by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Leaving Ardglass…………..Céadchló…2008
by
William King…………………….12.50 Euro
Úrscéal Spéisiúil
.
Seo an tríú húrscéal ó pheann an údair eaglasta seo. Insítear dúinn ar chlúdach cúil an leabhair, gur rugadh an t-údar seo, William King, i gCiarraí, gur dhein sé a chuid staidéir i gColáiste na hOllscoile, Áth Cliath agus i gColáiste na Croise Naofa, i gCluain Life. Tá sé ina shagart pobail i nDroim Chonrach faoi láthair. Péire úrscéal mór-ráchairte i gcló uaidh, cheana féin, agus ní call a rá go mbeidh an-ráchairt ar an úrscéal seo freisin, amach anseo. Is iad cúrsaí creidimh, agus cúrsaí eaglasta, príomhábhair an úrscéil seo, agus dár ndóigh, cé eile ach sagart, a thuigfeadh ina iomláine, saol agus saothair, caimiléireacht agus camastaíl, dáiríreacht agus ionraiceas, lucht caite éide na n-eaglaiseach, cé eile, ach sagart, nó nach ndeirtí i gcónaí go dtuigfeadh Tadhg Taidhgín lá ar bith den bhliain. Sea, dár ndóigh, agus d’fhéadfadh an té a fuair oiliúint an tsagairt, buille faoi thuairim a thabhairt fúthu, freisin!
Tom Galvin
Ach le filleadh ar an leabhar spéisiúil seo. Is é Tom Galvin an príomhcharactar sa scéal, agus is trína shúile-sean a fheiceann muid an saol, mar a léirítear dúinn é, san úrscéal seo. Tosaíonn an t-údar ag deireadh an scéil, geall leis, d’fhéadfá a rá. Breathnaigh mar a chuireann sé é sa chéad chaibidil…
‘Time to ring the bell,’ I remind the sacristan as I settle the green chasuble over my shoulders.
In the mirror beside the vesting bench, I can see him grip his walking stick and shuffle to the back door of the church, his shadow stretches out over the ancient flagstones. ‘For whom the bell tolls, Monsignor.’
adeir sé…
Sin an Monsignor Tom Galvin ag labhairt lena shacraisteoir, in eaglais Pharáiste Chill a’ Dúin, roimh an Aifrinn, maidin amháin.
Iardhearcadh
Tá an Monsignor Tom ina shagart pobail sa pharáiste sin anois, dá dheoin fhéin, bíodh go raibh súil aige fhéin, agus ag roinnt mhaith eile freisin, lá dá raibh, go gcaithfeadh sé mitéar an easpaig, in áit bhairéad an tsagairt phobail, sár a leagfaí na hordóga air. Ach nach ‘in é an saol agat! Rugadh ár bpríomhcharachtar in Ardglass, i gCiarraí. Ní raibh móran fáltais ag a mhuintir, ach d’imigh deartháir leis go Londain, áit ar chnuasaigh sé fhortún, agus ar ball, nuair a bhí a chuid meánscolaíochta críochnaithe ag Tom, chuir an deartháir sin, M.J. fios air, agus chuir i mbun oibre thall i Londain é, agus é ag súil, go mbainfeadh Tom Céim Ollscoile amach, ar ball, agus go raghadh an bheirt acu i bpáirtíocht mar Chonraitheoirí Foirgníochta thall. Chuaigh Tom i mbun oibre, agus ba ghearr go bhfaca sé chomh cleasach, agus chomh cam, is a bhí gnó na Tógála thall. B’iomaí cuairt a thug sé ar an Halla Rince, an Galtymore, agus d’admhódh sé fhéin gur thaitin na céapair sin uilig leis. Fuair sé chuile dheis le saol Shasana a bhlaiseadh ina iomláine, rud a dhein, ach ar deireadh thiar, bhí air rogha a dhéanamh, nó bhí dhá rogha ar an bpláta roimhe amach. D’fhéadfadh sé céim a bhaint amach agus dul i bpáirtíocht lena dheartháir, nó d’fhéadfadh sé dul le sagartóireacht.
Chuaigh sé le Sagartóireacht
Chuaigh sé le sagartóireacht, agus d’éirigh thar barr leis i mbun na ceirde sin. Oirníodh ina shagart é, agus chaith blianta thall sa Róimh ag cur an chloch phréacháin ar a chuid léinn.
Ní gá a rá gur sciob sé an chraobh leis, thall ansin. Deineadh Monsignor de, agus bhíothas cinnte go mbainfeadh sé céim ard amach sa saol eaglasta.
Ar ball, tháinig sé abhaile go hÉirinn, agus níor dhein sé dearmad riamh ar a ndúirt an sagart óg leis sa Róimh. Bhuail sé forrán ar Tom, agus mar aguisín leis an bhforrán sin, scaoil sé an rún seo leis…
‘never forget, Tom, that when a man is sent to Rome to study, his bishop has him in mind for higher things. We’re the Coldstream Guards. None of us here are pack animals. We’d be wasted in a parish or on the missions’….That’s for the pass B.A. men’
Bhain Tom s’againne níos mó ná an Pass B.A. amach, nó tar éis dó trí bliana a chaitheamh ag Propaganda Fide, bhain sé a Dhochtúireacht amach sa Diacht.
