by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Úrscéal úr
.
Brooklyn……….céadchló…………2009
By
Colm Tóibín…………………..£12.99
.
Saoathar Cumasach
Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad saothar againn ó pheann chumasach an údair ildánaigh seo, Colm Tóibín, agus, is dócha go bhfuil cuid dá shaothar léite agat cheana, leabhair ar nós…The South; The Heather Burning; The Blackwater Lightship; The Master; agus, The Sign of the Cross…..Tá clú idirnáisiúnta bainte amach ag an údar cumasach, Éireannach, seo, clú atá tuillte, agus tuillte go maith aige, nó trína stíl, trína chumas, agus trína chur chuige, éiríonn leis greim scóige a bhreith ar a léitheoir, sa chaoi nach gcuireann sé sin a leabhar uaidh, go dtí go mbíonn an deoir deiridh de diúgtha aige. Ní haon ionadh mar sin, gur cuireadh trí cinn dá leabhair ar an ngearrliosta do Dhuais Booker, fiú.
Suite in Éirinn
Suíonn an Tóibíneach tús an scéil seo, Brooklyn, ina dhúiche fhéin, thíos in ‘Enniscorthy’ i dtús chaogaidí na haoise seo caite, tráth raibh cúlú eacnamaíochta eile faoi lántseol abhus againn, ag an am. Is í Eilis Lacey an príomhcharachtar sa scéal seo. Bean óg, a bhfuil a cuid scolaíochta críochnaithe aici i gCeardscoil an Bhaile, mar a raibh sí ag gabháil don Chuntasaíocht. Bhí cónaí uirthi i Sráid na mBráithre, agus í in éintíos lena máthair agus lena deirfiúr, Rose. Fuair sí obair Dhomhnaigh i siopa Uí Cheallaigh, sa mbaile mór, ar a ‘seacht agus sé phingin’ sa tseachtain! Ghlac sí leis an obair sin, nó, faoi mar a chuir an t-údar é……..
“Eilis realised that she could not turn down the offer. It would be better than nothing and, at the moment, she had nothing.”
Tar éis di seal a chaitheamh i mbun an ghnó sin, shocraigh sí ar dhul ar imirce, go Brooklyn, Mheiriceá, trí chabhair ó shagart thall, agus ar chomhairle a mháthar is a dheirféar, Rose. Bhí go maith……..Chuaigh sí i mbun oibre i siopa mór thall, agus ag an am gcéanna, thosaigh sí ag freastal ar chúrsaí Cuntasaíochta i gColáiste Bhrooklyn, thall, agus trína staidéar, d’éirigh lei an chéim chuí a bhaint amach, sa cheird chéanna sin, rud a chuirfeadh ar a cumas obair mhaith a fháil, i ngnó eicínt, abhus nó thall. I rith an ama seo go léir, thit sí i ngrá le hEadáileach fir, agus ag an am gcéanna, choinnigh sí lei ag obair i ngnó an Pharáiste.
Bris gan choinne
Bhí chuile shórt ag dul ar aghaidh go breá, nuair a fuair sí scéal ó Enniscorthy gur bhásaigh a deirfiúr, Rose, agus ba é deireach na mbeart é, gur shocraigh sí ar dhul abhaile go hÉirinn, ar feadh seal, le tacaíocht eicínt a thabhairt dá máthair, bíodh nach mbeadh sí in am don tórramh, nó don socraid. Ach, tuig an tEadáileach fir úd an cás ina bhfágfadh sin eisean, agus chuir sé ina luí ar Eilis, go raibh baol ann nach bhfillfeadh sí ar Bhrooklyn go deo arís, mura bpósfadh siad, sul a raghadh sise abhaile ar chuairt. Rinneadar sin. Pósadh rúnda a bhí i gceist aige, adúirt sé…
“I don’t mean in a church and I don’t mean we live together as man and wife and we don’t have to tell anybody. It can be just between the two of us and we can get married in a church when we decide after you come back.”
D’imigh Eilis abhaile, agus i gcionn seachtaine, nó mar sin, shroich sí Enniscorthy, agus mhothaigh sí Rose uaithi, agus de réir a chéile, d’éirigh lei dul i gcleachtadh ar an saol mar a bhíodh, le linn a hóige. Chomh maith le sin, fad is a bhí sí ar saoire abhus, thosaigh sí ag dul amach le fear óg a raibh breac-aithne aice air sular fhág sí an tír seo, a chéaduair. D’éirigh siad an-mhór le chéile, sa chaoi go raibh fadhb le scaoileadh anois ag Eilis s’againne.
Fadhb le scaoileadh
Ar shocraigh sí ar fanúint abhus in Enniscorthy, agus an fear óg seo, Jim Farrell, a phósadh, fear óg a chuirfeadh saol an mhada bháin in áirithe di feasta, nó an raghadh sí ar ais go Brooklyn, lena pósadh leis an Eadáileach fir sin, Tony, nó, Antonio Giuseppe Fiorello, lena ainm cheart a thabhairt air, a fhoilsiú os comhair an phobail, agus os comhair an tsagairt.
