by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
S a o l t a a g A t h r ú .
************************
Línte tosaigh an úrscéil chailiúil úd, A Tale of two Cities, le Charles Dickens, a rith liom, cupla oíche ó shoin, agus mé ag iarraidh roinnt smaointe ar Nollaigí m’óige, a chur i dtoll a chéile, do phíosa Nollaigiúil na seachtaine seo, píosa, b’fhéidir, a chuirfeadh duine ag smaoineamh ar na hathruithe móra atá tagtha ar an saol le seachtó bliain anuas….
“It was the best of times, it was the worst of times.”
Sílim fhéin go bhféadfaí an rud céanna a rá faoin tráth seo bliana, nó chomh fada is a bhaineann sé leis an aos óg, níl a shárú le fáil faoi luí na gréine, ach go minic, i gcás na ndaoine eile úd, a bhfuil bunús a n-oilithreachta críochnaithe acu, nó dóibh siúd a ndeachaigh cúrsaí an tsaoil ina gcoinne, d’fhéadfadh an tráth seo bliana bheith níos uaigní dóibhsean, ná tráth ar bith eile ó Lá Caille go hOíche Chinn Bliana.
Ach le ceann a bhaint den scéal, nach maith atá a fhios againn uilig an chaoi a bhaineann an t-aos óg toit agus spórt as Féile seo na Nollag. Ní call dúinn ach ainm an fhir mhóir, ramhair, groí, úd, San Nioclás fhéin, a lua, le loinnir a chur i súile an aosa óig, ar smaoineamh dóibh ar fhéastaí, ar bhronntanaisí, ar fhéiríní, agus ar bhréagáin. — Anois, níor chóir dom dearmad a dhéanamh ar uimhir áirithe páistí nach mbaineann taitneamh nó spraoi as an Séasúr beannaithe seo, toisc go gcaitear leo go holc, go brúidiúil, agus go bhfágtar iad gan grá, gan meas, gan cúram, ach tríd is tríd, déanann tuismitheoirí gach dícheall le freastal ar an óige a bhíonn faoina gcúram, an tráth seo bliana. — Ach ar an dtaobh eile den scéal, ní gá dom ach an focal, uaigneas. a lua, agus tuigfidh tú láithreach, cé mar a chuireann Séasúr na Nollag isteach ar roinnt áirithe díobh siúd, a bhfuil deireadh an ráis ag druidim leo, le luas lasrach. Smaoiníonn siad siúd ar chairde caillte, ar laethe a bhí, agus ar fhailleanna nár rugadh orthu. Sea, is dócha go bhféadfadh duine a rá le fírinne…
“It was the best of times, it was the worst of times,
it was the season of Light, it was the season of Darkness,”
Feictear do dhream amháin gurb é an séasúr is gile ar bith é, ach don dream eile, níl séasúr chomh dorcha le fáil sa bhith críoch.
Ach, b’fhéidir anois, nárbh olc an smaoineamh é, súil a chaitheamh siar, le spléachadh a fháil ar na Nollaigí a bhí, len iad a chur i gcomparáid leis na Nollaigí a bhíonn againn ar na saolta deireannacha seo.
Is cuimhin liomsa na Nollaigí a bhíodh againne thiar in Iorras, i dtriochaidí na haoise seo caite.
Ag magadh fúm atá tú, ach níor cheap mise go raibh éinne chomh haosta sin !
Geallaimse dhuit é go bhfuil, agus é beo beathaíoch fós! Ach ní chuige sin atá mé an babhta seo.
Bhuel, cén cineál Nollaigí a bhíodh agaibh, má sea?
Nollaigí sona, sásta; Nollaigí carthannacha, críostaí; agus Nollaigí aeracha, meanmnacha. B’fhéidir nach mbíodh mórán airgid againn agus muid ag ceannacht na Nollag, ach mura raibh fhéin, bhíomar sona, sásta, leis an méid a cuireadh ar fáil dúinn. Ba é an scéal céanna ag óg agus ag aosta é, ní bhídís ag súil le mórán, agus dá bhrí sin, bhídís sásta leis an mbeagán.
It was the season of Light, it was the season of Darkness,
It was the Spring of hope, it was the Winter of despair,
We had everything before us, we had nothing before us,
Breathnaigh nóiméad ar cheist sin na mbréagán. Sa lá atá inniu ann, ní bhíonn páistí áirithe sásta, mura bhfaigheann siad Ríomhaire, nó “Play Station”, nó rud eicínt dá leithéid. I ndáiríre, ní bréagáin iad a leithéidí, in aon chor, ach gléasanna oibre, nó chaitheamh aimsire. Ní bheadh girseacha an lae inniu sásta le bábóg beag tuí, nó le rud eicínt dá leithéid. Geallaimse dhuit é, nach mbeadh. Is amhlaidh a bheadh rothar, nó scútar, nó teach bábóige, ag teastáil uathu in éineacht leis an mbábóg tuí chéanna sin, sea, agus b’fhéidir “Surprise”, chomh maith leo sin, sára mbeadh roinnt áirithe de ghirseacha an lae inniu sásta, nó leath-shásta, b’fhéidir. Féach ar an mbrú a chuireann páistí an lae inniu ar a dtuismitheoirí! A Mham, “How come” go bhfuair Seáinín na ngiobal, thuas an bóthar, “Play Station” agus rothar sléibhe, maraon le cupla “surprise”, agus níl le fáil agamsa ach an scútar lofa sin? An é nach bhfuil grá ar bith agat domsa anois? Feictear domsa go bhfuil níos mó le fáil ag Seán an Gheata fhéin ná mar a fhaighimse, bíodh nach bhfuil ann ach maicín altrama! Beidh na gasúir eile ag gáire fúmsa anois, agus iad ag fiafraí díom ar tháinig San Nioclas fhéin chugamsa, in aon chor, nó arbh amhlaidh nár tháinig chugamsa ach a chúntóir? Sea, mh’anam, agus Mamaí bhocht ar a míle dhícheall, ag iarraidh an Nollaig a cheannacht don chlann ar fad, agus gan aice ach pingneacha beaga chuige sin.
Agus nach mbíodh na cleasa céanna ar siúl agaibhse, seachtó bliain ó shoin? Ní bhíodh, mh’anam, nó, ar an gcéad dul síos, bhíomar uilig chomh bocht lena chéile. Ní bhíodh ag an gcuid ba mhó againn ach bréagáin baile, bréagáin a deineadh sa bhaile. Ach nach mbíodh bréagáin siopa agaibh, freisin?
Bhuel, anois is arís, b’fhéidir go bhfaighfeá guinnín, nó cairrín, nó saighdiúirín, nó a leithéid, ach b’annamh go maith a gheofá a leithéid, agus ní bheifeá ag dul timpeall ag clamhsán, go bhfuair duine de na comharsain gunna, nó carr, nó saighdiúir, nó a leithéid, ach dá bhfaighfeá fhéin a leithéid, bheadh tú buíoch beannachtach, agus dá bhfaigheadh do chomharsain é, bhuel, b’fhéidir go ligfeadh sé duit seal a chaitheamh ag súgradh leis, am eicínt, i ndiaidh na Nollag!
