by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
Smaointe Athbhliana
.
Im Naomh ar thalamh!
Tá mé ag ceapadh anois, go bhfuil sé thar am agamsa éirí as na rúin athbhliana, nó le fírinne, dá mbeadh maitheas ar bith iontu domsa, bheinn im naomh ar thalamh, faoin am seo! Tá sé soiléir, mar sin, gur bheag tionchar a bhí ag na rúin athbhliana chéanna sin ormsa, i rith mo shaoil. Ach, bíodh sin mar atá, níl dabht ar domhan, ach go mbuaileann fonn chuile dhuine, an tráth seo bliana, seal a chaitheamh ag dul siar bóithrín na smaointe. N’fheadar cén fáth? Ach is dócha go bhfeictear dúinn, go bhfuil muid ag tús bliana nua, agus nach bhfuil sé nádúrtha go maith, breathnú siar ar na blianta atá caite againn cheana, féachaint an bhfuil ceacht ar bith le foghlaim againn, ón chaoi ar éirigh linn, i rith na mblianta céanna sin?
Saol Athraithe
Ceann de na rudaí is mó a chuireann ionadh orm fhéin, nó na hathruithe ar fad atá tagtha ar an saol, ón tráth ar saolaíodh mé fhéin. Athruithe, adeir tú! Nach bhfuil an saol ar fad iompaithe bun os cionn ón tráth úd. Breathnaigh ar chleachtadh an Chreidimh i measc an phobail. Nuair a bhí mise i mo ghasúr, théadh chuile dhuine ar an mbaile ar Aifreann, chuile Dhomhnach, ach amháin an té a d’fhanadh sa bhaile i mbun na rudaí beaga, nó ní thógtaí an daoine beaga chun an tséipéil, an tráth úd, go dtí go mbeadh siad fadcheannach go leor le fanacht breá ciúin, le linn an tsearmanais.
Síocháin
B’annamh freisin a tharlaíodh troid nó scliúchas i measc comharsan, an tráth úd. Níl dabht ar bith ach go dtarlaíodh easaontas, corruair, nó níor naoimh ar thalamh iad na daoine a mhair an t-am sin, ach fiú, nuair a tharlaíodh a leithéid, troid a bhíodh i gceist acu de ghnáth, agus ní leadradh nó mugáil, nó ionsaí gan chúis, a bhíodh i gceist acu, níorbh ea muis, drochfhuil, díoltas, nó mioscais de chineál eicínt a bhíodh taobh thiar de na troideanna céanna sin, bunús an ama. Ní bhíonn cúis ar bith ag teastáil na laethe seo, le tabhairt faoi dhuine eile agus é a leadradh agus a leonadh! Sea, agus b’annamh a d’fheicfeá buille fill á bhualadh ag duine, an t-am sin.
Na Meáin Chumarsáide
Rud eile atá athraithe go mór isea na nuachtáin a leagtar os comhair daoine, sa lá atá inniu ann! Anois, ar an gcéad dul síos, ba bheag nuachtán a bhí á fhoilsiú sa tír s’againne, an tráth sin, agus bíodh nach raibh orthu ach pingin, nó leathphingin fiú, ag an am gcéanna, bhíodh ganntanas airgid ag cur as don chosmhuintir, ach go háirithe, agus ní chaitheadh daoine pingneacha uathu go fánach, an t-am sin.
Ach ní chuige sin atá mé. Na nuachtáin a bhíodh ar díol, ba bheag rud i bhfoirm scanaill a bhíodh le léamh iontu, agus cúrsaí pictiúr, bhuel! ní raibh seans dá laghad go mbeadh stuaire ina peilt le feiceáil agat ar leathanach a trí! murab ionann is an lá atá inniu ann! Diabhal pictiúr dá leithéid a d’fheicfeá ar nuachtán an tráth úd, dá dtitfeadh an dá shúil as do cheann amach, mura bhfaighfeá spléachadh ar phictiúr dá leithéid, áit a mbeidís ag fógairt fo-éadaí ban! sin, nó mura bhfaighfeá ceann de nuachtáin bhuí Shasana ar iasacht ó dhuine eicínt a mhair sna bailte móra! Annamh, amach is amuigh, a bhíodh cur síos ar dhúnmharú nó a leithéid, mar b’annamh a tharlaíodh a leithéid, na laethe sin.
Inimirce
Ní call dom a rá, nach mbíodh trácht ar bith ar eachtrannaigh ag teacht chun na tíre seo, ar thóir oibre nó a leithéid. A mhalairt glan a bhíodh ag tarlú anseo, an tráth úd. Daoine ina mílte, agus ina mílte, ag fágáil na tíre seo, chuile bhliain, nó ní bhíodh saothrú ar bith le fáil acu anseo. D’imigh sin is tháinig seo áfach, agus sa lá atá inniu ann, is minic a bhíonn trácht ar na mílte, agus na mílte, a tháinig thar theorainn isteach chugainn, ar thóir oibre, nó dídine, sea, agus trácht freisin ar na milliúin a chaithear, in aghaidh na bliana, ag freastal orthu. Agus nach maith an scéal é sin, ag tír a bhí chomh bocht is a bhí an tír s’againne, scór bliain ó shoin, nó níos lú.