Le freagra na ceiste sin, agus le sásamh iomlán a bhaint as an úrscéal iontach, corraitheach, seo, faoi dheacrachtaí na deoraíochta, na suirí, agus an choinníll daonna, tá faitíos orm, go gcaithfidh tú an leabhar fhéin a fháil, is a léamh, mar tá mé cinnte go mbainfidh tú sásamh agus toit as.
An-scéal, an-léamh, an-chur chuige. Anois an t-am le do dheis a thapú, más uait, scil, ealaíon, agus cur chuige spreagúil, an údair Éireannaigh seo, Colm Tóibín, a bhlaiseadh !
.
Peadar Bairéad
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cuimhní ar Chamchuairt ar Albain
Seo an gála deiridh de shraith Aistí a scríobh mé in eireaball na bliana 1992, seacht mbliana déag ó shoin anois, faoi Chuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain, i Meán Fómhair na bliana sin. Mhothaigh mé, nárbh olc an smaoineamh é, na hAistí sin a ath-fhoilsiú, ó tharla go bhfuil a thriochadú bliain á chomóradh ag an gColún seo, I mBéal an Phobail, i mbliana.
Mar sin, seo chugaibh é………….
.
Dé Sathairn, 19 Meán Fómhair, 1992. Cé nach raibh aon ró-bhrú orainn bheith inár suí le giolc an ghealhain, an mhaidin bheannaithe sin, ag an am gcéanna, ní raibh aon ró-fhonn orainn codladh go headra, agus mar sin, bhíomar ar ár gcois, tarraingt ar a hocht a chlog ar maidin. Bhíomar pioctha, bearrtha, agus an bricfeasta ite againn, ag a naoi. Ag an bpointe sin, bhí fear an tí, Alec Welstead, réidh lena mhadraí a aclú. Chuamar, mé fhéin agus an Cornal Eoghan Ó Néill in éineacht leis, Ba thaitneamhach an uair an chloig a chaitheamar ag siúl linn trí choill, in aice an bhaile, muid ag comhrá agus ag seanchas, fad is a bhí na madraí ag rith is ag rás leo, ar a sástacht. Ba le hÓstán an Crieff Hydro an choill úd, ach go raibh cead ag an bpobal í a úsáid, am ar bith ar mhian leo.
Thart ar a haondhéag, thóg lanúin an tí, Wendy agus Alec, ina gcarr muid, go dtí Teach Stiléireachta Ghlenturret, nó bhí socraithe ag Gaeil Chrieff, go mbeadh deis againn turas tionlactha na Drioglainne is sine in Albain, a thabhairt. Rinneadar sin, agus bhlaiseamarna toradh a saothair, ag deireadh an turais, agus geallaimse dhuit é, nár den díogha é an Glenturrwet Whisky céanna sin! Bhí Ionad Oidhreachta ansin acu freisin, agus chríochanigh an turas tionlactha le scannán ‘The Water of Life,’ a léiríodh dúinn i bpictiúrlann bheag, ghleoite, na Drioglainne. Tarraingt ar mheán lae, tháinig an bhuíon Éireannach, agus Morag MacLeod, ár dtreoraí lách, oirirc, mar aon le Gaeil Chrieff, le chéile i mBialann na Drioglainne, le lón a chaitheamh i bhfochair a chéile.
A leithéid de lón níor bhlais mé le fada an lá, nua gach bia agus sean gacha dí ar chlár romhainn amach; comhluadar lách, geanúil, Gaelach; agus comhrá spreagúil, tuisceanach, cairdiúil.
Slán le Crieff!
Ar deireadh thiar, áfach, b’éigean dúinn slán a fhágáil ag ar gcairde nua i gCrieff. Déanta na fírinne, bhí uaigneas orainn, agus muid ag buaileadh bóthair, ach bhíomar ag ceapadh, go mbfhéidir go bhfillfeadh muid ar Chrieff, am éigin, amach anseo! Thugamar cúl an ghluaisteáin ar Chrieff agus a aghaidh ar Ghlaschú aerach na nGael, agus ní haithristear ár n-imeachtaí gur shroicheamar teach agus áras ár lóistín don oíche sin, an Babbity Bowster, ag Uimhir 15 Sráid Blackfriars. Tar éis dúinn an tuirse bóthair a chur dínn, bhíomar suite chun boird arís, ag a leath i ndiaidh a sé, le béile eile a chaitheamh ar ár sáimhín só, i dTeach Ósta an Babbity. Ní gá dhom an béile sin a mholadh, nó bhí sé thar mholadh beirte, cheana féin.
Sráid Stairiúil
Ar ball, agus muid sách, suaimhneach, sásta. Thugamar aghaidh an mhionbhus ar ‘The Centre for Contemporary Arts’, in Uimhir 350 Sauchiehall Street, nó ba san ionad oirirc sin a bheadh seó na hoíche sin againn. Agus cé go raibh treoraí maith againn i Morag, ní raibh sé éasca áit pháirceála a fháil dár mionbhus galánta, i ngiorracht scread asail don ionad oirirc céanna sin. Ar deireadh thiar, d’éirigh le Morag áitín feiliúnach a fháil i gcúlshráidín ciúin, cúng, agus ba ghearr go rabhamar ag déanamh ár slí síos an tsráid cháiliúil sin, Sauchiehall. Ní raibh ar mo chumas fhéin srian a choinneáil ar mo chuimhní corraithe, agus muid ag siúl linn síos feadh na sráide fada sin. Siar liom bóithrín casta na smaointe, go dtí garraí cluainteach na hóige, agus na hoícheantaa fada geimhridh sin, nuair a chloisinn m’athair agus a chomrádaithe ag cur síos ar ‘Sockeyhall Street’ mar a thugaidís uirthi.