Agus an mbíodh tada eile le fáil agaibh mar bhronntanas Nollag ó San Nioclás, na laethe úd?
Ó, bhíodh. Bhíodh milseáin, úlla, piorraí, oráistí, agus a leithéid, agus mura mbeadh na hearraí sin flúirseach ag Mam, bhuel, ansin dá mbeadh an t-ádh ort, chuirfeadh sí mám rísíní isteach sa stoca dhuit.
Agus ar thaitin earraí dá leithéid libh, an t-am sin?
Cuirfidh mé geall go dtaitníodh, agus nach muidinne a bhaineadh an cnagairt as earraí dá leithéid! B’ór buí, agus b’airgead geal, dúinne, na hearraí céanna sin. Sin an fáth a ndeirim gur mór idir inné agus inniu. Agus an rud a shásódh sinne, seachtó bliain ó shoin, ní bheadh gasúr, nó girseach, ar bith, sásta leo, sa lá atá inniu ann. Le fírinne, ní dóigh liom go raghaidís trasna na sráide, le féiríní dá leithéid a phiocadh suas.
An é mar sin, go bhfuil saol i bhfad níos sona ag páistí an lae inniu?
Ní hea, in aon chor, nó cuirfidh mé geall, gur bhaineamarna an oiread céanna spraoi agus spóirt, as a raibh againne, an tráth úd, agus a bhaineann gasúir an lae inniu, as a mbíonn acusan anois. Ní bhíonn an tsaint fite fuaite i ndúchas an pháiste. Ní bhíonn uaidh ach grá agus spraoi, agus is féidir leis spórt a bhaint as bosca na mbréagán fhéin fiú, sa chás sin.
“It was the best of times, it was the worst of times
it was the season of Light, it was the season of Darkness,
it was the Spring of hope, it was the winter of despair,”
Sea, don té atá imithe anonn sna blianta, agus a bhfuil an aois mar mheáchan anuas ar a chnámha, agus a bhfuil cúrsaí an tsaoil mhóir imithe ina choinne, is scéal eile ar fad dósan an Nollaig chéanna sin. Tá a chairde agus a chlann imithe uaidh, faoin am seo, agus é fágtha ina chadhain aonraic, leis fhein, agus gan de chomhluadar anois aige ach a smaointe duairce, dorcha, dubha, fhéin.
Ach nach gceapfá, go dtógfadh gliondar agus spraoi an aosa óig a chroí agus a mheanmna dó, agus go gcuifeadh ceol agus rince an tSéasúir ríméad ar an gcroí istigh ann?
Beag an baol go dtarlódh tada dá leithéid. Nuair a fheiceann seisean na daoine óga ag déanamh a gcuid cleas, agus ag súgradh lena bhféiríní Nollag, is amhlaidh a thosaíonn seisean ag smaoineamh siar ar na laethe úd fadó, nuair a bhí a chlann ag fás aníos agus iad ag súgradh thart air fhéin, nó b’fhéidir go dtéann sé siar go dtí laethe órga a óige fhéin fiú. Sea, agus céard tá fanta aige anois sa nead?
Tada! Níos lú ná tada, nó mura mbeadh tada aige, ní bhrisfeadh sin a chroí, nó an rud nach raibh riamh aige, ní aireodh sé a leithéid uaidh, ach i gcás na bpáistí úd atá anois glanta leo as an nead, bhuel, tá a gcuimhne fanta ina ndiaidh, agus itheann agus creimeann an chuimhne sin fuil agus feoil an chroí istigh ann, sa chaoi gurb é séasúr an dorchadais, agus an éadóchais dósan é. Agus breathnaigh ar na daoine eile úd, atá imithe anonn sna blianta, agus atá anois ar an anás agus iad fágtha gan foscadh, gan fothain. An é do thuairim go mbíonn siadsan sona sásta aimsir na Féile móire seo? Bí cinnte nach mbíonn, nó arís, is iad na smaointe ar na laethe a bhí, a fhilleann orthu anois, len iad a chrá agus a chéasadh. Cuimhníonn siad ar na féastaí a bhíodh acu fadó, le linn dóibh bheith ag fás aníos i dtigh a muintire, agus féach orthu anois, gan an oiread acu is a cheannódh builín aráin, nó braon bainne, dá gceadphroinn, ach iad ag brath ar na “Samaritans” nó ar lucht “Meals on Wheels”, le greim a coinneáil leo. Ní haon ionadh, gur tráth uaignis, agus briseadh croí, dóibhsean, Séasúr na Nollag.
“It was the best of times, it was the worst of times,
It was the season of Light, it was the season of Darkness,
It was the Spring of hope, it was the winter of despair,
We had everything before us, we had nothing before us. “
Anois, ní gá dhom a rá, nach faoin Nollaig a bhí an t-údar cáiliúil, Charles Dickens, ag scríobh, agus na focail thuas á mbreacadh síos aige, ach murarbh ea fhéin, nach breá feiliúnach iad, mar theist ar an tráth seo bliana?
Ach raghaimis siar nóiméad arís, go dtí na Nollaigí gortacha úd, ar dhein mé tagairt dóibh thuas, agus mé ag scríobh faoi na Nollaigí a chaith mé fhéin, agus mé ag fás aníos, thiar in Iorras, thart ar sheachtó bliain ó shoin anois, ach bhí comhábhar amháin, sa mheascán sin, nár dhein mé tagairt ar bith dó, agus mé ag scríobh fúthu.
Agus cén comhábhar é fhéin, an ea?
An spioradáltacht, nó an chríostaíocht, a bhí fite fuaite i saol an uile dhuine againn thiar, ag an am sin. Ní ag maíomh as sin atá mé anois, nó ba chuid den saol a bhí thart orainn é, agus ní sinne a chruthaigh, nó a chum. Ach ag an am gcéanna, ag breathnú siar ar chúrsaí anois, ní féidir a shéanadh, ach gur chuir an spioraadáltacht chéanna sin go mór le saibhreas na beatha dúinne páistí. Cinnte, bhíodh súil in airde againn do na féiríní agus do na bronntanaisí Nollag, ach bhí níos mó ná sin ag baint leis an Séasúr beannaithe sin dúinne. Nár lá breithe é? Lá breithe an tSlánaitheora fhéin!
Sea, agus thosaíodh muidinne ag ullmhú don cheiliúradh sin ar an gcéad lá de Mhí na Nollag, nó ar an lá sin, chuireadh muid tús le nós an Chúig Mhíle Áivé. B’in nós a bhí againn thiar in Iorras, ag an am, agus i ndáiríre, níor chuala mé riamh go raibh an nós sin le fáil áit ar bith eile sa tír, ach ba é a bhí i gceist sa nós sin, nó go raibh orainn cúig mhíle Áivé a rá, idir an lá sin agus Lá Nollag, agus bhí le tuiscint ansin, go bhfaighfeá do mhian, ach an méid sin Áivé a bheith ráite agat, taobh istigh de na dátaí sin. Bhí de nós againne an bronntanas sin a thabhairt do Mham, mar bhronntanas Nollag uainne páistí. Ach tuigtear ón méid sin, go mbíodh an saol eile, chomh maith leis an saol seo, ar ár n-aire againne, an tráth úd, agus i ndáiríre, is dócha go raibh an taobh sin den scéal chomh tábhachtach leis an taobh saolta den Séasúr, agus chomh maith le sin, is dócha gur chuir sé craiceann eile ar fad ar scéal Fhéile na Nollag dúinne.
