don Éireannach”, chuile bhabhta. Sin an mana! Sin an ticéad!!!
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
L e a b h a r n u a l e J o h n G r i s h a m .
.
*********************************
.
B l e a c h e r s ……………………………………………..céadchló……….2003.
Le
J o h n G r i s h a m………………………………………………………..€ 12.99.
.
***********************************
.
Dea-scéal agam arís do lucht leanta an údair cháiliúil sin, John Grisham, nó tá leabhar nua dá chuid le fáil anois, ar sheilpeanna na Siopaí Leabhar, mar ní call dom a rá, go mbíonn an dream céanna sin ar chipíní, chuile bhabhta a chloiseann siad go bhfuil leabhar nua curtha ar fáil ag an sár-údar céanna sin. Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad leabhar a shil chugainn óna pheann líofa, nó tá cúig leabhar déag eile curtha ar fáil aige, go nuige seo. Ní gá dhom anois an liosta iomlán sin a lua, nó is dócha gur chuimhin libh roinnt mhaith acu, mar scríobhadh píosa faoi chuile cheann acu, sa cholún seo, de réir mar a foilsíodh iad. Mar is eol daoibh, is le dlí a chuaigh an t-údar seo, i dtosach báire, agus tar éis dó scathamh a chaitheamh i mbun na ceirde sin, d’éirigh leis leabhar mór-ráchairte a chur ar an margadh. Chuir an leabhar sin cor ina chinniúint, nó tuigeadh dó, go bhféadfadh sé teacht i dtír ar an scríbhneoireacht feasta, agus b’in é díreach ar dhein sé, agus ón lá sin anuas go dtí an lá atá inniu ann, shil caise de leabhair mhór-ráchairte óna phean líofa draíochta anuas. Ní gá ach cupla ainm a lua anseo, le sin a chur in iúl. Cuimhnigh ar theidil cosúil le……..
The Firm, The Chamber, The Runaway Jury, The Brethren, The King of Torts.
le blas dá shaothar a chur ar do theanga dhuit. Bhain chuile cheann acu sin leis an Dlí, nó is dócha gur mhothaigh sé go raibh saineolas aige fhéin faoi chúrsaí an ábhair chasta chéanna sin. Is fíor gur scríobh sé cupla leabhar, roimhe seo, nach raibh bunaithe ar an ábhar sin, leabhair cosúil le …
……..A Painted House, agus Skipping Christmas…….
Bhuel, seo an tríú leabhar anois uaidh ina roghnaíonn sé ábhar nach bhfuil baint ar bith aige le cúrsaí dlí.
Dúirt mé cheana, agus mé ag cur síos ar an dá leabhar sin… “A Painted House” agus “Skipping Christmas”, gur chosúil go raibh socraithe ag an údar, go raibh a dhóthain airgid saothraithe aige faoi seo, agus go raibh sé in am aige anois, leathnú amach, agus aghaidh a thabhairt ar ábhair a bhí, b’fhéidir, gar dá chroí fhéin, agus is dócha, ar bhealach eicínt, go bhféadfainn an rud céanna a rá faoin leabhar seo is déanaí uaidh, sé sin, go bhfuil sé ag deighleáil le gnó neamhchríochnaithe, aniar as gort órga a óige.
Céard tá idir chamáin aige, mar sin, sa leabhar nua seo? adéarfadh duine, b’fhéidir.
Bhuel, is é atá á phlé aige sa scéal seo, nó laethe a óige, idir scolaíocht, cluichí, suirí, fadhbanna, cairde, agus eascairde, agus chuile shórt eile, a fhágann a rian fhéin ar an bhfear fásta a shíolraíonn as ithir thorthúil na hóige. “Bleachers” a bhaist sé ar an leabhar seo, agus is é ciall atá leis an bhfocal sin, go háirithe sna Stáit Aontaithe, nó na suíocháin fhada adhmaid sin, a bhíonn socraithe don lucht féachana, ag Páirc Peile, le deis suí a chur ar fáil do lucht leanta an chluiche, ach ag an am gcéanna, ní chosnaíonn na suíocháin sin an iomarca, ó tharlaíonn nach mbíonn díon, nó tada ar bith dá leithéid, os a gcionn in airde. Sin iad na Bleachers anois agat. Agus tagann siad isteach sa scéal seo, go minic, nó is orthu sin a bhailíonn an t-údar lucht an torraimh, agus na sochraide, mar a fheicfeas muid ar ball.
Anois, don té a bhfuil leabhair uilig Grisham léite aige, faoi mar atá agam fhéin, tá an-difir idir an ceann seo, agus na leabhair mhóra, toirtiúla, eile, a chuir sé ar fáil dúinn, go nuige seo, má fhágann tú Skipping Christmas as an áireamh, nó níl idir chlúdaigh an leabhair seo ach 163 leathanach, agus an scéal roinnte i gceithre ranna, a shíneann ón Máirt go dtí an Aoine, ceithre lá, mar adéarfá, agus tharlaíonn gníomhaíocht an scéil ar fad idir na teorainneacha sin. De réir mar a théann tú tríd an scéal seo, feictear dhuit, diaidh ar ndiaidh, chomh cliste, ealaíonta, inchreidte, is a leagann an t-údar a scéal os ar gcomhair amach.
