by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Grisham chugainn arís
.
Calico Joe…………céadchló..……….2012
By
John Grisham.……..………………..€20.40
.
Cúis Ríméid
Ní raibh mé ag súil le leabhar eile ón údar ildánach seo chomh luath sin, agus mar sin, nach orm a bhí an ríméad nuair a chonaic mé an leabhar nua seo, Calico Joe, ar sheilp an tsiopa leabhar, an lá cheana, agus bíodh go raibh mo dhóthain d’ábhar léitheoireachta i mo leabhragán agam, cheana féin, ag an am gcéanna, ní fhéadfainn dul thar an leabhar seo gan é a cheannacht, sa chaoi go mbeadh lón léitheoireachta agam do lá na coise tinne. Ba é cúis a bhí le sin nó gur tharla go bhfuil chuile leabhar leis an nGrishamach léite agam, go nuige seo, agus toisc nach maith liom nós a dhéanamh, nó nós a bhriseadh, agus freisin, ó tharla go raibh lacáiste de bhreis is ceithre Euro le fáil sa tsiopa áirithe sin, cheannnaigh mé ar an toirt é. Chuir mé an leabhar, a bhí idir chamáin agam ag an am, ar leataobh, agus dhírigh mé ar ‘Chalico Joe’, láithreach bonn.
Cúrsaí Dlí agus Cúirteanna
Anois, mar is eol daoibh uilig, bunaíonn Grisham a leabhair uilig, geall leis, ar chúrsaí dlí agus cúirteanna, agus ní théann sé thar na teorainneacha sin amach, ach go fíorannamh. Rinne sé sin i gcás cupla leabhar, leabhair ar nós ‘A Painted House’, ‘Playing for Pizza’ agus ‘Skipping Christmas’ freisin, is dócha. Seo ceann eile de na heisceachtaí suimiúla sin, nó cúrsaí Baseball atá ag dó na geirbe aige san úrscéal taitneamhach, inchreidte, seo. Cuireann an t-údar tús lena leabhar le ceacht a thabhairt dá léitheoirí uilig ar dlíthe agus ar nósanna an chluiche chéanna sin. Féach mar a chuireann an t-údar fhéin é ina réamhrá mínithe….
“Over a long publishing lunch in London, I realised that my British friends, while enjoying the story of Calico Joe and grasping most of it, did not understand the game of baseball and were baffled by its terminology.”
Leis an scéal sin a leigheas, scríobh an t-údar aiste de 5,000 focal, ag iarraidh an bhearna sin a líonadh dúinn agus tar éis dúinn an aiste sin a léamh, ba chóir go dtuigfimis téarmaí ar nós, ‘home plate’, ‘pitcher’s mound’, ‘a bunt’, ‘home run’, ‘bean ball’, agus tuilleadh mór eile lena gcois sin.
Calico Joe
Cuireann an t-údar a phríomhcharachtar, Joe Castle, laoch na coitiantachta, i mBaseball, sa bhliain 1973, in aithne dúinn. Bí ag caint ar imreoir den scoth, b’fhearr go mór fada ná sin é, Joe Castle, nó Calico Joe, faoi mar a thugtaí air, ag an am, toisc gurbh as Calico Rock dó, baile beag gleoite in Arkansas . Ba bheag imreoir baseball riamh a d’fhéadfá a chur i gcomórtas le Joe s’againne, de réir an scéil seo.
Trí Phaul Tracy a chuirtear bunús an scéil in ár láthair, agus ba é, mac Warren Tracy an Paul sin. Imreoir aitheanta eile baseball ba ea an Warren sin, ag an am. An bhliain sin bhí Calico Joe ag buachan thall agus abhus, roimhe agus ina dhiaidh, agus bhí cosúlacht ar an scéal go mbuafadh a fhoireann, na ‘Cubs’ chraobh na bliana sin. Imreoir órga ag foireann na ‘Cubs’ ba ea Joe. Anois, tharla an bhliain chéanna sin, go raibh athair Phaul, sé sin Warren Tracy ag imirt, mar theilgeoir, nó ‘Pitcher’, leis na New York ‘Mets’, agus faoi mar a tharlaíonn in úrscéalta, tharla i ndeireadh na dála, go raibh an bheirt chéanna seo ag imirt i gcoinne a chéile, nuair a bhí Joe ina shlacaí agus Warren ina theilgeoir. Ag pointe áirithe, tuigeadh do Warren go raibh sé in am aige ceacht a mhúineadh don ngasúr óg, leithleach, seo, a raibh a ainm inairde i measc lucht leanúna Baseball, ar fud na tire, agus nuair a fuair sé an deis chuige, chaith sé an ‘Bean Ball’. Anois, séard tá sa ‘Bean Ball’ nó liathróid Baseball a chaithtear, agus luas lasrach faoi, d’aon ghnó, leis an slacaí a bhuaileadh san aghaidh, lena chur ó rath, sa chluiche sin. Caitheadh an ‘Bean Ball’ agus leis an liathróid sin, cuireadh críoch obann le réim ghlórmhar Chalico Joe mar imreoir, agus chomh maith le sin, cuireadh críoch obann freisin, le cáil Warren Tracy, mar teilgeoir Baseball leis na Mets.
