by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Síocháin nó Cogadh ?
Peadar Bairéad
(This week we take a look at….- ‘War or Peace’ -)
Fís Ísáia Fáidh
Nárbh álainn go deo an fhís úd a bhí ag Ísáia, fáidh, fadó. Mhair sé i saol a bhí corraithe go maith, breis agus seacht gcéad bliain roimh Chríost, nuair a bhí cogaí, agus ráflaí cogaidh, chomh flúirseach le móin agus baol ón Aisire ag bagairt ar a chine ó lá go chéile. Ach chomh fada is a bhain sé leis an bhfís seo, fís a léiríodh dó trí thinfeadh an Spioraid Naoimh, fís inar gealladh go gcuirfeadh Dia saol síochánta ar fáil don chine daonna, ar ball :-
Tabharfaidh Sé a bhreith i measc na náisiún, agus eagróidh Sé réiteach idir na ciníocha, agus déanfaidh siad céachtaí iarainn as a gclaimhte, agus as a sleánna cumfaidh siad corráin bhearrtha. Ní thógfaidh náisiúin airm i gcoinne a chéile go deo arís, agus ní dhéanfaidh siad cogaíocht a fhoghlaim feasta go brách.
B’in mar a léiríodh ‘Útóipe Dé’ don bhfáidh Ísáia. Anois tá’s ag an saol mór nár fíoríodh fís sin Ísáia fós, ach mar adeir an seanfhocal, ‘Meileann muilte Dé go mall, ach meileann siad go mín’. Ionann sin is a rá, go gcaithfimid fanacht go dtí go dtarlóidh sé. Níl dabht ar domhan ach go bhfuil an fhís sin neadaithe i gcroí an daonnaí, agus bíodh go nglacann sé páirt i dtroid agus i gcogadh, ag an am gcéanna, ina chroí istigh, is é a theastaíonn uaidh nó síocháin agus deireadh le troid is le cogaíocht, faoi mar a léirítear dúinn i bhfís úd Ísáia fáidh.
An bhfuil muid ag teacht cóngarach don lá beannaithe sin, an gceapann tú?
Beag an Baol!
Beag an baol! nó má bhreathnaíonn tú ar an saol faoi mar atá, thart orainn, i láthair na huaire seo, feicfidh tú nach bhfuil an croí daonna réidh fós d’fhíoradh na físe sin, agus fiú sna háiteanna úd ar deineadh réiteach agus síocháin iontu, níl ann ach go bhfuil na pobail sin ar chipíní fós ag iarraidh fanacht glan amach óna sean-naimhde, mar ní fonn barróige atá orthu ach fonn dul isteach agus a bhfaltanas a agairt orthu arís. Níl sé éasca an tsíocháin eatarthu a choinneáil, agus theipfeadh ar an iarracht, ach amháin go bhfuil baill áirithe den phobal sásta a gcuid ama agus a ndúthracht a chaitheamh, ag iarraidh síocháin a chothú eatarthu. Níl le déanamh agat ach súil a chaitheamh thart ar na hionaid trioblóide, ó cheann ceann na cruinne, agus feicfidh tú nach bhfuil aon chosúlacht ar chúrsaí go bhfuil muid ag druidim cóngarach don saol Útóipeach úd a gheall Ísáia fáidh dúinn.
Scéilín
B’fhéidir nárbh olc an tseift í, scéilín as mo chleachtadh fhéin ar an saol, a insint anseo, le cuid eicínt den deacracht, a luaigh mé thuas, a léiriú. Nuair a bhí mé fhéin i mo ghasúr, eagraíodh olltoghchán na bhliana 1932. D’éirigh go seoigh le Poblachtaigh san olltoghchán sin, agus níor éirigh go ró-mhaith le leantóirí an tSaorstáit. Go gairid i ndiaidh sin, bhailigh Poblachtaigh na dúiche, agus rinne siad máirseáil trí dhúiche leantóirí an tSaorstáit. Bí ag caint ar an ‘Twalfth’, mar nach é an scéal céanna é, ar bhealach. Bhí slua mór acu ann, agus ceol, craic, agus béicíl, ar siúl acu. I ndáiríre ba cheiliúradh acusan é, agus fair play dhóibh, nach raibh bua bainte acu? Bhí comharsa amháin áfach, i measc leantoiri an tSaorstáit, nach bhféadfadh ceiliúradh dá leithéid a fhulaingt, agus amach leis. Thug aghaidh ar an slua. Bhí ‘Up Dev–anna’ ar siúl ag an slua, agus arsa mo dhuine, á bhfreagairt…’Up Dev?’ adeir sibh, bhuel, sin an fear a chuirfidh an hata bán oraibh… agus le sin, chaith se rud eicínt ina dtreo. Stad an ceol. Ar ball beag, stad an slua. Dúradh seo, agus dúradh siúd, ach ba é deireadh an scéil é nó gur ardaíodh an ceol arís, agus lean an mháirseáil gan a thuilleadh trioblóide. Roghnaigh siad síocháin in áit cogaidh.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
.