Seachain an Gabhar sin!
Ach ó tharla go bhfuil muid ag trácht ar smaointe athbhliana, an tseachtain seo, céard faoin ngabhar sa phárlús, adéarfá, b’fhéidir?
Cén gabhar, arsa tusa?
An Lucht Taistil s’againne! cé eile a bheadh i gceist agam? Nach bhfuil a fhios ag chuile mhadra sa bhaile, go bhfuil na milliúin á gcaitheamh againn, ag cabhrú leo siúd atá ar an ngannchuid, cuma cén cúinne den chruinne ina gcónaíonn siad, ach céard faoin Lucht Taistil s’againne? Nach bhfuil a fhios ag chuile dhuine againn, go bhfuil ár gcúnamh ag teastáil uathusan, agus ní hé sin amháin é, ach go bhfuil an cúnamh sin dlite dóibh, nó nach cuid den chine s’againne iad?
Anois an tAm!
Anois, agus muid ag bualadh bóthar isteach i ngort na bliana úire seo, nach bhfuil se thar am againn uilig, brú eicínt a chur ar an Rialtas s’againne, an cúnamh cuí a chur ar fáil dóibh, i rith na bliana reatha seo. Sea, agus in ionad na milliúin a gealladh do chiníocha i bhfad i gcéin, bíodh gur maith an beart é sin freisin, ach cuirimis mám airgid ar fáil dár Lucht Taistil fhéin, nó is náire shaolta dúinn uilig, sea, do chuile dhuine againn, go mbeadh ar bhaill dár gcine fhéin, cónaí a dhéanamh amuigh ar thaobh na mbóithre nuair atá ciste an Stáit ag cur thar maoil le hairgead! Sea, agus chuile dhuine ag iarraidh iad a chur píosa eile óna ndoras fhéin.
Nach bhfuil sé thar am againn, mar phobal, agus mar Stát, bliain faoi leith a chur in áirithe don Lucht Taistil. Sea, agus céard faoi sin a dhéanamh i mbliana?
Sin cuid de na smaointe athbhliana atá ag eitilt leo thart sa chroí istigh ionnam, ó thosaigh an bhliain úr seo, ’08. B’fhéidir go bhfuil na smaointe athbhliana céanna do do chrá fhéin, freisin? Tá súil agam go bhfuil !!!
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Was it worth it?
Comhartha aoise é, is dócha, nuair a thosaíonn duine ag dul siar bóithrín na smaointe, agus é ag cur cúrsaí an lae inniu i gcomórtas le cúrsaí, faoi mar a bhí siad, sna seanlaethe. Más fíor an ráiteas céanna sin, bhuel, caithfidh mé a admháil, go bhfuil an nós sin á chleachtadh agam fhéin, le tamall fada anois. Is dócha go bhfuil leithscéal eicínt eile agam fhéin, faoi nós sin na hathchuimhne a bheith de dhlúth is d’inneach ionnam, faoi seo.
Cén leithscéal é fhéin, an ea?
Bhuel, nár mhínigh mé dhaoibh go minic cheana, gur cuireadh léann an tsagairt ormsa le linn m’óige, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, mhúnlaigh an léann sin mo dhearcadh, is mo thuiscint, ar chúrsaí an tsaoil mhóir mhilltigh seo. Mar sin, nuair a théim fhéin siar ar bhóithrín na smaointe, bím ag smaoineamh ar an saol mar a chonaic mé fhéin é, trí shúile beannaithe na hóige, agus ag an am gcéanna, ar an saol mar a chonaic mé é, trí shúile coisricthe na cráifeachta. Nuair a chuireann tú an dá dhearcadh sin ar aon urlár, tuigtear duit láithreach, nach ró-shásta a bheadh duine le saol ábhartha, íditheach, leithleach, an lae inniu.
Satisfied or otherwise
Bíodh sin amhlaidh, nó ná bíodh, caithfimid uilig a admháil nach mó ná sásta a bhímid, nuair a bhreathnaímid ar shaol an lae inniu, agus nuair a chuireann muid ceist orainn fhéin faoi oiriúnacht an tsaoil sin do phobal Éireannach seo an aonú haois fichead.
Céard iad na gnéithe den saol sin nach mbímid sásta leo, an ea?
An gá ceist mar sin a chur?
Bhuel, má theastaíonn uainn cúrsaí a thuiscint, is gá ceist dá leithéid a chur. I ndáiríre, ba liosta le háireamh é cuntas iomlán dá leithéid a thabhairt, ach, caithfidh muid roinnt gnéithe a phiocadh amach, le blas den chineál ruda atá i gceist agam, a thuiscint.