Tar éis triocha bliain…..
Anois, triocha bliain níos déanaí, tá Warren i mbéala báis, ailse air, agus ó tharla nár labhair sé fhéin agus Calico Joe focal lena chéile i rith an achair fhada sin, déantar iarracht ar an mbeirt sin a thabhairt le chéile, le críoch a chur leis an bhfaltanas a tharla eatarthu i Séasúr glórmhar Baseball úd na bliana 1973. Anois, níl fúm dul níos fuide leis mar scéal, agus má theastaíonn uaitse a fháil amach céard a tharla ina dhiaidh sin, caithfidh tú an leabhar spéisiúil seo a fháil, is a léamh, féachaint ar tháinig an bheirt úd le chéile, i ndeireadh na dála, agus cén chaoi ar éirigh leo críoch inchreidte a chur lena scéal céasta, brónach, daonna. Tá mé cinnte, go mbainfidh tú taitneamh agus pléisiúr as an scéal corraitheach, dosháraithe seo.
Sárscéal eile ó chleite ildánach an mháistir………………..
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Memories!
Biodh go bhfuil an Nollaig imithe faoi seo, agus gur fada uainn i anois, ni hionann sin is a ra nach bhfilleann cuimhni an tSeasuir Bheannaithe sin orainn go rialta. Agus o tharla nar eirigh liom mo smaointe a chur in bhur lathair roimh an Nollaig fhein, tuigeadh dom narbh olc an smaoineamh cuid de na cuimhní sin a bhreacadh sios daoibh in Alt na seachtaine seo.
Mar sin, a chairde, tagaigi liom siar ar bhóithrin na smaointe, le spléachadh a thabhairt ar Nollaigí a chaitheamar, fadó.
Caithfidh mé a rá, nach ró-shoiléir atá na cuimhní céanna sin anois, bíodh go bhfuil siad ransaithe agam, minic go leor, leis na scórtha blian anuas. Ní féile a bhí sa Nollaig againne thiar in Iorras agus mise ag fás aníos ansin. Níorbh ea muis! nó ba Shéasúr é. Séasúr na Nollag, séasúr a mhair ó thús Mhí na Nollag go dtí Lá Chinn an Dá Lá Dhéag. B’in an Nollaig, faoi mar a thuigeamarna í. Sea, agus d’aithneofa ar chuile shórt, ó thús Mhí na Nollag, go raibh an Nollaig chugat. Thosaíodh muide, páistí, ar an gcúig mhíle “Áibhé” a rá idir an chéad lá de Mhí na Nollag, agus Oíche Nollag, nó ba é a chreideamarna, ag an am, nó dá gcríochnófá an cúig mhíle sin, go bhfaighfeá do mhian, mian ar bith a shantaigh do chroí istigh, ach í a lorg ag an Aifreann, Maidin Lae Nollag.