An Bachall tuillte aige
Chaith sé blianta ina dhiaidh sin ag cabhrú leis an Easpag Boylan in obair a dheoise siúd. I ndáiríre, bhí gnó an Easpaig sin á dhéanamh aige, agus sin go críochnúil, nó bhí a fhios ag fia is ag fiolar go raibh dúil ag an Easpag céanna sa mbraoinín. Tuigeadh i bhfad agus i ngearr go mbeadh an Monsignor Tom ina chomharba ar an Easpag Boylan, ar ball. Ach bhí sagairt eile sa dheoise chéanna sin, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, d’éirigh le duine acu an bhearna a bhaint den Monsignor ar deireadh thiar, agus fágadh Tom bocht mar thánaiste ag an bhfear céanna sin.
Fís an Mhitéir caillte
Níor éirigh leis, áfach, an t-iomaire sin a threabhadh díreach, agus i ndeireadh na dála, d’iarr sé ar an Easpag nua sin, paráiste iargúlta a thabhairt dó. Rinne an tEaspag rud air, agus sin mar a thosaíonn an scéal seo agus an Monsignor Tom i mbun oibre, mar shagart pobail, i gCill a’ Dúin, agus fís an mhitéir caillte aige, faoi mar a chaill sé gus agus gaisce laethe a óige.
An-scéal, an-stíl, an-insint. B’fhéidir gur mhaith leat triail a bhaint as?
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Lá na Reifreann
Peadar Bairéad
Ceist na Reifreann faoi chaibidil
Thíos i dTeach Ósta an Smugairle Róin sea bhíomar bailithe an oíche faoi dheireadh, le ceist na Reifreann atá eagraithe ag an Rialtas s’againne a scrúdú, agus le tuairimí a thabhairt, agus le tábhacht agus dáiríreacht na hócáide a dheimhniú. Bhí,dhá cheist le scaoileadh. Céard faoi’n gcéad cheist, sé sin, ar chóir cead a thabhairt do chathróir ar bith, a bhfuil bliain is fiche sroichte aige, nó aici, bheith ina iarrthóir i dtoghcháin uachtaránachta feasta? Bhí rud eicínt le rá ag roinnt mhaith daoine faoin mholadh seo, ach, tríd is tríd, bhí an cruinniú sásta nár ró-mhaith an t-ábhar Reifrinn é sin, nó dár leo, bheadh gá le ciall, cleachtadh, agus eagna, ag duine ar bith a chuirfí faoi úim an phoist náisiúnta pholaitíochta sin, agus ní raibh siad sásta glacadh leis an moladh, go bhféadfadh sé comhairleoirí déanta, aibí, a bheith thart air, lena stiúradh fan bhóthar a leasa, ach sa chás sin, tuige nár thoigh na vótóirí na comhairleoirí glice sin mar uachtaráin? Gan dabht ar domhan, d’fhéadfadh duine anseo is ansiúd bheith sách eolgaiseach, agus aibí, ag an aois sin, le gnóthaí an phoist sin a choimhlíonadh go seoigh, ach níor chóir dul sa tseans go mbeadh na cáilíochtaí sin ag chuile dhuine den aois sin, agus dá bharr sin, b’fhearr gan dul sa tseans i gceist chomh tromchúiseach, tábhachtach sin. Ní gá a rá go raibh duine anseo is ansiúd nár aontaigh leis an gcinneadh sin, nó dár leosan, ba shaoránaigh iomlána iad, agus nár chóir go mbeadh muid sásta glacadh leo mar iarrthóirí, agus é a fhágáil faoi na vótóirí iad a thoghadh, nó diúltú dóibh?
Cead Pósta
Ansin thug an cruinniú faoin dara ábhar. Ar chóir ceart pósta a bhronnadh ar chuile shaoránach, cuma ar mhná nó fir iad. Ní chuirfí gnéas sa mheá feasta mar cháilíocht pósta. Dá nglacfaí leis an moladh – “Féadfaidh beirt, gan beann ar a ngnéas, conradh pósta a dhéanamh de réir dlí.” – sa Reifreann, bheadh cead pósta ag beirt shaoránach ar bith, bíodh siad fireann nó baineann, nó fireann agus baineann. Tá a lán le rá sa Bhunreacht faoi áit an Teaghlaigh, admhaithe ag an Stát, mar “bhuíon-aonad príomha bunaidh don chomhdhaonnacht de réir nádúir, agus gur foras morálta é ag a bhfuil cearta doshannta dochloíte is ársa agus is airde ná aon reacht daonna”. Braitheann idir Stát agus Náisiún ar an aonad bunaidh céanna sin le pobal comhdhaonnach a chur ar fáil dóibh agus glactar leis, go mbraitheann sin uilig ar fhoras an phósta. Anois, ní dhéantar aon sainmhíniú ar phósadh sa Bhunreacht céanna sin, ach is amhlaidh a ghlac cúirteanna na tíre, agus an pobal, leis an ngnáth chiall a bhaintí, agus a bhaintear as an bhfocal sin, sé sin, gur conradh idir fhear agus bean a bhí agus atá i gceist sa Bhunreacht.
