by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Toghchán Chugainn
Peadar Bairéad
Déarfainn go bhfuil a fhios ag madraí, agus ag cait an bhaile, freisin, faoin am seo, go bhfuil toghchán chugainn. Tá fuadar an domhain faoi pholaiteoirí na laethe seo, iad ag brostú anseo, agus ag deifriú chuig an áit úd eile. Tá scéalta móra sna nuachtáin faoi thoghlaigh iomadúla na tíre seo, agus “saineolaithe” ag caitheamh tuairimí faoi cé a bhuafaidh an suíochán seo, nó cé chaillfidh an suíochán eile. An mbeidh ar chumas an Pháirtí seo Comhrialtas a chur sa tsiúl le cabhair ón bPáirtí úd eile, nó an dtarlóidh sé, go mbeidh gá le trí Pháirtí, le Rialtas Tuarcheathach a bhunú agus a chur i mbun gnó i dTeach Laighean, i gcionn ráithe eile. Ag Dia amháin atá a fhios ag an bpointe seo, cé bhuafaidh nó cé chaillfidh, sa toghchán céanna sin, ach ar chuala tú gur dhiúltaigh páipéar do dhúch riamh? Nach mór an gar ó Dhia é ag lucht na meán, ábhar dá leithéid a bheith leagtha ar phláta os a gcomhair amach dóibh, agus iad stiúctha le hocras, ceal nuachta, an tráth seo bliana?
Ach, conas a bheadh a fhios ag duine go bhfuil toghchán chugainn? adéarfadh duine b’fhéidir.
Geallúintí Toghchánaíochta
Bhuel, nuair a thosaíonn Páirtithe Polaitíochta ag maíomh go ndéanfadh siad seo, nó siúd, don phobal, dá dtoghfaí iad. Geallann siadhh seo, agus geallann siad siúd, ach mar is eol don duine is dúire amuigh, ní fiú an deich triuf é geallúint toghchánaíochta, nó, an chuid is mó den am, is iad na Páirtithe is lú sa Dáil a dhéanann na geallúintí is mealltaí ar fad, mar is maith atá a fhios acu, nach mbeidh orthu cur lena mbriathar.
Tuige a ndeirim nach mbeidh orthu cur lena mbriathar, an ea?
Bhuel, fiú mar tharlaíonn go mbeidh siad páirteach i gComhrialtas, ní bheidh iontu ach mionlach an-bheag sa Rialtas céanna sin, mar nach bhfuil a fhios ag gach éinne nach bhfuil a ndóthain tacaíochta acu, i measc an phobail, le tromlach na suíochán a ghnóthú dóibh fhéin, agus dá thoradh sin, is féidir leo a rá leis an bpobal, nach bhfuil deis acu a bpolasaí iomlán a chur i gcrích ag an am seo, nó chuige sin, níor mhór do na vótóirí tromlach na suíochán a bhronnadh ar bhaill a bPáirtí, ach go dtí go dtarlóidh sin, déanfaidh siad a ndícheall mór, iachall a chur ar an Rialtas glacadh le roinnt áirithe dá bpolasaí, más uathusan a ndílseacht a chur in áirithe don gComhrialtas, sa tréimhse idir sin agus an chéad toghchán eile. Mar sin, nuair a fheiceann tú na polaiteoirí, agus na Páirtithe Polaitíochta, ag gealladh seo, agus ag gealladh siúd, don bpobal, bí cinnte go bhfuil Toghchán an-ghar dúinn, mar nuair nach mbíonn gá le toghchán, ansin, is annamh a chloistear scéalta dá leithéid ó Pholaiteoirí, nó ó Pháirtithe Polaitíochta, agus nuair a chloistear, ní geallúintí, ach bagairtí nó béal bán, a radann siad chugainn.
Ceant na n-Amadán
Cheana féin, tá geallúintí faighte againn ó thrí cinn de na Páirtithe sin, iad ag cur in iúl dúinn, go n-ísleofar cánacha, agus go n-ardófar pinsin, má chuirtear iadsan i gcumhacht, ach níor chóir dúinn laethe saoire thar sáile a chur in áirthe dúinn fhéin ar mhuin na ngeallúintí céanna sin, agus nach féidir leis an vótóir freisin, a bheith cinnte fiú, má choimhlíontar na geallúintí céanna sin, go mbeidh plean rúnda eile ag duine eicínt, áit eicínt, leis na geallúintí sin a mhaoiniú trí cánacha do-fheicthe a ghearradh ar na créatúir chéanna sin, a ngealltar na buntáistí sin dóibh. Ó! nach éasca an t-amadán agus a chuid airgid a scaradh óna chéile! Deirimse ceant leat!
Ná síltear anois gurb é mo thuairimse, nach bhfuil polaiteoirí, frí chéile, le trust, nó ní hé sin atá á rá agam, in aon chor, nó chomh fada is a bhaineann sé liomsa, is dream faoi leith iad na polaiteoirí céanna sin, dream nach féidir déanamh dá n-uireasa. Ar an mórgcóir, is daoine iad a shocraíonn i dtús a mblianta, go gcaithfeadh siad a laethe ag saothrú dá bpobal. Má bhreathnaíonn tú ar bhunús na bpolaiteoirí s’againne, feicfidh tú go gcaitheann siad fiú, roinnt ama, chuile sheachtain, ag freastal ar a muintir, faoi mar ba shagart, nó dochtúir i gclinic, a bheadh iontu, agus gur féidir le vótóir ar bith bualadh isteach chucu, lena chás a phlé leo, agus ansin, bíonn an polaiteoir sásta chuile iarracht a dhéanamh, lena chás a réiteach, trí fheidhmiú thar a cheann, nó tuigeann siadsan conas rothaí na cumhachta a chasadh, ar mhaithe lena muintir.
Le gráinnín salainn!