Life, Name, and Property
B’fhéidir, i dtosach báire, gur chóir dúinn tagairt a dhéanamh dár stair, agus don troid, don anró, agus don bhfulaingt, arbh éigean dár muintir cur suas leo, le réimeas a bhunú anseo, a chuirfeadh cearta bunúsacha in áirithe dá saoránaigh uilig, sna blianta a bhí rompu amach.
• Breathnaigh i dtosach ar chearta bunúsacha an duine, dá bheatha, dá cháil, agus dá sheilbh. An gcuirtear na cearta sin in áirithe do chuile shaoránach, faoi mar a gheall Forógra na Poblachta, agus faoi mar a gheallann Bunreacht na hÉireann, do chuile dhuine de chlann an Stáit s’againne? Ag magadh fúm atá tú, an ea? Níl le déanamh agat ach súil amháin fiú, a dhíriú ar na meáin chumarsáide, le spior spear a dhéanamh den gheallúint sin. Nach beag lá dá dtagann, nach mbíonn cuntas le léamh, nó le clos againn, faoi dhuine eile ar cuireadh críoch obann, mídhlisteanach, lena laethe ar an saol seo. Agus i gcás a cháil, nó a sheilbh! Bhuel, breathnigh ar na cuntais uilig, faoi na robálacha, faoi na fuadaigh, faoin bhfianaise bhréige, agus tuigfidh tú láithreach, na gnéithe dár saol, a thagann idir mé fhéin agus codladh na hoíche. B’fhéidir gurb é léann úd an tsagairt is cúis leis, im chás-sa, nó b’fhéidir gurb amhlaidh a theastaíonn Útóipe ar thalamh uaimse, agus nach sásaíonn an saol a chuireann ár Stát, agus ár gCóras Rialaithe, ar fáil dúinn, in aon chor, mé.
Morality
• Gné eile dár saol inniu nach sásaíonn mé is ea an tóir diabhalta atá ag daoine ar chúrsaí pléisiúir, pléisiúir de chuile chineál. Agus anois, ná ceap go dtuigtear domsa, nach bhfuil ceart ar bith ag an daonnaí do pléisiúr ar bith, nó ní hé sin atá á rá agam, olc, maith, nó dona. Tá chuile cheart ag an daonnaí sásamh agus pléisiúr a bhaint as an saol, ar choinníoll nach dtéann sé thar fóir leis, agus ar choinníoll nach gcuireann sé isteach nó amach ar chearta dhaoine eile. Ní raghaidh mé níos fuide le sin mar scéal, nó tuigtear do chuile dhuine, céard é go díreach atá i gceist agam sa mhéid sin.
Who Rules Here ?
• Rud eile a chuireann as dom isea an chaoi, a bhfuil ar chumas coirpigh, buíonta a bhailiú, a thraenáil, agus a láimhseáil ansin, le dul i ngleic le Fórsaí Slándála an Stáit, sa chaoi go mbeadh ar a gcumas dlithe na tíre seo, a bhriseadh, a bhearnadh, agus a ligint tharstu, beag beann ar ghardaí nó ar arm an Stáit fiú. Agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, tá roinnt áirithe dár saoránaigh measúla sásta cearta na gcoirpeach céanna sin a chosaint, trí adhastar, is cromnasc, a chur ar fhórsaí an Stáit, ar eagla go ndéanfadh siad an cur isteach is lú, ar chearta na mbuíonta coirpeach sin. Luath nó mall, caithfear dul i ngleic le buíonta úd na gcoirpeach, agus caithfear an lámh in uachtar a fháil orthu, nó murar féidir leis an Stát s’againne sin a dhéanamh, bhuel, ansin d’fhéadfadh muid uilig dul ag feadaíl! mar nach mbeadh ceart ag duine ar bith d’aon rud, murarbh fhéidir leis an ceart sin a chosaint le lámh láidir.
B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo, ach, bí cinnte, go bhfillfidh mé ar an ábhar seo, arís, nó tá sé ró-ghar do chroí an daonlathais, agus don chonnradh sóisialta, lena scaoileadh tharainn, gan scagadh agus scrúdú a dhéanamh air.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Strikes
“Nach beag duine a mbíonn fonn air scríobh faoi stailceanna, nó a mbagairt fiú, na laethe seo.” adúirt mo sheanchara, Séimí an Droichid, liom, an oíche faoi dheireadh, agus muid beirt ag múchadh tarta, thíos sa Smugairle Róin anseo sa Chathair Álainn s’againne.
“Agus tuige nach mian leo scríobh faoi ábhar mar é, ábhar atá i mbéal gach éinne, faoi láthair?”
“Chuile thuige!” arsa mo Shéimí breá, agus é ag baint craitheadh as a ghloine, a bhí beagnach folamh ag an bpointe sin. Chuaigh a leide i gcionn orm fhéin, agus chuir mé in iúl do chailín an leanna go raibh athdheochanna uainn. Ba ghearr go raibh na hathdheochanna céanna ag ligint a scíth, ar an mboirdín, os ár gcomhair amach. Bhain Séimí bolgam bídeach, sibhialta, as a dheoch, bhlais, agus le cuma sásta ar a phus, lean air.