Straitéis fiche bliain don Gaeilge
Peadar Bairéad
.
(This week we take a look at – “Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge 2010 – 2030” – a seoladh in eireaball na bliana 2010, le beannacht traspháirtíoch, agus le gártha buabhaill. – as we recall what was written then, in this column, concerning same.)
Deascéal ó Dhia chugainn!
Dea-scéal ó Dhia chugainn, faoi mar adeireadh an tseandream fadó. B’in iad na focail a rith liom, tráth chuala mé faoi Straitéis nua seo an Rialtais s’againne. Is fearr go deireanach ná go deo, adéarfadh duine b’fhéidir, nó bíodh go bhfuil na Rialtais s’againne ag útamáil le cúrsaí na hathbheochana le tarraingt ar cheithre scór bliain anois, ní fhéadfadh duine ar bith a mhaíomh, gur éirigh le hiarracht ar bith acu deireadh a chur le cúlú na teanga i rith an achair chéanna sin. Is fíor freisin, gur tuigeadh, blianta fada roimhe sin, go raibh an Ghaeilge i mbaol a báis, agus go raibh gá le holliarracht an náisiúin leis an mbaol sin a mhaolú. Nach iomaí iarracht a deineadh, nach iomaí coimisiún a cuireadh i mbun taighde, agus nach iomaí páipéar bán agus páipéar glas a foilsíodh, d’fhonn an gnó sin a chur i gcrích, ach bheadh sé deacair ag duine ar bith a mhaíomh, gur éirigh le hiarracht ar bith dár deineadh, talamh slán a dhéanamh de shlánú na teanga s’againne, go nuige seo.
Nach mithid?
Tuigeadh dúinn áfach, go raibh an Rialtas meáite, le tamall anuas, ar iarracht amháin eile a dhéanamh leis an dteanga a shlánú, agus uimhir na gcainteoirí Gaeilge a mhéadú ó thart ar 83,000, faoi mar atá i láthair na huaire seo, go 250,000, ag deireadh thréimhse fiche bliain. Is fearr déanach ná go deo, adéarfadh duine b’fhéidir, agus más maith fhéin, nach míle mithid? Ba chóir a thabhairt faoi deara freisin, an bláthú as cuimse a tháinig, ar litríocht na Gaeilge, agus ar chineálacha eile ealaíon trí mheán na Gaeilge, le tamall de bhlianta anuas,
Aon dul chun cinn déanta san idirlinn
Bhuel! tá geall le cúig bliana caite anois ó seoladh an “Straitéis Fiche Bliain” úd, agus nach bhfuil sé tar am againn anois, breathnú ar chúrsaí, féachaint an bhfuil aon dul chun cinn déanta againn i réalú pholasaí na Straitéise céanna sin. Bheadh duine ag súil anois go mbeadh fonn ar an Rialtas a ndul chun cinn sna cúrsaí céanna sin a fhógairt os ard, le gártha buabhailll, fiú, dá mbeadh aon cheo suntasach curtha i gcrích acu san idirlinn. Bheadh duine ag súil freisin, go mbeadh fonn ar na hEagraíochtaí Gaeilge, maraon leis na hIrisí Gaeilge, aon dul chun cinn, nó a mhalairt, a deineadh, a chur i mbéal an phobail, leis an bpobal a mhisniú le dul i gcionn mhisin na Straitéise le fonn agus le flosc sna blianta atá fágtha fós den bhfiche bliain úd a luaitear san Straitéis Fiche Bliain.
.
B’fhéidir go bhfuil corrdhuine inár measc adéarfadh gur trua nár shocraigh siad (se sin an Rialtas a bhi i gcumhacht sa bhliain ud 2010) ar an Straitéis chéanna sin blianta ó shoin, nuair a bheadh deis eicínt acu an Straitéis sin a chur i gcrích go hoifigiúil, in ionad é a dhéanamh anois, nuair nach bhfuil fágtha acu sa diallait ach thart ar mhí amháin? Agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, nuair atá príomhailtirí an Rialtais nua meáite, ar ábhar deonach a dhéanamh den Ghaeilge san Ard Teistiméireacht, feasta! Cuir le sin ar fad, an scéal a chuala mé, ar na mallaibh, go raibh socruithe déanta ag an Rialtas gearradh siar ar an méid airgid a chuirfí ar fáil d’obair na Gaeilge feasta, agus tuigfidh tú an fáth a bhfuil lagmhisneach orm i dtaobh na Straitéise Fiche Bliain seo.