Ach, bíodh go mbíonn bunús na bpolaiteoirí chomh macánta le breitheamh, ag an am gcéanna, tuigtear dóibh, nach féidir leo an ghairm a roghnaigh siad a chleachtadh, sé sin dlithe córa a reachtáil dá muintir, agus ag an am gcéanna, chuile chúnamh a chur ar fáil dá bpobal, mura n-éiríonn leo vótaí a mhealladh uathu, lá an toghcháin, agus sin an fáth, go n-éiríonn cuid acu chomh cleasach le sionnach, agus iad ag iarraidh fáil ar ais arís go Dáil Éireann mar Theachta dá bpobal. Mar sin, caithfhid muid maitheamh dóibh, má éiríonn cuid acu chomh lúbach le heascú, agus iad ag iarraidh a suíochán fhéin a ghnóthú i dtosach, agus ansin, suíocháin a bPáirtí, a chur in áirithe don chéad Dáil eile. Smaoinigh mar sin, ar inchreidteacht na ngeallúintí toghchánaíochta, a leagfar os bhur gcomhair, sna laethe idir seo agus an chéad toghchán eile, a dhéanfar a reachtáil taobh istigh de ráithe! agus ná déan dearmad rúinne salainn a bheith taobh leat, le caitheamh in éineacht leo!
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
.
I m B é a l a n P h o b a i l
Peadar Bairéad
.
“a Different journey” by Brian D’Arcy
.
You go your way…….
Mar adeir an t-údar fhéin linn, ní GnáthDhírbheathaisnéis atá anseo againn, is cóngaraí, i ndáiríre, do Chuimhní Cinn é. De thaisme a tháinig mé ar an leabhar seo, nó, cé go raibh mé ag tnúth lena fháil, le tamall, nuair a tháinig mé air, thíos i Leabharlann an Locha Bhuí, anseo i gCill Chainnigh, shocraigh mé láithreach ar é a thabhairt liom, nó is leabhar é atá i mbéal an phobail, le scathamh anois, bíodh nár cuireadh cló air go dtí an bhliain seo caite. Ní dóigh liom go bhfuil gá ar bith agam leis an údar cáiliúil seo a chur in aithne dhaoibh, nó déarfainn gur beag duine sa tír nach bhfuil aithne, agus aithne mhaith, aige ar an údar céanna seo, nó is fear é, a bhfuil colún rialta i gcló uaidh, ar an Sunday World, le thart ar thriocha bliain anois, agus is dócha go bhfuil muid ag breathnú ar a aghaidh ghealgháireach, ar ár scáileáin leis an achar céanna, geall leis. Is duine é, a bhfuil a dhearcadh fhéin aige ar chuile fhadhb a chránn ár bpobal, agus cé gur Eaglaiseach gradamach den scoth é, ní i gcónaí a bhuaileann sé an casán ceartchreidmheach, ach é sásta, chuile bhabhta, fuascailt na bhfadhbanna sin a mholadh, de réir mar a fheictear dósan iad. Ba chóir a lua anseo, nach guth aonair sa bhfásach é sa dhearcadh seo, ach oiread.
Tuaisceartach é an tAthair Brian, a rugadh i mbaile beag i gContae Fhear Manach. Féach mar a chuireann sé tús lena scéal, ar leathanach a 17.
“My family is an ordinary working-class family. We lived in the village of Bellanaleck (which means ‘the town of the flagstones’) about five miles from Enniskillen in County Fermanagh. I lived there with my father, Hugh, my mother, Ellie, my sisters, Marie and Joan, and my only brother, Gaby, in a nice cosy little house. Our house was beside the road and everybody who walked up and down dropped in.”
One of Us
Duine dínn fhéin isea an sagart seo, duine den chosmhuintir, ach ag an am gcéanna, is duine neamhghnách, amach is amuigh é, an Brian céanna seo, fear ildánach; eaglaiseach cumasach; iriseoir déanta; aithriseoir nádúrtha; agus críostaí nach bhfuil aon rian den Tadhg-an-dá-Thaobhachas ag baint leis. Sea, fear a dhéanfadh a chion fhéin, cuma céard a déarfaí faoi. Féach mar a scríobh sé i Sunday World an 11ú Márta 2007, agus é ag tagairt don sagart úd, Kieran Creagh, a scaoileadh san Aifric Theas, ar na mallaibh, deir sé go bhfuil an baol ann, go gceapfadh sagairt nach bhfuil gá leo i saol achrannach an lae inniu….
“It’s easy to wonder late at night if we make a difference at all.
Well, people like Kieran Creagh do…..
Good priests who are different, will always make a difference.
Chuaigh Brian le sagartacht agus é ina dhéagoir, agus dár ndóigh, níor roghnaigh sé aon ribín réidh dó fhéin nuair a chinn sé ar dhul isteach sna Paiseadóirí, Comhthionól Crábhaidh, a chleachtaíonn riail dian an mhanachais, ach ag an am gcéanna, d’éirigh leis, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, a bheith páirteach i saol an iriseora, agus i saol lucht na seóbhannaí; i saol na n-aisteoirí agus i saol na n-amhránaithe, nó glacadh leis mar shéiplíneach ag lucht Amharclainne agus Ceoil, mar ar éirigh leis éacht oibre a dhéanamh, agus ag an am gcéanna, ceirdeanna a bhí gar dá chroí fhéin a chleachtadh agus a thuiscint.