Smaoinigh mé ar na daoine sin, ina bhfir óga, ag an am, agus iad ag siúl leo go misniúil, rábach, cróga, ar an dtaobhchasán céanna sin, a raibh mise ag siúl air, an oíche bheannaithe sin. Nach ar m’athair agus a chomrádaithe a bheadh an bród agus an t-áthas, dá bhfeicidís an tIorrasach seo ar a bhealach chuig Ionad gradamach cosúil leis an Centre for Contremporary Arts, le mám dánta a aithris ansin, i dteanga ársa na nGael? Ar bhealach éigin, is dócha go raibh na hIorrasaigh chuideachtúla sin mar lucht éisteachta agamsa, an oíche iontach sin, i Sráid úd Sauchiehall Ghlaschú. Bhí slua an-mhór romhainn istigh, iad suite ag boirdíní, scaipthe ar fud an halla. D’éirigh thar barr le seó na hoíche sin, agus ghlac filí, ceoltóirí, agus amhránaithe Albanacha, páirt san agallamh freisin. Ní gá a rá, gur éirigh thar cionn le Máire Holmes a dánta a chur i láthair, go spreagúil, corraitheach, taitneamhach. D’éirigh le Nollaig Mac Carthaigh ceol sí, draíochta, a mhealladh as na píobaí uileann, agus chuir Brian Ó Dónaill an lucht éisteachta faoi gheasa le binneas a ghutha, agus le draíocht a cheoil. Mo chuidse de, tá mé ag ceapadh go mbeadh na cairde úd, ó laethanta m’óige, breá sásta leis na dánta a d’aithris mé fhéin dóibh i Sockeyhall Street, an oíche sin.
Féile na nGael
I ndiaidh an tseó, mar a tharla go minic i rith na seachtaine, fuaireamar cuireadh chun a tí ó Flora MacNeill, amhránaí clúiteach, traidisiúnta. Ghlacamar go fonnmhar leis an gcuireadh céanna, agus geallaimse dhuit é, nár fágadh ocras, nó tart, ar aon duine againn, i dteach úd na féile, an oíche sin. Chomh maith le sin, bhí ceol, amhráin, agus seanchas den scoth, againn, go dtí a trí a chlog ar maidin! Go fiú, nár chan mé fhéin amhrán! tráth éigin, i rith na hoíche ! Deireanas na huaire, nó brí an fhuiscí, ba chúis leis, ní foláir! Cibé faoi sin, bhíomar ar ár gcois go breá luath maidin Dé Domhnaigh, agus tar éis dúinn bricfeasta Sasanach eile a chaitheamh, thugamar na sráideanna orainn féin arís, muid ag fanaíocht timpeall, ag tabhairt chuile shórt faoi deara, tamall anseo, is tamall ansiúd. Chonaiceamar an teach is sine n nGlaschú, teach a tógadh sa bhlaiin 1471. thugamar cuairt freisin ar The Barras, na margaí ollmhóra úd, atá amuigh faoin aer acu, sa chathair sin, margaí a raibh tarraingt na mílte orthu. Ag a haon a chlog, bhíomar ar ár nglúna in Eaglais Naoimh Alphonsus, i Sráid Londain, nó theastaigh uainn Aifreann a éisteacht i nGlaschú, an mhaidin Domhniagh sin. Thaitin an ceiliúradh sin go breá linn. Labhair an ceiliúraí faoin Eaglais Chaitliceach, i gCathair Ghlaschú, tharla go bhfuiltear ag comóradh an cúigiú céad bliain d’Árdeaspagóideacht na cathrach sin. Rud amháin eile, a thug mé fhéin faoi deara, in Eaglais Alphonsus, nó gur choinnigh siadsan thall na dealbha uile, ar fud na heaglaise, nuair a chaith an chuid is mó de shéipéil na tíre seo i dtraipisí iad, blianta fada ó shoin. Taitníonn dealbha liomsa, agus ní dóigh liom, gur chóir iad a dhíbirt as ár séipéil. Folamh séipéal gan dealbha.
Turas abhaile
Arais go dtí an Babbity linn i ndiaidh an Aifrinn, lenár gcip is ár meanaithe a bhailiú, nó bhíomar tagtha go deireadh na camchuairte iontaí seo in Albain, agus bhí orainn aghaidh a thabhairt ar Aerfort Ghlaschú, agus an turas ar ais go hÉirinn. Ní dhéanfaidh muid dearmad go luath áfach, ar an tseachtain spreagúil, sásúil, neamhaí, a chaitheamar ag taisteal ó cheann ceann na hAlban, nó ar na Gaeil chairdiúla, lácha, Albanacha, a casadh orainn, le linn na cuairte do-dhearmadtha sin, Cuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain 1992, a bhuíochas sin ar fad ag dul do Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, ar an taobh seo, agus do Chomhairle Ealaíon na hAlban, ar an dtaobh eile.