Shopping
Ní hé anois go mbíodh na Mamanna agus na Daideanna ag dul ar eitleáin go Nua Eabhrac, ag ceannacht na Nollag, nó ag ceannacht earraí go tiubh ar an idirlíon, agus iad ag stócáil don Séasúr a bhí rompu amach. Níorbh ea muis, nó ní raibh fáil ar eitleáin, nó ar idirlíon, ag an am. Ba earraí iadsan, a bhí folaithe fós ó radharc daoine, i scamall tiubh an todhchaí. Ach mura raibh deis acu dul ag siopadóireacht, faoi mar a dhéanann Mamanna agus Daideanna an lae inniu, bí cinnte go mbíodh súil in airde acu ar Mhargadh Mór na Nollag, a thionóltaí i mBéal an Mhuirthead, ar an Satharn roimh Nollaig, chuile bhliain. Ag an Margadh Mór sin, bhíodh fáil ar chuile shórt a bheadh riachtanach do chomóradh na Féile. Agus cá bhfágfá Aonach Mór na Nollag, a bhíodh ar siúl sa mbaile céanna sin, ar an gCúigiú Lá Déag de Mhí na Nollag, nó ba ag an Margadh agus ar an Aonach sin a dhéantaí díol agus ceannacht na Nollag. Bhíodh fear an tí ag iarraidh, b’fhéidir, earra eicínt a dhíol ar an Aonach sin, le pingneacha a shaothrú, ionas go mbeadh a dóthain pingneacha ag bean an tí leis an Nollaig a cheannacht, sea, agus chaithfeadh duine a rá, go raibh ceannacht bréagán, nó féiríní, d’óg nó d’aosta, síos fada go leor ar liosta a tosaíochtaí! Ní hionann sin is a rá, nach ndéanfaí a leithéid, dá bhféadfaí na pingneacha chuige sin a spáráil. Bhíodh gé mhór, phlucach, na Nollag, roghnaithe cheana féin, agus a fhios ag ‘cuile dhuine sa timpeall cén ghé a bhí daortha, ach amháin ag an ngé bhocht fhéin!
The Special Spirit
Ní i bhfeabhas a bhíodh an aimsir ag dul, an tráth sin bliana, ach leis an chaoi a raibh chuile dhuine ag súil leis an Nollaig, ba bheag am a bhí acu le díriú ar an aimsir, ach mar sin fhéin, bheadh a fhios ag madraí an bhaile fiú, go raibh goimh san aimsir chéanna sin, agus go raibh sioc agus sneachta á dtuar do na laethe a bhí rompu amach.
Ach ba é tús na Nollag i ndáiríre nó Oíche Nollag. B’in an tráth a thabharfadh duine ar bith faoi deara, go raibh an feitheamh fada i ndáil le bheith thart, agus go raibh muid ar thairseach na Féile Móire fhéin. Thabharfá an fustar agus an brostú faoi deara gach áit sa timpeall. Bhíodh maisiúcháin á gcur suas, coinle á gceannacht, sea, agus nach mbíodh an corr-shlam péinte, agus aol-datha, á chur ar dhoirse, ar fhuinneoga, agus ar bhallaí.
Final Preparations
Ach, más fada fhéin an tráthnóna, tagann an oíche, agus ba é an dála céanna ag Oíche Nollag é. Tráthnóna cruógach, gnóthach, draíochta, ba ea an tráthnona sin. Cácaí milse á bhfuineadh agus á mbácáil, gaineamh a scaipeadh ar an urlúr le gile a leathadh sa teach, coinle á lasadh, agus á gcur sna fuinneoga, béile na hoíche a ghléasadh, stocaí á gcrochadh, gan focal as na páistí, ach iad ag súil le féiríní ina stocaí Maidin Lae Nollag. Agus bíodh go mbainfí taitneamh as béile na hoíche sin, gona cáca milis, níor dhada é, i gcomparáid leis an smaoineamh go mbeadh Daidí na Nollag fhéin ag teacht chucu i lár na hoíche sin. Anois, ba chóir a rá, nach mórán a d’fhágadh sé ag páistí an bhaile s’againne, ach nach mbíonn blas ar an mbeagán i gcónaí, bhuel! bhíodh sna seanlaethe, ar aon nós!
Excitement!
Léadh chuile shagart trí hAifreann maidin Lae Nollag, agus théimis chuig an chéad cheann, ar a hocht a chlog ar maidin. Lampaí fearraibín ag scaoileadh solais bhuí uathu timpeall an tséipéil. An Altóir faoi bhrat choinle lasta. An Beithilín socraithe ansin, taobh istigh de na Ráillí, agus páistí an pharáiste sa timpeall, iad ag baint na sál dá chéile ag iarraidh radharc a fháil ar Iosagán fhéin ina luí ar an tuí. Ar ball, nuair a thagadh an Sagart Paráiste amach ar an altóir, is beag nach mothófá to raibh an Chúirt Neamhaí ina suí inár measc, agus an naofacht ar an bhfód, le chuile Chríostaí sa tséipéal a bhá ina taoide.
Ite Missa Est!