Athrú ar bhunchiall?
Ar an dtaobh eile den scéal, tuigtear go bhféadfadh an pobal, trí Reifreann, an bhunchiall sin a athrú, ionas go bhféadfadh beirt shaoránach ar bith an conradh sin a dhéanamh, chomh fada is a déantar é taobh istigh de theorainneacha an dlí. Ní dóigh liom, go bhféadfaí a rá, gur glacadh le socrú ar bith, d’aon ghuth, ach, nuair a chuireann tú chuile shórt san áireamh, go háirithe aois na gcainteoirí, ní haon ionadh go raibh a lán le rá ag lucht, NÍL, ach ba é tuairim roinnt eile, go raibh gá le tuilleadh ama, leis an gceist seo a chíoradh go cúramach, agus gur chóir freisin, go dtabharfaí cead, agus deis, do chuile shaoránach teacht ar a bhreith fhéin, gan chur isteach, gan mhealltóireacht, gan bhullaíocht, ach go mbeadh deis aige éisteacht a thabhairt don dá thaobh, agus ansin, go mbeadh deis aige teacht ar a shocrú fhéin. Ba chóir don dá thaobh na cleasa cliste, díospóireachta, a leagan ar leataobh agus deis a thabhairt do na vótóirí teacht ar chomhairle, bunaithe ar a dtuiscint fhéin ar an gceist.
Ach, ar chraiceann do chluaise ná dearmad dul chuig an mboth vótála le do ghuth a chaitheamh Lá na Reifreann, – an dara lá fichead de Bhealtaine 2015. – Sin é dualgas an tsaoránaigh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Comhairle don Aos Óg
Chuir sé roimhe freisin, aos óg na tíre seo a mhisniú, agus iarann sé orthu caradas a shnadhmadh le hÍosa, agus gan ligint do pheacaí na dtreoraithe eaglasta úd, iad a chur amú. D’fhéadfadh siad a bheith cinnte nach dtréigfeadh Íosa go brách na breithe iad. Mar sin, coinnigí súil airsean, agus déanaigí bladhaire an chreidimh a chaomhnú in bhur gcroí, adeir se leo. Beidh mé ag súil go gcabhróidh bhur ndíograis le hatógáil na hEaglaise Caitlicí in bhur dtír dhúchais, amach anseo.
Iompaíonn sé a aire freisin, ar shagairt agus ar dhaoine eaglasta na tíre seo, a d’fhan dílis dá ngairm, agus bíodh gur náirigh peacaí chuid dá gcomhshagairt iad, agus bíodh freisin, go leagann daoine áirithe an milleán orthusan i bpeacaí a mbráithre, níor chóir go gcaillfeadh siad a misneach, nó go gceapfadh siad, go bhfuil siad tréigthe, ach ba mhaith leis fhéin a chur in iúl dóibh, go bhfuil meas aigeasan ar a n-iarrachtaí, agus molann sé dóibh ród na cráifeachta, agus an chreidimh, a leanúint, agus a ndílseacht don Máistir, agus dá n-eaglais a léiriú do chách, rud a chruthóidh a ndóchas i ngeallúintí an tSoiscéil.
Comhairle do na hEaspaig
Díríonn an Pápa an tóirse ansin, ar a chomhEaspaig, a bhráithre sa Chreideamh, agus bíodh go bhfeictear dó, gur theip ar roinnt áirithe díobh i ndualgaisí a n-oifige, agus nár lean siad dlí na hEaglaise fhéin agus iad ag déileáil le líomhaintí i gcás na mí-úsáide a tugadh ar dhaoine óga, ag an am gcéanna, tuigeann sé chomh casta, crosta, is atá cúiseanna dá leithéid, ach sin ráite, tuigtear dó, gur deineadh dearmaid, ar chúis iad don ísliú céime a d’fhulaing an Eaglais i measc daoine, i dtír na hÉireann, agus dá bharr sin, tuigtear dó, go gcaithfear féachaint chuige go leagfar amach rialacha ciallmhara, córa, éifeachtacha, le déileáil le mí-úsáid dá leithéid sa todhchaí. Ba chóir do na heaspaig deashampla a thabhairt dá sagairt, éisteacht leo, agus iad a mhisniú agus a spreagadh, i ré dhorcha seo a n-éadóchais, agus ba chóir freisin, tine an chreidimh a adhaint athuair ina gcroí.
Ina chomhairle do Phobal Dé in Éirinn, molann sé dóibh aird faoi leith a thabhairt do mhúineadh an aosa óig, trí deis a thabhairt dóibh tarraingt as tobar an chreidimh. agus as foinsí eile a n-oidhreachta. Cinnte, caithfear déileáil le coireanna a lae inné, agus ceart agus cóir a chur i réim arís sna cúrsaí sin, ach ní leor sin, dár leis, nó caithfear fís nua, bunaithe ar cheachtanna agus ar phrionsabail an tSoiscéil, a fhionnadh, agus a leagaint os comhair phobal Dé, fís a fheidhmeoidh mar thóirse, le sinn, agus leis na glúnta a thiocfaidh inár ndiaidh, a mhealladh fan ród na fírinne, ród a threoroidh sinn go Dún daingean an Tiarna, ag deireadh ár n-oilithreachta.
