by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
The Shack
Bí ag caint ar leabhar neamhghnách! Ní neamhghnách go dtí é. Ach le tús a chur leis an bpíosa seo, ba chóir dom tagairt a dhéanamh i dtosach don údar, do Wm. Paul Young. Ceanadach fir is ea é, a tógadh i measc daoine ó threabh chlochaoiseach, sa Nuaghuine, mar a raibh a thuistí ag obair mar mhisinéirí. Is é, Mackenzie Allen Phillips, príomhcharactar an scéil, agus tá Mack, faoi mar a thugann roinnt dá chairde air, tá sé pósta le Nan, agus bhí cúigear clainne orthu.
D’éirigh go maith leo thar na blianta, agus ansin, agus Mack i lár a chaogaidí, thit crann na tubaiste anuas orthu, nó tharla gur fuadaíodh an iníon ab óige, Melissa, nó Missy, mar a thugaidís uirthi. Ar ball áfach, tuigeadh óna bhfuarthas i Seantán, i bhfásach iargúlta in Oregon, go raibh chuile sheans gur deineadh í a mharú go brúidiúil ansin. Thit scamall dubhach ar Mhack, agus tháinig athrú ollmhór air mar dhuine.
Ar ball, tharla go bhfuair sé nóta ó Dhia, faoi mar a tuigeadh dó fhéin, ag tabhairt cuiridh dhó, cuairt dheireadh seachtaine a thabhairt ar an Seantán úd in Oregon, agus i ndeireadh na dála, as go brách leis go dtí an bothán úd i bhfásach Oregon.
An raibh Dia na Glóire fhéin ag fanacht air sa tseanSeantán úd? Bhuel, tuigeadh do Mhack go raibh, agus i rith an deireadh seachtaine sin, chuir sé aithne ar thrí phearsa na Tríonóide, bíodh go mba neamhghnách na pearsain iad.
Ba ghearr gur thug sé faoi deara, go raibh chuile shórt timpeall air athraithe. In áit an tseantáin ghránna, bhí anois os a chomhair amach, áit álainn le bolaithe cumhra, agus bláthanna ildaite, thart air
Ba ghearr ansin é nuair a chuala sé guthanna. B’fhéidir go raibh Dia tagtha ar chuairt! Agus é ar tí cnag a bhualadh ar an ndoras, d’oscail an doras as a stuaim fhéin, agus ansin, os a chomhair amach, sheas bean mhór ghealgháireach Afra-Mheiriceánach. D’fhear sí Fáilte Uí Cheallaigh roimhe, agus rug barróg air. Ansin, nocht bean eile, a raibh cuma na hÁise uirthi, agus bhí ceol draíochta na nAingeal ina guth. Go gairid ina dhiaidh sin tháinig pearsa eile ar an bhfód, é gléasta mar fhear oibre, agus cuma air gur ón Meán Oirthear dó.
Tuigeadh do Mhack, go mb’fhéidir go raibh sé i láthair Dhia mhór na Glóire, agus chuir an cheist…
“Which one of you is God?
‘I am,’ said all three in unison.”
Bhail, b’in iad trí phearsa na Tríonóide, faoi mar a foilsíodh do Mhack iad. Chaith sé an deireadh seachtaine sin ina gcomhluadar, agus baineadh de an t-ualach bróin a bhí anuas ar a ghuaille, ó fuadaíodh a iníon . Ar a bhealach abhaile, tharla timpiste dhó, agus fágadh gan aithne gan urlabhra é, go ceann i bhfad. An raibh aon tionchar ag an timpiste sin ar a theacht i láthair na Tríonóide? Bhail, le fios fátha an scéal sin a fháil, caithfidh tú an leabhar sin a fháil, is a léamh. B’fhéidir go mbeadh sé deacair chuile fhocal sa scéal seo a cheidiúint, ach ag an am gcéanna, coraíonn soineantacht agus saontacht chur chuige an údair sa scéal seo croí an léitheora. Súil agam go mbainfidh tú taitneamh agus tairbhe, fiú, as.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cuimhní ar Chamchuairt ar Albain (5)
.
(Faoi mar a gheall mé dhaoibh, seo chugaibh anois an Cúigiú gála den tsraith Aistí faoi Chuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain, i Meán Fómhair na bliana, 1992, seacht mbliana déag ó shoin anois. Tuigeadh dom, gur coir dom seans eile a thabhairt dóibh ár léitheoirí a mhealladh lena dtagairt do shaol atá anois thart……….)
.
Lá faoin dtor!