A Chaplain Extraordinary
Chomh maith le sin, d’éirigh leis aithne a chur ar aisteoirí an tsaoil mhóir, agus ar Sheó-bhannaí, ar amhránaithe, agus ar cheoltóirí, ó chuile cheard, agus ag an am gcéanna, bhí ar a chumas, dualgaisí a shagartachta a choimhlíonadh. Ní bréag ar bith a rá, go raibh ar chumas an údair ildánaigh seo, beara iomadúla a choinneáil sa ghríosach, ag an am gcéanna, agus úsáid a bhaint as na beara céanna sin, ar a seal. Chuir an teilifís ar a chumas freisin fáil isteach i gcistineacha agus i bparlúis na tíre seo, ó Thigh Mhóire go Donncha Dí, nó mhair sé i ré na sagart, tráth a raibh meas ag an bpobal ar an té a bhí i bhfeisteas an tsagairt, agus ómós, nach raibh tuillte, uaireanta, ag dul dóibh freisin. Tá’s ag an saol, go raibh sé fhéin agus an tAthair Michael Cleary an-mhór lena chéile, thar na blianta, agus chuir scéal an tsagairt sin an-díomá, amach is amuigh air, agus ba dheacair dó muinín a bheith aige as duine ar bith uaidh sin amach, no nior lig Micheal, nó a leannán Phyllis tada orthu thar thréimhse fhada, ach iad ag cur ar a shúile do Bhrian nach raibh tada míchuíosach ag tarlú eatarthu. Níor chabhraigh Dermot Morgan leis, ach oiread, nuair a bhaist sé, Father Brian Trendy, ar charachtar eaglasta, a bhí á chruthú aige, le mugadh magadh a dhéanamh den chléir, charachtar ar deineadh Fr.Ted de, i ndeireadh na dála. Ar bhealach, deineadh staicín áiféise den Athair Brian, tríd an gcarachtar céanna sin. Ach le filleadh ar Fr. Michael Cleary, nuair a tuigeadh don údar, iar bhás dn Athar Michael, go raibh saol an fhir phósta a chaitheamh aige, agus nuair a cuireadh scéal an Easpaig Uí Chathasaigh taobh le taobh leis an scéal sin, tuigeadh do dhaoine áirithe, agus an tAth Brian ina measc, gur chóir deireadh a chur leis an aontumhacht, mar ghné riachtanach den tsagartacht, bíodh nach bhfuil ár bPápa Benedict XVI, sásta dul síos an bóthar sin, de réir an ráiteas is déanaí uaidh.
In the public eye
Tá píosa breá spéisiúil le léamh freisin, faoi fhuadach John O’ Grady ag Dessie O’Hare, agus an pháirt a d’imir Brian san eachtra uafásach, scanrúil, sin.
D’fhéadfá a rá go raibh tionchar an-mhór ag daoine áirithe air, agus é ar thuras a oilithreachta, trí choraí crua an tsaoil, agus b’in iad, “Poor old Charlie” faoi mar a thugadh Father Charles of Mount Argus air fhéin, an fear úd atá le fhógairt ina naomh, amach anseo. Sea, agus duine eile a bhfuil a thionchar le tabhairt faoi deara ag dul tríd an scéal seo, ó thús deireadh, faoi mar ba shnáith i mbraisléad brád é, agus sin an scríbhneoir cáiliúil, ildánach, Trapach, úd, Thomas Merton.
A special Journey
Sea, is spreagúil, spéisiúil, suimiúil, an leahar é, “a Different journey”, sé sin, turas Bhriain. Ní thiocfainn leis i ngach a ndeir sé sa leabhar seo, ach, ag an am gcéanna, chuirfeadh sé duine ag smaoineamh, agus nach breá an phaidir a úsáideann sé, le críoch a chur lena scéal anseo, paidir le Thomas Merton….
I will not fear, for You are ever with me,
and You will never leave me to face my perils alone.
Tá súil agam, go n-éistfidh Dia leis an bpaidir chéanna sin i gcás chuile dhuine againn.
An-leabhar, an-scéal, an-fhear, léitheoireacht éigeantach do chuile dhuine a bhfuil spéis aige i stair chomhaimseartha na tíre seo. Bain taitneamh agus toit as!
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
A r n a M i s i n . 3 .
.
**************************
.
ón Luan, an 11ú, go dtí an Domhnach, an 17ú, Lúnasa 2003.
Faoin am seo, bhíomar ag treabhadh linn tríd an dara seachtain de na laethe saoire Calafóirneacha seo, agus an moilliú diabhalta scairde sin curtha dínn againn, d’fhéadfá a rá, ach fós, ní raibh muid tagtha isteach ar an mbrothall loiscneach i bhí dár róstadh anseo in Encinitas. Deir na dúchasaigh thart anseo linn, nach bhfaca siadsan a leithéid d’aimsir sna bólaí seo riamh cheana. Deir na daoine atá sciliúil sna cúrsaí seo linn, gurb amhlaidh atá ruball de mhonsún tar éis a bhealach a dhéanamh anios, fan an chósta chugainn, ó Bhaja Chalafóirnia, agus go bhfuil teas agus taise neamhghnách á scaipeadh aige, sa dúiche seo. Droch rath air! Ach tar éis dúinn scathamh a chaitheamh ag comhrá, ar an bhfón, lenár muintir in Éirinn, tuigeadh dúinn gur bheag difir a bhí idir an cineál aimsire a bhí againne in Encinitas, agus an cineál aimsire a bhí i dtreis i Ríocht Osraí, ag an am gcéanna sin. Dhealródh sé, gurbh ón dteas go dtí an fuacht againne é, chomh fada is a bhain sé le cúrsaí aimsire! Ach, bhí de shólás againn, go raibh socraithe againn ár seolta a chrochadh, i gcionn roinnt laethanta, agus an bóthar a bhualadh ó thuaidh, suas fan chósta thiar Chalafóirnia, áit a mbeadh sé níos fionnuaire, dár linne, nó bhí an diabhal dearg ar an áit ina rabhamar, le taise, le róstadh agus teas, le roinnt laethanta anuas. Bhainfeadh an aimsir sin allas as dealbh cloiche fhéin!