Dlúthpháirtíocht
Insíonn sé dúinn ansin, go dtuigtear dó, chomh dian is atá na cúrsaí seo uilig ar Phobal Dé na tíre seo, agus dá bharr sin, teastaíonn uaidh, a dhlúthpháirtíocht linn a chur in iúl dúinn, agus is dá bharr sin a sheol sé an Tréadlitir seo chugainn, le sinn a mhisniú, agus a spreagadh, agus le moladh dúinn inspioraid a tharraingt as tobar ár n-oidhreachta, sa chaoi go leanfaimis bóthar na dílseachta, agus na cráifeachta, sna laethe atá romhainn amach. Agus le sin a chinntiú, ba mhaith leis roinnt áirithe cleachtaí a mholadh dúinn, leis an gcreideamh a neartú feasta inár gcroí.
Iarann sé ar fhíréin na tíre seo, cibé aithrí a dhéanann siad chuile Aoine, ó Cháisc na bliana seo, go Cáisc na bliana seo chugainn, a thiomnú do Dhia, ag súil go mbronnfadh sé a thrócaire agus grásta an Spioraid Naoimh anuas go fial ar an Eaglais Chaitliceach sa tír seo. Iarann sé orainn freisin, paidreacha, trosadh, léamh na Scrioptúir, agus dea-oibreacha na trócaire, a dhéanamh, agus a ofráil do Dhia, le grásta an tslánaithe agus athnuachan na hEaglaise Caitlicí abhus, a iarraidh air. Molann sé do na fíréin freisin, aird faoi leith a dhíriú feasta ar Shacraimint na hAithrí agus d’adhradh na Naomhshacraiminte, agus go ndéanfaí a leithéid i ngach Deoise, i ngach Mainistir, agus i ngach Cliarscoil, ó cheann ceann na tíre seo.
Cuairteanna Aspalda
Lena chois sin uilig, tá socruithe déanta aige, Cuairt Aspaldha a thabhairt ar dheoisí áirithe, ar mhainistreacha, ar Chomhthionóil Eaglasta, agus ar Chliarscoileanna. Déanfar na socruithe chuige sin, ar ball, agus agus fógrófar na socruithe sin, amach anseo. Molann sé freisin, go n-eagrófaí Misean, d’easpaig, do shagairt, agus d’oird rialta, agus go roghnófaí seanmóruithe oilte agus lucht stiúrtha chúrsai spioradálta, le dul i mbun na hoibre sin, agus go ndéanfaidís dualgaisí a ngairme agus a n-oifige a scrúdu, sa tslí go dtiocfaidís arís ar fréamhacha a gcreidimh in Íosa Críost, agus go n-ólfaidís a sáith as fíorthobar an uisce spioradálta a chuireann a nEaglais ar fáil dóibh
Díoltas nó Maithiúnas?
Cuireann sé críoch lena Thréadlitir le paidir speisialta, a chum sé fhéin don Eaglais in Éirinn, agus chuir sé an tír, agus an Eaglais, faoi choimirce na Maighdine Muire, agus mar chomhartha dá chúram athartha, dá chomhchríostaithe abhus, bronnann sé a Bheannacht Aspaldha orainn uilig, mar chomhartha nirt agus síochána sa Tiarna.
Leis an bpíosa seo a thabhairt chun críche, ba chóir a lua arís, go bhfuil dualgas orainn uilig, mar eaglais, féachaint chuige, go ndéanfar leorghníomh leo siúd a gortaíodh i ré úd na mí-úsáide, agus go bhféachfar chuige, nach dtarlóidh a leithéid arís inár measc, ach caithfear a thuiscint, nach mbeidh deireadh go deo leis an ré uafásach, céasta, achrannadch seo, go dtí go gceanglófar síocháin idir bhaill éagsúla na hEaglaise Caitlicí in Éirinn, eatarthu siúd a gortaíodh agus an chuid eile de Phobal Dé, sa chaoi go dtuigfí, i ndeireadh na dála, nach díoltas atá ag teastáil ach maithiúnas, agus ní chneasóidh ár gcréachta go dtí go dtarlóidh sin. Nára fada uainn an lá sin.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Ar Dhroim an Tíogair !
.