“It was the best of times, it was the worst of times,
It was the season of Light, it was the season of Darkness,
It was the Spring of hope, it was the Winter of despair,
We had everything before us, we had nothing before us,
We were all going direct to Heaven, we were all going direct the other way.”
Sea, mh’anam, don óige, is é an tráth is fearr den bhliain é, Séasúr an tSolais, Earrach an dóchais, tráth a bhfuil an saol uilig leata os do chomhair amach, agus tú ar do shlí chun na bhFlaitheas, nó is í an óige séasúr an dóchais, na bhfíseanna, agus an tráth is fearr. Ach, ag an am gcéanna, ní mór dúinn cuimhneamh, go bhfuil daoine eile ann, a bhfuil a ndóchas-san iompaithe ina éadóchas, a bhfíseanna iompaithe ina dtromluithe, agus a n-óige fhéin caillte, agus ina háit, níl fágtha anois ach roic, agus dathacha. Ná síltear anois go dtarlaíonn sin do chuile dhuine, nó tá aithne agamsa, agus agatsa freisin, ar dhaoine atá imithe anonn sna blianta, ach má tá fhéin, choinnigh siad greim i gcónaí ar an óige fhéin, gona físeanna, gona dóchas.
Conas a tharlaíonn a leithéid, an ea?
Bhuel, braitheann na hathruithe céanna sin ar roinnt mhaith rudaí, agus ina measc siúd tá, an tsláinte, na croiseanna a leagtar ar dhuine, agus an chaoi a luíonn coraí crua an tsaoil anuas ar a ghuaille. Má tá tusa imithe anonn sna blianta, agus má tá greim dóide agat fós ar fhíseanna na hóige, daingnigh do ghreim orthu, ar eagla go sciorrfaidís uait, ach ag an am gcéanna, cuimhnigh orthu siúd a bhfuil a ndóchas iompaithe ina éadóchas orthu, agus a bhfíseanna iompaithe ina dtromluithe, agus an óige fhéin imithe soir siar uathu. Sea, bíodh na daoine sin inár smaointe agus inár bpaidreacha, an tráth seo bliana, agus thairis sin, má fhaigheann muid an deis, déanaimis gar dóibh, le spiorad na Nollag fhéin a athbheochan ina gcroíthe arís.
“It was the best of times, it was the worst of times,”
Nollaig faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig, idir óg agus aosta, agus go mbeirimid beo ar an am seo arís.
.
*****************
Peadar Bairéad.
*****************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
S A O I R E T H I A R .
.
***********************
.
Chaith mé seachtain saoire in Inis Crabhann, ar na mallaibh, agus caithfidh mé a admháil dhuit anois, gur bhain mé sult agus taitneamh as an tsaoire chéanna sin ar bhruach cháiliúil Chuan Chill Ala. Mar is eol duit, chaith mé seal ansin anuraidh freisin, agus is dócha gurbh iad cuimhní na saoire sin a mheall thar nais arís i mbliana mé. Ach níorbh é sin amháin a mheall siar ansin mé, nó ba mhinic mo chuairt ar an ionad saoire céanna sin, thart ar leathchéad bliain ó shoin, agus is é an bua is mó atá ag an ionad sin domsa, ach go háirithe, nó a laghad athrú atá tagtha ar an áit , nó ar a muintir, i rith na tréimhse fada sin. Tá na dumhacha, an trá, agus an baile fhéin fiú, díreach mar a bhí, agus mise ag teacht anseo im’ fhear óg. Ó, glacaim leis, gur tógadh roinnt mhaith tithe, agus foirgnimh feiceálacha eile, san idirlinn, ach ar bhealach eicínt nach dtuigim, níor athraigh na hathruithe céanna sin pearsantacht, nó anam, an bhaile álainn seo cois cuain, olc, maith, nó dona. Is dócha gurb iad an trá bhán, leathan, fhairsing, agus caiple Mhanannáin ag rás go buacach chun na trá, is cúis leis an gcuma do-athraithe seo a bheith ar Inis Crabhann cois cuain. Ó, sea, agus má tháinig aon athrú ar phobal an ionaid seo, is amhlaidh a mhéadaigh ar a gcairdiúlacht, agus ar a gcarthannacht, san idirlinn, agus cá bhfuil an dara ionad saoire eile sa tír álainn seo, a d’fhéadfá a leithéid a rá faoi? Cén áit eile sa tír, in a mbeannódh an oiread sin daoine leat, ar shráid, nó ar thrá, ar bhóthar nó ar bhealach, i siopa nó in oifig leat, is a dhéanann, chuile thráth, sa bhaile cairdiúil seo?
Dheamhan a raibh basctha dhe, i mbliana, ach an aimsir! Nó i dtús na saoire, ach go háirithe, bhí sé gruama, scamallach, bunús an ama, agus bhainfeadh an ghaoth ghéar, gháifeach, an tsrón anuas díot, a thúisce is a chuirfeá do shrón taobh amuigh den doras! Ach tá mé cinnte nach bhfuil san aimsir seo ach rud sealadach, agus tá súil agam, go mbainfidh an ghrian gheal na cótaí móra dínn, sul má dtí i bhfad.
Ná síl anois, gur choinnigh an aimsir chéanna istigh muid, nó níor choinnigh, nó baol air! Nó bhuaileamar amach ar fud na bhfud, cupla babhta, chuile lá, agus caithfidh mé a admháil, go mbeadh sé deacair áit níos oiriúnaí ná Inis Crabhann a fháil le siúlóid a dhéanamh, nó tá an áit leagtha amach ar bhealach a chuireann ar chumas an turasóra siúlóid bhreá, fhada, a dheanamh, gan dul i gcontúirt a anama, chuile bhabhta. Is féidir leis dul síos chun na céibhe, agus thart ansin go dtí an trá bhreá, fhairsing, a shíneann na mílte slí ón mbaile siar. Dá mbeadh trá chomh fairsing sin suite ar an gcósta thoir, tá mé cinnte go mbeadh tarraingt na mílte uirthi, chuile uair sa lá, Domhnach is Dálach. Briseann tonnta breátha, arda, cúrbhána, ar an trá seo isteach, agus chonaic mé fhéin, cheana, roinnt daoine amuigh ag “surfáil” ar na tonnta céanna sin. Cheapfá gur amuigh ar Bondi Beach, san Astráil, a bhí tú. Dár ndóigh, tá tonnta níos fearr fós le fáil, thíos an bóthar, in Iascaigh, agus tugann roinnt mhaith surfóirí aghaidh ar an mbaile iascaigh chéanna sin, leis an spórt is ansa leo a chleachtadh ansin.
