by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Úrscéal úr
.
Brooklyn……….céadchló…………2009
By
Colm Tóibín…………………..£12.99
.
Saoathar Cumasach
Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad saothar againn ó pheann chumasach an údair ildánaigh seo, Colm Tóibín, agus, is dócha go bhfuil cuid dá shaothar léite agat cheana, leabhair ar nós…The South; The Heather Burning; The Blackwater Lightship; The Master; agus, The Sign of the Cross…..Tá clú idirnáisiúnta bainte amach ag an údar cumasach, Éireannach, seo, clú atá tuillte, agus tuillte go maith aige, nó trína stíl, trína chumas, agus trína chur chuige, éiríonn leis greim scóige a bhreith ar a léitheoir, sa chaoi nach gcuireann sé sin a leabhar uaidh, go dtí go mbíonn an deoir deiridh de diúgtha aige. Ní haon ionadh mar sin, gur cuireadh trí cinn dá leabhair ar an ngearrliosta do Dhuais Booker, fiú.
Suite in Éirinn
Suíonn an Tóibíneach tús an scéil seo, Brooklyn, ina dhúiche fhéin, thíos in ‘Enniscorthy’ i dtús chaogaidí na haoise seo caite, tráth raibh cúlú eacnamaíochta eile faoi lántseol abhus againn, ag an am. Is í Eilis Lacey an príomhcharachtar sa scéal seo. Bean óg, a bhfuil a cuid scolaíochta críochnaithe aici i gCeardscoil an Bhaile, mar a raibh sí ag gabháil don Chuntasaíocht. Bhí cónaí uirthi i Sráid na mBráithre, agus í in éintíos lena máthair agus lena deirfiúr, Rose. Fuair sí obair Dhomhnaigh i siopa Uí Cheallaigh, sa mbaile mór, ar a ‘seacht agus sé phingin’ sa tseachtain! Ghlac sí leis an obair sin, nó, faoi mar a chuir an t-údar é……..
“Eilis realised that she could not turn down the offer. It would be better than nothing and, at the moment, she had nothing.”
Tar éis di seal a chaitheamh i mbun an ghnó sin, shocraigh sí ar dhul ar imirce, go Brooklyn, Mheiriceá, trí chabhair ó shagart thall, agus ar chomhairle a mháthar is a dheirféar, Rose. Bhí go maith……..Chuaigh sí i mbun oibre i siopa mór thall, agus ag an am gcéanna, thosaigh sí ag freastal ar chúrsaí Cuntasaíochta i gColáiste Bhrooklyn, thall, agus trína staidéar, d’éirigh lei an chéim chuí a bhaint amach, sa cheird chéanna sin, rud a chuirfeadh ar a cumas obair mhaith a fháil, i ngnó eicínt, abhus nó thall. I rith an ama seo go léir, thit sí i ngrá le hEadáileach fir, agus ag an am gcéanna, choinnigh sí lei ag obair i ngnó an Pharáiste.
Bris gan choinne
Bhí chuile shórt ag dul ar aghaidh go breá, nuair a fuair sí scéal ó Enniscorthy gur bhásaigh a deirfiúr, Rose, agus ba é deireach na mbeart é, gur shocraigh sí ar dhul abhaile go hÉirinn, ar feadh seal, le tacaíocht eicínt a thabhairt dá máthair, bíodh nach mbeadh sí in am don tórramh, nó don socraid. Ach, tuig an tEadáileach fir úd an cás ina bhfágfadh sin eisean, agus chuir sé ina luí ar Eilis, go raibh baol ann nach bhfillfeadh sí ar Bhrooklyn go deo arís, mura bpósfadh siad, sul a raghadh sise abhaile ar chuairt. Rinneadar sin. Pósadh rúnda a bhí i gceist aige, adúirt sé…
“I don’t mean in a church and I don’t mean we live together as man and wife and we don’t have to tell anybody. It can be just between the two of us and we can get married in a church when we decide after you come back.”
D’imigh Eilis abhaile, agus i gcionn seachtaine, nó mar sin, shroich sí Enniscorthy, agus mhothaigh sí Rose uaithi, agus de réir a chéile, d’éirigh lei dul i gcleachtadh ar an saol mar a bhíodh, le linn a hóige. Chomh maith le sin, fad is a bhí sí ar saoire abhus, thosaigh sí ag dul amach le fear óg a raibh breac-aithne aice air sular fhág sí an tír seo, a chéaduair. D’éirigh siad an-mhór le chéile, sa chaoi go raibh fadhb le scaoileadh anois ag Eilis s’againne.
Fadhb le scaoileadh
Ar shocraigh sí ar fanúint abhus in Enniscorthy, agus an fear óg seo, Jim Farrell, a phósadh, fear óg a chuirfeadh saol an mhada bháin in áirithe di feasta, nó an raghadh sí ar ais go Brooklyn, lena pósadh leis an Eadáileach fir sin, Tony, nó, Antonio Giuseppe Fiorello, lena ainm cheart a thabhairt air, a fhoilsiú os comhair an phobail, agus os comhair an tsagairt.
Le freagra na ceiste sin, agus le sásamh iomlán a bhaint as an úrscéal iontach, corraitheach, seo, faoi dheacrachtaí na deoraíochta, na suirí, agus an choinníll daonna, tá faitíos orm, go gcaithfidh tú an leabhar fhéin a fháil, is a léamh, mar tá mé cinnte go mbainfidh tú sásamh agus toit as.