Ar an Déardaoin, an 17ú Meán Fómhair, 1992, bhí lá faoin dtor againn, ar deireadh thiar, agus muid leis an lá sin a chaitheamh san ionad neamhaí sin, Poolewe. Ní raibh seó ar bith le cur ar ardán againn an oíche sin. Nuair a bhíomar uilig réidh chuige, bhuaileamar bóthar, agus ar aghaidh linn, de shiúl na gcos, go Gáirdíní Inverewe, na Gáirdíní is clúití sa taobh sin tíre. Míorúilt garraíodóireachta is ea na Gáirdíní draíochta céanna sin in Inverewe. Ait go leor, ní raibh ag fás san ionad sin ar fad, sa bhliain 1862, ach crann beag sailí amháin! Ba bheag eile, taobh amuigh den bhfraoch, a d’fhásfadh san áit sceirdiúil, neamhthorthúil, sin, mar ba bheag ní, i bhfoirm cré, a bhí mar chraiceann, nó mar fheoil, ar chnámha clochacha Leithinis Inverewe, nuair a thosaigh Osgood Mackenzie ag tógáil gáirdíní ansin, sa bhliain 1862. I ndiaidh a chéile a thógtar na caisleáin, áfach, agus ba é an scéal céanna é i gcás Gháirdíní Inverewe.
Míorúilt
B’éigean dóibh cré a iompar isteach ansin i gcléibh, le ceapacha a chur ar fáil do na plandaí, agus do na crainn óga. Conas a d’fhéadfaí gáirdíní dá leithéid a thógáil in ionad chomh fada ó thuaidh le Sankt Petersburg, nó le Labrador? Bhuel, ar an gcéad ásc, tagann Inverewe faoi anáil Shruth Mhurascaill Mheicsiceo, murab ionann is an dá áit eile úd, agus sa dara háit, chuir Osgood crios crann, le fothain agus foscadh a chur ar fáil do chrainn agus do lusra leochaileacha, nach bhféadfaí a fhás ansin, gan chosaint dá leithéid a chur ar fáil dóibh, in aghaidh na gaoithe, agus an tsaile, a loitfeadh agus a mhillfeadh iad sula bhféadfaidís fréamhacha a dhaingniú i dtalamh gortach Inverewe.
Faoi láthair, is cosúil iad na gáirdíní seo le Gáirdíní a thógfaí faoi ghloine, iad te, teolai, tais, agus bláthanna agus lusra coimhthíocha ag fás go pléascánta, buacach, iontu. Dhá uair a chloig a chaitheamar fhéin ag déanamh turas na nGáirdíní. Ba ghearr gur thugamar faoi deara, go mba shaineolaí ar chúrsaí garraíodóireachta é Brian Ó Dónaill, amhránaí na buíne, agus d’iarramar air, turas tionlactha a chur ar fáil dúinn. Rinne, agus chuir sin go mór leis an taitneamh, agus leis an tairbhe, a bhaineamar as ár dturas ar Gháirdíní Inverewe. Mhínigh Brian scéal na gcrann is na lus dúinn. Ní gá dom a rá, gur thaitin na garraithe thar cionn linne. Chaitheamar lón i bProinnteach Inverewe, agus ansin, tar éis dúinn scathamh a chaitheamh ag siopadóireacht sa siopa suimiúil atá tógtha ar an láthair, le críoch taitneamhach a chur leis an gcuid sin den lá breá úd faoin dtor.
Iarsmalann Oidhreachta Ghairlocha
Tar éis dúinn cuairt a thabhairt ar an Poolhouse Hotel, agus tar éis scathamh a chaitheamh ansin, bhuaileamar bóthar arís. Isteach linn sa mhionbhus galánta Toyota, agus ar aghaidh linn, le cuairt a thabhairt ar Iarsmalann Oidhreachta Gairlocha. Ba spéisiúil ar fad an iarsmalann í. Rianaítear inti, stair na dúiche sin, ó thús ama anuas, agus chuige sin, bhaintear úsáid as cibé iarsmaí a fuarthas ansin thar na blianta, le feoil a chur ar chnámharlach lom na staire sin. Tá ann freisin, atógáil ar thithe na cosmhuintire, faoi mar a bhídís fadó. In áit eile, feictear bean, taobh le túirne, agus gan le déanamh agat ach clnaipe a bhrú, leis an mbean úd a chur i mbun sníofa. Nach iontach an seans é don té nach bhfaca túirne i mbun oibre riamh?
Bhí freisin muileann meilte ansin, a rachadh i mbun oibre, dá mbrúfá an cnaipe ceart. Bhí roinnt eile teaspeantas den chineál céanna ann, le saol na seanlaethe a mhíniú, agus a athchruthú do phobail an lae inniu. Míníodh geolaíocht na dúiche, agus stair an cheantair freisin, dúinn. Ach chuir mé fhéin suim, agus dhá shuim, sna hiarsmaí ó na seanlaethe, a bhí ar teaspáint ansin. Greithre, soithigh, uirlisí, agus gléasanna, díreach mar a bhí againn thiar in Iorras fadó. Chuir an chuid sin den Iarsmalann cumha agus uaigneas orm, nó smaoinigh mé ar na créatúir a bhain úsáid astu, agus atá anois ag tabhairt an fhéir. Smaoinigh mé freisin ar na seanlaethe thiar. “Muise! nach buaine gach uile shórt ná an duine daonna?” arsa mise liom fhéin, Bhí mo dhóthain mhór den Iarsmalann agamsa, nuair a d’fhágamar an áit, tar éis dúinn uair go leith a chaitheamh ag guairdeall timpeall i measc na dtaibhsí. Casadh orainn ansin, Roy Wentworth, Ceannasaí na hIarsmalainne. Gael lách, dúthrachtach, dáiríreach.