Nár laga an Rí iad.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Fís na Ríochta
.
Peadar Bairéad
Nach minic an Críostaí ag caint faoi ‘Theacht na Ríochta’. Úsáideann sé an téarma sin chuile uair a ghuíonn sé ‘An Phaidir’, nó an Pater, faoi mar a thugann daoine eile air, nó sa phaidir chéanna sin, guíonn sé ‘go dtaga do Ríocht’ nó fiú, ‘go dtige do Ríocht’ faoi mar a chuireann an Connachtach é.
N’fheadar cén Ríocht a bhíonn i gceist acu sa phaidir sin?
Ríocht Dé, céard eile a bheadh i gceist acu, agus iad ag labhairt díreach leis an Athair fhéin?
Sea, ach céard é go díreach a bhíonn i gceist acu, nuair adeir siad, ‘go dtaga do Ríocht’.
Guíonn an Críostai, sa Phaidir, go gcruthófar sochaí, ar an saol seo, a ghlacfadh le hAtharthacht Dé, agus a bheadh sásta ansin a thoil a dhéanamh abhus, faoi mar a tharlaíonn thall. Agus nuair a smaoiníonn tú air, nach é an dearcadh sin atá taobh thiar de chuile iarracht a dhéantar, ar an saol seo, ar dhán an daonnaí a fheabhsú abhus. B’fhéidir anois, nach mbeifí ag smaoineamh i gcónaí ar na fíricí atá taobh thiar d’fhealsúnacht na Paidre sin, ach ag an am gcéanna, nach é an fonn céanna sin a spreagann an daonnaí lena chinniúint a fheabhsú abhus is thall.
Feabhsúcháin
B’fhéidir nárbh olc an tseift í anois, dearcadh ar feadh meandair, ar chuid de na hiarrachtaí a deineadh na feabhsúcháin sin a chur i gcrích.
Is dócha go bhféadfá a rá, go mba iarracht sa treo sin, chuile chreideamh, agus chuile chóras rialaithe, a cuireadh sa tsiúl ar an saol seo, ó laethe Ádhaimh agus Éabha i leith, fiú i gcás an chumannachais, ach i gcás na feallsúnachta sin, fágadh as an áireamh, ar fad, toise spioradálta an daonnaí, agus dá bharr sin, níor leagadh béim ar bith ar an saol thall. Dhírigh an córas sin iomlán a aire ar chruthú na ríochta abhus, mar a bhfaigheadh chuile dhaonnaí ar theastaigh uaidh, agus ag an am gcéanna, mar a mbronnfadh seisean, de réir a chumais, ar an ríocht chéanna sin. Ní call dom a rá, go mba é an Stát Cumannach réaladh na físe sin ar thalamh.
Ach i gcás na bpríomhchreideamh daonna, bíodh go mbaineann tábhacht leis an Ríocht ar thalamh, is tábhachtaí go mór fada dóibh, an Ríocht sa toise thall. Dhealródh sé, go bhfuil creideamh dá leithéid, de dhlúth agus d’inneach, san anam daonna.
Ó Ghlún go Glún
Breathnaigh ar an gcaoi ar síneadh an creideamh sin anuas chugainn, ó na glúnta a d’imigh romhainn. Mhúineadar córas iompair dúinn, córas a bhí bunaithe ar fhís úd na Ríochta. Ní call dom a rá, go raibh an córas iompair sin bunaithe ar dhá chloch bhoinn na Críostaíochta, sé sin, Grá Dé agus Grá na gComharsan.
Déan an rud ceart. Ach, conas a aithnítear an ceart? Bhail, tabharfaidh do chroí istigh, nó do choinsias fhéin, freagra na ceiste sin dhuit. Tugadh le fios dúinn freisin, go mbeadh an Fear Thuas ag breathnú anuas orainn, agus go gcoinneodh seisean áireamh ár ngníomhartha i leabhar mór na gcuntas, agus go mbainfeadh sé úsáid as an leabhar céanna sin, Lá na Lice. Go bunúsach mar sin, ba é a bhí taobh thiar den gcóras sin uilig, nó Fís na Ríochta.