A thóin leis!
D’fhágfadh cinnidh dá leithéid an Plean Fiche Bliain sin agus a thóin leis. Ach sin uilig ráite, admhaithe, caithfear a rá, gur fearr ann ná as é, agus má thugtar aird air, bhuel, déarfainn go mbeidh toradh céatach air.
Níl le déanamh agat ach stracfhéachaint a thabhairt ar an doiciméad fhéin le sin a thabhairt faoi deara. Tosaíonn sá le cur síos ar an bhfís atá taobh thiar den bplean seo. “An Fhís” a bhaistear ar an gcaibidil seo, agus déantar cur síos ann, ar an straitéis fhéin agus an gá atá lei. Dearbhaíonn sé i dtús báire, go maireann ár dteanga beo mar theanga phobail, agus mar theanga theaghlaigh, agus chomh maith le sin, go bhfuil eolas na teanga chéanna sin ag céatadán ard dár ndaonra, cé go bhfuil a lán talamh caillte aice leis na céadta bliain. Is é polasaí an Rialtais, mar sin, nó a chinntiú go mbeadh an oiread agus is féidir dár ndaoine dhátheangach, i nGaeilge agus i mBéarla, ach, chomh maith le sin, tuigtear an gá atá le slánú, le forbairt, agus le leathnú, na Gaeltachta, nó ní bheadh an dátheangachas inshroichte, nó inmharthana, go fadtéarmach, mura mbeadh Gaeltacht bheo ar an bhfód, mar nach droichead é an dátheangachas idir dhá theanga éagsúla?
Teanga labhartha
Chomh maith le sin, is é polasaí an Rialtais nó cur le méid na dteaghlach a bhaineann úsáid as an nGaeilge mar theanga chumarsáide laethúil, agus mar thaca do na polasaithe sin, féachfar chuige, chomh fada agus is féidir, go mbeidh deis ag chuile shaoránach úsáid a bhaint as a rogha den dá theanga, ina theangmháil leis an bpobal, agus le seirbhísí an Stáit freisin. Tá caint freisin ar an dteanga a dhéanamh níos infheicthe sa tsochaí, mar theanga labhartha ag ár gcuid saoránach, mar aon le bheith le feiceáil ar chomharthaí, agus i litríocht. Dearbhaítear freisin, go gcoinneofar súil ghéar ar dhán na teanga i dTuaisceart Éireann, nó is toradh nádúrtha é sin ar na socruithe idirnáisiúnta a ceangladh idir an dá chuid dár dtír, ar na mallaibh.
“An dá arm aigne”
Tá líofacht sa Bhéarla tábhachtach freisin i saol an náisiúin seo, agus chuige sin, agus dá bharr sin, leanfar ar bhéim a leagan ar an dátheangachas, ach amháin a thuiscint, nach i gcónaí a d’oirfeadh polasaí dá leithéid do na ceantracha Gaeltachta. Ach sin uilig ráite, admhaítear go mbraitheann todhchaí na teanga ar dhaoine a roghnóidh, go cinnte, ar leas a bhaint as na deiseanna a chuirfidh an Rialtas ar fáil dóibh, tríd an Straitéis seo.
Ní gá a dhearbhú anseo, go mbunaítear an straitéis uilig seo ar an méid a dlitear i mBunreaht Éireann, in Airteagal 8…”Ós í an Ghaeilge an teanga náisiúnta is í an phríomhtheanga oifigiúil í”. Níor chóir dearmad a dhéanamh de sin, nó is cinnte go seasann stádas dlithiúil na teanga náisiúnta, go huile is go hiomlán, ar a bhfuil reachtaithe ansin i mBunreacht Éireann.
Spriocanna cinnte
Tá mé cinnte, go mbeidh an-toradh ar an Straitéis Fiche Bliain seo, ach ag an am gcéanna, bheadh duine ag súil go leagfaí síos an dátheangachas mar sprioc do Dháil Éireann freisin, sa chaoi is go mbeifí ag súil go sroichfeadh obair an Oireachtais spriocanna cinnte, chomh maith le duine. Rud eile a mbeifí ag súil leis, nó go leagfaí síos spriocanna áirithe do thréimhsí áirithe i rith an scór bliain sin. Ní leor go ndéarfadh an Rialtas go ngríosfaí an pobal le seo, siúd, agus eile, a dhéanamh, agus gan am faoi leith a lua, le seo, siúd, nó eile, a thabhairt chun críche. Féach mar a leagann an IMF spriocanna áirithe síos i gcás aisíoc na n-iasachtaí a thug siad don Rialtas s’againne, ní hé sin amháin é, ach tá socraithe acu teacht chugainn chuile mhí, le féachaint chuige, go mbeadh na spriocanna sin sroichte againn. Sin an cineál ruda atá i gceist agam sa chomhthéacs seo freisin. Ach sin uilig ráite, caithfear an t-ath a mholadh mar a fhaightear. Leor nod don eolach!