Ar an Domhnach, chuaigh muid ar thuras chomh fada siar le Baile an Chaisil, agus arís, bheadh sé deacair an taobh tíre trínar ghabhamar a shárú, ar a háilleacht, ar a haduaine, nó ar a loime. Trí Bhéal an Átha is ea chuamar, agus ar dtús thar Dhroichead “Ham” anonn linn, agus thabharfadh duine faoi deara, an caoi ar deineadh uchtbhallaí an droichid ársa sin, maraon le bruacha na habhann, a mhaisiú, a fhorbairt agus a ghlanadh, thar mar a bhíodh, nuair a mhair mé fhéin sna bólaí seo, tarraingt ar leathchead bliain ó shoin anois. Thar Leacht Humbert linn, agus síos linn ansin Bóthar Chill Ala, síos thar Stáisiúin áille na gCros a tógadh ansin, ar imeall an bhaile, mar chuimhneachán, san áit ar bhaist Naomh Pádraig fhéin Taoiseach na Dúiche sin, gona chlann agus a theaghlach, i dtús ré na Críostaíochta in Éirinn. B’fhiú don turasóir seal gearr a chaitheamh ansin, le naofacht, agus iargúltacht, an ionaid sin a bhlaiseadh ina iomláine.
Chun tosaigh linn ansin, síos fan bhruach chlé na Muaidhe. Chuir an fás agus an forbairt atá curtha i gcrích sa limistéar sin ionadh agus áthas orainn, nó bheadh sé deacair áilleacht, dearadh, agus méad, na forbartha céanna sin a shárú, áit ar bith sa tír. Thíos sa dúiche seo freisin, fán Bhóthar Chill Ala, a tógadh na Mainistreacha cáiliúla sin, Mainistir na Maighne, agus Mainistir Ros Eirc, Mainistreacha a bhfuil áilleacht agus dínit neamhghnách ag baint leo fós, bíodh nach bhfuil iontu anois ach fothracha. Sin rud a thugann duine faoi deara sa taobh seo tíre, go bhfuil sé, an t-am ar fad, geall leis, ag taisteal cois ar chois leis na glúnta a chuir fúthu sa dúiche seo, le sinsearacht, sea, agus ag siúl na gcasán a shiúil siadsan fadó. Sea, bíonn cos amháin agat i saol corraitheach an lae inniu, agus an spág eile feistithe agat i ríocht ríoga na staire.
Ar ball, shroich muid Cill Ala, baile álainn, ársa, i mbéal Chuan Chill Ala. Bíodh gur éirigh leis an mbaile seo siúl isteach go spleodrach san aonú haois fichead, ag an am gcéanna, d’éirigh leis a chuma is a phearsantacht ársa a chaomhnú agus a chothú. A chonách sin orthu! nó níor éirigh le mórán bailte sa tír an t-éacht céanna sin a dhéanamh. I gcás roinnt mhaith bailte, is amhlaidh a leagadar an sean, le dúshraith a dhéanamh don nua, gníomh nach bhfuil inmholta i dtír shibhialta ar bith. Chun tosaigh linn ansin fan an chósta, agus bíodh nach raibh radharc againn ar an gcósta céanna sin, ach go hannamh, bhí fhios againn, ag an am gcéanna, go raibh sé gar dúinn, an t-am ar fad. Anois is arís, áfach, thagadh an cósta céanna sin faoi raon ár súl, agus geallaimse dhuit é, go mbainfeadh cuid de na radharcanna céanna sin an anáil díot, lena n-áilleacht, lena bhfiántas, agus lena n-éagsúlacht.
Shroicheamar Baile an Chaisil ar deireadh thiar, agus geallaimse dhuit é, gur deas, comharsanuil, teolai, an baile é, suite mar atá sé, os cionn na mara móire. Tháinig fás as cuimse air le tamall de bhlianta anuas. Fás na turasóireachta sa dúiche seo is cúis le sin, ní foláir, nó nach bhfuil an domhan mór is a mháthair ag tarraingt ar Achaidh Chéide,(“The Céide Fields”), le traidhfil blianta anuas anois. Sea, mh’anam! dheamhan mórán a fuair an taobh seo tíre seo ó úth bisiuil, silteach, an Tíogair Cheiltigh, ach is dócha gurb í an turasóireacht, a d’fhás as cuimse sa taobh seo tíre, a chuaigh i gcionn ar áiteacha cosúil le Baile an Chaisil, agus dár ndóigh, d’fhéadfadh duine a rá, gur de thoradh chuairt an Tíogair Cheiltigh chéanna sin, a tháinig an fás as cuimse sin ar thionscail na turasóireachta in ár measc.
Shocraigh muid ag an bpointe sin, go raibh ár ndóthain feicthe againn don lá sin, agus go bhfágfadh muid Achaidh Chéide do lá eicínt eile, nó theastódh lá iomlán, le taitneamh agus tairbhe iomlán a bhaint as an ionad ársa, stairiúil sin. Mar sin, ní raibh le déanamh againn, ach filleadh ar Inis Crabhann arís. An babhta seo áfach, chaitheamar tamall ag breathnú ar na tránna breátha, fairsinge, áille, atá thart le cósta, cóngarach do Chill Ala. Agus chomh maith le sin, bhíomar ag smaoineamh ar Bhliain mhí-ámharach úd na bhFranncach, agus an trup agus an fuirseadh a bhí thart ar na háiteacha sin, nuair a bhí na saighdiúirí Franncacha ag teacht i dtír ansin, agus ag fáil réidh do na cathanna, a bhí rompu amach. N’fheadar ar thaitin an radharcra leo? Nó an bhfaca siad a leath, nó níos lú fhéin, leis an bhfustar faobhrach a bhí thart orthu, chuile áit. Nach breá an smaoineamh é, comharthaí bóthair anois, ag tabhairt méar an eolais dúinn, ar bhealach Humbert, nó ar “Slí Humbert”, sé sin, an bóthar a lean arm Humbert, ar a mbealach go Béal an Átha.
Ar ais trí Bhéal an Átha linn, ach an babhta seo, thugamar cuairt ar Ardeaglais Mhuireadhaigh, sa bhaile sin, ionas go bhfeicfeadh muid, mar a deineadh athchóiriú ar an bhfoirgneamh breá, feiceálach sin. Deineadh an-ghlanadh-suas ar an dtaobh amuigh, agus cuireadh bail cheart ar an ionad ar fad, ach níor dhada é sin i gcomparáid leis na deisiúcháin, agus an maisiú, a deineadh taobh istigh. Bhí chuile shórt istigh go deas, geal, spreagúil, ach bíodh go raibh, ag an am gcéanna, d’éirigh leo, sollúntacht chráifeach an tí bheannaithe sin, a choimeád. Rinneadar gloine dhaite na bhfuinneoga áille a athnuachan, a neartú, agus a chaomhnú, do na glúnta atá le teacht. Agus is ar éigean a d’aithneofá Stáisiúin na gCros, nó deineadh iadsan a ghlanadh go gairmiúil, agus geallaimse dhuit é, gur bheag tuairim a bhí againn, caoga bliain ó shoin, go raibh dathanna chomh beomhar, bríomhar, iontu, is atá le feiceáil iontu anois. Caithfidh mé a rá anois, go mbeidh fonn ormsa feasta, uair ar bith a bheidh mé sna bólaí sin, cuairt a thabhairt ar an Ardeaglais chéanna sin, nó thógfadh sé do chroí, is d’anam, seal a chaitheamh istigh ansin, ag paidreoireacht, nó fiú, ag suií síos ansin seal, ag smaoineamh ar chúrsaí an tsaoil seo.