An-scéal, an-léamh, an-chur chuige. Anois an t-am le do dheis a thapú, más uait, scil, ealaíon, agus cur chuige spreagúil, an údair Éireannaigh seo, Colm Tóibín, a bhlaiseadh !
.
Peadar Bairéad
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cuimhní ar Chamchuairt ar Albain
Seo an gála deiridh de shraith Aistí a scríobh mé in eireaball na bliana 1992, seacht mbliana déag ó shoin anois, faoi Chuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain, i Meán Fómhair na bliana sin. Mhothaigh mé, nárbh olc an smaoineamh é, na hAistí sin a ath-fhoilsiú, ó tharla go bhfuil a thriochadú bliain á chomóradh ag an gColún seo, I mBéal an Phobail, i mbliana.
Mar sin, seo chugaibh é………….
.
Dé Sathairn, 19 Meán Fómhair, 1992. Cé nach raibh aon ró-bhrú orainn bheith inár suí le giolc an ghealhain, an mhaidin bheannaithe sin, ag an am gcéanna, ní raibh aon ró-fhonn orainn codladh go headra, agus mar sin, bhíomar ar ár gcois, tarraingt ar a hocht a chlog ar maidin. Bhíomar pioctha, bearrtha, agus an bricfeasta ite againn, ag a naoi. Ag an bpointe sin, bhí fear an tí, Alec Welstead, réidh lena mhadraí a aclú. Chuamar, mé fhéin agus an Cornal Eoghan Ó Néill in éineacht leis, Ba thaitneamhach an uair an chloig a chaitheamar ag siúl linn trí choill, in aice an bhaile, muid ag comhrá agus ag seanchas, fad is a bhí na madraí ag rith is ag rás leo, ar a sástacht. Ba le hÓstán an Crieff Hydro an choill úd, ach go raibh cead ag an bpobal í a úsáid, am ar bith ar mhian leo.
Thart ar a haondhéag, thóg lanúin an tí, Wendy agus Alec, ina gcarr muid, go dtí Teach Stiléireachta Ghlenturret, nó bhí socraithe ag Gaeil Chrieff, go mbeadh deis againn turas tionlactha na Drioglainne is sine in Albain, a thabhairt. Rinneadar sin, agus bhlaiseamarna toradh a saothair, ag deireadh an turais, agus geallaimse dhuit é, nár den díogha é an Glenturrwet Whisky céanna sin! Bhí Ionad Oidhreachta ansin acu freisin, agus chríochanigh an turas tionlactha le scannán ‘The Water of Life,’ a léiríodh dúinn i bpictiúrlann bheag, ghleoite, na Drioglainne. Tarraingt ar mheán lae, tháinig an bhuíon Éireannach, agus Morag MacLeod, ár dtreoraí lách, oirirc, mar aon le Gaeil Chrieff, le chéile i mBialann na Drioglainne, le lón a chaitheamh i bhfochair a chéile.
A leithéid de lón níor bhlais mé le fada an lá, nua gach bia agus sean gacha dí ar chlár romhainn amach; comhluadar lách, geanúil, Gaelach; agus comhrá spreagúil, tuisceanach, cairdiúil.
Slán le Crieff!
Ar deireadh thiar, áfach, b’éigean dúinn slán a fhágáil ag ar gcairde nua i gCrieff. Déanta na fírinne, bhí uaigneas orainn, agus muid ag buaileadh bóthair, ach bhíomar ag ceapadh, go mbfhéidir go bhfillfeadh muid ar Chrieff, am éigin, amach anseo! Thugamar cúl an ghluaisteáin ar Chrieff agus a aghaidh ar Ghlaschú aerach na nGael, agus ní haithristear ár n-imeachtaí gur shroicheamar teach agus áras ár lóistín don oíche sin, an Babbity Bowster, ag Uimhir 15 Sráid Blackfriars. Tar éis dúinn an tuirse bóthair a chur dínn, bhíomar suite chun boird arís, ag a leath i ndiaidh a sé, le béile eile a chaitheamh ar ár sáimhín só, i dTeach Ósta an Babbity. Ní gá dhom an béile sin a mholadh, nó bhí sé thar mholadh beirte, cheana féin.
Sráid Stairiúil
Ar ball, agus muid sách, suaimhneach, sásta. Thugamar aghaidh an mhionbhus ar ‘The Centre for Contemporary Arts’, in Uimhir 350 Sauchiehall Street, nó ba san ionad oirirc sin a bheadh seó na hoíche sin againn. Agus cé go raibh treoraí maith againn i Morag, ní raibh sé éasca áit pháirceála a fháil dár mionbhus galánta, i ngiorracht scread asail don ionad oirirc céanna sin. Ar deireadh thiar, d’éirigh le Morag áitín feiliúnach a fháil i gcúlshráidín ciúin, cúng, agus ba ghearr go rabhamar ag déanamh ár slí síos an tsráid cháiliúil sin, Sauchiehall. Ní raibh ar mo chumas fhéin srian a choinneáil ar mo chuimhní corraithe, agus muid ag siúl linn síos feadh na sráide fada sin. Siar liom bóithrín casta na smaointe, go dtí garraí cluainteach na hóige, agus na hoícheantaa fada geimhridh sin, nuair a chloisinn m’athair agus a chomrádaithe ag cur síos ar ‘Sockeyhall Street’ mar a thugaidís uirthi.