Clocha Boinn
Breathnaigh freisin mar a tharlaíonn inár scoileanna. Nach é an scéal céanna arís é? Grá Dé, agus Grá na gComharsan, mar chlocha boinn faoi eitic agus faoi fhealsúnacht oideachais pholasaí na scoileanna. Moltar an té a dhéanann dá réir sin, agus gearrtar pionós eigin ar an té a leanann iompar ar bith eile. Nach soiléir do chuile dhuine, go bhfuil difir mhór idir an saol a mholann na múinteoirí dá ndaltaí, ar thaobh amháin, agus an cineál saoil atá rompu amach, taobh amuigh de bhallaí na scoile, ar an dtaobh eile. Paidreacha; dea-iompar; Cothrom na Féinne; déan an mhaith agus séan an t-olc; á moladh mar bhóthar a leasa, don dalta, agus ag an am gcéanna, déantar chuile iarracht ar shochaí na scoile a fhorbairt ar na clocha boinn sin. D’fhéadfá a rá, go bhfuil Fís na Ríochta, mar fhórsa tiomána, taobh thiar de pholasaí úd na scoileanna. Nach ’in í sáinn an mhúinteora? É ag ullmhú an dalta do shaol amháin, agus gan fáil ar an gcineál sin saoil, sa domhan mór abhus, ach ag an am gcéanna, ullmhaíonn an t-ullmhúchán sin an dalta d’fhís na Ríochta.
Tír na nÓg
Is dócha go bhféadfá a rá freisin, go bhfuil saothair áirithe litríochta bunaithe, a bheag, nó a mhór, ar an bhfís chéanna sin, nó samhlaítear don údar, sochaí in a mbeadh chuile shórt de réir mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith. Saol gan deora, gan anró, gan chruatan; saol gan aois, gan éagóir, gan mháchail. Breathnaigh ar Thír na nÓg, i litríocht an Ghaeil, sa bhFiannaíocht, agus breathnaigh arís, ar Útóipe Sir Thomas More, agus feicfidh tú claonadh chun na Físe ag soilsiú trí na hAistí litríochta úd, bíodh nach ionann an dá rud, Fís na Ríochta, ar thaobh amháin, agus fís na n-údar éagsúil, a lean tóirse a gcoinsiasa fhéin, ar an dtaobh eile, ach ag an am gcéanna, seolann siad beirt fan bhóthar ár leasa sinn.
Nach breá an phaidir í….Go dtaga do Ríocht………….
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
.
“Wild Decembers”…….by…….Edna O’Brien…….£16.99……
Peadar Bairéad
.
Ní leabhar nua é seo, ach leabhar a cuireadh i gcló a chéaduair sa bhliain 1999, agus bíodh go bhfuil roinnt mhaith scríofa ag an údar seo, san idirlinn, níor tháinig mé fhéin ar an leabhar seo, go dtí le déanaí. Ní call dom a rá, gur léigh mé é, agus caithfidh mé a admháil, go ndeachaigh sé i bhfeidhm go mór orm. Emily Bronte a thug an teideal di, de réir deallraimh, nó luaitear na línte seo, le Bronte, i dtús an leabhair…
…fifteen wild Decembers
From those brown hills
Have melted into spring –
Faithful indeed is the spirit that remembers.
Ní call dom a rá, nach é seo an chéad saothar leis an údar seo a léigh mé, nó is cuimhin liom fós an chaoi a ndeachaigh Country Girls, agus August is a Wicked Month, i bhfeidhm orm, blianta fada ó shoin anois. D’fhás agus d’fhorbair an t-údar san idirlinn, agus sa lá atá inniu ann, d’dfhéadfá a rá, go bhfuil sí ar dhuine de mhórscríbhneoirí na tíre seo. Úsáideann sí stíl atá foirfe, corraitheach, snasta, stíl a théann i gcionn ar an léitheoir, agus a chuireann faoi gheasa é chomh luath is a mhealltar isteach i ngréasán a scéil é. Ní taise ar bith don leabhar seo atá idir chamáin againn anois é.
Féach mar a chuireann sí an scéal inár láthair sa réamhscéal…
Cloontha it is called – a locality within the bending of an arm. A few scattered houses, the old fort, lime-dank and jabbery and from the great whooshing belly of the lake between grassland and callow land a road, sluicing the little fortresses of ash and elder, a crooked road to the mouth of the mountain. Fields that mean more than fields, more than life and more than death too,
Sa dúiche sin a shuíonn an t-údar ildánach seo a scéal, agus isteach sa taobh tíre sin, tagann fear chucu ón iasacht, fear de phór na háite sin, ach fear a chaith seal i gcéin agus a thug leis anois, blas an fichiú haois, isteach sa dúiche iargúlta sin, nó cuirtear inár láthair i dtosach báire é, in airde ar a tharracóir, beithíoch nach bhfacthas a leithéid, riamh cheana, sa taobh sin tíre. Féach mar a chuireann sí duine dá príomhcharachtair in aithne dúinn, i dtús an leabhair…….
Heraldic and unflagging it chugged up the mountain road, the sound, a new sound jarring in on the profoundly pensive landscape. A new sound and a new machine, its squat front and colour of baked brick, the ridges of the big wheels scummed in muck, wet muck and dry muck, leaving their maggoty trails.
Is dócha go dtugann na línte sin blas eicínt de stíl an údair seo dúinn, ach sa diallait ar an mbeithíoch iasachta seo, bhí Michael Bugler suite, agus stop an tarracóir i ngarraí a chomharsan, Joseph Brennan. Ní raibh máisteacht ar an dtarracóir faighte fós ag Bugler, agus d’iarr sé ar an mBraonánach cead a thabhairt dó an tarracóir a fhágáil mar a raibh, go bhfaigheadh sé máistracht ar na giaranna. Bhí Joe sásta. Bhailigh na comharsanna, le radharc a fháil ar an meaisín nua-aoiseach seo.