Sruth Laidine ón sagart naofa. Coinle agus lampaí ag caochadh súl ar an bpobal. An Chomaoin Naofa á dáileadh. “Ite Missa est!” Scaoileadh an pobal saor. Abhaile leo, agus chuile dhuine acu ag smaoineamah ar an dinnéar a bheadh ar bord aige ar ball. Gé bhruite, gabáiste bog, bán, agus prátaí geala, plúracha, leata ar bord rompu amach ina bhféasta. Bia ríoga d’óg is d’aosta.
Ar ball, théadh muidinne, gasúir, amach ar thóir an dreoilín, nó nach mbeadh muid ag dul sa Dreoilín an lá dár gcionn, Lá ‘le Stiofán na gcloch.
Leor sin don bhabhta seo.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Saolaíodh Áilleacht Uafar
Peadar Bairéad
Mar a chonacthas dúinne é
Nuair a bhí mise ag fás aníos in Iorras na nIontas, i bhfichidí agus i dtriochaidí an ocrais, bhí cuimhne fós ag daoine ar Sheachtain na Cásca a Sé Déag, agus ar spriocanna, agus ar mheon, lucht stiúrtha an Éirí Amach céanna sin, ach faoi mar a tharla i gcás chuimhní na cosmhuintire ar eachtraí Chogadh na Saoirse, níor roinn na daoine fásta a smaointe fhéin linne, páistí, faoi na cúrsaí sin, Níor thug siad dúinne ach cuid Pháidín den mheacan, an rubaillín caol! Ach, ag an am gcéanna, bhí bealaí eile againn le teacht ar scéal sin an Éirí Amach. Bhí na meáin ann, cinnte, dóibh siúd a raibh teacht acu ar na foinsí eolais sin, ach inár gcás-na, ba ar éigean a bhí baint ar bith ag na meáin chéanna lenár saol laethúil. Ní raibh teilifís, nó raidió againn, agus i gcás na nuachtán, bhuel! ní raibh ach aithne súl againne orthu, nó ní raibh trácht ar na páipéir laethúla inár measc, agus fágadh muid ag brath ar na seachtaináin. Cinnte, léadh cuid de na daoine iad, rud a d’fhág an t-aos óg ag brath, beagnach go hiomlán, ar na scoileanna, le síol na saoirse a chur agus a leasú ina gcroíthe óga. Is cuimhin liom fós an Máistir Ó Cróinín, i Scoil Chill Mhór Iorrais, agus é ag insint scéal an Éirí Amach dúinne, é corraithe, aithris á dhéanamh aige ar thorann na ngunnaí éagsúla, agus ar mháirseáil na nÓglach trí shráideanna Átha Cliath. Rinne sé cur síos ar cheannairí an Éirí Amach freisin, agus chomh fada is a bhain sé leis-sean, agus linne freisin, ba naoimh ar thalamh iad na fir uaisle chéanna sin. Diaidh ar ndiaidh, ina dhiaidh sin, leath an scéal i measc na cosmhuintire. Ní gá a rá, gur chuir an lucht polaitíochta le craoibhscaoileadh an scéil chéanna sin freisin, go dtí go raibh an scéal i mbéal an phobail, ó cheann ceann na tíre. Bhí tráth ann, nuair a tugadh ómós dóibh siúd a sheas in Ard Oifig an Phoist, le linn an Éirí Amach, agus ar ball arís, tugadh an t-ómós céanna sin, geall leis, dá sliocht.
Ag dul le Sagartóireacht
Ar ball, chuaigh mé fhéin le sagartóireacht, agus fiú sna Cliarscoileanna, ar dhein mé fhéin freastal orthu, bhí síolta na saoirse ag péacadh freisin, agus ba ghnáth rud é go mbeadh Cumann Gaelach faoi lán tseol iontu, agus meas dá réir ar an dteanga, agus ar an náisiúntacht. ach mhair an meas a bhí agam ar aidhmeanna lucht an Éirí Amach, agus caithfidh mé a rá, go mbeidh suim, agus dhá shuim, agam sna cuimhneacháin a eagrófar le tine úd na saoirse a fhadú inár measc arís, nó caithfear a admháil, go bhfuil an tine chéanna sin beagnach imithe as, i láthair na huaire seo, ach nach deacair tine dá leithéid a choinneáil faoi lán tseol, thar thréimhse fhada?