Nach beag duine sa tír seo nár bhain úsáid as an leagan cainte sin, “Eacnamaíocht an Tíogair Cheiltigh”, agus iad ag iaraidh cur síos a dhéanamh ar an dul chun cinn éachtach eacnamaíoch a deineadh anseo in Éirinn, le scór de bhlianta draíochta anuas. Ní gá a rá, nárbh í eacnamaíocht na hÉireann an chéad eacnamaíocht ar baisteadh ainm dá leithéid uirthi. Mar is eol do chách anois, ba thíortha sa ChianOirthir a thuill an gradam sin a chéaduair. Ní gá a rá, ach oiread, go bhfuil roinnt mhaith dár ndaonra, a fheictear dóibh, gur mar sin a bhí cúrsaí le sinsearacht, ach, tá inár measc, roinnt mhaith daoine a d’fhéadfadh iad siúd a chur ar an eolas, gan mórán moille, nó níl sé chomh fada sin ó shoin, nuair a bhí eacnamaíocht na tíre seo ina chiseach cheart chríochnaithe. Agus sin scéal nár chóir dúinn dearmad a dhéanamh de, nó is miath is cuimhin le cuid againn na laethe úd, nuair nach raibh mórán thar an anró, le fáil sa tír s’againne, agus go mb’éigean dár ndaoine óga dul thar lear ar thóir oibre. Sea, agus nár tuigeadh do roinnt dár bpolaiteoirí, ag an am, go raibh an iomarca daoine ag iarraidh cur fúthu i gCríoch seo Fodla, agus don té a raibh sá d’ádh air post a fháil sa tír seo an tráth úd, bhí air ualach trom cánach a iompar, nó dá mbeadh pingneacha measartha á shaothrú aige, ghearrfadh an Stát cáin de tharraingt ar 60% dá thuarastal air.
Bonn Leathair!
Sea, agus nach bhfuil bonn leathair tuillte ag na saoránaigh úd a choinnigh pingneacha i gciste an Stait, i rith bhlianta gortacha úd an ghanntain. Agus leis an scéal a dhéanamh níos measa, bhí roinnt mhaith daoine, a raibh pingin mhaith á shaothrú acu, agus fuair siadsan bealaí éagsúla cama, le díol na cánach troime sin a sheachaint, go hiondúil trí airgead a infheistiú i dtíortha thar lear, tíortha nach ngearrfadh cáin ar bith orthu siúd a d’infheistigh a gcuid airgid leo.
Tuigeadh dúinn uilig go raibh deireadh go deo leis na laethe sin, agus leis na nósanna sin, ach, dár mh’anam! go raibh breall orainn, nó nach bhfuil Comhlachtaí Stáit againn i láthair na huaire seo, a bhfuil na milliúin infheistithe acu sa Tír Fó Thoinn, faoi mar a thugtai uirthi fadó!
Agus tuige a bhfuil sin déanta acu, an ea?
Ag seachaint cánach
Le cánacha an Stáit s’againne a sheachaint, bíodh gur Comhlachtaí Stáit iad fhéin!
Agus cén cineál Comhlachtaí atá iontu, adeir tú?
Comhlachtaí cosúil le Bord Soláthar an Leictreachais, agus An Post, más inchreidte na cuntais a léamar sna nuachtáin, ar na mallaibh!!
Sea, mh’anam! agus beidh na Comhlachtaí céanna sin ag iarraidh an phingin ghortach a fháisceadh as a gcustaiméirí Éireannacha!
Léamar freisin, gur bhain an Bhuíon Cheoil U2 leas as an gcleas céanna sin, le meáchan a gcánacha siúd a laghdú, nó a éatromú! Sea, a mhaisce! bíodh go bhfuil tuairim ag roinnt mhaith daoine, go n-éiríonn, nó go n-éiríodh, leis an mBuíon chéanna sin deontas dlithiúil flaithiúil a fháil ó cháiníocóirí an Stáit seo, cheana féin! Nílim ag maíomh anois go bhfuil dlí ar bith á briseadh ag na daoine seo uilig, ach táid ann adéarfadh, gur chóir an bhó bhainne a bheathú, má tá fút í á crú.
Inné agus Inniu
Nach mór idir inné agus inniu? Is cuimhin liom na laethe, nuair a bhíodh an chosmhuintir s’againne ag baint na sál dá chéile ag iarraidh earraí Éireannacha a cheannach, sa tslí go ndéanfaí forbairt ar thionsclaíocht na tíre seo, agus sa tslí sin, go gcuirfí obair agus saothrú ar fáil dár muintir fhéin anseo sa bhaile. Sea, mh’anam, agus cén toradh a bhí ar an gcéapar sin uilig? Bhuel, d’éirigh le cuid de na comhlachtaí Éireannacha sin, agus nuair a bhí ubh dheas sheide fúthu, ansin céard a dhéanfaidís ach na comhlachtaí céanna sin a dhíol, scun scan, le comhlachtaí eachtrannacha! Tá faitíos orm, go bhfuil rud cosúil le sin ag titim amach sa lá atá inniu ann freisin. Nár chuala muid uilig faoi na Comhlachaí Stáit s’againne, a chaitheann roinnt dá gcuid airgead ag ceannach earraí eachtrannacha. Sea, mh’anam, in ionad cibé a bheadh ag teastáil uathu a cheannach ó chomhlachtaí Éireannacha, agus an t-airgead a choinneáil anseo sa tírín seo, téann siadsan i bhfad ó bhaile, ag iarraidh na pingneacha a spáráil, agus ceannaíonn siad thar lear iad. Ní hé mo thuairim fhéin, gur den chiall é a leithéid de pholasaí a leanúint, nó cheapfadh duine, go mba chiallmhaire an beart é, earraí Éireannacha a cheannach, agus na pingneacha breise sin a chur ar fáil dóibh siúd a íocann na cáineacha, le teaspach a chothú agus a fhorbairt sa Tíogair Cheilteach s’againne.