Chaitheamar roinnt laethe ansin ar ár sáimhín só, i dtigh mo mhic, i gCardiff by the Sea, agus ní call dom a rá, gur dheas an áit í. Bhí an fharraige in aice láimhe, le deis a thabhairt dúinn sinn fhéin a fhuaradh, is a fhliuchadh, de réir mar a bhuail an fonn sinn, agus chomh maith le sin, bhí mám maith “Mall”anna Siopadóireachta sa chomharsanacht, áit a d’fhéadfadh duine seal a chaitheamh, ar a sháimhín só, ag siopadóireacht, ag spaisteoireacht, ag baint sult as an lá, ag ól caifé, b’fhéidir, i mbialann chompórdach aer-oiriúnaithe. Sea, mh’anam, d’fhéadfadh duine bheith in áit níos measa ná ansin i gCardiff cois cuain, ar chósta thiar Chalafóirnia, na laethe brothallacha sin. Ní call dom a rá gur thugamar corr chuairt ar Bhialann 101, in Encinitas, le lón taitneamhach, blasta, a chaitheamh ansin, nó bhí blas faighte againn ar a gcuid bia-san, trath raibh muid ar chuairt ansin cheana, bliain na mílaoise.
Tar éis dúinn an lá a chaitheamh go deas sómhar, bhí de nós againn breathnú ar scannán, san oíche. Bhaineamar taitneamh as scannáin cosúil le, “The Road to Perdition”, agus scéal an Uasail Schmidt, chomh maith leis an ngreannscannán taobh-phléascach sin le Bill Cosby. Ba bhreá an bealach é le “Windeáil anuas” mar adéarfá sa dara teanga oifigiúil, i ndiaidh strus agus tuirse an lae!
Dá mbeadh tuirse ar dhuine i lár an lae, d’fhéadfadh sé an nós Spáinneach a leanacht, agus “siesta” a ghlacadh, agus mura mbeadh, bhuel, ansin ba bhreá an bealach é le brothall an lae a lingint tharat, seal a chaitheamh sa linn snámha brea, fairsing, fionnuar, a bhí ansin in aice an tí againn.
Cloisim duine eicínt ag rá ansin, gurbh fhada ó linnte snámha a rugadh agus a tógadh Bairéadaigh na Druime, agus dár ndóigh, ní fhéadfainn an té sin a bhréagnú, agus níl le rá agam mar chosaint, ach, “an t-áth a mholadh mar a gheobhair”, agus mhol mise é, mar a bhfuair.
Faoin am seo, bhíomar ag teacht isteach ar rithim na beatha i gCalafóirnia, agus muid ag treabhadh linn, ar ár socracht, agus ar ár sástacht. Ar an nDomhnach, an 17ú de Lúnasa, d’éisteamar Aifreann arís i Halla St Margaret, in Oceanside, agus ní call a rá, gur bhaineamar taitneamh as an ócáid, agus gur thaitin an searmanas uilig ansin linn, ach i ndiaidh an Aifrinn, in áit dul ag siopadóireacht, nó ag guairdeall timpeall, thugamar cuairt ar chairde mo mhic, ansin in Oceanside. Bhí sin go breá ar fad, nó thug sé spléachadh dúinn ar shaol an ghnáthdhuine, taobh amuigh ar fad den chóras turasóireachta, sa dúiche sin. Thugamar faoi deara chomh fial flaithiuil is a bhí na daoine seo, agus iad ag deighleáil, i ndáiríre, le daoine nach dtiocfadh an bealach sin go deo arís, b’fhéidir. Chaitheadar linn, faoi mar ba bhaill dá gclann fhéin muid, agus caithfidh mé a admháil, gur bhraith muid go raibh muid i measc cairde, rud a d’fhágfadh nach mbeadh deifir ar bith abhaile ort! Sa chomhrá dúinn, deineadh trácht ar scannán a bhí ar teaspáint i bpictiúrlann, i gCardiff cois cuain, agus ó tharla go raibh am le diomailt againn an tráthnóna sin, shocraíomar ar dhul ag breathnú ar an scannán céanna sin, agus caithfidh mé a admháil, nach raibh aiféala ar bith orainn go ndeachaigh muid. Anois, b’fhéidir go bhfaca tú fhéin an scannán seo, ach chuaigh sé i gcionn chomh mór sin ormsa, go gcaithfidh mé tagairt a dhéanamh dó anseo, agus mura bhfaca tú cheana é, bhuel, má fhaigheann tú an deis chuige, bí cinnte go rachaidh tú chuige. “The Whale Rider”, an t-ainm a bhí ar an scannán sin, agus caithfidh mé a rá leat, gur fada an ló ó chonaic mé a chomh-mhaith de scannán. Suítear an scannán i measc dhúchasaigh na hAstráile, agus léirítear an gaol atá acusan leis an ndúlra timpeall orthu, agus go háirithe, i gcás an dreama seo, leis na míolta móra mara. Tá ann freisin, an choimhlint síoraí idir thraidisiún an chine agus an fonn athraithe, a bhíonn le tabhairt faoi deara i measc na n-óg. Sa scannán seo, leagtar an-bhéim ar fad ar an bhfrith-fheiminicheas a bhí fréamhaithe go doimhin i gcultúr agus in oidhreacht na ndúchasach sin, agus an tsíor-throid a deineadh, i gcoinne an dearcaidh sin, i saol laethúil chailín áirithe, ina coimhlint i gcoinne thaoiseach na treibhe, mar adéarfá. Ach fágfaidh mé an chuid eile fút fhéin, agus má fhaigheann tú an deis chuige, b’fhiú dhuit dul chuige, nó tá mé cinnte, go mbainfeá taitneamh as.