Mhair díograis sin na hóige ar feadh tamaill, ach ansin, de réir a chéile, d’athraigh cúrsaí, agus ansin, tosaíodh ag cur na ceiste sin….’Arbh fhiú an braon fola’? Agus céard faoi aidhmeanna an Éirí Amach? Arbh aidhmeanna inbhainte-amach iad? Ceart go leor, bhí saoirse bainte amach ag cuid den tír, ach céard faoin gcuid eile den bhfís a samhlaíodh dóibh? Céard faoi athaontú na tíre? agus céard faoi athbheochan na teanga? Ba í athbheochan na teanga an lúb ba laige i slabhra na físe sin, agus bíodh gur cuireadh an Ghaeilge á teagasc i scoileanna an náisiúin i bhfichidí na haoise seo caite, níor tharla an mhíorúilt a chuirfeadh an teanga sin á labhairt ó cheann ceann na tíre arís. Diaidh ar ndiaidh, chaill na daoine a gcreideamh in athheochan na teanga, agus nuair a lagaíodh an lúb sin, lagaíodh an shalbhra ar fad. Mar sin, nach tráthúil gur eagraigh an tír na cuimhneacháin seo uilig don bhliain seo, nuair atáthar ag ceiliúradh chuimhne chéid an Éirí Amach.
Tuilleadh le teacht……………..
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Foclóir
an t-eiteachas, refusal; Ag ligint orainn, pretending; Teach na Scoile, the schoolhouse; sna preaba tintrí, like lightning; bhí se fánach aige, he failed; trácht, traffic; fianaise, evidence; tranglam tráchta, traffic tangle; i ndeireadh na dála, at long last; fóinín póca, mobile phone; déanta na fírinne, to tell the truth.
.
Ceist
Tharla go raibh tú i láthair nuair a tharla timpiste bóthair. Déan cur síos ar a bhfaca tú ar an ócáid sin. Sa bhfreagairt duit dean cur sios ar ait na timpiste, ce ba chuis leis, agus cen toradh a bhi ar an eachtra sin?
.
.
Timpiste a chonaic mé
.
.
Ní dhéanfaidh mé dearmad go deo na ndeor ar an dtimpiste a chonaic mé, agus mé ar mo bhealach abhaile ó Scoil na mBráithre anseo i gCill Áirne, tráthnóna inné. Thíos ag Coirnéal an Bhúistéara, cóngarach do Theach na Scoile a bhí mé, nuair a tharla sé. Chonaic mé fhéin gluaisteán mór dubh ag gluaiseacht sna preaba tintrí amach Bóthar an Phiarsaigh, ach má chonaic, ní fhaca an Máire Ní Riain nó a comrádaí é, nó bhí an péire acu ag siúl leo go socair sásta trasna an bhóthair, díreach ag an am gcéanna sin.
Nuair a bhí sé ró-dhéanach, chonaic tiománaí an Jaguar mór dubh iad. Luigh sé ar na coscáin, ach bhí sé fánach aige, nó bhí sé ró-chóngarach do na girseacha ag an am. Phléasc scréach na hadhairce, agus sianaíl chaointeach na gcoscán, ciúnas marbhánta na maidine, agus d’éirigh scamall toite ó ruibéar dóite na mbonn. Chuala mé fhéin scread scannraithe, chluas-phléascach, na gcailíní, agus ag an nóiméad céanna beagnach, chonaic mé an péire acu á gcaitheamh in airde san aer, faoi mar ba bhréagáin éadaigh iad.
Stop an gluaisteán i ndeireadh na dála. Bhailigh slua daoine timpeall. Stopadh an trácht. Bhí fóinín póca ag duine den slua, agus cuireadh fios láithreach ar na gardaí agus ar an otharchárr. Ba ghearr go raibh carr na ngardaí ar an bhfód, agus ní raibh moill ar bith orthusan dul i mbun a gcuid oibre. Triúr acu a bhí ann. Chuaigh duine acu le haire a thabhairt don bheirt a gortaíodh, agus thosaigh an bheirt eile ag tógáil toisí ansin ar an mbóthar, agus ag bailiú fianaise ón lucht féachana.