Anois, tharla go raibh deirfiúr ag Joe, agus Breege, ab ainm di, agus ní gá a rá, gur éirigh sí fhéin agus Bugler mór le chéile, rud nár thaitin, olc, maith, nó dona, le Joe, nó tuigeadh dósan, go raibh an Bugler seo tagtha ar ais chuig dúichí a shinsir, le greim a fháil ar sheilbh, agus ar ghabhaltas, na mBraonánach, nó nach raibh litir faighte cheana féin ag Joe ó dhlíodóir Bhugler, ag fógairt treaspais air…….
We have instructions from your neighbour, Mr. Michael Bugler, to write to you regarding the continued trespass of your cows on his field of four acres…..
D’fhás an grá idir Bugler agus Breege, agus ag an am gcéanna, lean Bugler ag leathnú a éilimh ar thailte, a tuigeadh don Bhraonánach a bheith mar pháirt dílis den ghabhaltas a fágadh mar oidhreacht aige fhéin. Tarraingíonn an t-údar na comharsanna, go cliste, nádúrtha, isteach sa scéal, ach diaidh ar ndiaidh, leathnaítear an bhearna easaontais idir Joe agus Bugler, agus ag an bpointe seo, feictear cosúlacht idir an scéal seo agus an dráma cáiliúil sin, The Field, le John B, Keane, agus is dócha go bhféadfá a rá, go raibh an chríoch chéanna ar an scéal seo le Edna O’Brien.
Éiríonn leis an údar mám maith mothúcháin a chorraí, sa chroí istigh ionainn agus ábhar an scéil seo á láimhseáil aici, agus fágann sí i ndeireadh anála muid, leis an gcaoi a chuireann sí críoch lena scéal.
An-leabhar, agus é gaibhnithe i stíl fhoirfe, shnasta, sciliúil, spreagúil.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Fís na Ríochta
Nach minic an Críostaí ag caint faoi ‘Theacht na Ríochta’. Úsáideann sé an téarma sin chuile uair a ghuíonn sé ‘An Phaidir’, nó an Pater, faoi mar a thugann daoine eile air, nó sa phaidir chéanna sin, guíonn sé ‘go dtaga do Ríocht’ nó fiú, ‘go dtige do Ríocht’ faoi mar a chuireann an Connachtach é.
N’fheadar cén Ríocht a bhíonn i gceist acu sa phaidir sin?
Ríocht Dé, céard eile a bheadh i gceist acu, agus iad ag labhairt díreach leis an Athair fhéin?
Sea, ach céard é go díreach a bhíonn i gceist acu nuair adeir siad, ‘go dtaga do Ríocht’.
Guíonn an Críostai, sa Phaidir, go gcruthófar sochaí, ar an saol seo, a ghlacfadh le hAtharthacht Dé, agus a bheadh sásta ansin a thoil a dhéanamh abhus, faoi mar a tharlaíonn thall. Agus nuair a smaoiníonn tú air, nach é an dearcadh sin atá taobh thiar de chuile iarracht a dhéantar, ar an saol seo, ar dhán an daonnaí a fheabhsú abhus. B’fhéidir anois, nach mbeifí ag smaoineamh i gcónaí ar na fíricí atá taobh thiar d’fhealsúnacht na Paidre sin, ach ag an am gcéanna, b’aisti a d’fhás, agus a d’fhorbair, an fonn a bhíonn ar an ndaonnaí a chinniúint a fheabhsú abhus is thall.
Feabhsúcháin
B’fhéidir nárbh olc an tseift í anois, dearcadh ar feadh meandair, ar chuid de na hiarrachtaí a deineadh na feabhsúcháin sin a chur i gcrích.
Is dócha go bhféadfá a rá, go mba iarracht sa treo sin, chuile chreideamh, agus chuile chóras rialaithe, a cuireadh sa tsiúl ar an saol seo, ó laethe Ádhaimh agus Éabha i leith, fiú i gcás an chumannachais, ach i gcás na feallsúnachta sin, fágadh as an áireamh, ar fad, toise spioradálta an daonnaí, agus dá bharr sin, níor leagadh béim ar bith ar an saol thall. Dhírigh an córas sin iomlán a aire ar chruthú na ríochta abhus, mar a bhfaigheadh chuile dhaonnaí ar theastaigh uaidh, agus ag an am gcéanna, mar a mbronnfadh seisean, de réir a chumais, ar an ríocht chéanna sin. Ní call dom a rá, go mba é an Stát Cumannach réaladh na físe sin ar thalamh.
Ach i gcás na bpríomhchreideamh daonna, bíodh go mbaineann tábhacht leis an Ríocht ar thalamh, is tábhachtaí go mór fada dóibh, an Ríocht sa toise thall. Dhealródh sé, go bhfuil creideamh dá leithéid, de dhlúth agus d’inneach, san anam daonna.