Dúirt mé cheana, go ndeachaigh muid timpeall na háite, ag siopadóireacht, ag spaisteoireacht, agus ag caitheamh aimsire, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, agus fad is a bhí na cúrsaí sin idir chamáin againn, bhuailimis go minic le muintir na háite sin, agus ó tharla go raibh cúrsaí polaitíochta go mór i mbéal na ndaoine, ag an am, d’éirigh linn tuairimí coitianta áirithe a thabhairt faoi deara. Ar an gcéad dul síos, bhí beagnach gach éinne ag caint faoi iarrachtaí Arnold Schwartzeneggar Gobharnóireacht Chalafóirnia a bhaint amach dó fhéin, agus tríd is tríd, bhí sé éasca a thabhairt faoi deara, nach raibh fonn ar thromlach na ndaoine Arnold a fheiceáil sa phost sin. Bhí, dár leo, an iomarca rudaí ina choinne, le post dá leithéid a bhuachan, i dtoghchán. Chomh maith le sin, níor thaitin sé le mórán díobh, go dtiocfadh sé i gcumhacht, toisc gan chleachtadh ar bith a bheith aige i gcúrsaí bainistíochta, nó riaracháin. An tráth sin, ní raibh aon pholasaí cruinn, cinnte, oibrithe amach aige fhéin, nó ag a lucht stiúrtha, agus dá bharr sin, bhí de nós aige, corr-bhotún a dhéanamh, ceal cleachtaidh, faoi mar a dhein sé, nuair a mhaoigh sé, go ngearrfadh sé tuilleadh cánach ar mhaoin agus ar shealúchas. Níor thaitin a leithéid le muintir Chalafóirnia, nó tá socrú acusan, gan thar ardú áirithe a ghearradh ar mhaoin, nó ar shealúchas, in aghaidh na bliana, agus luíonn a leithéid le réasún, i Stát a bhfuil luach na dtithe chomh hard sin, agus iad ag ardú tuilleadh, in aghaidh na bliana. Mar sin, an tráth sin, ach go háirithe, ní rabhthas ag súil go n-éireodh le Arnold post an Ghobharnóra a bhaint amach, an babhta sin, ach go háirithe. Anois, tá’s againn go léir, nach mar a shíltear a bhítear, go minic, agus gur athraigh cúrsaí chomh mór sin, san idirlinn, go mba é deireadh na mbeart é, nó gur toghadh Arnold s’againne ina Ghobharnóir ar Stát saibhir sin Chalafóirnia!
Ní gá a rá, go raibh ábhar eile a bhí go mór chun tosaigh freisin, i mbéal gach éinne, na laethe sin, agus b’in Cogadh na hIaráice agus a thoradh sin ar mhuintir Mheiriceá frí chéile. Cé go dtabharfá faoi deara, go raibh bunús na ndaoine i gcás idir dhá chomhairle faoin scéal, nó bhí le feiceáil go soiléir, go bhfuil an tírghrá, an bhratach, agus dílseacht dá nUachtarán, gafa chomh fada le smior na gcnámh sa chuid ba mhó díobh, bhí sé soiléir, ag an am gcéanna, nár aontaigh ach an corr-dhuine acu le fearadh chogadh sin na hIaráice.
Céard ‘tá á dhéanamh againn sa tír uafar, iargúlta sin? Agus cén fáth a bhfuiltear ag coinneáil ár saighdiúirí ar dualgas ansin fós, nuair atá an troid críochnaithe, agus an bua bainte?
Níl freagraí na gceisteanna sin le fáil acu, go foill, ar aon nós, ach tá an chosúlacht ar an scéal go mbeidh trioblóid sa tír sin fós, nuair a thosófar ar fhreagraí a éileamh ar na ceisteanna céanna sin.
Agus ag caint ar Chogadh na hIaráice, agus ar dhílseacht na saighdiúirí, a throid, agus a throideann fós, sa tír sin, níl dabht ar domhan ach go bhfuil na saighdiúirí céanna sin ina ndéithe beaga ag a muintir sa bhaile, agus dá chruthú sin, tá bratacha agus maisiúcháin crochta in airde i ngach baile, geall leis, ag móradh gníomhartha agus gaisce na saighdiúirí s’acusan, a throid sa chogadh sin, agus chomh maith le sin, thugamar faoi deara, go raibh liostaí de bhaill dá bpobal a bhí sna fórsaí míleaata thar lear, le léamh, in áit na honóra, sna séipéil chaitliceacha, ar thugamar fhéin cuairt orthu, le linn dúinn bheith thall. Gan dabht ar domhan, is í seo an fhadhb is crua le réiteach ag Meiriceánaigh, sea, agus an gad is giorra dá scornach freisin, ach tá súil agam, go mbeifear ábalta teacht ar fhuascailt chóir, chothrom, ar an ngné seo den Chogadh seo, atá á fhearadh ar Sceimhlitheoireacht Idirnáisiúnta.
Ach b’fhéidir gur leor sin don turas seo. Bí liom an chéad bhabhta eile, nuair a bheidh muid ar ár mbealach go Santa Barbara, ar thóir Mhisean Santa Barbara.
Go dtí sin…… Slán…
.
.
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
.
Leabhar do-dhearmadta
…..My Lady Judge…..
.
My Lady Judge…..An chéad chló……….2007
le
Cora Harrison…………………… £15.99
.
.
.
I mBoireann an Chláir
Seo leabhar ar tháinig mé trasna air, ar na mallaibh. Thíos sa Leabharnann, sa Loch Buí a bhí mé maidin, agus mé ag guairdeall thart i measc na leabhar ansin, féachaint an bhféadfainn teacht ar leabhar eicínt, a chorródh an croí istigh ionnam, is a thabharfadh pléisiúr dom, fad is a bheinn sáite go dtí an dá chluas ann. Bhuel, tháinig mé ar an leabhar thuasluaite, agus tuigeadh dom láithreach, go bhféadfainn seal a chaitheamh leis, ‘á chrú’, mar adéarfá.
Tuige? adéarfadh duine liom, b’fhéidir.
Bhuel, ar an gcéad dul síos, suíonn an t-údar, Cora Harrison, a scéal i gcuid den tír, a chuaigh i gcionn go mór orm blianta ó shoin anois, agus dár ndóigh, tá sár-aithne ag an údar ar an dtaobh sin tíre, nó nach bhfuil cónaí uirthi, thiar ar bhruach na tíre sin.
Tír Álainn
Cén chuid den tír atá i gceist agam, an ea?