Smaoinigh mé ar na daoine sin, ina bhfir óga, ag an am, agus iad ag siúl leo go misniúil, rábach, cróga, ar an dtaobhchasán céanna sin, a raibh mise ag siúl air, an oíche bheannaithe sin. Nach ar m’athair agus a chomrádaithe a bheadh an bród agus an t-áthas, dá bhfeicidís an tIorrasach seo ar a bhealach chuig Ionad gradamach cosúil leis an Centre for Contremporary Arts, le mám dánta a aithris ansin, i dteanga ársa na nGael? Ar bhealach éigin, is dócha go raibh na hIorrasaigh chuideachtúla sin mar lucht éisteachta agamsa, an oíche iontach sin, i Sráid úd Sauchiehall Ghlaschú. Bhí slua an-mhór romhainn istigh, iad suite ag boirdíní, scaipthe ar fud an halla. D’éirigh thar barr le seó na hoíche sin, agus ghlac filí, ceoltóirí, agus amhránaithe Albanacha, páirt san agallamh freisin. Ní gá a rá, gur éirigh thar cionn le Máire Holmes a dánta a chur i láthair, go spreagúil, corraitheach, taitneamhach. D’éirigh le Nollaig Mac Carthaigh ceol sí, draíochta, a mhealladh as na píobaí uileann, agus chuir Brian Ó Dónaill an lucht éisteachta faoi gheasa le binneas a ghutha, agus le draíocht a cheoil. Mo chuidse de, tá mé ag ceapadh go mbeadh na cairde úd, ó laethanta m’óige, breá sásta leis na dánta a d’aithris mé fhéin dóibh i Sockeyhall Street, an oíche sin.
Féile na nGael
I ndiaidh an tseó, mar a tharla go minic i rith na seachtaine, fuaireamar cuireadh chun a tí ó Flora MacNeill, amhránaí clúiteach, traidisiúnta. Ghlacamar go fonnmhar leis an gcuireadh céanna, agus geallaimse dhuit é, nár fágadh ocras, nó tart, ar aon duine againn, i dteach úd na féile, an oíche sin. Chomh maith le sin, bhí ceol, amhráin, agus seanchas den scoth, againn, go dtí a trí a chlog ar maidin! Go fiú, nár chan mé fhéin amhrán! tráth éigin, i rith na hoíche ! Deireanas na huaire, nó brí an fhuiscí, ba chúis leis, ní foláir! Cibé faoi sin, bhíomar ar ár gcois go breá luath maidin Dé Domhnaigh, agus tar éis dúinn bricfeasta Sasanach eile a chaitheamh, thugamar na sráideanna orainn féin arís, muid ag fanaíocht timpeall, ag tabhairt chuile shórt faoi deara, tamall anseo, is tamall ansiúd. Chonaiceamar an teach is sine n nGlaschú, teach a tógadh sa bhlaiin 1471. thugamar cuairt freisin ar The Barras, na margaí ollmhóra úd, atá amuigh faoin aer acu, sa chathair sin, margaí a raibh tarraingt na mílte orthu. Ag a haon a chlog, bhíomar ar ár nglúna in Eaglais Naoimh Alphonsus, i Sráid Londain, nó theastaigh uainn Aifreann a éisteacht i nGlaschú, an mhaidin Domhniagh sin. Thaitin an ceiliúradh sin go breá linn. Labhair an ceiliúraí faoin Eaglais Chaitliceach, i gCathair Ghlaschú, tharla go bhfuiltear ag comóradh an cúigiú céad bliain d’Árdeaspagóideacht na cathrach sin. Rud amháin eile, a thug mé fhéin faoi deara, in Eaglais Alphonsus, nó gur choinnigh siadsan thall na dealbha uile, ar fud na heaglaise, nuair a chaith an chuid is mó de shéipéil na tíre seo i dtraipisí iad, blianta fada ó shoin. Taitníonn dealbha liomsa, agus ní dóigh liom, gur chóir iad a dhíbirt as ár séipéil. Folamh séipéal gan dealbha.
Turas abhaile
Arais go dtí an Babbity linn i ndiaidh an Aifrinn, lenár gcip is ár meanaithe a bhailiú, nó bhíomar tagtha go deireadh na camchuairte iontaí seo in Albain, agus bhí orainn aghaidh a thabhairt ar Aerfort Ghlaschú, agus an turas ar ais go hÉirinn. Ní dhéanfaidh muid dearmad go luath áfach, ar an tseachtain spreagúil, sásúil, neamhaí, a chaitheamar ag taisteal ó cheann ceann na hAlban, nó ar na Gaeil chairdiúla, lácha, Albanacha, a casadh orainn, le linn na cuairte do-dhearmadtha sin, Cuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain 1992, a bhuíochas sin ar fad ag dul do Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, ar an taobh seo, agus do Chomhairle Ealaíon na hAlban, ar an dtaobh eile.
Nár laga an Rí iad.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Fís na Ríochta
.
Peadar Bairéad
Nach minic an Críostaí ag caint faoi ‘Theacht na Ríochta’. Úsáideann sé an téarma sin chuile uair a ghuíonn sé ‘An Phaidir’, nó an Pater, faoi mar a thugann daoine eile air, nó sa phaidir chéanna sin, guíonn sé ‘go dtaga do Ríocht’ nó fiú, ‘go dtige do Ríocht’ faoi mar a chuireann an Connachtach é.
N’fheadar cén Ríocht a bhíonn i gceist acu sa phaidir sin?
Ríocht Dé, céard eile a bheadh i gceist acu, agus iad ag labhairt díreach leis an Athair fhéin?
Sea, ach céard é go díreach a bhíonn i gceist acu, nuair adeir siad, ‘go dtaga do Ríocht’.