Ag an bpointe sin, chualamar sianaíl ghéar, léanmhar, an otharchairr, ag teacht in ár dtreo le luas lasrach. Stop siad san áit a raibh an garda i mbun na ndaoine gortaithe. Beirt a bhí ar an otharcharr, agus geallaimse dhuit é, nár chuir siad aon am amú, ach iad ag brostú leo ar a míle dhícheall. Scrúdaigh siad an bheirt a bhí sínte, lag, ar thaobh an bhóthair, thug siad instealladh an duine dóibh, lena bpian a mhaolú, agus ba ghearr go raibh an bheirt chéanna sin ar bord an othair cháirr, agus iad ag gluaiseacht sna preaba, ar a mbealach go dtí Ospidéal an Chontae, i dTra Li, , sea, agus garda ar ghluaisrothar os a gcomhair amach, ag déanamh slí dóibh trí thranglam trachta an tráthnóna.
Cuireadh an Jaguar mór dubh isteach ar thaobh an bhóthair, agus nuair a bhí chuile shórt ag ionad na tionóisce socruithe ag na gardaí, thógadar tiománaí an ghluaisteáin duibh leo, i gcarr na ngardaí. Bhí ráfla ag dul sa timpeall, go raibh tiománaí an chairr dhuibh dallta le hól, agus imithe as a mheabhair le drugaí, ag an am gcéanna bhi ráfla eile adúirt nár leis an Jaguar in aon chor, ach gurbh amhlaidh a ghoid sé é i gcarrchlos lárchathrach, agus má bhí aon fhírinne sna ráflaí sin, chuile sheans nach mbeidh seisean ag tiomáint aon chairr go ceann tamaill mhaith arís, nó seans go gcaithfidh sé cupla bliain ag déanamh málaí poist don Stát, agus é faoi ghlas istigh i bpríosún Luimní.
Chuala mé, an tráthnóna sin, go dtiocfaidh na girseacha as, agus cé go raibh cosa duine acu briste, agus cé go raibh easnacha an chailín eile brúite, tuigeadh ag an am gcéanna, nach mbeidh clóic orthu, amach anseo, cé go mbeidh orthu tamall maith a chaitheamh sínte in Ospidéal an Chontae.
Mo chuidse de, tá súil agam, nach bhfeicfidh mé tionóise dá leithéid arís go deo na ndeor, nó déanata na fírinne, níl mé tagtha chugam fhéin fós, ach d’fheadfadh cursai a bheith i bhfad nios measa. Buíochas mór le Dia nach bhfuair éinne bás ar an ócáid, mar “níl luibh nó leigheas in aghaidh an bháis.”
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
BREACADH NA MÍLAOISE.
.
Seasaim anocht liom fhéin,
Ar cheis chaol idir dhá bhliain,
Ceis atá fós ina shaidhm,
Go daingean, idir dhá aois,
Is a mheallann sinne uilig
Thar dhroichead an ama siar
Go cimín féaruaine méith
An tríú mílaois iar Chríost.
.
Tá an bhliain nócha naoi anois sínte,
Go tréithlag faoi chiach is faoi chrá,
Is gan súil go dtiocfaidh sí slán
Ó ghalair an ama is an bháis,
Is táimse ag fanacht le fonn
Ar uair na meánoíche, gan chrá,
Nuair a dhiúgfaidh mé gloine go tóin,
Ag fáiltiú roimh bhliain náid a náid.
.
Fágfaidh muid slán go brách,
Le fichiú haois seo an léin,
Aois an chogaidh is na plá,
Aois na mire is na mbréag,
Um mheánoíche na gcártaí anocht,
Fágfaimid slán go deo
Lena barbaracht is lena hár,
Is nár fhille a samhail níos mó.
.
Ar uair na meánoíche anocht,
Raghaimid thar an gceis úd anonn,
Go misniúil, dána, gan bhuairt,
Is siúlfaidh go cróga, le fonn,
Thar thairseach na mílaoise nua,
Lán dóchais, is creidimh, is brí,
Mar scalann dúinn solas go glé,
D’ár mealladh chun bóthair is slí.
.
Dúnfar an leabhar anocht,
Ar bhliain, ar mhílaois, is ar ré,
Rud nach dtarlóidh arís,
Go mbeidh dhá scór glún eile faoin gcré.
Mar sin, le misneach, is le croí,
Ólaimis a sláinte gan tocht,
Is guímis fad saoil agus séan
Ar a maireann ar an saol seo anocht.
.
(Oíche Chinn Bhliana 1999)
.
**********************************
.
by Peter Barrett | 2017/04/09 | Uncategorized
Eachtraigh Duinn
Caibidil 22.