Is dócha go bhféadfá a rá, gurb é Neely Crenshaw an príomhcharachtar sa scéal iontach seo. Tuigtear dúinn, gurbh é Neely an “Quarterback” ab fhearr a d’imir Peil riamh le “Spartans” do-dhearmadta Messina. Ba é ba Oiliúnóir Peile na hArdscoile sin nó Eddie Rake, fear a raibh clú agus cáil bainte amach aige mar “Coach”, in Ardscoil an bhaile sin Messina. Níorbh aon ribín réidh é an tOiliúnóir céanna sin, nó bhí sé fíor-dhian ar a Pheileadóirí, bíodh siad ag traenáil, nó ag imirt dó. Ní raibh aon áit ina chroí aige, do mheatacht, do chladhaireacht, nó do leisce. Ba é an deilín a bhíodh de shíor á chanadh aige nó, ná géill, ná tarraing siar, cuma cén chaoi a bhfuil cúrsaí ag dul. Tabhair le fios don namhaid, go bhfuil fear a bharrtha os a chomhair amach, má leanann tú an creideamh sin, béarfaidh tú bua, agus déanta na fírinne, chruthaigh sé sin dá imreoirí, do mhuintir an bhaile, agus do leantóirí na Spartans, mar a bhaist sé ar a fhoireann. Ní gá dhom a rá anseo, gur Peil Mheiriceánach atá i gceist againn sa scéal seo. Má ghlacann tú leis na fíricí sin, caithfidh tú glacadh leis freisin, go mbeidh easaontas, anois is arís, idir Oiliúnóir agus Imreoirí, agus b’in mar a tharla i gcás roinnt áirithe de na Spartans, Neely ina measc. Ar ball, gortaíodh Neely, sár a raibh áiméar aige cáil náisiúnta a bhaint amach dó fhéin, agus ba é toradh an ghortaithe chéanna sin nó, gur cuireadh críoch obann le réim Neely mar Pheileadóir Náisiúnta. Chomh maith le sin, tharla eachtra idir é fhéin agus Rake, eachtra inar buaileadh buillí, agus inar leagadh droichid.
Ná síl anois, gurbh é sin scéal bhunús na n-imreoirí a d’fhoghlaim a gceird ón Oiliúnoir draíochta sin Rake, nó raghadh roinnt mhaith acu go leaca Ifrinn le gar a dhéanamh dá nOiliúnóir iontach.
Tá sin uilig tarlaithe roimh thús an scéil seo, agus anois, tá an Coach iontach seo i mbéal an bháis, agus gan biseach i ndán dó. Leath an scéal sin i bhfad agus i ngearr, agus ba é toradh a bhí ar an scéal céanna sin nó gur bhailigh bunús Imreoirí na Spartans, Foirne Eddie Rake, agus d’fhan sa timpeallacht, agus iad ag fanacht le bás an tsár-oiliúnóir céanna sin. Tagann siad le chéile ina ndreanamma agus ina mbaiclí, thall is abhus, agus scagann siad scéal Rake, iad ag lua uasphointí a réime, agus na híosphointí freisin, agus chuireadar sin uilig sa mheá, le breith chóir a thabhairt ar an gCoach Rake. Sin an fáth a bhfuil an scéal leagtha amach thar thréimhse chomh gearr sin, nó sa tréimhse sin, fanann an baile agus na himreoirí go foighdeach le bás a gcuraidh, bíodh gur thugadar bata agus bóthar dó, i ndeireadh a laethe thiar.
Ina dhiaidh sin, leath scéal a bháis, faoi mar a bheadh scamall an bhróin, thar Mhessina uilig, agus ansin le críoch a chur lena scéal, bailíonn an t-údar idir lucht an bhaile agus na hiar-imreoirí, i bPáirc na Peile, ar ar baisteadh “Páirc Rake”, lena laoch a fhaire. Agus an lá dár gcionn, lá na sochraide, d’éirigh leis an Oiliúnóir cúrsaí a stiúradh ón dtaobh thall, nó bhí treoracha fágtha ina dhiaidh aige, agus sna treoracha sin, d’éirigh leis triúr a roghnú, le hadhmholadh a thabhairt. Ní call a rá, go raibh Neely Crenshaw i measc an trír chéanna sin. Bhuel, thug an leagan amach sin deis don údar snáitheanna iomadúla an scéil a fhí ina chéile, le taipéis álainn ildaite a chruthú as saol agus as saothar Rake, na n-imreoirí, agus lucht an bhaile.
Maitheadh éagóracha, míníodh míthuiscintí, agus tuigeadh do chách, i ndeireadh na dála, go mba dhuine daonna é an Coach Rake, a ndála uilig, ach ag an am gcéanna, go mba laoch ar dóigh é, laoch nach bhfeicfí a leithéid go deo ina measc arís. Féach mar a chuir Neely é, ina óráid……
“We will leave here today without the physical presence or our Coach. But his spirit will live in the hearts and minds and souls of all the young boys he touched, all the kids who became men under Eddie Rake. His spirit will move us and motivate us and comfort us for the rest of our lives, I guess.”
Sea, mh’anam, níor bheag de theist ar “Coach” ar bith é, a leithéid a bheith le rá ag dalta dá chuid, lá na leice.
Caithfidh mé a admháil, gur bheag nár bhain an scéal seo deoir asam, nó go minic tríd an leabhar, d’éireodh leis an údar a mhéar a leagan ar an mbeo, sa chaoi go bhfeicfeá léargus eicínt de do shaol fhéin sníofa trí shnáitheanna ildaite an scéil. Ach, fágfaidh mé fút fhéin é, do bhreith fhéin a thabhairt ar an scéal seo. Agus bíodh nach bhfuil sé chomh fada leis na scéalta eile, ón údar céanna seo, sílim gur éirigh leis an mórán a chur sa mbeagán, agus is fearrde an scéal a leithéid a bheith curtha i gcrích aige.
*****************
Peadar Bairéad.
*****************
.
English 
Gaeilge