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Arbh fhiu an Tairbhe an Trioblóid?
(This week we take a look at the vision of the “Éirí Amach” people)
Ceist ?
Nach minic a fhiafraítear, arbh fhiú an tairbe an trioblóid? Chuala mé an cheist sin á cur, ar na mallaibh, i gcás Éirí Amach na Cásca, 1916. Leis an gceist sin a shoiléiriú, agus a chur ar bhealach intuigthe, is é atá i gceist nó ar díoladh luach ró-ard ar an saoirse a baineadh amach don tír seo, trí chogaíocht agus tríú chruatan thar bhlianta fada léanmhara. Is dócha gur chóir dúinn uilig an cheist sin a chur orainn fhéin agus muid ag druidim go formhothaithe, do-stoptha, i dtreo chomóradh céad an Éirí Amach chéanna sin.
Advantages and Disadvantages
Leis an gceist sin a fhreagairt go macánta, ba chóir dúinn breathnú ar na buntáistí, agus ar na míbhuntáistí a baineadh as an saoirse sin a saothraíodh dúinn Ar éirigh leis na daoine sin, a bhfís a chur i gcrích? Leis an gceist sin a fhreagairt, ba chóir dúinn breathnú ar an bhfís, le fáil amach, cén cineál físe a spreag chun gnímh iad. Is dócha go bhféadfá a rá gurbh í an tsaoirse fhéin bun agus barr a bhfíse, nó gan an saoirse chéanna sin, tuigeadh dóibh, nach mbeadh ar a gcumas aon dul chun cinn mar chine a dhéanamh. Bheadh fíoradh a bhfíse doshroiste, agus gan ann feasta ach aisling gan rath. Ar éirigh leo an tsaoirse sin a bhaint amach? D’fhéadfá a mhaíomh gur dhein, bíodh gur fágadh cuid den tír mar a bhí. Tuigeadh do lucht an Éirí Amach go mbeadh siad ar mhuin na muice ach fáil réidh leis na Sasanaigh. Dá n-éireodh leo sin a dhéanamh bheadh tír na bhfuíoll curtha ar fáil acu, mar bheadh ar a gcumas tál ar a muintir fhéin gan bacaint feasta le forlámhas na nAllúrach. D’éirigh leo sin a dhéanamh ar feadh roinnt mhaith blianta. Ach i ndeireadh na dála, cailleadh roinnt áirithe den neamhspleáchas céanna sin, agus faoi láthair, tá muid faoi smacht lucht an airgid arís, nó tá ár saoirse eacnamaíochta caillte againn. Ach sin uilig ráite, admhaithe, beidh saoirse againn fós trí hobair chrua na muintire s’againne, mar beidh ar ár gcumas fáil amach as an scraith ghlugair seo ina bhfuilmuid gafa. Sea, tá fís na saoirse céanna sin dár spreagadh chun tosaigh fós.
Athbheochan na Teanga
Sa dara cuid den bhfís, bhí sé d’aidhm ag lucht an Éirí Amach seanteanga na nGael a chur á labhairt inár measc arís. Tuigeadh dóibh, nárbh fhál go haer é a leithéid a thabhairt i gcrích, nó i ndáiríre, is dócha gur cheap siad nach mbeadh le déanamh acu ach tosú á múineadh sna scoileanna, agus i gcionn roinnt áirithe ama, bheadh Gaeilge ag chuile shaoránach, agus ansin chuirfeadh acht na Dála chuile dhuine ag Gaeilgeoireacht gan dua ar domhan! Cuireadh an teanga á múineadh sna scoileanna, agus ar ball, nuair a tuigeadh gur chóir go mbeadh Gaeilge ag chuile dhuine sa tír, cuireadh ar a súile dóibh, nárbh ionann an dá rud in aon chor. Bhí roinnt áirithe Gaeilge ag chuile dhuine, geall leis, ach níor leor sin le Gaeilge a athchur mar theanga labhartha i measc na ndaoine. B’fhéidir, i dtosach báire, nuair a tuigeadh go ndéanfadh na scoláirí óga an beart, b’fhéidir gurbh ansin a deineadh an botún, nó b’fhéidir gurbh é a theastaigh nó gnó na tíre, ó bhun go barr, a dhéanamh trí Ghaeilge, agus gan a bheith ag brath ar na páistí lenár ngnó a dhéanamh dúinn, mar nach féidir ceann críonna a chur ar ghuaillí óga! Ach fillfidh mé ar an ábhar seo arís, i gcionn tamaill, le breathnú ar an gcineál sochaí a d’fhás as fís úd an Éirí Amach. Mar fhocal scoir, is dócha go bhféadfá a rá, gur beag duine sa tír adéarfadh, sa lá atá inniu ann, nárbh fhiú an tairbhe an trioblóid.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
‘The Inniskeas’
.