Ach bhí sé in am dúinn dul abhaile go hInis Crabhann, agus ba ghearr an mhoill orainn ár dteach saoire a bhaint amach, agus ansin, thosaíomar ag pleanáil don chéad lá eile, nó sin mar a chaitheann muid ár saoire, muid ag dul ó lá go lá, agus go minic, tugann eachtraí an lae sin leide dúinn ar chéard ba cheart dúinn a dhéanamh, an lá dár gcionn. Ach leor sin don bhabhta seo.
Go dtí an chéad uair eile…
Slán…..
*********************
Peadar Bairéad.
********************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Séasúr an Cheo
(This week, I mBéal an Phobail take a look at some Seasonal changes)
.
“Season of mists and mellow fruitfulness”…..
Anois, agus muid sáite i gceartlár an Fhómhair, feictear dom, gur chóir súil a chaitheamh ar na hathruithe atá tagtha ar an saol thart orainn ó Lá Lúnasa na bliana seo anonn. Agus, ag caint ar Shamhradh na bliana seo, is dócha gurbh fhearr cos a bhuaileadh ar an scéal sin, nó déanta na fírinne, ní raibh an Samhradh céanna sin thar mholadh beirte. Agus nílim ag maíomh gur bhronn an Fómhar seo ‘Samhradh na nGéanna’ orainn, ach oiread, ach dá olcas é, b’fhearr i bhfad é mar shéasúr ná an Samhradh réamhráite. Bhí daoine ag rá go mbeadh Fómhar millteach olc againn, Fómhar a d’fhágfadh muid gan mórán fáltais nuair a bheadh sé críochnaithe linn.
Dathanna meisciúla
Ní mar sin a tharla áfach, nó bíodh gur deineadh roinnt mhaith damáiste do na barraí, ag an am gcéanna, fuair na feirmeoirí dóthain ama lena mbunús a bhaint is a shábháil. Ach, ní hé seo ach é siúd atá idir chamáin agam, an babhta seo. Tugann muid faoi deara go bhfuil athruithe ollmhóra ag teacht ar aghaidh na Dúlra na laethe seo. Is é an rud is mó a thugtar faoi deara nó an t-athrú atá ag teacht ar dhathanna na nduilleog is na mbláthanna, thart orainn….
…Dathanna Fómhair dom mheisciú
Lena n-ór, lena ndonn, ‘s lena mbuí
Is ólaimse áilleacht tírdhreacha
As soitheach lán bua is brí….
.
Cheana féin, tá dath donnbhuí ag teacht ar roinnt mhaith de na duilleoga agus fiú, nach bhfuil dath an fhéir fhéin ag athrú freisin, nó tá an féar céanna ag seargadh roinnt, mar tuigtear don bhfásra uilig go bhfuil an Geimhreadh gáifeach chucu gan aon ró-mhoill. Tabhair faoi deara freisin, go bhfuil mám maith duilleog ag titim, go háirithe le linn gaoithe móire nó stoirme. Sea, agus nach bhfuil ré na mbláthanna beagnach thart, chomh maith. Ní gá dhom a rá gur chomharthaí iad sin uilig go bhfuil laethe an fháis agus an bhláthaithe ag druidim chun críche.
Codladh sámh!
Tuigeann mion daoine Dé go bhfuil na laethe órga thart, agus go bhfuil an t-am tagtha le dlús a chur lena n-ullmhúchán don bhfuacht agus don chruatan atá le teacht. Bailíonn cuid acu stór bia len iad a thabhairt trí shéasúr an ghanntain is an ghorta. Tuigtear do roinnt eile acu, gur maith an cleas é an leaba a thabhairt orthu fhéin agus codladh sámh a dhéanamh go dtí go ndúiseodh teas bog caoin an Earraigh iad arís tar éis na Féil’ Bríde. Sea, agus nach bhfuil tuilleadh díobh, a dhéanann a málaí a phacáil agus aeráid álainn na dtíortha teo a thabhairt orthu fhéin. Feiceann tú na fáinleoga bailithe leo thar lear, agus na cuacha glanta leo freisin, agus níl fanta linn, i ndiaidh an iomláin, ach an dreoilín, an spideog, an gealbhan, an lon dubh, agus roinnt bheag eile dár n-éanacha dúchais, ach is annamh a chloisfear ceol uathusan feasta, ach, mar sin fhéin, beidh siad ag lorg déirce thart ar thithe na ndaoine, go háirithe, nuair a bheidh deis ag sioc, nó ag sneachta, glas a chur ar fhoinsí a mbeatha agus a ndí, amuigh ansin ar chnoc is i ngleann, i ngort is i gcimín. Ach, ‘mair a chapaill, agus gheobhair féar’ adeirtear leo amannta, ach ‘ní bheathaíonn na briathra na bráithre’ adéarfadh siadsan, mar fhreagtra ar an moladh céanna sin, b’fhéidir.
Duilleoga Fómhair buí mar ór anuas im’ líon,
Ar pháirc, ar ród , ar mhá, feoite, seirgthe, críon
Maireann a gcuimhne ámh, i bpluais bhog bheo an chroí.
Cé go lobhtar iad sa láib, ní chailltear riamh a sciamh.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Halfway Home
by
Ronan Tynan
.
Peadar Bairéad
“Sin iad mo chosa-sa”
Ar na mallaibh, tháinig mé ar Eagrán Bantam, dhe leabhar nach raibh léite agam cheana, leabhar, b’fhéidir, a léigh tú fhéin, nó cuireadh an t-eagrán thuasluaite i gcló sa bhliain 2003, ach leabhar freisin, a chuir siar bóithrín na smaointe mé fhéin, “big time”, mar adeir Gaeilgeoirí an lae inniu, go minic!
“Cén leabhar atá i gceist agam, an ea?”
“Halfway Home” an teideal atá air, agus ba é Ronan Tynan s’againne a scríobh an dírbheathaisnéis chorraitheach, ghreamaitheach, spéisiúil seo.
“Agus ar mhiste a fhiafraí díot, an raibh aithne ar bith agat fhéin ar scríbhneoir an leabhair seo?”
“Níor mhiste, in aon chor, nó níl uaim, ach an lide is lú, le mé a chur ag scríobh faoin bhfear óg iontach seo.”
“Ná habair go raibh sé mar dhalta agat, am eicínt, faoi mar adeir tú faoi roinnt mhaith daoine cáiliúla eile, daoine ar nós Diarmaid Martin, Ardeaspag Átha Cliath, Martin Drennan, Easpag na Gaillimhe, agus fiú ionánaithe cáiliúla ar nós D. J. Carey fhéin?”
“Sin é díreach atá á mhaoimh agam, san alt seo, nó bhí Ronan Tynan mar dhalta agam, am eicínt i lár sheachtóidí na haoise seo caite.”
“Agus an cuimhin leat anois é a bheith i láthair id’ rang, agus má sea, cad iad na cuimhní atá agat anois faoi na laethe úd, fadó!”