Déarfainn go raibh bunús mo ranga ansin san Ollscoil in éad liom, ag an am, nó bhí deis agamsa pingneacha a shaothrú, tráth raibh mé ag cleachtadh mo cheirde, amuigh ansin sa Chlochán. Ach má bhí fhéin, ní raibh dabht ar bith ormsa, ach gur oibrigh mé fhéin go dian, dícheallach, leis na pingneacha céanna sin a shaothrú, nó bhí orm ullmhúchán a dhéanamh chuile oíche, don obair a bheadh idir chamáin agam sna ranganna an lá dár gcionn, chomh maith le sin, bhíodh ualach asail de chleachtaí le ceartú agam freisin, chuile oíche, agus nuair a chuireann tú le sin, go raibh orm bunús an ama a chaitheamh ag caint, nó ag scríobh ar an gclár dubh, leis an gcailc deannachúil, diabhalta sin, a bhíodh mar mhaide croise ag múinteoirí an tráth úd, geallaimse dhuit é, go mbíodh sé éasca go maith dul chun cainte liomsa am codlata! Mór idir inné is inniu, nó an tráth úd, ní bhíodh d’áiseanna ag múinteoirí, ar an mórgóir, ach an chaint is an chailc, nó mar adeiridís i mBéarla….The challk and talk method of teaching….
Ach cé go mbínn tuirseach go maith tar éis na hoibre, ag an am gcéanna, ní bhínn go huile is go hiomlán, gan chaitheamh aimsire. Minic a théinn fhéin is beirt nó triúr eile amach i measc na gcnoc, ag siúlóid, ag deireadh na seachtaine. Sea, agus deireadh seachtaine eile, théinn amach, ag fiach an mhada rua, le muintir a bhaile, nó bhídís an-tugtha don spórt sin sa Chlochán, ag an am. Ná ceap anois, go mbínn im dhuine uasailín, agus mé ag marcaíocht liom thar chlaíocha, thar dhíoga, agus thar bhallaí, ó cheann ceann na dúiche, agus chuile “Tally Ho!” asam. Lean ort ag brionglóidigh, a mhac! Ní raibh capall, nó fiú asal fhéin, faoi dhuine ar bith den lucht seilge s’againne. Ní bhíodh mh’anam! Cosmhuintir a bhí ionainne, agus chuile dhuine againn ag fiach de shiúl cos. Minic a cheap mé, go mbíodh níos mó spóirt ag an mada rua fhéin, ná mar a bhíodh againne, nó mhealladh sé sinn, tríd an gcuid ba ghairbhe, agus ab achrannaí den dúthaigh, agus ar deireadh thiar, i gcónaí gcónaí, d’éiríodh leis dul i bpoll, nuair a bhíodh a dhóthain spraoi bainte aige asainne. Bíodh sin mar atá, áfach, caithfidh mé a rá, go mbainimis-ne spórt agus spraoi, sea agus cuideachta freisin, as na céapair chéanna sin,
Ba amuigh sa Chlochán freisin, a thosaigh mé ag dul chuig damhsaí, a chéaduair. Cuimhnigh anois, go raibh mé ag tarraingt ar chúig bliana fichead, ag an am, agus tuigeadh dom, go raibh a lán le foghlaim agam, faoi chúrsaí an tsaoil, fós, ach má sea, tuigeadh dom freisin, go raibh sé chomh maith agam tús a chur leis an bhfoghlaim chéanna sin láithreach, nó ní in óige a bheinn ag dul, feasta! Thosaigh mé ag cur spéise sa ghnéas eile, nó sa chineál eile, mar adeireadh Mártan a’ Tairbh, fadó, sea, agus ba ghearr go raibh mé ag iarraidh chur i gcéill, go raibh blianta fada caite ar an mbóthar sin agam! Tuigeadh dom i dtosach, nach dtiocfainn isteach go deo ar an ealaíon chéanna sin, ach i ndáiríre, ní raibh i gceist ach bheith deas, séimh, nádúrtha, le daoine, agus ba ghearr go raibh ar mo chumas dul chuig damhsaí, chomh maith leis an bhfear eile, sea, agus meascadh le cailíní, chomh maith le duine. Is maith is cuimhin liom fós, oíche a chaitheamar, mé fhéin is mo chara, ag damhsa, amuigh i mbaile beag tuaithe, cois Caolaire, i lár Chonamara, agus ba é an rud ba mhó a chuaigh i gcionn ormsa an oíche chéanna sin nó go raibh sagart an phobail ar an bhfód, agus chuile uair a d’fheiceadh sé daimhseoirí ag dul ró-chóngarach dá chéile, théadh sé ar a dtóir, agus chuireadh d’iachall orthu druidim siar óna chéile! Sea, agus níos iontaí fós, dhéantaí rud air, freisin! Sea, mh’anam, mór idir inné agus inniu!