“Nach bhfuil fhios ag madraí an bhaile”, ar seisean, “nach maith le h-éinne aghaidh stailceoirí a tharriangt air fhéin, nó is fada í cuimhne lucht stailce”
“Ach céard iad na stailceanna atá i gceist agat, a Shéimí?”
“D’fhéadfadh madraí an bhaile, agus na cait fhéin fiú, an cheist sin a fhreagairt duit, nó is í an stailc atá i mbéal an phobail faoi láthair, nó stailc na n-Altraí, ceann de na stailceanna a bhfuil aird an uile dhuine dírithe uirthi, ó tharla go bhféadfadh an stailc seo tionchar a bheith aice ar an uile dhuine againn, inniu, amárach, nó amanathar.”
Other Strikes ?
“Agus an bhfuil stailc ar bith eile á bagairt, i láthair na huaire seo?”
“D’fhéadfá a rá go bhfuil, nó tá oibrithe aerthaistil ag cur a gcosa uathu freisin, faoi láthair, agus iad ag bagairt go mbeidh ina stailc, mura dtugtar aird ar a bhfuil uathusan. Sea, agus nach bhfuil ina raic freisin idir an Aire Sláinte agus Lianna is Dochtúirí Comhairleacha na tíre seo. Cúrsaí conartha, agus pá, atá ina chnámh spairne eararthusan. Sea, agus déarfainn go bhfuil fonn stailce ar dhreamanna eile oibrithe freisin, sea, agus fiú dlíodóirí an Stáit fhéin ina measc! ”
“Ach, is dócha gur chóir díriú ar Stailc na nAltraí, an babhta seo, os í an gad is giorra don scornach, agus dár ndóigh, nach beag duine a bheadh ina dhiaidh ar na hAltraí, dá bhfaigheadh siad breith a mbéal fhéin, an babhta seo.!
“Ní haon ionadh nár tugadh post an Taoisigh duitse riamh, nó bheadh ciste an Stáit ídithe agatsa, agus gan mórán agat dá bharr! Anois, ní gá a rá go mbíonn dhá thaobh ar chuile scéal, agus ní taise don scéal seo é. Ar dtús, tá taobh na Bainistíochta, an Feidhmeannas Náisiúnta Sláinte, agus dár leosan, níl ar a gcumas socrú ar bith a dhéanamh leis na hAltraí, dá dtiocfadh a leithéid salach ar bhreith an Chóras Eadrána a bhunaigh an Rialtas, le ceisteanna ioncaim san Earnáil Phoiblí a réiteach. Is dócha gur chuimhin le cuid mhaith againn, gur tharla easaontas idir an Rialtas agus Cumann na Meánmhúinteoirí, roinnt bheag blianta ó shoin, nuair a theastaigh ó na múinteoirí sin ardú ioncaim a fháil, taobh amuigh den Chóras “Benchmarking,” faoi mar a thugtar ar an gcóras neamhspleách eadrána a bhunaigh an Rialtas leis an ngaol idir phá agus choiníollacha oibre na n-oibrithe poiblí a scrúdú go rialta, agus coibhneas ioncaim a shocrú ansin do na grúpaí éagsúla. Agus nuair a dheineann an Rialtas cinneadh dá leithéid, bhuel, ansin, níl aon dul uaidh ag grúpa ar bith acu. Agus chonaiceamar i gcás na Meánmhúinteoirí, gur thógadar raic, ar fead scathaimh, ach i ndeireadh na dála, b’éigean dóibh géilleadh, nó nuair a dhéanann Rialtas cinneadh dá leithéid, ní féidir leo géilleadh do ghrúpa ar bith, mura dteastaíonn uathu bheith ina ribín réidh ag dream ar bith, a dteastaíonn uaidh, dúshlán an Rialtais a thabhairt.”
Limit it !
“Agus an bhfuil tusa a rá liom, nach bhfuil ar chumas an Rialtais socrú speisialta a dhéanamh leis na hAltraí, socrú nach bhféadfadh dream ar bith eile leas a bhaint as, ar mhaithe leo fhéin?”
“Sin é díreach atá á rá agam, nó má dhéanann siad socrú dá leithéid, bhuel, ansin, beidh an gaol idir na grúpaí éagsúla curtha ar leataobh, agus beidh deireadh leis an “mBenchmarking” úd a luaigh mé thuas, agus dá bharr sin, beidh chuile cheardchumann sa tír seo ag doras an Rialtais, nó ag doras a bhfostóirí, an lá dár gcionn, ar thóir arduithe.”