Déarfainn nach ndéanfadh sé lá dochair dúinne mar chine smaoineamh feasta ar leas an phobail s’againne, i dtosach, agus ansin, bheadh ar ár gcumas tuilleadh a dhéanamh le cabhair agus cúnamh a chur ar fáil dóibh siúd a bheadh ina ngátar.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Caighdeán agus Teilifís
Nach minic a chloiseann muid daoine óga, ach go háirithe, ag maíomh gur chuala siad seo, nó go bhfaca siad siúd, ar an teilifís, agus sin á dhearbhú acu, faoi mar ba chruthú údarásach é sin go raibh an ceart acusan, toisc go bhféadfaidís an teilifís a lua mar fhoinse dá ndearcadh.
Ach an bhféadfá a bheith ag brath ar an bhfoinse chéanna sin mar bhuntobar gach eolais agus léinn?
Ní dóigh liom go bhféadfá.
Breathnaímis nóiméad ar fhuaimniú focal, agus ar bhlas na teanga. Nach minic, agus nach rí-mhinic a chloistear meancóg á dhéanamh ag an láithreoir, nó ag an léitheoir sna cúrsaí sin, sea, agus sin i gcás focail a úsáidtear go rí-mhinic freisin. Éist leis an gcaoi a fhuaimnítear focail Bhéarla, le, -ou-, iontu, mar shampla. In ionad an fhuaim –ou- a chlos, faoi mar a chloisfeá ó ghnáth-chainteoir Béarla, is é a chloistear ó dhaoine áirithe nó fuaim atá an-chóngarach don ghuta, -i-, agus in áit, -round-, a chlos, is amhlaidh a chloiseann tú fuaim atá an-chosúil le –rind-. D’fhéadfá roinnt mhaith fuaimeanna eile a phiocadh amach, fuaimeanna nach dtugtar Cothrom na Féinne dóibh, chhor ar bith. Éist le fuaimniú na bhfocal, –million-, Thomas, Fine Gael, Fianna Fáil, agus tuilleadh, i mBéarla, gan trácht in aon chor ar an bpraiseach a dhéanann corrdhuine den chorrfhocal Gaeilge a shleamhnaítear isteach i script láithreora, anois is arís. Nach minic a bhaintear siar as duine agus é ag éisteacht le láithreoir ag iarraidh – Bord Gáis – a rá, agus in ionad é a rá, faoi mar ba chóir, is é a thagann amach as a bhéal crampáilte nó..bird gash.. Sea, agus céard faoi na láithreoirí a labhraíonn leat trí fhiacla dúnta, agus iad ag iarraidh miongháire a dhéanamh leat ag an am gcéanna, lena gcuid fiacal snasta, bán, dírithe, a nochtadh os comhair an tsaoil mhóir? Á! Ná bí ag caint!
Ceisteanna Amaideacha!
Rud eile a chuireann déistean ormsa isea na ceisteanna amaideacha a chuireann láithreoirí áirithe ar a lucht éisteachta.
Bheul! Nach minic a chuirtear ceist amaideach ar an lucht féachana ar chlár teilifíse, agus duais míle Euro ag dul don té a bhuann an crannchur seo, nó tá’s ag an saol, gur chrannchur i mbréagriocht atá sna comórtais chéanna sin.
Céard faoi’n gcineál seo ceiste..
Cén t-ainm a thugtar ar dhuine a rugadh, a tógadh, agus a mhaireann, sa tír seo ‘gainne? Roghnaigh ceann amháin de na freagraí seo a leanas……..(a) Gael:. (b) Sasanach. nó (c) Albanach.
Níl i ndáiríre i gcomórtais dá leithéid ach dallamullóg, nó is é atá á dhéanamh iontu, nó bob á bhualadh acu ar na húdaráis, sa mhéid go ligeann siad orthu go bhfuil scil riachtanach le ceisteanna dá leithéid a fhreagairt. Ní comórtas ceart atá i gceist ina leithéid de chás, nó is é atá ann, nó chrannchur, mar bheinn ag ceapadh, go mbeadh an freagra ceart ag chuile iarrthóir. Conas a phioctar an buaiteoir, má sea? Trí chrannchur, ’deile?
Ach, is dócha nach bhfuil sé ceadmhach crannchur a rith gan cheadúnas! Ó! Bhuel! Cuir síoda ar ghabhar……….
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Nósanna labhartha
Ní gá a rá, go bhfuil tuilleadh geaitsí a chuireann le báiní mé, agus mé ag breathnú ar an dteilifís, gan trácht in aonchor orthu siúd, a labhraíonn chomh tapaidh sin, nach bhféadfadh duine ar bith, nó fiú an púca fhéin, aon scil a bhaint as a bhfuil idir chamáin acu. Tuigtear dóibh siúd go bhfuil dualgas orthu na focail a scaoileadh i dtreo a lucht éisteachta, faoi mar ba philéir as ineall-ghunna iad.