Boireann an Chláir, gan dabht ar domhan, nó cá bhfaighfeá áit ar bith, ó cheann ceann na cruinne, gan trácht ar ó cheann ceann na tíre seo, cá bhfaighfeá áit inchurtha le Boireann an Chláir, ar a fhiántas, ar a áilleacht, ar a éagsúlacht, nó ar a iargúltacht. Sea, agus sa scéal seo, faigheann muid trácht ar ionaid aithnidiúla, cosúil le Mullaghmore, Poulnabrone, agus Kilfenora. Sea, agus suítear an scéal i bhfad siar i stair na dúiche sin, nó ba sa bhliain 1509 a tharla eachtraí an scéil seo. Ba é Turlough Donn O’Brien, a bhí ina Rí ar “Thomand,” ar an “Burren,” agus ar “Corcomroe,” freisin, ag an am, agus ba í, Mara, Breitheamh, (nó Brehon i mBéarla,) na Dúiche céanna sin, an t-aon bhean a bhí ag feidhmiú mar bhreitheamh in Éirinn, ag an am, agus ba é Turlough a cheap sa phost sin í.
Brehon na Boirne
Is í Mara an príomhcharachtar sa scéal, agus déanann an t-údar iarracht ar bhrat grá a shníomh thart uirthi fhéin agus an Rí, Turlough Donn, Ach ba dhuine an-neamhspleách í an Breitheamh, Mara. Ag an am áirithe sin, thart ar Fhéile mhór na Bealtaine, bhí an Rí ar a chuairt ríoga ar Ríocht na Boirne, agus é mar aoi ag a Bhreitheamh, Mara, ina teach fhéin i gCahermacnaghten, mar a raibh Scoil Dlí á seoladh ag Mara, le blianta fada. Féach mar a chuirtear síos ar an ionad ársa sin, Cahermacnaghten, sa Réamhrá…
“On the west side of the kingdom was Cahermacnaghten whose great stone walls, ten foot wide and twenty foot high, enclosed a law school. The exquisitely written documents penned within its walls tell the story of a community, living by the ancient laws of their forebears in the stony kingdom of the Burren.”
Féile na Bealtaine
Anois, bhí de nós ag daonra na Boirne Féile na Bealtaine a cheiliúradh, trí bhailiú ina slua, ar bharr “Mullaghmore”, agus Tine Cnámh a lasadh ansin, um mheánoíche, ar Oíche Bhealtaine. Bhí Mara, Breitheamh, agus Turlough Donn, Rí, ar an bhfód freisin, ach tuigeadh dóibh, go mbeadh sé ró-dhian orthu dul go barr an tsléibhe, an oíche sin, agus shocraigh siad, ar dhul píosa den tslí leo, agus ansin dul thar nais go Cahermacnaghten. Rinneadar amhlaidh. Ach, ar an drochuair, tharla gur deineadh dalta ón Scoil Dlí a dhúnmharú ar thaobh an tsleibhe sin, tráth eicínt, an oíche sin. Ar Mhara, an Breitheamh, a thit sé anois, an chúis a fhiosrú, agus teacht ar an té a dhein an marú, le go ngearrfaí an pionós cuí air, agus le go n-iocfadh sé an éiric a bheadh dlite air.
Taighde
Caitheann an t-údar roinnt mhaith ama ansin, ag fiosrú an scéil, trí dhul chun cainte le daoine áirithe, ar tuigeadh di, go mbeadh fianaise ábharach eicínt acu, a chabhródh lei teacht ar an ndúnmharfóir. Ach, i ndeireadh na dála, bheadh uirthi an pobal a thionól thart ar “Poulnabrone” leis an gcúis a phlé os ard, os comhair na muintire, nó ba thart ar an Leacht ollmhór sin a dhéantaí cúiseanna dlí a phlé, a fhuascailt, a shocrú, agus ba ansin freisin a dhéantaí breith an Bhreithimh a chur i bhfeidhm. Thart ar an ndúnmharú sin, agus ar an románsaíocht idir Mara agus an Rí a chaitheann an t-údar bunús a dúthrachta i gcruthú an scéil seo.
Scéal Stairiúil
Déanann an t-údar seo iarracht cumasach freisin, ar shaol an séú haois déag a chur ina steillebheatha os ár gcomhair amach. Cuireann an t-údar síos ar Ríthe, ar Bhreithiúna, ar Thaoisigh, ar Cheárdaithe, ar Phobal, agus ar Lucht Léinn. Tugann sí spléachadh dúinn freisin, ar an gcóras dlí a chuirtí i bhfeidhm i Ríochtaí Éireann, ag an am, agus ar na modhanna a d’údáideadh siad, leis na dlithe sin a chur i bhfeidhm. Cuirtear síos, chomh maith, ar an gcogaíocht idir thaoisigh, idir threibheanna, agus fiú, tugann sí leide dúinn, ar na heasaontais idir Ghaeil agus Gaill, agus an chaoi ar tharla an dá chine sin in adharca a chéile i gCathair mhór na Gaillimhe.
Is spéisiúil freisin, na carachtair a chruthaíonn an t-údar le cur ar stáitse na staire, lena fís a leagan os ár gcomhair amach. Breathnaigh ar na hainmneacha breátha, Gaelacha, a bhaisteann sí orthu, ainmneacha ar nós, Murrough, Cumhal, Ardal, Fachtnan, Oscar, Lorcan, agus tuilleadh.
An-Léamh
Níl fúm a thuilleadh a rá faoi chúrsaí an scéil seo, ach mholfann don léitheoir an leabhar seo a léamh, dá bhfaigheadh sé an deis chuige, nó is spéisiúil an leabhar le leamh é, ar a chur chuige, ar a stairiúlacht, ar a inchreidteacht, agus ar a dhílseacht don dúiche ina suítear é.
.
Peadar Bairéad
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Sauce for the Goose………….
.