“Fadó! adeir tú. Feictear domsa nach bhfuil sé chomh fada sin ó shoin ar fad anois, ach is dócha go gcaithfidh mé a admháil, go bhfuil breis is triocha bliain imithe trí mhuileann an ama san idirlinn! Ach, le filleadh ar na cuimhní úd, bhuel, is maith is cuimhin liom an gasúr beoga, bríomhar, beo-shúileach, sin a bheith ina shuí im rang, agus is cuimhin liom lá amháin, nuair a tháinig mé isteach doras an tseomra sin, go raibh cás, measardha mór, fágtha taobh istigh de dhoras ár Halla Réamhdhéanta.
‘Cé leis an cás seo?’ arsa mise
‘Is liomsa é,’ arsa’n gasúr beo-shúileach.
‘Agus céard tá ann?’ arsa mé fhéin, agus a fhios agam go raibh mé ceaptha i ngaiste an ghasúir bheo-shúiligh.
‘Them’s me legs, Sir,’ ar seisean, agus cineál straoise air, agus ar a chomhdhaltaí chomh maith, nó thuig siad go raibh mé sáinnithe ag mo Rónán, agus go mbeadh orm ansin tamall a chaitheamh ag éisteacht le scéal na gcos bréige breise úd, a bhí stóráilte aige sa chás céanna sin. Caithfidh mé admháil anseo, nárbh é sin an chéad uair ag mo dhaltaí gaiste dá leithéid a fheistiú dom, agus caithfidh mé a admháil freisin, gur mhinic a lig mé dóibh breith orm ina ngaistí neamhurchóideacha! Sin anois agat an chéad chuimhne a ritheann liom nuair a smaoiním ar Ronan Tynan, nó ba ghasúr deas, cineálta, lách, cuideachtúil é, an Ronan céanna sin, chomh fada is a bhain sé liomsa, ar aon nós”
“Ach b’fhéidir gur mhaith leat rud eicínt a rá linn faoi leabhar Rónáin, ó tharla gur air a tharraing tú an scéal.”
“Bhuel, caithfidh mé a rá leat i dtosach, go léifinn fhéin an leabhar seo, ó chlúdach go clúdach, cuma cé acu olc, maith, nó measardha é, ach m’fhocal daoibh, gurbh fhiú go maith an tairbhe an trioblóid, nó sár-leabhar, amach is amuigh, atá curtha le chéile anseo ag an údar neamhghnách seo. Sa ndírbheathaisnéis seo, cuireann an t-údar síos ar na deacrachtaí uilig a sháraigh sé, agus na buanna a bhain sé i ngach ar thug sé faoi a dhéanamh.
Ba leath-chúpla é Ronan, bíodh nár mhair a dheartháir an bhliain fhéin sul ar cailleadh é. Ach bhí ceataí eile sa scéal freisin, nó tugadh faoi deara, go raibh mínormáltacht ag baint le cosa Rónáin, rud a d’fhágfadh, dár leis na saineolaithe, nach mbeadh siúl nó rith aige, faoi mar a bheadh ag an ngnáthghasúr, ach ba é adúirt séiplíneach san ospidéal, agus é ag iarraidh sólás a thabhairt don mháthair, i ndiaidh na beirthe, i mBealtaine na bliana ud 1960…
“That little fellow will make you very proud, and do you know, with lungs like those he will surely sing.”
Agus seo mar a deir Ronan é fhéin, faoin ráiteas sin, ina dhírbheathaisnéis….
“Little did either realise how that prophecy would be borne out”
Níl dabht ar domhan ach gurbh é a mhuintir fhéin a bhroslaigh agus a mhisnigh an gasúr óg seo. Agus ba ghearr gur tuigeadh do chuile dhuine thart air, nach sásódh tada é ach go n-éireodh leis a chonstaicí uilig a shárú. Níl le déanamh agat ach an leabhar seo a léamh, le fáil amach, nár mhaíomh gan údar a bhí ar siúl aige.
Ba é an gad ba ghiorra don scornach a theastaigh uaidh a scaoileadh i dtosaach, agus dá bharr sin, rinne sé chuile iarracht ar a dheacrachtaí fisiciúla uilig a shárú, agus tá’s ag an lá fhéin nár shaothar in aisce a bhí ina chuid iarrachtaí sa chuspóir chéanna sin. Cuireadh scolaíocht air faoi mar a cuireadh ar chuile dhuine eile. Cuireadh go Coláiste De La Salle é, ina scoláire cónaithe, go leibhéal na Meánteistiméireachta, agus ansin in aois a chúig bliana déag, tháinig sé isteach chugainne i gColáiste Chiaráin. Ach tá chuile chosúlacht ar an scéal, go raibh ábhair eile, ar nós a spéis sna capaill, ag teacht idir é fhéin agus a chuid staidéir, agus ba é críoch a bhí ar an scéal nó go ndeachaigh sé thar nais go Coláiste De La Salle, le cúrsa na hArdteistiméireachta a chríochnu ansin.
Ba é an chéad rud eile a chuir sé roimhe nó cáilíocht a bhaint amach dó fhéin. Thug sé an Ardchathair, agus an Ollscoil, air fhéin, agus súil aige céim a bhaint amach san Eolaíocht. Bhí go maith, ach i rith na bliana sin, ar chomhairle a lianna agus a dhochtúirí, deineadh a chosa a theascadh, faoina ghlúna, agus tar éis dó tamall fada a chaitheamh ag teacht chuige fhéin arís, chuaigh sé ar ais arís chun na hOllscoile, agus d’éirigh leis sna scrúduithe dheireadh-bliana.
An chéad bhliain eile, d’athraigh sé cúrsa, agus chuaigh sé ar scoláireacht, go dtí “The National College of Physical Education” ar bhruacha na Sionna, i ngar do chathair Luimní. Luigh sé isteach ar na cúrsaí a bhí le déanamh aige sa Choláiste sin, agus bíodh go bhfuil le tuiscint uaidh, nár thaitin an Coláiste, go huile is go hiomlán, leis, ag an am gcéanna, lean sé air go dtí gur éirigh leis a dhintiúirí a bhaint amach ansin. Ba mhór an chabhair dó i ndáiríre, na cúrsaí céanna sin, nó chabhraigh siad leis spórt, agus aclaíocht de chuile shaghas, a chleachtadh le linn dó bheith ansin i Thomond College.
In áit dul i mbun a cheirde mar mhúinteoir sna hábhair a d’fhoghlaim sé, is amhlaidh a thug sé an Ollscoil air fhéin arís, le Céim Leighis a bhaint amach, rud a rinne, agus tar éis dó tamall a chaitheamh ag obair in Ospidéal na Mí, tuigeadh dó go raibh gort eile ag glaoch air, gort a bhí ag glaoch air leis na blianta fada, ach glaoch nach ndeachaigh i gcionn i gceart air, go dtí anois.
“Cén gort atá i gceist agat ansin?”