Amongst Our Own – I gCeartlár ár nDaoine…..Céadchló….2016
le Tomás Bán O’Raghallaigh.…………………………………………………€30.00
.
Peadar Bairéad
Scéal Inis Cé
Rugadh agus tógadh mé fhéin in aice na farraige in Iorrras Domhnann i gContae Mhaigh Eo, agus is cuimhin liom fós an chéad uair a leag mé súil ar oileáin draíochta Inis Cé agus iad ina luí go socair, sásta, amuigh ansin ar imeall na mara móire faoi mar a bheadh míolta móra mara ag ligint a scithe ar an bhfoscadh in aice an chósta. Ba ghearr áfach, gur chuir m’athair ar an eolas mé nuair a mhínigh sé dhom nár mhíolta móra iad sin ach oileáin áille Inis Cé. Ón lá sin amach, ba chuid dílis de throscán m’aigne iad na hoileáin chéanna sin agus fiú sa lá atá inniu fhéin ann, níl le déanamh agam ach mo shúile a dhúnadh leis an radharc sin a dhathú athuair ar scáileán mo chuimhne, agus feicim go soiléir na hoileáin ghorma úd, feistithe ansin ar imeall na spéire goirme, siar ó dheas uaim. Ach ní chuige sin atá mé an iarraidh seo, nó ba é an rud a chuir ag tochrais ar an gceirtlín sin mé nó an leabhar breá sin le Tomás Bán Ó Raghallaigh faoi na h‘Inniskeas’, na hoileáin draíochta úd Inis Cé. Seo an chéad leabhar ó dhuine de bhunadh Inis Cé, faoi na hOileáin agus faoi shaol is faoi shaothar mhuintir na nOileán sin. Déanann an t-údar tagairt freisin do mhuintir Pharáiste na Cille Móire, nó nár chuid den pharáiste sin iad pobail Inis Cé? Ní call dom a rá go bhfuil dhá oileán idir chamáin againn anseo, Inis Cé Thuaidh agus Inis Cé Theas. Ní hé seo an chéad uair agamsa píosaí a scríobh faoi na hOileáin chéanna sin, faoi ‘Chaor’ Inis Cé’, faoi ‘Naomhóg Inis Cé’, agus faoi Bháthadh mór Inis Cé sa bhliain 1927, faoin chaoi ar tréigeadh na hOileáin sin sna luath triochaidí, agus faoin chaoi ar socraíodh bunús a bpobal sna bailte, Glais, agus Tamhain na hUltaigh, (Surgeveiw), ar ghob theas Leithinis an Mhuirthead.
An tÚdar
Rugadh agus tógadh an t-údar, Seán Bán O’Raghallaigh, i Surgeview, cóngarach don bhFód Dubh, sa bhliain 1952, agus is iaroibrí de chuid Éircom é, a bhfuil cónaí air faoi láthair i mBéal an Átha, é pósta le Anne Keane, ó Surgeview freisin, agus cúigear de mhuirín orthu. Chuir Tomás suim, agus dhá shuim, óna óige i leith, i seanchas a mhuintire, agus chuala sé an-chuid scéalta le linn a óige ó dhaoine ar chuid de phobail na nOileán iad. Sa tslí sin, bhailigh sé an-chuid eolais faoin bpobal ar díobh é, agus cuireann sé an t-eolas sin ar fáil go fial, flaithiúil, dúinn anois, i mBéarla, sa leabhar breá substaintiúil seo faoi na h‘Inniskeas’.