Is dócha gur chuimhin le chuile dhuine againn an seanfhocal úd adeir nach faide gob na gé ná gob an ghandail, agus cé go dtuigeann chuile dhuine againn brí an tseanfhocail chéanna sin, ag an am gcéanna, níl sé chomh héasca sin ar fad, ciall a bhaint as an leagan Béarla atá againn air. Cad chuige an t-anlann, atá i gceist acu sa nath cainte sin? An é is ciall leis nó go ndéanfadh an t-anlann céanna cúis, cuma ar ghé nó gandal a bhí ar do phláta agat, nó an é atá idir chamáin againn nó go mbaineann idir ghé agus ghandal taitneamh as na deasa deasa céanna? N’fheadar mé anois, ach faoi mar a tharlaíonn go minic, i gcás ár seanfhocal fhéin, ní hí an chiall is cás linn, ach an leas a bhaintear as an gciall chéanna sin. Ach céard faoi ghob úd an ghandail agus gob sin na gé? Caithfidh mé a admháil nár thug mé fhéin faoi deara aon difir ró-mhór a bheith idir an dá earra sin, agus má iarann tú orm é, chuir mé aithne ar na gobanna céanna úd, nuair nach raibh ionnam ach malrach, nó an t-am sin, bhí gandal againne sa bhaile, a chuirfeadh an ruaig ar arm Hitler fhéin, agus ní beag nó suarach an focal é sin! Ach le filleadh ar fhaid na ngob sin. Nach í an chiall chéanna a bhaintear as an seanfhocal sin agus an ceann úd i mBéarla, agus sin, nár chóir difir a dhéanamh eatarthu, mar go bhfuil an méid chéanna dlite do cheann acu is atá dlite don cheann eile. Nó más ionann faid a ngob, ansin is féidir leat a bheith cinnte, go mbainfidh an péire acu taitneamh agus toit as an gcineál céanna beatha.
Social Partners meet
Ba iad na smaointe sin a rith liom, an lá cheana, nuair a léigh mé faoin mhargántaíocht atá ag tosú anois, idir na páirtithe atá freagrach as pá ár n-oibrithe a shocrú, do na blianta atá romhainn amach. Ba chóir smaoineamh i dtosach, gur phoblacht daonlathach atá againn anseo, agus dá bhrí sin, gur cheart glacadh leis mar phrionsabal, gur cine amháin sinn, agus nach sochaí aicmeach atá againn anseo, ach go bhfuil na cearta céanna dlite do chuile dhuine againn, sea, agus na dualgaisí céanna le coimhlíonadh aige freisin. Ní faide gob na gé ná gob an ghandail!
Mar sin, má théann an costas maireachtála in airde, agus más uainn freisin stíl bheatha na muintire a ardú, ba cheart go mbeadh coibhneas eicínt idir an méid airgid a thabharfá do dhream amháin, agus an méid a bhronnfá ar dhream eile. Ní dhá aicme atá i gceist againn anseo, ach an t-aon aicme amháin, ach ag an am gcéanna caithfear glacadh leis, go bhfuil baill áirithe den aicme sin a ghlacann níos mó freagrachta orthu fhéin na mar a dhéanann baill eile, agus go n-oibríonn roinnt acu níos crua ná an chuid eile.
The Way Forward
An-deas go deo, ach conas is féidir freastal ar an dá ghob sin? Conas is féidir freastal ar an dá thrá?
Níl na freagraí agamsa, ach b’fhéidir dá dtabharfaí aird ar chupla prionsabal, go mbeadh ar ár gcumas bóthar a bhualadh i dtreo na críche sin.
Cad iad na prionsabail atá i gceist agam, an ea?
• Bhuel! ar an gcéad dul síos, níor chóir dhá shainbhuíon a chur i mbun an ghnó sin, buíon amháin, le freastal ar theacht isteach na stiúrthóirí, agus buíon eile, le pingneacha beaga a dháileach, ina sciob sceab, ar na hoibrithe. D’fheicfeadh madraí an bhaile nach mbeadh a leithéid de shocrú cothrom nó cóir, nó ní bheadh siad ag smaoineamh ar choibhneas a choinneáil idir theacht isteach na mbuíonta éagsúla, idir an lucht oibre, agus an lucht bainistíochta.
• Ba chóir deireadh a chur leis an gcomparáid a dhéantar idir oibrithe san earnáil phoiblí agus oibrithe eile, nó feictear do dhuine ar bith, nach bhfuil ansin ach gléas le pá an oibrí a choinneáil chomh híseal agus is féidir, trí phá dhream amháin díobh a chur i gcoimhlint le pá an dreama eile.
• Agus sa tríú háit, céard faoi na harduithe a bhronntar ar bhuíon ar bith acu? An bhfuil sé cothrom nó cóir na harduithe sin a thabhairt i bhfoirm chéadtadáin? Nach bhfuil sé soiléir do dhuine ar bith, gurb é toradh a bheidh ar shocrú dá leithéid, nó go bhfásfaidh an bearna idir an té a bhfuil a dhóthain aige cheana, agus an té atá ar an ngannchuid. Níl ansin i ndáiríre, ach roinnt na caillí faoi mar is toil lei fhéin é. Caithfidh nach bhfuil sé thar acmhainn daoine, leagan amach níos féaráilte a fhionnadh, le teacht ar phá cothrom a chur a fáil do chuile chineál oibrí.
• Agus mar bhuille scoir, ba chóir dúinn féachaint chuige, nach bhfuil muid ag iarraidh sochaí aicmeac a bhunú anseo, nó ní theastaíonn uainn filleadh ar shochaí an Tí Mhóir, ar thaobh amháin, agus sochaí an bhotháin, ar an dtaobh eile.
Sauce for the Gander !