“Ach, a Shéimí, nach ndeirtear liom, go bhfuil na hAltraí ar thóir na n-arduithe, agus na n-athruithe sin, le breis is scór bliain anois, i bhfad sular smaoinigh éinne ar Bhenchmarking fiú, agus nach bhfuil a fhios agat go maith, cé chomh dian is a oibríonn lucht na gairme céanna sin, ó cheann ceann na bliana, agus chomh maith le sin, nach beag duine againn, nár chaith seal faoina gcúram, agus nach é an rud is lú is gann dúinn a dhéanamh ar a son anois, ná glacadh leis, go bhfuil a n-éileamh dlite dóibh, sea, agus tuillte go maith acu freisin.”
“Sea, admhaím go bhfuil cuid den cheart agat sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, tá mé ag maíomh, nach féidir leis an Rialtas géilleadh do dhúshlán dá leithéid, dá ndéanfadh, bheadh sé chomh maith dóibh dul ag feadaíl!”
“Sea, a Shéimí, ach smaoinigh ar an seanfhocal adeir “Nuair is cruaidh don chailleach, caithfidh sí rith” B’fhéidir gur chóir don Rialtas aird a thabhairt ar an seanfhocal céanna sin anois. Ach, inis seo dhom, a Shéimí. Cé bheidh thíos leis an obair seo go léir, i ndeireadh na dála?”
The Patients
“Na hothair, gan dabht ar domhan. Ach, an bhfeiceann tú an t-am? Maróidh Naipí s’againne mé. Tá sé thar am agamsa bheith ag bogadh.”
agus le sin, scuab sé leis an doras amach, sula raibh deis agam fhéin tuilleadh ceisteanna a scaoileadh chuige.
Níl a fhios agam cé a bhuaigh an argóint sin. Cad é do thuairimse, a léitheoir? Caithfidh go bhfuil fuascailt na faidhbe sin amuigh ansin, áit eicínt. Bhuel, anois an t-am ag Solamh eicínt, teacht i gcabhair orainn, lenár gcás a réiteach dúinn.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
Leabhar do-dhearmadta
…..My Lady Judge…..
.
My Lady Judge…..An chéad chló……….2007
le
Cora Harrison…………………… £15.99
.
.
.
I mBoireann an Chláir
Seo leabhar ar tháinig mé trasna air, ar na mallaibh. Thíos sa Leabharnann, sa Loch Buí a bhí mé maidin, agus mé ag guairdeall thart i measc na leabhar ansin, féachaint an bhféadfainn teacht ar leabhar eicínt, a chorródh an croí istigh ionnam, is a thabharfadh pléisiúr dom, fad is a bheinn sáite go dtí an dá chluais ann. Bhuel, tháinig mé ar an leabhar thuasluaite, agus tuigeadh dom láithreach, go bhféadfainn seal a chaitheamh leis, ‘á chrú’, mar adéarfá.
Tuige? adéarfadh duine liom, b’fhéidir.
Bhuel, ar an gcéad dul síos, suíonn an t-údar, Cora Harrison, a scéal i gcuid den tír, a chuaigh i gcionn go mór orm, blianta ó shoin anois, agus dár ndóigh, tá sár-aithne ag an údar ar an dtaobh sin tíre, nó nach bhfuil cónaí uirthi, thiar ar bhruach na tíre sin.
Tír Álainn
Cén chuid den tír atá i gceist agam, an ea?
Boireann an Chláir, gan dabht ar domhan, nó cá bhfaighfeá áit ar bith, ó cheann ceann na cruinne, gan trácht ar ó cheann ceann na tíre seo, cá bhfaighfeá áit inchurtha le Boireann an Chláir, ar a fhiántas, ar a áilleacht, ar a éagsúlacht, nó ar a iargúltacht. Sea, agus sa sceal seo, faigheann muid trácht ar ionaid aithnidiúla, cosúil le Mullaghmore, Poulnabrone, agus Kilfenora. Sea, agus suítear an scéal i bhfad siar i stair na dúiche sin, nó ba sa bhliain 1509 a tharla eachtraí an scéil seo. Ba é Turlough Donn O’Brien, a bhí ina Rí ar “Thomand,” ar an “Burren,” agus ar “Corcomroe,” freisin, ag an am, agus ba í, Mara, Breitheamh, (nó Brehon i mBéarla,) na Dúiche céanna sin, an t-aon bhean a bhí ag feidhmiú mar bhreitheamh in Éirinn, ag an am, agus ba é Turlough a cheap sa phost sin í.
Brehon na Boirne
Is í Mara an príomhcharachtar sa scéal, agus déanann an t-údar iarracht ar bhrat grá a shníomh thart uirthi fhéin agus an Rí, Turlough Donn, Ach ba dhuine an-neamhspleách í an Breitheamh, Mara. Ag an am áirithe sin, thart ar Fhéile mhór na Bealtaine, bhí an Rí ar a chuairt ríoga ar Ríocht na Boirne, agus é mar aoi ag a Bhreitheamh, Mara, ina teach fhéin i gCahermacnaghten, mar a raibh Scoil Dlí á seoladh ag Mara, le blianta fada. Féach mar a chuirtear síos ar an ionad ársa sin, Cahermacnaghten, sa Réamhrá…
“On the west side of the kingdom was Cahermacnaghten whose great stone walls, ten foot wide and twenty foot high, enclosed a law school. The exquisitely written documents penned within its walls tell the story of a community, living by the ancient laws of their forebears in the stony kingdom of the Burren.”