Ach le filleadh ar na hOileáin agus ar an leabhar seo. Deir an t-údar linn go raibh thart ar leathchéad clann i bpobail na nOileán, tráth thréig siad dúiche a sinsir sna luaththriochaidí. Labhraíonn an t-údar i dtosach, faoi Logainmneacha, agus ansin faoi na hOileánaigh, agus faoi “na chéad daoine a d’áitigh Inis Cé”, thart ar 1760, faoi mar a d’inis a mháthair dó agus é ina ghasúr ag fás suas i Surgeview. Fuair sé an-chuid scéalta freisin faoi na seanlaethe, ó dhaoine a rugadh agus a tógadh ar na hOileáin, nuair a bhí pobail na nOileán faoi bhláth. Labhraíonn sé faoi stair na dúiche uilig, agus faoin chaoi ar deineadh forbairt ar bhóithre agus ar bhailte ann. Scríobhann sé faoi stair na dúiche, agus faoi mar a chuir líonadh agus trá chúrsaí náisiúnta isteach ar shaol agus ar shaothar na bpobal sin. Tá cur síos le fáil ón údar freisin, ar logainmneacha na dúiche, agus faoin seanchas a ghabhann lena mbunús, faoi ‘Thobar Dheirbhile’, faoin ‘bhFál Mór’, faoin ‘dTúr a tógadh i nGlais’, faoi ‘Ghlún an Asail’, faoi thithe galánta sna dúiche timpeall, agus faoi thuilleadh dá leithéid.
Pictiúir agus Léirscáileanna
Is breá suimiúil iad na pictiúir atá le feiceáil againn, ar na leathanaigh ó 150 go dti 169, agus na léirscáileanna ar na leathanaigh ó 170 go dti 173, mar a dtugann sé suíomh na dtithe agus na dteaghlach eagsúil ar Inis Cé Thuaidh agus ar Inis Cé Theas. Ar leathanach 173 tugann sé léarscáil eile dúinn ina léiríonn sé dúinn suíomh thithe na dteaghlach ó na hoileáin faoi mar a socraíodh iad i nGlais, agus i dTamhain na hUltaigh, sna luaththriochaidí. Ansin tá píosa breá le fáil faoi shloinnte na ndaoine a d’áitigh na hOileáin agus na dúiche timpeall, thart ar an am sin. I measc na Sloinnte sin tá Bairéadaigh, Breathnaigh, Gáchánaigh, Maoineachánaigh, Muineachánaigh, Croithínigh, Raghallaigh, agus tuilleadh. Ní gá a rá, gur spéisiúil a bhfuil le rá ag an údar faoi na clanna áirithe sin.
Agus le críoch a chur lena scéal, tugann an t-údar cupla ábhar spéisiúil eile dúinn i ndeireadh an leabhair dea-dheartha, dea-thaighdithe, dea-scríofa, seo, agus sin iad Amhráin Inis Cé, agus Tairngireachtaí Bhriain Rua Uí Chearrbháin, agus chomh maith leo sin, tá ainmneacha an deichniúir iascaire a cailleadh oíche an ochtú lá fichead de Mhí Dheireadh Fómhair 1927, agus píosa beag fúthu, le fáil ar na leathanaigh ó 485 go dtí 487. tá an píosa seo mar chloch phréachain ar an scéal ar fad, faoi mar a bheadh inscríbhinn ar leacht na n-iascairí a cailleadh i ’27, ainmneacha atá le fáil againn freisin, ar an leacht a thóg deoraithe Gael, ó Denver Colorado, go gearr ina dhiaidh sin. Cuireann an t-údar críoch lena scéal i gCaibidil a Seacht, le Tairngreacht Bhriain Rua. Ní call dom a rá, go mbíodh eolas ag chuile Iorrasach ar na Tairngreachtaí céanna sin, sea, agus bhíodh siad de ghlan mheabhair ag roinnt áirithe daoine. Nuair a tharlaíodh aon rud neamhghnách, deireadh duine eicínt, “Nach raibh sin ráite i dTairngreacht Bhriain Rua?
Is iontach go deo an méid eolais faoina bhunadh fhéin, na Raghallaigh, agus
faoi bhunadh a dhúiche, atá bailithe, agus leagtha os ar gcomhair, ag Tomás Bán Ó Raghallaigh sa leabhar seo. Tá mé ag ceapadh, go gcuirfidh daoine fáilte is fiche roimh an leabhar breá seo faoi Oileáin dearmadtha Iorrais, nó díríonn an leabhar seo tóirse an taighde, ar deireadh thiar thall, ar Inis álainn Cé.
Cuimhní a dúisíodh
Ní gá a rá gur chuir mé fhéin spéis faoi leith sa leabhar seo, mar is Iorrasach go smior na gcnámh mé fhéin, agus chomh maith le sin, tá an-eolas le fáil faoi na Bairéadaigh ann, agus taobh amuigh de sin ar fad, tá tagairt do bheirt aintín liom, le fáil ann, agus sin iad Maggie Monaghan a phós Micheál Mac Pháidín, oileanach, agus Judy Monaghan a phós Jack Gaughan ón Tearmann, beirt a thagadh ar chuairt chugainn anois is arís, agus beirt a mbíodh fáilte i gcónaí rómpu sa teach s’againne, agus fad a théann mo chuimhne anois, gaeilgeoirí líofa ba ea an bheirt acu. Sea, agus chomh maith le sin, ba mhinic a thugamarna cuairt ar theach na nGáchánach ar an Tearmann, tráth mbíodh muid ag déanamh Turas Thobar Dheirbhile ar an bhFál Mór fadó. I dtús an Fhómhair a théimis ar an oilithreacht bhliantúil chéanna sin, de ghnáth, agus bhínnse im phíolóta, ag tiomáint an asail do mo Mham, nó nach fearr marcaíocht ar asal nó coisíocht dá fheabhas! Bhuel! sin cuid de na cuimhní a dhúisigh an leabhar seo faoi ‘na hInniskeas’ sa chroí istigh ionnam. Ní gá a rá, go mbeidh tóir agam ar an leabhar céanna sin, go rialta, as seo amach.