Guíonn an Críostai, sa Phaidir, go gcruthófar sochaí, ar an saol seo, a ghlacfadh le hAtharthacht Dé, agus a bheadh sásta ansin a thoil a dhéanamh abhus, faoi mar a tharlaíonn thall. Agus nuair a smaoiníonn tú air, nach é an dearcadh sin atá taobh thiar de chuile iarracht a dhéantar, ar an saol seo, ar dhán an daonnaí a fheabhsú abhus. B’fhéidir anois, nach mbeifí ag smaoineamh i gcónaí ar na fíricí atá taobh thiar d’fhealsúnacht na Paidre sin, ach ag an am gcéanna, nach é an fonn céanna sin a spreagann an daonnaí lena chinniúint a fheabhsú abhus is thall.
Feabhsúcháin
B’fhéidir nárbh olc an tseift í anois, dearcadh ar feadh meandair, ar chuid de na hiarrachtaí a deineadh na feabhsúcháin sin a chur i gcrích.
Is dócha go bhféadfá a rá, go mba iarracht sa treo sin, chuile chreideamh, agus chuile chóras rialaithe, a cuireadh sa tsiúl ar an saol seo, ó laethe Ádhaimh agus Éabha i leith, fiú i gcás an chumannachais, ach i gcás na feallsúnachta sin, fágadh as an áireamh, ar fad, toise spioradálta an daonnaí, agus dá bharr sin, níor leagadh béim ar bith ar an saol thall. Dhírigh an córas sin iomlán a aire ar chruthú na ríochta abhus, mar a bhfaigheadh chuile dhaonnaí ar theastaigh uaidh, agus ag an am gcéanna, mar a mbronnfadh seisean, de réir a chumais, ar an ríocht chéanna sin. Ní call dom a rá, go mba é an Stát Cumannach réaladh na físe sin ar thalamh.
Ach i gcás na bpríomhchreideamh daonna, bíodh go mbaineann tábhacht leis an Ríocht ar thalamh, is tábhachtaí go mór fada dóibh, an Ríocht sa toise thall. Dhealródh sé, go bhfuil creideamh dá leithéid, de dhlúth agus d’inneach, san anam daonna.
Ó Ghlún go Glún
Breathnaigh ar an gcaoi ar síneadh an creideamh sin anuas chugainn, ó na glúnta a d’imigh romhainn. Mhúineadar córas iompair dúinn, córas a bhí bunaithe ar fhís úd na Ríochta. Ní call dom a rá, go raibh an córas iompair sin bunaithe ar dhá chloch bhoinn na Críostaíochta, sé sin, Grá Dé agus Grá na gComharsan.
Déan an rud ceart. Ach, conas a aithnítear an ceart? Bhail, tabharfaidh do chroí istigh, nó do choinsias fhéin, freagra na ceiste sin dhuit. Tugadh le fios dúinn freisin, go mbeadh an Fear Thuas ag breathnú anuas orainn, agus go gcoinneodh seisean áireamh ár ngníomhartha i leabhar mór na gcuntas, agus go mbainfeadh sé úsáid as an leabhar céanna sin, Lá na Lice. Go bunúsach mar sin, ba é a bhí taobh thiar den gcóras sin uilig, nó Fís na Ríochta.
Clocha Boinn
Breathnaigh freisin mar a tharlaíonn inár scoileanna. Nach é an scéal céanna arís é? Grá Dé, agus Grá na gComharsan, mar chlocha boinn faoi eitic agus faoi fhealsúnacht oideachais pholasaí na scoileanna. Moltar an té a dhéanann dá réir sin, agus gearrtar pionós eigin ar an té a leanann iompar ar bith eile. Nach soiléir do chuile dhuine, go bhfuil difir mhór idir an saol a mholann na múinteoirí dá ndaltaí, ar thaobh amháin, agus an cineál saoil atá rompu amach, taobh amuigh de bhallaí na scoile, ar an dtaobh eile. Paidreacha; dea-iompar; Cothrom na Féinne; déan an mhaith agus séan an t-olc; á moladh mar bhóthar a leasa, don dalta, agus ag an am gcéanna, déantar chuile iarracht ar shochaí na scoile a fhorbairt ar na clocha boinn sin. D’fhéadfá a rá, go bhfuil Fís na Ríochta, mar fhórsa tiomána, taobh thiar de pholasaí úd na scoileanna. Nach ’in í sáinn an mhúinteora? É ag ullmhú an dalta do shaol amháin, agus gan fáil ar an gcineál sin saoil, sa domhan mór abhus, ach ag an am gcéanna, ullmhaíonn an t-ullmhúchán sin an dalta d’fhís na Ríochta.
Tír na nÓg
Is dócha go bhféadfá a rá freisin, go bhfuil saothair áirithe litríochta bunaithe, a bheag, nó a mhór, ar an bhfís chéanna sin, nó samhlaítear don údar, sochaí in a mbeadh chuile shórt de réir mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith. Saol gan deora, gan anró, gan chruatan; saol gan aois, gan éagóir, gan mháchail. Breathnaigh ar Thír na nÓg, i litríocht an Ghaeil, sa bhFiannaíocht, agus breathnaigh arís, ar Útóipe Sir Thomas More, agus feicfidh tú claonadh chun na Físe ag soilsiú trí na hAistí litríochta úd, bíodh nach ionann an dá rud, Fís na Ríochta, ar thaobh amháin, agus fís na n-údar éagsúil, a lean tóirse a gcoinsiasa fhéin, ar an dtaobh eile, ach ag an am gcéanna, seolann siad beirt fan bhóthar ár leasa sinn.
Nach breá an phaidir í….Go dtaga do Ríocht………….