Ó Ghlún go Glún
Breathnaigh ar an gcaoi ar síneadh an creideamh sin anuas chugainn, ó na glúnta a d’imigh romhainn. Mhúineadar córas iompair dúinn, córas a bhí bunaithe ar fhís úd na Ríochta. Ní call dom a rá, go raibh an córas iompair sin bunaithe ar dhá chloch bhoinn na Críostaíochta, sé sin, Grá Dé agus Grá na gComharsan. Déan an rud ceart. Ach, conas a aithnítear an ceart? Bhail, tabharfaidh do chroí istigh, nó do choinsias fhéin, freagra na ceiste sin dhuit. Tugadh le fios dúinn freisin, go mbeadh an Fear Thuas ag breathnú anuas orainn, agus go gcoinneodh seisean áireamh ár ngníomhartha i leabhar mór na gcuntas, agus go mbainfeadh sé úsáid as an leabhar céanna sin, Lá na Lice. Go bunúsach mar sin, ba é a bhí taobh thiar den gcóras sin uilig, nó Fís na Ríochta.
Clocha Boinn
Breathnaigh freisin mar a tharlaíonn inár scoileanna. Nach é an scéal céanna arís é? Grá Dé, agus Grá na gComharsan, mar chlocha boinn faoi eitic agus faoi fhealsúnacht oideachais pholasaí na scoileanna. Moltar an té a dhéanann dá réir sin, agus gearrtar pionós eigin ar an té a leanann iompar ar bith eile. Nach soiléir do chuile dhuine, go bhfuil difir mhór idir an saol a mholann na múinteoirí dá ndaltaí, ar thaobh amháin, agus an cineál saoil atá rompu amach, taobh amuigh de bhallaí na scoile, ar an dtaobh eile. Paidreacha; dea-iompar; Cothrom na Féinne; déan an mhaith agus séan an t-olc; á moladh mar bhóthar a leasa, don dalta, agus ag an am gcéanna, déantar chuile iarracht ar shochaí na scoile a fhorbairt ar na clocha boinn sin. D’fhéadfá a rá, go bhfuil Fís na Ríochta, mar fhórsa tiomána, taobh thiar de pholasaí úd na scoileanna. Nach ’in í sáinn an mhúinteora? É ag ullmhú an dalta do shaol amháin, agus gan fáil ar an gcineál sin saoil, sa domhan mór abhus, ach ag an am gcéanna, ullmhaíonn an t-ullmhúchán sin an dalta d’fhís na Ríochta.
Tír na nÓg
Is dócha go bhféadfá a rá freisin, go bhfuil saothair áirithe litríochta bunaithe, a bheag, nó a mhór, ar an bhFís chéanna sin, nó samhlaítear don údar, sochaí in a mbeadh chuile shórt de réir mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith. Saol gan deora, gan anró, gan chruatan; saol gan aois, gan éagóir, gan mháchail. Breathnaigh ar Thír na nÓg, i litríocht an Ghaeil, sa bhFiannaíocht, agus breathnaigh arís, ar Útóipe Sir Thomas More, agus feicfidh tú claonadh chun na Físe ag soilsiú trí na hAistí litríochta úd, bíodh nach ionann an dá rud, Fís na Ríochta, ar thaobh amháin, agus fís na n-údar éagsúil, a lean tóirse a gcoinsiasa fhéin, ar an dtaobh eile, ach ag an am gcéanna, seolann siad beirt fan bhóthar ár leasa sinn.
Nach breá an phaidir í….Go dtaga do Ríocht………….
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Pól, a chara,
Seo thíos an píosa a chuir mé chugat a chéaduair. Súil agam go dtaitneoidh sé leat!
Beir Bua…ó…Peadar Bairéad.
.
.
Chuig
Eagarthóir Comhar
.
A Chara,
N’fheadar ar spéis leat piosa dá leithéid seo? Má thaitníonn sé leat, b’fhéidir go bhféadá ríomhscéal a chur chugam.
Beir Bua agus Beannacht
Peadar Bairéad
.
.
Scéal casta an Úill Mhóir
.
Peadar Bairéad
Let the Great World Spin………..ceadchló……….2009
le
Colum McCann…………………………………………€ 16.15
.
Saol an daonnaí i gcathair ollmhór Nua Eabhrac, agus an chaoi a gcastar na daoine ar a chéile i sochaí ilnáisiúnach dá leitheid, agus an chaoi, freisin, a fhítear ollsnáith ildualach as snáitheanna iomadúla daonna shochaí na cathrach céanna sin. Sin an gnó atá idir chamáin ag an údar, san úrscéal draíochta seo. Colum McCann a chuir an scéal i dtoll a chéile dúinn, agus caithfear a admháil, gur mór atá muid uilig faoi chomaoin aige as an leabhar cruthaíoch, spreagúil, lánteannasach, seo, a chumadh dúinn. Ní call dom a mhaíomh, gur Éireannach é Colum, fear a rugadh i mBaile Átha Cliath, sa bhliain 1965. B’ann a tógadh é freisin, agus chuaigh sé le hiriseoireacht leis an Irish Press, i dtosach báire. Ar ball, áfach, tar éis dó tamall a chaitheamh sna Stáit Aontaithe, agus tar éis dó seal a chaitheamh ag taisteal, chuaigh sé fhéin is a bhean chun cónaithe i Nua Eabhrac, mar a bhfuil cónaí air faoi láthair. Bhain sé roinnt duaiseanna amach lena chuid scríbhneoireachta, agus tá fáil ar a shaothar i thart ar thriocha teanga.