Féile na Bealtaine
Anois, bhí de nós ag daonra na Boirne Féile na Bealtaine a cheiliúradh, trí bhailiú ina slua, ar bharr “Mullaghmore”, agus Tine Cnámh a lasadh ansin, um mheánoíche, ar Oíche Bhealtaine. Bhí Mara, Breitheamh, agus Turlough Donn, Rí, ar an bhfód freisin, ach tuigeadh dóibh, go mbeadh sé ró-dhian orthu dul go barr an tsléibhe, an oíche sin, agus shocraigh siad, ar dhul píosa den tslí leo, agus ansin dul thar nais go Cahermacnaghten. Rinneadar amhlaidh. Ach, ar an drochuair, tharla gur deineadh dalta ón Scoil Dlí a dhúnmharú ar thaobh an tsleibhe sin, tráth eicínt, an oíche sin. Ar Mhara, an Breitheamh, a thit sé anois, an chúis a fhiosrú, agus teacht ar an té a dhein an marú, le go ngearrfaí an pionós cuí air, agus le go n-iocfadh sé an éiric a bheadh dlite air.
Taighde
Caitheann an t-údar roinnt mhaith ama ansin, ag fiosrú an scéil, trí dhul chun cainte le daoine áirithe, ar tuigeadh di, go mbeadh fianaise ábharach eicínt acu, a chabhródh lei teacht ar an ndúnmharfóir. Ach, i ndeireadh na dála, bheadh uirthi an pobal a thionól thart ar “Poulnabrone” leis an gcúis a phlé os ard, os comhair na muintire, nó ba thart ar an Leacht ollmhór sin a dhéantaí cúiseanna dlí a phlé, a fhuascailt, a shocrú, agus ba ansin freisin a dhéantaí breith an Bhreithimh a chur i bhfeidhm. Thart ar an ndúnmharú sin, agus ar an románsaíocht idir Mara agus an Rí a chaitheann an t-údar bunús a dúthrachta i gcruthú an scéil seo.
Scéal Stairiúil
Déanann an t-údar seo iarracht cumasach freisin, ar shaol an séú haois déag a chur ina steillebheatha os ár gcomhair amach. Cuireann an t-údar síos ar Ríthe, ar Bhreithiúna, ar Thaoisigh, ar Cheárdaithe, ar Phobal, agus ar Lucht Léinn. Tugann sí spléachadh dúinn freisin, ar an gcóras dlí a chuirtí i bhfeidhm i Ríochtai Éireann, ag an am, agus ar na modhanna a d’údáideadh siad, leis na dlithe sin a chur i bhfeidhm. Cuirtear síos, chomh maith, ar an gcogaíocht idir thaoisigh, idir threibheanna, agus fiú, tugann sí leide dúinn, ar na heasaontais idir Ghaeil agus Gaill, agus an chaoi ar tharla an dá chine sin in adharca a chéile i gCathair mhór na Gaillimhe.
Is spéisiúil freisin, na carachtair a chruthaíonn an t-údar le cur ar stáitse na staire, lena fís a leagan os ár gcomhair amach. Breathnaigh ar na hainmneacha breátha, Gaelacha, a bhaisteann sí orthu, ainmneacha ar nós, Murrough, Cumhal, Ardal, Fachtnan, Oscar, Lorcan, agus tuilleadh.
An-Léamh
Níl fúm a thuilleadh a rá faoi chúrsaí an scéil seo, ach mholfann don léitheoir an leabhar seo a léamh, dá bhfaigheadh sé an deis chuige, nó is spéisiúil an leabhar le leamh é, ar a chur chuige, ar a stairiúlacht, ar a inchreidteacht, agus ar a dhílseacht don dúiche ina suitear é.
.
Peadar Bairéad
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I M E A L L A N D O M H A I N .
D’fhás mise suas ar bhruach álainn na Farraige Móire. Shiúladh muid na tránna thiar, Domhnach agus Dálach. Radharc glé glinn againn, ar oileáin draíochta, crochta, feistithe ar imeall an domhain, ar dhuirling sciorrach, chorrach, chlochach. B’in an troscán a d’fheistigh mise im aigne istigh, agus mé ag fás suas in Iorras, thart ar thrí scór go leith bliain ó shoin anois. Istigh im aigne fós, in áit na honóra, tá an troscán céanna sin, é sciomartha, snasta, le hionramahail na mblianta. Ní haon ionadh, mar sin, go bhfilleann mo smaointe ar Iorras na draíochta, agus go dtugaim faoi véarsaí a shníomh as cuimhní na dúiche sin. Seo dán beag, sníofa as abhras úd an dúchais.