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
.
“Wild Decembers”…….by…….Edna O’Brien…….£16.99……
Peadar Bairéad
.
Ní leabhar nua é seo, ach leabhar a cuireadh i gcló a chéaduair sa bhliain 1999, agus bíodh go bhfuil roinnt mhaith scríofa ag an údar seo, san idirlinn, níor tháinig mé fhéin ar an leabhar seo, go dtí le déanaí. Ní call dom a rá, gur léigh mé é, agus caithfidh mé a admháil, go ndeachaigh sé i bhfeidhm go mór orm. Emily Bronte a thug an teideal di, de réir deallraimh, nó luaitear na línte seo, le Bronte, i dtús an leabhair…
…fifteen wild Decembers
From those brown hills
Have melted into spring –
Faithful indeed is the spirit that remembers.
Ní call dom a rá, nach é seo an chéad saothar leis an údar seo a léigh mé, nó is cuimhin liom fós an chaoi a ndeachaigh Country Girls, agus August is a Wicked Month, i bhfeidhm orm, blianta fada ó shoin anois. D’fhás agus d’fhorbair an t-údar san idirlinn, agus sa lá atá inniu ann, d’dfhéadfá a rá, go bhfuil sí ar dhuine de mhórscríbhneoirí na tíre seo. Úsáideann sí stíl atá foirfe, corraitheach, snasta, stíl a théann i gcionn ar an léitheoir, agus a chuireann faoi gheasa é chomh luath is a mhealltar isteach i ngréasán a scéil é. Ní taise ar bith don leabhar seo atá idir chamáin againn anois é.
Féach mar a chuireann sí an scéal inár láthair sa réamhscéal…
Cloontha it is called – a locality within the bending of an arm. A few scattered houses, the old fort, lime-dank and jabbery and from the great whooshing belly of the lake between grassland and callow land a road, sluicing the little fortresses of ash and elder, a crooked road to the mouth of the mountain. Fields that mean more than fields, more than life and more than death too,
Sa dúiche sin a shuíonn an t-údar ildánach seo a scéal, agus isteach sa taobh tíre sin, tagann fear chucu ón iasacht, fear de phór na háite sin, ach fear a chaith seal i gcéin agus a thug leis anois, blas an fichiú haois, isteach sa dúiche iargúlta sin, nó cuirtear inár láthair i dtosach báire é, in airde ar a tharracóir, beithíoch nach bhfacthas a leithéid, riamh cheana, sa taobh sin tíre. Féach mar a chuireann sí duine dá príomhcharachtair in aithne dúinn, i dtús an leabhair…….
Heraldic and unflagging it chugged up the mountain road, the sound, a new sound jarring in on the profoundly pensive landscape. A new sound and a new machine, its squat front and colour of baked brick, the ridges of the big wheels scummed in muck, wet muck and dry muck, leaving their maggoty trails.
Is dócha go dtugann na línte sin blas eicínt de stíl an údair seo dúinn, ach sa diallait ar an mbeithíoch iasachta seo, bhí Michael Bugler suite, agus stop an tarracóir i ngarraí a chomharsan, Joseph Brennan. Ní raibh máisteacht ar an dtarracóir faighte fós ag Bugler, agus d’iarr sé ar an mBraonánach cead a thabhairt dó an tarracóir a fhágáil mar a raibh, go bhfaigheadh sé máistracht ar na giaranna. Bhí Joe sásta. Bhailigh na comharsanna, le radharc a fháil ar an meaisín nua-aoiseach seo.
Anois, tharla go raibh deirfiúr ag Joe, agus Breege, ab ainm di, agus ní gá a rá, gur éirigh sí fhéin agus Bugler mór le chéile, rud nár thaitin, olc, maith, nó dona, le Joe, nó tuigeadh dósan, go raibh an Bugler seo tagtha ar ais chuig dúichí a shinsir, le greim a fháil ar sheilbh, agus ar ghabhaltas, na mBraonánach, nó nach raibh litir faighte cheana féin ag Joe ó dhlíodóir Bhugler, ag fógairt treaspais air…….
We have instructions from your neighbour, Mr. Michael Bugler, to write to you regarding the continued trespass of your cows on his field of four acres…..
D’fhás an grá idir Bugler agus Breege, agus ag an am gcéanna, lean Bugler ag leathnú a éilimh ar thailte, a tuigeadh don Bhraonánach a bheith mar pháirt dílis den ghabhaltas a fágadh mar oidhreacht aige fhéin. Tarraingíonn an t-údar na comharsanna, go cliste, nádúrtha, isteach sa scéal, ach diaidh ar ndiaidh, leathnaítear an bhearna easaontais idir Joe agus Bugler, agus ag an bpointe seo, feictear cosúlacht idir an scéal seo agus an dráma cáiliúil sin, The Field, le John B, Keane, agus is dócha go bhféadfá a rá, go raibh an chríoch chéanna ar an scéal seo le Edna O’Brien.
Éiríonn leis an údar mám maith mothúcháin a chorraí, sa chroí istigh ionainn agus ábhar an scéil seo á láimhseáil aici, agus fágann sí i ndeireadh anála muid, leis an gcaoi a chuireann sí críoch lena scéal.
An-leabhar, agus é gaibhnithe i stíl fhoirfe, shnasta, sciliúil, spreagúil.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Fís na Ríochta
Nach minic an Críostaí ag caint faoi ‘Theacht na Ríochta’. Úsáideann sé an téarma sin chuile uair a ghuíonn sé ‘An Phaidir’, nó an Pater, faoi mar a thugann daoine eile air, nó sa phaidir chéanna sin, guíonn sé ‘go dtaga do Ríocht’ nó fiú, ‘go dtige do Ríocht’ faoi mar a chuireann an Connachtach é.