Gort an cheoil. Cad eile? Bhí fonn ceoil air ó thús, agus ba mhinic é fhéin agus a Dhaid ag canadh, amuigh i dteach na mbó, fiú. Chuir sé isteach ar chomórtaisí áirithe, agus d’éirigh leis an chraobh a sciobadh i roinnt mhaith acu, sa tslí gur ghearr go raibh ainm in airde air, mar chantóir idirnáisiúnta. Mhol na Dochtúirí Comhairleacha, a raibh aithne acu air, a aghaidh a thabhairt ar an ngort nua sin. Ní toisc nach raibh cumas dochtúireachta ann, nó bhí, ach toisc go raibh cumas iontach amhránaíochta ann, agus go raibh bua an cheoil de dhlúth agus d’inneach ann, agus mura n’éireodh leis sa bhfiontar sin, go bhféadfadh sé filleadh ar an ndochtúireacht, amach anseo.
Ghlac Ronan lena gcomhairle, agus le cabhair airgeadais uathu, agus óna gcairde, chuaigh i mbun oibre arís, le máistreacht a fháil ar amhránaíocht, agus ní gá dhom dul níos fuide leis an scéal, nó mar adeir lucht iriseoireachta….The rest is History…..
Faoin am seo, tá Ronan thart ar cheithre bliana is dhá scór agus is dócha go bhféadfá a rá, go bhfuil sé anois ar dhuine de na daoine míchumasacha is cáiliúla ar domhan, nó tá léirithe aige, go bhfuil ar chumas an daonnaí, constaicí nádúrtha dá leithéid a shárú, agus ní hé sin amháin é, ach go bhfuil ar a chumas dul i gcomórtas leis an saol mór amuigh. Agus mar bhuille scoir, ní doigh liom gur chóir dom críoch a chur leis an bpíosa seo, gan tagairt a dhéanamh dá Chreideamh, nó is rud a shoilsíonn tríd a scéal ar fad, ó thús deireadh. Tugann muid faoi deara, gur mhinic a thug sé aghaidh ar an bhFear thuas, tráth raibh sé i gcruachás, agus chomh maith le sin, gur fhill se air le buiochas a ghabhail leis i ndiaidh do an chraobh a bhaint. Is docha nach ga dom tagairt a dheanamh anseo don ocht mbonn oir deag a bhuaigh se sna Paralimpeacha, no don cheithre Chraobh Domhanda deag a ghnothaigh se sna Cluichi ceanna sin. no ni ga ach oiread tagairt a dheanamh do na Coirn no do na Comortaisi a bhuaigh se lena chuid amhranaiochta o cheann ceann an domhain. Sea, mh’anam, ta Ronan molta agus mise i mo thost.
An-leabhar, an-leamh, e corraitheach, comharsanuil, cuideachtuil, carthannach. B’fhiu go maith do dhuine ar bith e a leamh.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Staring at Lakes.... by....Michael Harding
.
(This week we consider Michael Harding’s ‘Memoir of love, melancholy and Magical thinking’)
An tÚdar seo
Michael Harding a scríobh an leabhar seo faoi chúrsaí a shaoil fhéin agus faoi na deacrachtaí a bhí le sárú aige, le linn dó bheith ag taisteal fan bhealach seo na beatha daonna. Rugadh Micheal sa bhliain 1953, rud a fhágann go bhfuil na trí scóir sáraithe go maith aige faoi’n am seo. Bhí suim aige sa scríbhneoireacht le fada, ach nuair a bhuaigh sé duais san Irish Press, sa bhliain 1980, spreag sin go mór chun pinn é. Chaith sé seal in Annaghmakerrig freisin, ag iarraidh a scileanna scríbhneoireachta a fheabhsú. Is údar aitheanta, iriseoir, agus drámadóir é, a bhfuil cónaí air san Iarmhí agus clú saothraithe aige lena shaothar thar na blianta fada. Ball d’Aosdána é, a bhfuil trí húrscéal, mám drámaí, agus brosna d’altanna iriseoireachta, curtha ar fáil aige. Rinne sé staidéar i gColáiste na hOllscoile, Má Nuat, agus tar éis dó Céim a bhaint amach chuaigh sé le múinteoireacht tamall, ach, ar ball, d’fhill sé ar an gColáiste céanna sin mar ábhar sagairt, agus oirníodh é sa bhliain 1980. Ní ró-shásta a bhí sé áfach, leis an saol sin, agus dár ndóigh bhí air bualadh le ‘chuile ghné den bheatha daonna, ó bhreith go bás, agus chuaigh sé in achrann sna trioblóidí ó Thuaidh freisin, bíodh nár dá dheoin fhéin é. Sea, agus bhí bean dubh an ghleanna sa chúlra freisin, agus ar deireadh, thréig sé an tsagartacht sa bhliain 1985. Scríobh sé chuig a Easpag ag an am, ag míniú a cháis dó, mar seo….
Dear Bishop
“ ‘Dear Bishop, I’m off. The clerical life makes no sense to me. Goodbye’…. or words to that effect.”
Chaith sé blianta fada ansin ag iarraidh ciall eicínt a bhaint as an saol, agus as a shaol fhéin ach go háirithe. Phós sé an bhean dubh, an dealbhóir, Cathy Carman, agus bhí iníon amhain acu, Sophia, agus bíodh go raibh siad i ngrá lena chéile, agus tar éis dó chuile shórt a chur san áireamh, ach ceist an ghlantóir gréithre go háirithe. Theastaigh uaidh fhéin na soithigh a chur isteach go deas néata, ach ba é a theastaigh óna bhean nó iad a líonadh isteach, scun scan, ar mhullach a chéile, agus dá bharr sin, shocraigh an t-údar scaradh lena bhean, tamall. Ar ámharaí an tsaoil, tharla gur theastaigh óna n-iníon dul ar chúrsa go dtí an Muileann Cearr, agus chuaigh an t-údar lei, áit ar thóg sé teach ar chíos, le deis a thabhairt do Sophia freastal ar Scoil Lae ansin, ach mar sin fhéin, thagadh a bhean chuige sna deirí seachtaine.
Chaith an t-údar seacht mbliana déag ina Bhúdaíoch agus é ar thóir na heagna, feadh an ama sin. Thaistil sé an saol mór, ar thóir na heagna céanna sin agus ar thóir na síochána inmheánaí, freisin, is dócha.
Bhris ar a shláinte
Chuaigh sé thar fóir lena iarrachtaí ar shíocháin agus eagna a bhaint amach, agus ba é toradh a bhí ar an obair sin go léir nó gur bhris ar a shláinte, agus gur fágadh ar an mblár folamh é go ceann i bhfad ina dhiaidh sin, agus é tinn, tuirseach dá shaol. Ní bhfuair sé sólás ar bith i gcreideamh nó i ndóchas, agus dá bharr sin, chuaigh sé le sruth, ar feadh tréimhse, agus dár leis, ní raibh sna cúrsaí sin uilig ach lomchlár na haimidí. Ach ansin, chomh luath is a thosaigh sé ag teacht chuige fhéin arís, mhothaigh sé, ina chroí istigh, go raibh a dhúil sna cúrsaí sin ag filleadh air arís, sa chaoi go raibh sé ag lasadh coinnle arís, agus ag líonadh babhlaí uisce freisin. Níl aon chinnteacht ar an saol seo, dár leis an údar, ach leath an ama, tá dóchas aige, agus an leath eile, imíonn an dóchas céanna sin le sruth uaidh arís. Is dócha go bhféadfá a rá, nár éirigh leis an gCríostaiocht ná leis an mBúdachas tart a anama a chlaoi. Ach sásaíonn ‘Machtnamh’ agus ‘Cónaí sa Nóiméad’ é, ach iad sin a chleachtadh go haireach, le ciall a bhaint as an meascán mearaí a chránn aigne agus anam an duine daonna.