.
D R A Í O C H T N A M A R A .
.
Draíocht na Mara Móire,
Mar bhrat geal cúir anuas
Ar aigne ghlinn na hóige,
In Iorras binn na gcuan.
.
Tránna fairsinge, bána,
A mheallann fós mo dhán,
Go tír dheas lách na meala,
Tar éis blianta fada ar fán.
.
Gualainn, Corrán, Inis Gluaire,
Carraig Mhainnín agus Inis Geidhe,
Dufair, Bearnach agus Sailín,
Mar phéarlaí im bhráisléad.
Draíocht na Mara Móire,
Ag buaileadh ar thrá mo shaoil,
Mar othra fós dom chosaint
Ar bhuairt, ar bhrón, ar aois.
.
Greadaigí libh a thonnta,
Ar thránna geala, buí,
Caithigí chugainn ar phort na beatha,
Síocháin, lúchair, is maoin.
.
********************************
Peadar Bairéad.
********************************
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
L á a n D ó c h a i s .
.
************************
.
A Day Called Hope……………céadchló………………..2003.
le
Gareth O’Callaghan………………………………………..£10.99.
.
**************************
By Chance .
De thaisme (by chance) a tháinig mé ar an leabhar seo a chéaduair. Cara liom a d’fhiafraigh díom an mbeadh aon spéis agam i leabhar faoin ngarla dubhach, nó an “depression”, mar a thugtar air, i mBéarla na Banríona.
“Diabhal mórán spéise agam sa ngarla céanna sin, ach amháin, gur mhaith liom fanacht glan amach uaidh, chomh fada agus is féidir liom”, arsa mé fhéin, á fhreagairt.
Bhuel, arsa mo chara,
“B’fhéidir gur mhaith le do léitheoiri iomadúla tuairisc a fháil uait ar an leabhar céanna sin, i do cholún, I mBéal an Phobail.” , sa Kilkenny People.
“B’fhéidir gur agatsa atá an ceart,” arsa mé fhéin. “Tabharfaidh mé faoi.”
“Beidh mé ag súil le píosa a léamh faoi, sa Kilkenny People, amach anseo, mar sin”, ar seisean.
“Súil agam, nach é súil Uí Dhubhda le hArd na Rí, agat é,” arsa mé fhéin.
I Read The Book.
Le sin, bhronn sé cóip den leabhar sin orm. D’fhágamar slán ag a chéile, agus b’in sin.
Ní bhfuair mé deis ar bith an leabhar sin a léamh go dtí go raibh Féile Mhór na Nollag thart, agus ansin, agus fad choiscéim coilig, ag teacht ar an lá, thug mé aghaidh ar an leabhar seo, le Gareth O’Callaghan.
Cheap mé i dtosach, gur leabhar gairmiúil a bheadh ann, ina gcuirfeadh an t-údar síos go mion, agus go hoibiachtúil (objectively), ar an ngalra dubhach céanna sin, agus i ndáiríre, ní bheadh mórán suime agam i leabhar teicniúil dá leithéid. Ní mar sin a bhí in aon chor, a mhalairt ar fad a bhí idir chamáin ag an údar, nó ba dhuine é, a chaith blianta fada faoi chuing dobhrste an ghalra chéanna sin.
Deep Despair .
Cuireann an t-údar seo tús lena Réamhrá go fórsúil, dána, agus súil siar aige bealach an éadóchais, as a dtáinig sé, agus an tsúil ghlan, ghlé ghlas, eile aige, roimhe síos bóthar an dóchais, a shíneann roimhe amach go léas anois. Ach, b’fhéidir nár mhiste deis a thabhairt don údar fhéin an méid sin a chur os ár gcomhair amach, ina bhealach fhéin….
“In 1999 I was diagnosed with clinical depression. For years before then I had been living a life I despised, a life that always felt beyond my control. It affected my job, tore into my family relationships and took me to the brink of suicide. Yet today I am fit and healthy, happier than I have been in many years, successful, independent, ambitious, and more hopeful and optimistic about the future than I could have ever imagined. There is no sign in any aspect of my life of the depression that almost destroyed me.”
Despair And Hope .