N’fheadar cén Ríocht a bhíonn i gceist acu sa phaidir sin?
Ríocht Dé, céard eile a bheadh i gceist acu, agus iad ag labhairt díreach leis an Athair fhéin?
Sea, ach céard é go díreach a bhíonn i gceist acu nuair adeir siad, ‘go dtaga do Ríocht’.
Guíonn an Críostai, sa Phaidir, go gcruthófar sochaí, ar an saol seo, a ghlacfadh le hAtharthacht Dé, agus a bheadh sásta ansin a thoil a dhéanamh abhus, faoi mar a tharlaíonn thall. Agus nuair a smaoiníonn tú air, nach é an dearcadh sin atá taobh thiar de chuile iarracht a dhéantar, ar an saol seo, ar dhán an daonnaí a fheabhsú abhus. B’fhéidir anois, nach mbeifí ag smaoineamh i gcónaí ar na fíricí atá taobh thiar d’fhealsúnacht na Paidre sin, ach ag an am gcéanna, b’aisti a d’fhás, agus a d’fhorbair, an fonn a bhíonn ar an ndaonnaí a chinniúint a fheabhsú abhus is thall.
Feabhsúcháin
B’fhéidir nárbh olc an tseift í anois, dearcadh ar feadh meandair, ar chuid de na hiarrachtaí a deineadh na feabhsúcháin sin a chur i gcrích.
Is dócha go bhféadfá a rá, go mba iarracht sa treo sin, chuile chreideamh, agus chuile chóras rialaithe, a cuireadh sa tsiúl ar an saol seo, ó laethe Ádhaimh agus Éabha i leith, fiú i gcás an chumannachais, ach i gcás na feallsúnachta sin, fágadh as an áireamh, ar fad, toise spioradálta an daonnaí, agus dá bharr sin, níor leagadh béim ar bith ar an saol thall. Dhírigh an córas sin iomlán a aire ar chruthú na ríochta abhus, mar a bhfaigheadh chuile dhaonnaí ar theastaigh uaidh, agus ag an am gcéanna, mar a mbronnfadh seisean, de réir a chumais, ar an ríocht chéanna sin. Ní call dom a rá, go mba é an Stát Cumannach réaladh na físe sin ar thalamh.
Ach i gcás na bpríomhchreideamh daonna, bíodh go mbaineann tábhacht leis an Ríocht ar thalamh, is tábhachtaí go mór fada dóibh, an Ríocht sa toise thall. Dhealródh sé, go bhfuil creideamh dá leithéid, de dhlúth agus d’inneach, san anam daonna.
Ó Ghlún go Glún
Breathnaigh ar an gcaoi ar síneadh an creideamh sin anuas chugainn, ó na glúnta a d’imigh romhainn. Mhúineadar córas iompair dúinn, córas a bhí bunaithe ar fhís úd na Ríochta. Ní call dom a rá, go raibh an córas iompair sin bunaithe ar dhá chloch bhoinn na Críostaíochta, sé sin, Grá Dé agus Grá na gComharsan. Déan an rud ceart. Ach, conas a aithnítear an ceart? Bhail, tabharfaidh do chroí istigh, nó do choinsias fhéin, freagra na ceiste sin dhuit. Tugadh le fios dúinn freisin, go mbeadh an Fear Thuas ag breathnú anuas orainn, agus go gcoinneodh seisean áireamh ár ngníomhartha i leabhar mór na gcuntas, agus go mbainfeadh sé úsáid as an leabhar céanna sin, Lá na Lice. Go bunúsach mar sin, ba é a bhí taobh thiar den gcóras sin uilig, nó Fís na Ríochta.
Clocha Boinn
Breathnaigh freisin mar a tharlaíonn inár scoileanna. Nach é an scéal céanna arís é? Grá Dé, agus Grá na gComharsan, mar chlocha boinn faoi eitic agus faoi fhealsúnacht oideachais pholasaí na scoileanna. Moltar an té a dhéanann dá réir sin, agus gearrtar pionós eigin ar an té a leanann iompar ar bith eile. Nach soiléir do chuile dhuine, go bhfuil difir mhór idir an saol a mholann na múinteoirí dá ndaltaí, ar thaobh amháin, agus an cineál saoil atá rompu amach, taobh amuigh de bhallaí na scoile, ar an dtaobh eile. Paidreacha; dea-iompar; Cothrom na Féinne; déan an mhaith agus séan an t-olc; á moladh mar bhóthar a leasa, don dalta, agus ag an am gcéanna, déantar chuile iarracht ar shochaí na scoile a fhorbairt ar na clocha boinn sin. D’fhéadfá a rá, go bhfuil Fís na Ríochta, mar fhórsa tiomána, taobh thiar de pholasaí úd na scoileanna. Nach ’in í sáinn an mhúinteora? É ag ullmhú an dalta do shaol amháin, agus gan fáil ar an gcineál sin saoil, sa domhan mór abhus, ach ag an am gcéanna, ullmhaíonn an t-ullmhúchán sin an dalta d’fhís na Ríochta.