Céard fútsa, a léitheoir?
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Urscéalaí den scoth
.
.
The Associate..………………..céadchló…………..2009
le
John Grisham…………………………………………..£18.99
Seo an t-aonú úrscéal fichead ó pheann líofa an údair ildánaigh Mheiriceánaigh seo, agus tá’s ag madraí an bhaile fhéin, nach scríobhann an t-údar seo ach leabhair mhór-ráchairte, leabhair a bhaineann clú agus cáil domhanda amach dá n-údar, ó cheann ceann na cruinne, nó nach mbíonn blas na taighde, agus boladh na scile, ar chuile leabhar a leagann sé os ár gcomhair amach. Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad phíosa a scríobh mé faoi leabhair an údair seo, nó déanta na fírinne, scríobh mé píosa faoi chuile cheann acu, nó caithfidh mé a admháil, gur chuir mé suim, agus dhá shuim, san údar seo, ó thosaigh sé ag scríobh. Údar é, John Grisham, a bhfuil bunús a chuid leabhar bunaithe ar an dlí, agus ní taise don leabhar seo é. Rinne sé cupla iarracht ar ábhair eile a tharraingt chuige fhéin, i leabhair cosúil le, Playing for Pizza; A Painted House; Skipping Christmas; agus Bleachers; agus bíodh go bhfuil na leabhair chéanna sin spéisiúil go maith, ag an am gcéanna, níl an teannas, nó an dúthracht, nó fiú an dáiríreacht chéanna, ag baint leosan, is a bhaineann leis an gcuid eile dá shaothar. Ní gá dhom na leabhair eile a lua anseo, nó nach cuimhin le chuile dhuine agaibh, The Firm; The Pelican Brief; The Appeal; agus na cinn eile, ar liosta le háireamh iad uilig a lua anseo.
Leabhar lán teannais
Ach nach bhfuil sé thar am agam, tagairt a dhéanamh don leabhar atá idir chamáin againn anseo, “The Associate”, an leabhar is déanaí ó pheann an Grishamaigh.
Tosaíonn an scéal seo le príomhcharachtar an leabhair, le hOiliúnóir Pheil Chise ar an taobhlíne, ag breathnú ar a fhoireann ag imirt go holc, agus an bua in áirithe, cheana féin, ag a gcéilí imeartha. Seo Kyle McAvoy, a bhfuil dhá bhliain caite anois aige i mbun an ghnó seo, agus i ndáiríre, ní go ró-mhaith a d’éirigh leis diallait a bhualadh ar scileanna an Oiliúnóra, agus anois, tá socraithe aige éirí as an gceird seo agus a aire iomlán a dhíriú ar an gCúrsa Dlí atá idir chamáin aige i Scoil Dlí Yale, mar a bhfuil sé ina eagarthóir ar Iris ghradamach Dlí na Scoile sin. D’fhan sé go dtí gur cuireadh críoch oifigiúil leis an gcluiche, agus ansin, tar éis dó comhghairdeas a dhéanamh le hOiliúnóir na Foirne eile, agus lena imreoirí fhéin, d’éirigh leis éaló amach as an gCúirt Imeartha trí chúlbhealach, ach má dhein fhéin, nuair a shroich sé a charr, bhí ansin roimhe, fear a raibh cuma lorgaire air.
Bonn an Lorgaire
Bhain an t-é sin bonn as a phóca. Theaspáin do Kyle é, agus b’fhollas uaidh sin, go mba dhuine den FBI é, nó ba é adúirt an bonn nó, “Bob Plant, FBI.” Ba ghearr an mhoill go raibh leathbhádóir an Lorgaire seo ar an bhfód, agus Nelson Ginyard ab ainm dósan, nó b’in a bhí scríofa ar a bhonn seisean. Sin mar a chuirtear tús leis an scéal seo. Agus ní call dom a rá, go ndúisíonn an tús sin giorria na fiosrachta ionainn. Agus ar baillín beag, feictear dúinn, go bhfuil ar chumas an Oifigigh seo cupbard a óige a oscailt do Kyle bocht. Ba é an scéal a bhí le hinsint ag an Oifigeach seo nó go raibh scéal le plé acu le Kyle, scéal faoi eachtra a tharla, blianta roimhe sin, nuair a bhí Kyle agus a chairde ag freastal ar Ollscoil Duquesne. Féach mar a chuir Ginyard é…
“Duquesne University. Five years ago. Drunk frat boys and a
Girl.”