Bhuel, sin an chéad chaibidil den Réamhrá agat, agus is dócha go bhféadfá a rá, go bhfuil creatlach (skeleton) an scéil uilig le fáil agat, sa mhéid sin. Cuimhnigh ar an gcineál saoil a chaith sé sular cuireadh ainm ar a ghalar dó. Ansin, fiú, agus an galra dubhach imithe go smior na gcnámh ann, d’éiríodh leis a chuid oibre, mar Láithreoir ar Chlár gradamach Raidió, a chur i gcrích go cumasach, éifeachtach, sciliúil, ach chomh luath is a bhíodh an méid sin déanta aige, chaitheadh sé bunús an chuid eile den lá, ina leaba. Sa leabhar seo, déanann sé cur síos ar an gcruatan agus ar an anró trínar ghaibh sé, sular éirigh leis na saineolaithe a ghalra a aithint. Admhaíonn sé, nach galra báis é, an galra dubhach céanna sin, ach ag an am gcéanna, cuireann sé strus chomh mór sin ar an té a tholgann é, go mbíonn baol, agus dhá bhaol go minic, ann go gcuirfeadh le lámh ina bhás fhéin, agus de réir cosúlachta, is ag dul i méad atá an baol céanna sin, le himeacht aimsire, nó tá uimhir na ndaoine a chuireann lámh ina mbás fhéin ag dul i méad, go suntasach, le blianta beaga anuas.
A Personal Journey .
Sa leabhar seo, téann an t-údar siar ar chúrsaí a shaoil fhéin, agus déanann iarracht ar phictiúr a thabhairt dúinn, ar chruatan, agus ar anró saoil, an té a bhfaigheann an galra seo greim air. Déanann sé cur síos ar a óige, ar a scolaíocht, agus ar an smacht a cuireadh i bhfeidhm sna ranganna, le cabhair on tslat, nó ón leathar, ag braith ar an scoil ar ar dhein tú freastal. Níor tuigeadh don údar seo, go raibh an léasadh a tugadh do dhaltaí, tuillte, nó oiriúnach. Ach, níos déanaí, agus é thart ar aon bhliain déag d’aois, tugadh mí-úsáid ghnéis dó, mí-úsáid a lean ar feadh bliana, geall leis. Is dócha go raibh baint ag na cúrsaí sin uilig leis an ngalra dubhach a theacht air, ar ball. Anuas go dtí an pointe sin dá shaol, bhí lán-mhuinín (confidence) aige as an Eaglais Chaitliceach, agus as na sagairt freisin, ach chuir ar tharla dó, i rith na bliana sin, críoch leis an gcreideamh daingean sin a bhí aige. Féach mar a chuireann sé fhéin é..
“Yet behind this imposing facade lay something rotten, which would eventually destroy the Church as we knwo it; sexual abuse against young boys and girls.”
Mhill na tarlúintí sin uilig a chreideamh, a dhóchas, agus a mhuinín in údarás daonna. Is dócha gur fhás a ghalra as ar tharla dó, agus as a bhfaca sé ag tarlú do dhaoine eile, le linn a óige. Tuigeadh dó scaití, go raibh sé ag dul le buile. Bhí an t-ádh air go raibh spéis mhillteanach aige sa cheol, agus is dócha gurbh ‘in a tháinig i gcabhair air, in am an ghátair. Uaidh sin, d’éirigh leis dul le craoltóireacht, agus sa tslí sin, bhí ancaire diongmháilte ansin aige, a choinníodh slán é, ar longbhriseadh, is ar bhás, é.
Ach, anois ní scéal gan dóchas é seo, in aon chor, a mhalairt ar fad atá fíor, nó is é fáth ar chuir an t-údar dua na scríbhneoireahta air fhéin, sa chás seo, nó le dóchas a chur ar fáil dóibh siúd, a bhfuil an galra uafásach seo gafa go smior na gcnámh iontu.
A Life-belt .
D’éirigh leis-sean an galra seo a chloí, agus síneann sé crios tarrthála (life-belt) chuig éinne atá ag fulaingt faoi bhráca an ghalra seo, Sin an fáth ar chuir mé fhéin romham an leabhar seo a léamh, a chéaduair, agus ansin, píosa a scríobh anseo, i mBéal an Phobail, faoin leabhar seo, ag súil go mb’fhéidir go mbainfeadh duine eicínt, a bhfuil an galra seo ag cur as dó, ag súil go mbainfeadh sé leas as an leabhar seo, lena sheoladh ar ais arís ar bhealach a leasa is a shláinte.
One of the strange ironic truths about depression is that the healing takes place when we concentrate on the present and future, not on the past…..
Nowadays I revel in the idea of the future and all its possibilities. When I look to the future today I think to myself; You have the power to do anything you want.
Gan dabht ar domhan, d’éirigh le Gareth an galra dubhach a chloí, agus a fhágáil taobh thiar de, agus aghaidh a thabhairt ar bhóthar mealltach an dóchais, a shíneann idir é agus léas. Gurab é an dála céanna é, ag éinne a bhfuil an glara dubhach seo ag teacht idir é, agus síocháin agus suaimhneas anama agus coirp.
*****************************************
Nathanna cainte………….
Coiscéim coiligh……….A cock’s step….a short step……the length that comes in the day from Christmas onwards.
Súil Uí Dhubhda le hArd na Rí. O Dowd’s hope of getting back Ardnaree…..a hope that will not be fulfilled.
Galra = galar, galra is quite a common form of the word, as used in the west of Ireland.
*************
Peadar Bairéad.
*************
.
English 
Gaeilge