Agus i gcás an lucht polaitíochta, ar chóir dúinn teacht isteach Alpach a bhronnadh orthusan, fad is atá an phingin ghortach á dháileadh againn ar lucht na cosmhuintire? Cinnte, níor chóir. Ba chóir dár bpolaiteoirí glacadh leis, gurb é a ndualgas, stíl bheatha na muintire uilig a ardú, agus mura bhfuil siad sásta oibriú i gcóras dá leithéid, ansin ba cheart dóibh slí bheatha eile a roghnú dóibh fhéin, áit a mbeadh ar a gcumas tuilleadh a shaothrú. Agus ba chóir freisin, srian a chur ar theacht isteach na mboc mór i gcomhlachtaí móra príobháideacha. Ní boic mhóra atá uainn a chruthú anseo, ach saoránaigh díograiseacha, macánta, comharsanúla, a dhéanfadh chuile iarracht ar shochaí daonna, foirfe, a bhunú anseo in Éirinn iathghlas, oileánach. Cuirimis uainn béasa an chait nach ndéanann crónán ach ar mhaithe leis fhéin.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
An Teachta Dála agus Scéalta eile
le
Brighid Uí Mhonacháin
**************************
Peadar Bairéad
Cnuasach Gearrscéalta
Brighid Uí Mhonacháin a chuir na scéalta seo ar fáil dúinn sa chnuasach beag néata seo. Cúig scéal déag ar fad atá le léamh againn anseo. Is áisiúil, amach is amuigh, an cnuasach seo, nó tharlaíonn amannta nach mbíonn mórán ama le spáráil ag an léitheoir, agus sa chás sin, oireann gearrscéal go seoigh dá chás. Anois, caithfidh mé a admháil, nach bhfuil mé fhéin ró-thugtha do ghearrscéalta, nó b’fhearr liom greim a fháil ar scéal fada toirtiúil gur féidir liom tamall fada a chaitheamh ina bhun, ach ag an am gcéanna, tharlaíonn, amannaí, nach mbíonn an méid sin ama agam do scéal fada dá leithéid, agus ansin, oireann an gearrscéal go seoigh dom, agus lena chois sin, tugann sé deis dom taitneamh a bhaint as píosa breá Gaeilge a léamh sa ghearrthréimhse atá ar fáil agam chuige. Ach, le filleadh ar an gCnuasach Gearrscéalta seo:-
Ba í Brighid Uí Mhonacháin a scríobh, bean a rugadh i mBéal Feirste, ach a bhfuil cónaí uirthi faoi láthair i nGaoth Dobhair.
Caithfidh mé a rá, gur bhain mé taitneamh as chuile cheann de na scéalta a leagtar os ár gcomhair sa leabhar seo, nó tá bua na scéalaíochta ag an údar seo, agus chomh maith le sin, tá éagsúlacht ábhair agus carachtair á léiriú aici ó scéal go scéal. Breathnaigh ar an gcéad scéal, mar shampla, ‘An Teachta Dála’, scéal dea-scríofa, cliste, inchreidte. Tá a lán le léamh tríd an scéal seo, a thabharfadh leide don léitheoir fadcheannach, faoi’na bhfuil ag tarlú idir an lanúin seo tríd an scéal suimiúil seo. Níl an bhean, Helen, sásta dul lena céile chuig cruinniú Dáilcheantair, cé go bhfuil a céile ag cur brú chuige sin uirthi, ach nuair atá sé imithe, tá sí lántsásta lei fhéin, agus áthas uirthi gur fhan sí sa bhaile. Arís, ní mó ná sásta atá sí gur imigh a fear le polaitíocht, a chéaduair, nó ní raibh an dúil sin aige sa cheird sin sular phós siad, ach, ar sise,”má tá dúil aige sa charn aoiligh glacadh sé leis na priompalláin” Ach, mar sin fhéin, d’fhan sí ina suí ag fanacht go dtiocfadh sé abhaile ón gcruinniú Dáilcheantair, agus í ag ceapadh go mb’fhéidir go mbeadh braon sa chorraicín aige, rud nár réitigh lena aingíne, agus rud freisin, a mhúsclódh an iaróg ann. “Ghní sé Jekyll den Hyde a phós sí.” Tháinig sé abhaile déanach go maith, ach fuair Helen amach ar maidin go raibh a céile fir mín marbh sa leaba taobh lei. Rinneadh é a thórramh go dóighiúil agus tháinig na sluaite le slán a fhágáil lena dTeachta dílis Dála. Ar ball, nuair a chuaigh Helen chuig a seomra le dreas codlata a dhéanamh :-
“Shuigh Helen os comhair a tábla maisiúcháin agus bhain di. Bhreathnaigh sí na balscóidí gorma a d’fhág na buillí ar a sciatháin. Lig sí osna. Bhreathnaigh sí rian na gciceanna ar a loirgní.”
Ach, i ndiaidh chuile shórt, níor mhúch na buillí nó na ciceanna tine an ghrá a fadaíodh idir an bheirt áirithe seo, agus féach mar a chuireann an t-údar críoch lena scéal:-
“ ‘Val bocht,’ ar sise. ‘An t-ól bradach!’
Agus ghoil Helen chéad deora an lae.”
B’fhéidir gur chaith mé an iomarca ama ag gabháil don chéad scéal sin, ach ní hionann sin is a rá nár chuir mé suim ar bith sna scéalta breátha eile atá le fáil idir chlúdaigh an leabhair seo, nó bhain mé taitneamh agus toit as chuile cheann acu. Dhírigh mé ar an gcéad scéal úd le blas eicínt den iomlán a thabhairt duit, sa phíosa seo. Ba bhreá ar fad liom scéalta ar nós, ‘An Spideog’, ‘An Plastrálaí’, ‘Segovia’, ‘GYP’, agus ‘Sophie’. Sea, agus cá bhfágfá an scéal breá, tíriúil, sin, ‘Cumarsáid’, ina léirítear an chaoi ar cothaíodh comharsanúlacht idir an Bráthair de Brún agus Mr Robert McCracken, fear gnó, nuair a bheifeá ag súil lena mhalairt. Ach níor bheag an chabhair chuige sin an tseanteanga agus braoinín de Johnny Walker, nó Seáinín Mac Siúlaí, faoi mar a bhaist an Bráthair air!
Tá mé ag ceapadh, mo dhála fhéin, go mbainfidh tú taitneamh agus toit as an gcnuasach gearrscéalta seo freisin.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
English 
Gaeilge