Dúirt Kyle leo go raibh na póilíní sásta, ag an am, nach raibh aon fhianaise acu leis an dlí a chur ar Kyle, nó ar a chairde, agus dá bhrí sin, ní dheachthas chun tosaigh leis an gcúis ina gcoinne.
Cat sa mhála!
B’fhéidir é, arsa na hOifigigh, ach tá an fhianaise ar fáil anois i bhfoirm fístéipe comhaimseartha, ach má sea fhéin, má thagann tú leis an scéal seo a phlé le hOifigeach eile, le Bennie Wright, beidh ar do chumas cos i bpoll a chur leis an gcúis dlí seo, go deo.
Casadh ar a chéile iad uilig, an oíche sin, agus tar éis do Kyle breathnú ar an bhfístéip, tuigeadh dó, nach raibh an dara rogha aige ach déanamh mar a dúradh leis, sé sin, dul isteach mar Chomhpháirtí, nó mar Associate, le Comhlacht ollmhór Dlí, le “Scully and Pershing”, agus ó tharla go raibh an Comhlacht sin ag feidhmiú thar cheann Tionsclóra ollmhóir, bheadh ar chumas Kyle doiciméid leochaileacha a ghoid, agus a thabhairt do Bhennie agus a lucht leanúna. Ghlac Kyle leis an dtairiscint sin, ach nárbh é rogha an dá dhíogha aige é? Ó tharla go mba é Kyle an Mac Léinn Dlí ba chumasaí i Scoil Dlí Yale, ag an am, bhí sé éasca go maith aige post a fháil le “Scully and Pershing”, agus uaidh sin amach, sa scéal, caitheann sé a dhúthracht, agus a chuid ama, ag iarraidh fuascailt na faidhbe sin a fháil.
Fadhb le scaoileadh
Conas a d’fhéadfadh sé éaló as an ngaiste ina raibh sé i sáinn ag Bennie? Ach ní raibh sé éasca an fhadhb chéanna sin a scaoileadh, nó ba ghlice é Vinnie ná mála sionnach, agus chomh maith le sin, tuigeadh do Kyle, faoin am sin, nach raibh baint ar bith ag Vinnie, nó ag a chairde, leis an FBI, nó le haon arm oifigiúil Stáit eile, ach oiread, agus dá bharr sin, tuigeadh dó, go raibh a spiairí iomadúla timpeall air, chuile bhabhta, agus tuigeadh dó freisin, go raibh gléasanna éisteachta, agus gleasanna féachana, feistithe acu i dteach agus i gcarr Kyle, ach níor lig Kyle faic air, sa chaoi go mbeadh ar a chumas dallamullóg a chur ar Vinnie is a chairde.
Ar an gcnámharlach sin a chrochann Grisham a scéal, agus caitheann sé a dhúthracht ansin, ag iarraidh feoil a chur ar an gcnámharlach céanna sin.
Ar éirigh le Kyle an lámh in uachtar a fháil ar Vinnie, agus ar a chairde? nó ar theip air sa bhfiontar sin. Cluiche báis nó beatha a bhí idir chamáin aige, agus ba mhaith a thuig sé sin, nuair a rinneadh duine dá chairde Ollscoile a dhúnmharú.
Faigh agus Léigh
Ach, más spéis leatsa freagra na gceisteanna sin a fháil, tá faitíos orm, go gcaithfidh tú an leabhar seo a fháil, is a léamh, duit fhéin. Níl le rá agamsa faoin scéal, ach go gceapaim nach mbeidh a chathú sin ort. Ní raibh mé fhéin iomlán sásta leis an gcaoi ar chríochnaigh an t-údar an scéal seo, ach ag an am gcéanna, luíonn an críoch le réasún, agus ní théann sé i gcoinne fianaise, nó fírinní, an scéil.
An-leabhar, an-léamh, an-chur chuige. Is deacair an leabhar seo a chur uait, go dti go mbeidh an deoir deiridh den scéal diúgtha agat.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
__W_BOBO___môà_____H_R_H_H_H_H_H_H__________________________________mó`_____________H_____________mód___________________môÈ__@_________________________________________________________________________________________________(_____
English 
Gaeilge