Agus mar bhuille scoir, céard faoi na láithreoirí a dhéanann chuile iarracht ar a lucht éisteachta a spreagadh i dtreo éirí amach, nó léirsithe, nó gníomhartha clampair? agus tá a leithéidí ann! Ní chuige sin a fhostaítear iad. Ní le mí-shásamh, nó le mí-ordú, nó le rí-rá, a leathadh i measc an phobail a roghnaíodh iad lena bpostanna dea-ioncaim a líonadh; ach le caitheamh aimsire, le siamsa, agus le heolas ar chúrsaí an tsaoil, a leathadh i measc an phobail. Sea, mh’anam, agus ní gá dul le gáirsiúlacht, le drúisiúlacht, nó le húsáid an F Mór fhéin, leis na haidhmeanna sin a thabhairt chun críche.
Sonas oraibh!
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Icon a tháinig go hÉirinn
Peadar Bairéad
Dealbha
Thug mé cuairt ar Mhá Nuat ar na mallaibh, agus ó tharla go raibh cuireadh faighte agam ó mhuintir “CEIST” (Catholic Education an Irish Schools Trust) glaoch isteach chucu, am ar bith a tharlódh sa chomharsanacht sin mé, le go bhfeicfinn an ‘Dealbh’, nó an Icon speisialta, atá acu ina n-oifigí ansin, faoi láthair. Bhuel, caithfidh mé a rá leat, gur mhúscail a gcuireadh fiosracht an chait ionnam fhéin, agus shocraigh mé láithreach ar bhualadh isteach chucu, le spléachadh a fháil ar an nDealbh speisialta sin. Anois, is dócha gur cheart dom a mhíniú i dtosach nach gnáth-dhealbh atá i gceist anseo, ní hea muis! Is é atá idir chamáin agam anseo nó “Icon”. “Icon” den chineál a bhí, agus atá fós, coitianta i measc na nEaglaisí Ceartchreidmheacha, ach go háirithe.
“Icons”
Agus ag caint ar na dealbha oirthearacha seo, nach fada óna leithéid a rugadh agus a tógadh mise? D’fhéadfainn a rá, nár chuala mé trácht orthu, nó teacht tharstu, agus mé ag fás aníos in Iorras na nIontas fadó. Cinnte, bhí dealbha flúirseach go maith sa Séipéal s’againne ar an nGeata Mór, ach gnáthdhealbha ba ea iad, sa mhéid go mba dhealbha tríthoiseacha a bhí iontu, dealbha a sheas os ár gcomhair amach ansin faoi mar ba dhaoine daonna iad. Ar ball áfach, nuair a tharla go raibh léann an tsagairt á chur ormsa sa Chliarscoil, chuala mé tagairt á dhéanamh ansin do na dealbha speisialta seo, a raibh Eaglaisí an Oirthir an-cheanúil orthu, agus tuigeadh domsa, go mba dhealbha déthoiseacha a bhí iontusan, agus go rabhthas tugtha dá leithéid de dhealbha, toisc gur tuigeadh dóibh, go raibh dealbha tríthoiseacha crosta orthu ag an mbac a cuireadh ar íomhánna greanta sa Dara hAithne sa mBíobla fhéin.
Ná déanaigí sibhse íomhánna greanta….
“Thou shall not make unto thee any graven image….. ”
Tá chuile chosúlacht ar an scéal gur chloígh na Giúdaigh leis an Aithne sin, agus glacadh go forleathan leis freisin, i measc na gCeartchreidmheach, mar i gcás na gCeartchreidmheach, dhealródh sé go raibh siadsan sásta nach raibh an “Icon” i gcoinne fhorálacha na hAithne sin.
Is amhlaidh a scríobhadh iad
Ach caithfear a chur san áireamh anois, go raibh rialacha daingne, dochta, ag gabháil le déanamh na ndealbh céanna sin, sa chaoi nach raibh clú, nó cáil faoi leith, le gnóthú ag an té a dhéanfadh “Icon” dá leithéid a “scríobh”, mar b’in an téarma a d’úsáid siad, i gcás a ndearadh nó a gcumadh. Sea, agus caithfidh mé a admháil anois, go ndeachaigh an “Icon” seo lucht ‘Ceiste’ i bhfeidhm orm fhéin ar bhealach nach ndéanfadh dealbh tríthoiseach, bfhéidir. Mar, ó tharla gurbh a scríobh a rinne an té a chum, tuigeadh domsa go raibh de dhualgas ormsa, mar sin, an “Icon” sin a “léamh”, agus ar an mbealach sin, bhí orm staidéar grinn a dhéanamh air, ó thaobh dathanna, cuma, dearadh, teachtaireacht agus múineadh.
Ó na Flaithis anuas
Anois, tuigeadh ó thus, go raibh gné eicínt osnádúrtha ag baint leis an “Icon” sa mhéid gur tuigeadh, nár lámh daonna amháin a dhear, a chéaduair, ach gur tháinig roinnt áirithe díobh chugainn, faoi mar a tháinig íomhá aghaidh Íosa chugainn, ar an dtuáille a thug Veronica dó, agus é ar a shlí chun a chéasta, agus nár dhein déantóirí na “nIcon” ach na saothair úd a chóipeáil, nó a athscríobh, faoi mar adeiridís fhéin faoina saothar, cosúil, ar bhealach, leis an gcaoi a scríobh scríbhneoirí na Scrioptúr a saothar fhéin, agus iad faoi anáil an Fhir Thuas. An Dealbh, a thuilleann an cháil, in áit an té a dhear, nó a dhein. Feictear domsa freisin, go ndéanann na dealbha déthoiseacha seo an croí agus an t-anam a bhogadh i dtreo an spioraid agus an chreidimh, áit a dtéann na dealbha tríthoiseacha i bhfeidhm níos mó ar na céadfaí.