Ní bheadh gá agamsa feasta leis na ceachtanna modhúlachta sin, ar chaith mé thart ar naoi mbliana á bhfoghlaim. “Coinnigh do lámha agat fhéin!” “Ná breathnaigh san aghaidh ar chailín ar bith!” “Ná bí riamh id aonair i gcomhluadar mná!” “Coinnigh smacht dian ar na súile!” Sea, a stór! agus na scórtha fainicí eile, sea agus fainicí na bhfainicí sin uilig freisin, a cuireadh orainne, ábhair sagairt, ar eagla go meallfadh bean eicínt, ó chasán céasta, casta, na fíréantachta sinn.
Sea, bíodh go raibh mé chomh graitheach le beach, amuigh ansin sa Chlochán, ag an am gcéanna, caithfidh mé a admháil anois, gur fhoghlaim mé a lán, agus mé ag saothrú liom go dian, amuigh sa dúiche álainn, scoite, fhiáin do-bhuailte sin. Nuair a d’fhill mé ar an Ollscoil, ar ball, mhothaigh mé go raibh sé i bhfad Éireann níos éasca luí isteach ar shaol na hOllscoile, agus ar shaol sóisialta an mhic léinn, freisin. Fanann cuimhní an Chlocháin go glas, glé, glinn, liom, go dtí an lá atá inniu fhéin ann, bíodh go bhfuil breis is leathchéad bliain imithe isteach trí shúil dhroichead an ama, san idirlinn. Bím ag rá liom fhéin, go gcaithfidh mé athchuairt a thabhairt ar an mbaile álainn sin, bliain de na blianta seo, ach go dtí seo, níor chuir mé le mo mhian. An bhliain seo, b’fhéidir!
Ar ais arís san Ollscoil, bhí an t-am ag sleamhnú leis le luas lasrach, agus carn oibre ar mo phláta agamsa. Luigh mé isteach ar a raibh le déanamh, nó ní chuireadh staidéar aon ró-stró ormsa riamh, agus ba é deireadh an scéil é, nuair a tháinig deireadh na bliana, agus na scrúduithe, nár bhain siad stangadh ar bith asamsa, agus d’éirigh liom Onóracha a shaothrú óm Ollamh fial, flaithiúil, ó Pheat lách Larkin.
Bhí mé sásta go maith liom fhéin, nó taobh istigh d’achar réasúnta gearr, bhí mé tar éis saol na Cliarscoile a thréigint, agus luí isteach ar shaol an tuataigh a chleachtadh, fad is a bhí mé dom ullmhú fhéin le bheith im mhúinteoir. Bhí sin curtha i gcrích agam faoi Shamhradh na bliana 1951. Sea, agus nach raibh mé ag éirí cleachtach freisin ar an saol mór amuigh, an saol mallaithe sin, ar dhein mise mo dhícheall ar feadh naoi mbliana, nó mar sin, éaló go brách uaidh! Sea, mh’anam! ní mar a shíltear a bhítear, go minic, ach mar a chinntítear! Bhí mo cháilíocht mar mheánmhúinteoir bainte amach agam, agus ní raibh le déanamh ansin, ach post oiriúnach a fháil dom fhéin, le dul i gcionn an tsaoil mhoir.
Sea, agus bíodh nár éirigh liom cur le mo mhian agus mo shaol a chaitheamh mar mhisinéir chun na hAifrice, ag an am gcéanna, bhí mé réidh, ullamh, anois, le hiomaire eile a rómhar dom fhéin. Agus cé aige a bhfuil a fhios, nárbh é sin dán a bhí leagtha amach ag Dia fhéin dhom, ó thús?
Ar aon chuma, déarfainn go mbeadh sé deacair, áit níos feiliúnaí a fháil, le líne a tharraingt sa ghaineamh, agus a rá, go raibh críoch curtha agam le ré amháin dem shaol, agus go raibh mé ullamh agus cáilithe le tabhairt faoi ré nua, agus aghaidh á thabhairt agam ar an ród a shín romham amach, isteach i ríocht na bhféidireachtaí.
English 
Gaeilge