Is suimiúil an scéal atá le hinsint ag an údar seo, ag Michael Harding. B’fhéidir gur mhaith leat tabhairt faoi?
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
(This week, I mBéal an Phobail casts a critical eye on certain policies that might be changed, going forward!)
Peadar Bairéad
Bus eile chugainn, ar ball !
Is dócha gur chuala chuile dhuine againn, agus fiú madraí an bhaile fhéin, go bhfuil cead tugtha dóibh fhéin feasta, ag ár nAirí Rialtais, leas a bhaint as na Lánaí Bus, agus iad ag taisteal ina mótair mhóra, ar ár sráideanna, rud a léiríonn don ghnáthshaoránach, nach gnáthshaoránaigh iad na hAirí Rialtais chéanna sin, as seo amach. Táid na hAirí céanna sin den tuairim anois, go bhfuilid céim níos airde ná an gnáthshaoránach. Cé dúirt leo go mbeadh vótóirí na tíre seo sásta an ceart sin a bhronnadh orthu? Is dócha gur tuigeadh dóibh, go raibh siad ag labhairt thar ár gceann, sa chás seo, agus go raibh siad beag beann ar mhogaill an dlí. Chuile sheans anois, nach mbeadh na vótóirí sásta a leithéid de cheart a bhronnadh orthu, nó más uathu rialacha cearta tráchta a dhréachtú agus a rith, bhuel, ansin, nár chóir dóibh úsáid a bhaint as na sráideanna sin, cosúil le chuile ghluasteánaí eile, ionas go bhfeicfeadh siad na fadhbanna atá le scaoileadh, agus na rialacha ar chóir dóibh a rith, leis na deacrachtaí céanna sin a shárú. Níor cheart caoirigh a dhéanamh de dhream amháin, fad is a ghlactar leis nach bhfuil sa chuid eile againn ach gabhair mheigeallacha!
Ar mo Chapall Maide dhom
Agus ó tharla anois mé ag marcaíocht thar na claíocha ar mo chapall maide, táim den tuairim freisin, nár chóir lab mór airgid a thabhairt dár dTeachtaí, nó dár nAirí, ach oiread, mar phá, nó mar phinsean, feasta. Anois, ná ceap nach mbeinn sásta Cothrom na Féinne a thabhairt dóibhsean, chomh maith le duine, ach níor chóir dul thar fóir leis. Ba chóir an teacht isteach a bhíonn ag a leithéidí i dtíortha eile a iniúchadh, agus ansin, ag cur chuile shórt san áireamh, ba chóir teacht ar phá cothrom don phost. Anois, déarfadh duine, b’fhéidir, go bhfuil costaisí troma, neamhghnácha, le glanadh ag na Teachtaí agus ag na hAirí, agus sa chás sin, d’fhéadfaí an cleas céanna sin a imirt athuair, agus breathnú ar na costaisí a íoctar dá gcomhleacaithe i dtíortha eile, agus ansin arís, ag cur chuile shórt san áireamh, d’fhéadfaí teacht ar liúntais réasúnta flaithiúla a bhronnadh orthu dá gcostaisí freisin. Is é tá á rá agam anseo nó gur chóir críoch a chur leis na labanna móra airgid a bhronntar orthu i láthair na huaire seo, bíodh go bhfuil tús curtha ag ár Rialtas reatha, cheana féin, le srian eicínt a chur ar stail fhiáin a gcostaisí agus a bpá, ach tá an oiread sin de na liúntaisí ann, agus roinnt acu ag dul thar fóir, go dtógfaidh sé tamall maith le laincis a chur ar a mbunús, fiú. Agus, ó tharla go bhfuil an píosa seo á chur i dtoll a chéile agam seachtain roimh lá an Bhuiséid, beidh sé spéisiúil a fháil amach ansin, cé chomh díograiseach is a bheidh an Rialtas, agus iad ag dul i mbun na hoibre céanna sin. Beidh sé spéisiúil freisin, féachaint an mbeidh siad ag druidim i dtreo teorainn a chur le leibhéal an teacht isteach a íocfar leo siúd a chaitheann a laethe i mbun seirbhís an Stáit. Sea, agus mo dhearmad! Céard faoi na pinsin fhlaithiúla a íoctar le seirbhisigh seo an Stáit? Sea, agus sin á n-íoc doibh, cuma cén cineál seirbhíse a chuireadar ar fáil dó. Sea, agus céard faoi na labanna airgid a thugtar mar shíntiús láimhe dóibh, ar dhul ar scor dóibh? Ó! lig dom! Caithfear tamall maith a chaitheamh ag iarraidh na giorraithe seo uilig a chur sa phóna! Ach, beidh muid sásta má fheiceann muid iad ag cur tús fhéin, fiú, leis an ngnó riachtanach sin.
Sinne agus an Vatacáin
Agus ó tharla ag clamhsán mé, céard faoi chaidreamh taidhleoireachta eadrainn fhéin is an Vatacáin a athnuachan? Nach bhfuil a fhios ag madraí an bhaile fiú, nár theastaigh ó bhunús phobal na tíre seo, an caidreamh céanna sin a bhriseadh? Scríobh mé anseo cheana faoi bheart úd an Rialtais, nuair a dhún siad ár nAmbasáid ghradamach sa Roimh, agus bhí mé den tuairim ansin, nár luigh an beart céanna sin le réasún, toisc nach raibh cúis sách trom againn in aghaidh iompar na Vatacáine i leith neamhspleáchas nó dlíthe an Stáit seo. Cuireadh ceisteanna orthu. Thugadar freagra ar na ceisteanna céanna sin, agus bíodh gur cheap a lán go mba fhreagraí sásúla iad, ba é céad rud eile a tharla nó gur dúnadh ár nAmbasáid sa tSuí Naofa. B’fhéidir anois go bhfuil an t-am tagtha le hathchuairt a thabhairt ar an gcinneadh sin. Agus le tine a lasadh faoi’n mbeart sin, nár chóir a chur san áireamh go bhfuil Ceiliúradh cheithre scór le déanamh, an bhliain seo chugainn, ar Chomhairle Eochairisteach na bliana 1932, agus nach dtugann sin deis faoi leith ag an Rialtas an claí dioplómaitiúil sin a dheisiú, agus cuireadh speisialta a thabhairt don Phápa fhéin teacht ar chuairt oifigiúil chun an Stáit seo, i rith an Cheiliúrtha sin? Ní gá a thuilleadh a rá faoin ábhar conspóideach sin, nó ní tráth cainte é feasta, ach tráth gnímh.
B’fhéidir go bhfuil mo sháith ráite agam don turas seo!
English 
Gaeilge