Tír na nÓg
Is dócha go bhféadfá a rá freisin, go bhfuil saothair áirithe litríochta bunaithe, a bheag, nó a mhór, ar an bhFís chéanna sin, nó samhlaítear don údar, sochaí in a mbeadh chuile shórt de réir mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith. Saol gan deora, gan anró, gan chruatan; saol gan aois, gan éagóir, gan mháchail. Breathnaigh ar Thír na nÓg, i litríocht an Ghaeil, sa bhFiannaíocht, agus breathnaigh arís, ar Útóipe Sir Thomas More, agus feicfidh tú claonadh chun na Físe ag soilsiú trí na hAistí litríochta úd, bíodh nach ionann an dá rud, Fís na Ríochta, ar thaobh amháin, agus fís na n-údar éagsúil, a lean tóirse a gcoinsiasa fhéin, ar an dtaobh eile, ach ag an am gcéanna, seolann siad beirt fan bhóthar ár leasa sinn.
Nach breá an phaidir í….Go dtaga do Ríocht………….
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail.
Ar na Misin . 15 .
An Aoine, 22 Lúnasa 2003.
In ár suí arís le giolc an ghealbhain, an mhaidin Aoine seo, nó bhí ullmhúcháin agus pacáil le déanamh againn, don turas, fós. I ndiaidh ár mbricfeasta a scaoileadh siar, luíomar isteach ar an bpacáil, agus níor thóg sé an oiread sin ama orainn, a raibh le déanamh a dhéanamh, agus bhíomar réidh cun bóthair, thart ar a deich a chlog ar maidin. Ar SLO, sé sin, San Luis Obispo, a thugamar aghaidh i dtosach, nó tá Misean breá, álainn, sa mbaile sin, agus bhí socraithe againn cuairt a thabhairt air, ó tharla sna bólaí sin muid. Shroicheamar SLO, ar deireadh thiar, agus caithfidh mé a rá leat, nach raibh sé chomh héasca sin ar fad teacht ar an Misean céanna sin, ach ar deireadh thiar, tháinig muid air “downtown” ag Coirnéal Monterey and Chorro Streets.
Padre Serra again.
Ba é Padre Serra fhéin, a bhunaigh an Misean seo, agus ainmníodh é as Naomh Luis, Easpag Toulouse, easpag a mhair sa dara haois déag. Bunaíodh an Misean seo, ar an gcéad lá de Mheán Fómhair na bliana 1772, an cúigiú Misean, den misean is fiche, a bhunaigh na Proinsiascánaigh fan chósta Chalafóirnia, ó San Diego go San Francisco.. Nuair a bunaíodh an Misean a chéaduair, ní raibh air ach díon giolcaí. Anois bhí na hIndiaigh sa dúiche sin cairdiúil, ach bhí Indiaigh níos faide ó dheas, agus ba é a mhalairt de scéal acusan é, agus ba ghearr go bhfuair siad an ball lag i gcosaint an Mhisin, agus chuireadar an díon giolcaí sin tré thine le saigheada bladhmsacha (flaming arrows) a scaoileadh leis. Ach, faoi mar adeir an seanfhocal, nach ionann is muc fear gan seift. Bhuel, smaoinigh na Padres ar na tíleanna tinedhíonacha (fireproof) a bhíodh acu sa Spáinn. Thosaigh orthu, agus ba ghearr go raibh díon tíleanna tógtha acu ar Mhisean San Luis Obispo, agus cead ag na hIndiaigh naimhdeacha dul ag feadaíl ansin, nó ní bhainfeadh a gcuid saighead feanc dá laghad as an Misean feasta.
Rinneadar an Misean a atógáil (rebuilt), sa bhliain 1794. Ar deireadh thiar, sa bhliain 1934, socraíodh ar an Misean a athchóiriú, agus a athnuachan, faoi mar a bhíodh sé sa tsean-am, agus ó shoin i leith, feidhmíonn sé mar theach pobail don pharáiste áitiúil, sea, agus caithfidh gur paráiste réasúnta mór é, nó tá triúr sagart ag freastal ar phobal sin San Luis Obispo.
Mission Visit .
Ní gá a rá, go ndeachaigh muid ar thuras an Mhisin, agus bheadh ar dhuine a rá go raibh an Misean seo an-chosúil leis na Misin eile, ar thugamar cuairt orthu. Bhí le feiceáil againn ann, Séipéal álainn, agus seomrai leagtha amach mar iarsmalanna beaga, agus iarsmai de na seanlaethe ar teaspáint iontu. Faoi dheireadh, bhí sé in am againn bóthar a bhualadh arís, ach shocraigh muid ar lón beag a chaitheamh ansin i San Luis Obispo, agus nuair a bhí cúl curtha againn ar an ocras agus ar an tart, thugamar an bóthar ó dheas orainn fhéin, nó bhí turas réasúnta fada romhainn amach, mar bhí socraithe againn an oíche sin a chaitheamh i Ventura, baile a bhfuil Misean álainn eile ann, Misean a ainmníodh as San Buenaventura, Misean a bunaíodh ar an 31 Márta, sa bhliain 1782, agus an deichiú Misean, a tógadh fan chósta Chalafóirnia, ag na Padres Spáinneacha. Ach ó tharla go raibh píosa fada le taisteal againn, sár a leagfadh muid spág i gcathair álainn Ventura, ní dhéanfaidh mé aon chur síos ar an Misean álainn sin, go dtí an chéad ghála eile. Ach le críoch a chur le píosa na seachtaine seo, caithfidh mé cur síos a dhéanamh ar an turas corraitheach, spreagúil, a bhí le taisteal againn, ar an mbealach ó San Luis Obispo go Ventura.
We Travel Inland .