Cairde ar an bhfód
Ach, le hiompó ar an “Icon” iontach sin a leagadh os mo chomhair in Oifigí “Cheist”, i bPairc Thioncail Mhá Nuat an lá sin, ba cheart dom i dtosach, na daoine a bhí ar an bhfód, in éineacht liom, a chur in aithne dhaoibh. Bhí Anne Kelleher, Ned Prendergast, Lloyd Bracken, agus m’iníon fhéin, Carol Ann ansin, agus b’in iad na daoine a chuir ar an eolas mé i dtaobh an Icon speisialta seo.
Tar éis dúinn ár gcaint agus ár gcomhrá a dhéanamh, tógadh an “Icon” isteach, agus leagadh os mo chomhair amach é, le deis a thabhairt dom spléachadh maith a fháil air. Rinne mé sin, agus mar adúirt mé thuas, chuaigh an “Icon” seo i bhfeidhm go mór orm. Míníodh dom, gurbh í Rosaleen Hogan, ball de Shiúracha na Trócaire, a scríobh agus a dhear an “Icon” seo…“The Pantocrator” a thugtar ar a leithéid seo “d’Icon”, ainm a chiallaiíonn..An Tiarna Uilechomhachtach, nó is pictiúr dár Slánaitheoir, Íosa Críost atá le feiceáil againn san Icon seo. Chaith an scríbhneoir bunús bliana i mbun an ghnó dhiaganta seo.
Anois, mar a mhínigh mé thuas, ní raibh an oiread sin scile agamsa sna cúrsaí seo, ach ag an am gcéanna, tuigeadh dom gur chorraigh an “Icon” mé ar bhealach a mhúscail m’anam agus mo spiorad ar dhóigh a shásaigh easpa, nó folús eicínt, a bhí sa chroí istigh ionnam. Míníodh dom, go raibh rudaí éagsúla le léamh san “Icon”. Na dathanna, mar shampla. Dúradh liom, go raibh an dath dearg le craiceann an tSlánaitheora, rud a chiallaigh a Dhiagacht, agus ansin, taobh amuigh de sin, bhí clóca uaithne, agus dúradh liom, go dtángthas ar an ndath sin, trí ábhairín den bhuí a mheascadh ar an ngorm. Is don saol seo a dhéanann an meascán sin tagairt.
Léigh na méireanna
Breathnaigh ansin ar na lámha. Tá an lámh dheas ardaithe ar mhodh óráideach, agus tuigtear go ndéanann na méaranna ráiteas adeir go bhfuil an Slánaitheoir fhéin dár múineadh, nó deir na saoithe linn, go bhfuil na litreacha IC XC le léamh as leagan amach, agus cuma, na méireanna sin. Tá leabhar an Bhriathair i ngreim na láimhe clé aige. An Briathar fhéin ag craoibhscaoileadh an Bhriathair don Saol Mór, dár dteagasc agus dár múineadh atá sé.
I gcás na súl, tuigtear go bhfuil ceann acu ag féachaint díreach amach orainn agus an ceann eile ag breathnú tharainn amach ar an saol frí chéile. Tá na cluasa dírithe orainn freisin, nó cluasa le héisteacht is ea iad. Tá an muinéal níos téagartha ná mar a cheapfá, agus séard atá le léamh againn as sin nó, go bhfuil sé amhlaidh, sa chaoi go mbeadh ar a chumas an Briathar a fhógairt go líofa, agus a chraoibhscaoileadh, ó cheann ceann na cruinne.
Tá fáinne na naofachta thart ar a cheann, agus imlíne na croise, le tabhairt faoi deara, taobh istigh den bhfáinne céanna sin. Tá na litreacha, IC XC, le tabhairt faoi deara ag barr an “Icon”, litreacha a chiallaíonn “Íosa Críost”. Ciallaíonn na litreacha atá ar an gcrois fhéin “an tÉ atá”, agus sin Dia fhéin, dár ndóigh, rud a chuireann Diagacht Chríost i dtuiscint dúinn.
Fuinneoga na bhFlaitheas
Sea, agus nár dhúirt duine eicínt go raibh na dealbha déthoiseacha seo cosúil le fuinneoga na bhFlaitheas, agus nuair a dhírionn an Críostaí a aire ar “Icon”, ní leis an bpictiúr a adhradh atá sé, ach le dul i dteangmháil leis an té a léirítear san “Icon”, agus é anois páirteach i nGlóir na bhFlaitheas.
Sílim gur chuala mé duine eicínt ag rá, go rabhthas ag smaoineamh ar an “Icon” seo a thabhairt ar chuairt chuig ionaid áirithe ar fud na tíre. Nach corraitheach an smaoineamh é, agus is cinnte nach dtiocfadh as cuairt dá leithéid ach maitheas agus tairbhe…………….
English 
Gaeilge