Téadchleasaí
Ach le filleadh ar “Let the Great World Spin”, caithfear suntas a thabhairt don chaoi a gcuireann sé tús lena scéal, le cur síos ar eachtra Philippe Petit, sa bhliain 1974, nuair a shiúl an téadchleasaí sin trasna, ar théad rite, ó cheann amháin de thúir an “World Trade Centre” go dtí an ceann eile………
“Those who saw him hushed. On Church Street. Liberty. Cortlandt. West Street. Fulton. Vesey. It was a silence that heard itself, awful and beautiful. Some thought at first that it must have been a trick of the light, something to do with the weather, an accident of shadowfall. Others figured it might be the perfect city joke….”
Céard déarfá faoi sin mar stíl?
Ach níorbh aon scéal grinn, nó “city joke,” a bhí i gceist sa tarlúint seo in aon chor, ach bhí duine thuas ansin, 110 stór os cionn leibhéal na sráide, agus é ar a bhealach ó cheann amháin de thúir an “World Trade Centre” go dtí an ceann eile, agus é ag déanamh a shlí trasna ar théad rite. Sea, bhí fear thuas ansin, ar a bhealach trasna, agus é thuas ansin idir an dá shaol.
Baineann an t-údar leas as an tarlúint seo lenár n-aire a dhíriú ar chathair Nua Eabhrac, agus sníonn sé an eachtra chéanna sin isteach is amach tríd an scéal ar fad, le haontas ait a bhronnadh ar scéalta díchosúla charachtair an úrscéil uilíoch seo.
Manach buile!
Téann sé ar aghaidh ansin, le scéalta na gcarachtar éagsúil a ríomh. Tosaíonn sé le le hÉireannach buile, Corrigan, ar chineál manaigh é, manach a bhfuil móideanna crábhaidh glactha aige, sea agus manach a dhéanann beart de réir a bhriathair. I Nua Eabhrac dó, caitheann sé a dhúthracht ag cabhrú le striapacha bochta na cathrach sin.
Ar ball, caitheann an t-údar tamall ag cur síos ar bhuíon máitheacha a thagann le chéile in árasán i “Park Avenue”, le seal a chaitheamh ag smaoineamh, agus ag caoineadh a muintir a cailleadh i gcogadh Viet Nam. Ar ball, cuireann an t-údar “Tillie” in aithne dhúinn, agus í ag saothrú a coda le striapachas, agus fiú nach dtógann sí a hiníon óg lei ar an ród céanna sin! Castar breitheamh orainn freisin, an fear a bhfuil air cúis an téadchleasaí a thriáil. Tuigtear dó fhéin go dtugann sé breith a raghadh sé dian ar Solomon fhéin é a shárú, bíodh gur Solomon a bhí ar an mBreitheamh céanna seo freisin! Ní gá a rá, gur bhain an t-údar úsáid as an mBreitheamh Soderberg, le ceangal a shníomh idir charachtair eile sa scéal. Ach, ní chuige sin atá mé, ach chuige seo. Bhí an Breitheamh seo chomh bródúil as a bhreith is a bheadh madra na gcúig gcos as a chos bhreise! Agus cén bhreith a thug an Solamh puncánach seo, an ea?
Pingin an Stór!
Bhuel, ghearr sé pingin an urlár ar ár dtéadchleasaí ildánach, agus ó tharla gur shiúl sé céad agus a deich n-urlár os cionn leibhéal na sráide, ghearr an Breitheamh Soderberg Dolar a deich air, mar fhíneál, agus lena chois sin, chuir sé iachall air seó eile, saor in aisce, a eagrú, sea, bheadh air siúl arís ar théad rite, ach an babhta seo, chaithfeadh sé an tsiúlóid dlite seo a dhéanamh i “Central Park”, le caitheamh aimsire a chur ar fáil don aos óg!
Sea, d’fhéadfá leanúint ar aghaidh ag cur síos ar eachtraí, agus ar charachtair éagsúla, an scéil seo, ach níl slí níos fearr leis an eolas sin uilig a bhailiú chugat fhéin ná an leabhar a fháil, is a léamh, ar do shuaimhneas.
An-leabhar, an-léamh, an-chumadóireacht. Ach, caithfidh mé a rá anois, go ndeachaigh an leabhar seo i gcionn go mór orm fhéin, agus gur bheag nár bhain cuid den scéal sin, deoir asam, nó dár liomsa, tá an scríbhneoireacht seo ag scríobadh beagáinín ró-chóngarach don chnámh, mar ar bhealach eicínt, d’éirigh leis an údar a scéal a shá isteach go smior na gcnámh ionam. Sea, féachann an t-údar seo isteach i gcroí na fírinne, agus na beatha, sa turas seo a thugann sé trí shochaí agus trí shaol anróiteach phobal an Úill Mhóir fhéin
English 
Gaeilge