Thaistil muid píosa i dtósach ar ár seanchara, Saorbhealach 101, agus ghabhamar thar Pismo Beach arís, agus Grover City, agus ansin, sular tháinig muid chomh fada le Santa Maria, d’iompaigh muid ar thaobh na ciotóige (to the left), agus isteach linn ar Bhealach 166, le go mbeadh deis againn, spléachadh a fháil ar thaobh tíre nach mbíonn le feiceáil, ach go hannamh, ag an turasóir, nó fanann an turasóir, de ghnáth, ar na Saorbhealaigh mhóra, nó is iad is áisiúla, agus is tapúla, le dul ó áit amháin go háit eile, sa tír ollmhór seo. Ar aon nós, bhí am le spáráil againn, agus bhí tiománaí toilteanach againn, fear a bhí sásta sinn a thógáil píosa maith intíre ó Shaorbhealach 101 isteach. Ní raibh na bóithre fan an turais seo, chomh háisiúil leis na Saorbhealaigh, ach ag an am gcéanna, bhí siad sásúil, agus bheadh tír ar bith lán tsásta bóithre den chaighdeán seo a bheith acu. Ach ó tharla go raibh orthu na bóithre seo a thógáil trí shléibhte, agus thar chainneoin agus gleannta doimhne, níorbh aon ionadh nach raibh siad ar chaighdeán na Saorbhealach. B’éigean dúinn, i dtosach, dul thrí chuid de na “Coastal Ranges” raon sléibhte, a shíneann síos suas fan chósta láir Chalafóirnia. Nuair a bhí sin déanta againn, d’iompaigh muid soir ó dheas ansin, síos tré Cuyama Valley. B’álainn go deo an tír trínar ghabhamar. Talamh cuir (Tillage land), den chuid is mó, ag síneadh uait ó thaobh an bhóthair go bun na sléibhte i bhfad uait. Ba bheag ní, i bhfoirm baile, a bhí le tabhairt faoi deara, fan an bhealaigh. Anseo is ansiúd, d’fheicfeá corrtheach, neadaithe ar thaobh cnoic, nó feistithe go dána, amuigh i lár machaire. Caithfidh gur tháinig na hoibrithe feirme amach chuig na feirmeacha seo ó bhailte, a bhí folaithe orainn, i measc na gcnoc, nó bhí oibrithe ina sluaite le feiceáil ag saothrú leo go dícheallach sna goirt bhláfara, leibhéalta, torthúla, a bhí chomh flúirseach sin, ar gach aon taobh dínn.
Beautiful and Wild Country .
Ar ball, chuamar trí bhaile beag, ar chosúil le baile Indiach é, an baile “New Cuyama”, agus stadamar tamall, le peitreal a cheannacht agus roinnt deochanna fuara freisin, leis an gceann is fearr a fháil ar an tart, a thiocfadh aniar aduaidh ort, sna críocha teo seo. Chun tosaigh linn arís. Tar éis scathaimh, tháinig muid chomh fada le “Bealach 33”, agus d’iompaigh muid ar dheis ansin, nó bhí orainn na sléibhte a thrasnú ag an bpointe sin, le teacht chomh fada le Ojai (fuaimítear an t-ainm seo faoi mar ba…”Oh High”, a bheadh agat ann), agus Ventura. Níor dhada a raibh feicthe againn go dtí sin den tír iontach, éagsúil, scoite, scanrúil, seo, go dtí an pointe sin, taobh lena raibh le feiceáil againn anois, nó bíodh go raibh talamh cuir linn fós, ní raibh réimsí leathana den talamh céanna sin linn anois, nó ní raibh ann ach gleann deas, agus talamh cuir ar gach taobh dínn, ag síneadh amach go bun na sléibhte, ach faoin am seo, ba ghiorra go mór fada na sléibhte céanna dúinn anois, nó cheana. Diaidh ar ndiaidh, chúngaigh an talamh cuir, go dtí, sa deireadh, nach raibh rian ar bith de thalamh cuir ag taobhanna an bhóthair. Anois bhíomar linn fhéin, istigh i lár na sléibhte uafara, scanrúla, sin. Ba bheag carr a bhí le feiceáil againn, ach muid ag dreapadh linn (climbing) ar ár míle dhícheall suas cliathán an tsléibhe. Anois is arís, d’fhéadfá stopadh tamall, ag leataobh, le radharc a fháil ar an tír a bhí taistealta agat, agus ar na gleannta doimhne, scanrúla, a bhí fút thíos, ar deireadh thiar, bhíomar ag an bpointe ab airde ar an mbóthar sin, pointe a bhí 4,500 troigh os cionn leibhéal na farraige! Stadamar seal ansin, le háilleacht an radharcra a ól isteach, agus a sábháil i bhfoirm cuimhne, lenár gcroí a thógáil am eicínt sa todhchaí.
Beautiful Ojai .
Chun bóthar linn arís, agus le fána linn síos ar an dtaobh thiar den sliabhraon sin, agus níor thóg sé i bhfad orainn Ojai (fuaimigh an t-ainm seo faoi mar ba “Oh High” a bheadh á rá agat!) a bhaint amach. Ligeamar ár scíth ansin, agus chaith béile ann, nó bhí seanaithne againn ar Ojai, ó thuras na bliana 1988.
Níor thóg sé i bhfad orainn ansin ceann ár scríbe don lá sin, Cathair Ventura, a bhaint amach, áit ar chuireamar fúinn an oíche sin, nó bhí socraithe againn, dul ag breathnú ar Mhisean San Buenaventura, an mhaidin dár gcionn.
Beidh tuilleadh le rá againn faoin Misean sin, sa chéad ghála eile.
.
.
.
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
English 
Gaeilge