Coinne
Ar ais go hÓstán an ‘Poolhouse’, chuireamar orainn ar gcultacha Domhnaigh agus chun bóthair linn arís sa mhionbhus. Bhí coinne againn in Óstán ‘Dundonnell’, ag a hocht. B’álainn an tír trínar ghabhamar. Muid ag tiomáint linn feadh na farraige, áit a raibh radharc againn ar chuanta leathana, ar locha caola, agus ar chósta garbh, gágach. Ar an taobh eile dínn, bhí cnoic agus sléibhte agus iad ag athrú datha, agus crota, gach re meandar. Uair amháin, bhídís cosúil le spuaiceanna ardeaglaise, iad ag éirí leo isteach sna scamaill; tráth eile, ba chosúil le stucaí arbhair iad, agus tráth eile fós, chuiridís cruacha féir i gcuimhne dhuit, iad ag éirí, taobh leat, ina gcolúin teanna, chairdiúla. Corruair, thagadh an dá thaobh le chéile, agus ansin d’fheicfeá scáileanna na mBeann fút thíos i scathán na loch. Timpeall linn ar dheireadh, faoi bhruach ‘Little Loch Broom’ agus ag ceann an locha, thángamar ar Óstán galánta ‘Dundonnell’.
The Dundonall Hotel
Isteach linn, D’ólamar deoch ar ár socracht, sular glaodh chun boird sinn. Ba dheacair comhluadar níos taitneamhaí, nó níos spreagúla a fháil, ná mar a bhí thart ar bhord linn, san Óstán ardchaigheáin sin, an oíche úd.
Bí liom arís, an chéad bhabhta eile, agus cloisfidh tú faoinár gcuairt ar ‘Chraoibh’, ar imeall na nGarbhchríoch, áit ar tháinig slua ollmhór chun an Halla galánta sa ‘Crieff Hydro’ mar ar léiríodh seó na hoíche sin.
Go dtí sin….Slán.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Faire Kilkenny
Nárbh é Edmund Spenser fhéin a bhaist an teideal “Faire Kilkenny” ar an gcathair s’againne, a chéaduair? nuair a scríobh sé sa “Faerie Queene” :-
“The next, the stubborne Newre, whose waters gray
By faire Kilkenny and Rosseponte boord.”
Ach ní gá dhom a rá, go dtéann scéal Chill Chainnigh i bhfad níos fuide siar sa stair na ré Spenser. Siar go dtí an tráth úd nuair a thóg Cainneach a Chill san ionad sin, Níltear ró-chinnte faoi dháta a bhreithe, ach deirtear, gur i bhfichidí an séú haois a saolaíodh é. Is é an scéal céanna é dála a bháis. Deirtear, gur sa bhliain 599, nó sa bhliain 600, a d’éag sé. B’fhéidir nach bhfuiltear cinnte faoi na dátaí sin, ach níl dabht ar domhan ach, gur i nDoire a rugadh é, agus gur uaidh a ainmníodh an Chathair Álainn s’againne.
Is cuimhin liom bheith in Albain, sa bhliain 1992, ar Chuairt na bhFilí, agus tharla gur thugamar cuairt ar Oileán scéirdiuil Thíríodh. Thugamar cuairt ar scoil ansin, agus tharla go raibh sruth lánGhaedhlice sa scoil sin. Rinneamar ár ndícheall píosa spraoi a chur ar fáil dóibh. Ansin deineadh na daltaí a chur in aithne dúinn, agus do bharúil, cén t-ainm a bhí ar an gcéad malrach a sheas ansin os ár gcomhair? Sea, an ceart agat! Cainneach, a bhí air, agus chomh maith le sin, tar éis domsa a mhíniú don lucht éisteachta, gur tháinig mé fhéin ó Chathair ársa a bhí ainmnithe ó Chainneach Naofa freisin, bhuel, ar siadsan, tá fothrach ar an oileán s’againne anseo, ar a dtugaimid Cill Chainnich! B’fhéidir gur chóir a chuimhneamh go bhfuil Oileán Thíríodh an-chóngarach d’Oileán Í, Oileán Cholmchille, comhthíreach Chainnigh s’againne. Ní gá anois gurbh é an Cainneach céanna atá i gceist sa dá longainm. Sea, ach nach fánach an áit ina bhfaighfeá breac?
A Preacher of Note
Deirtear go mba iontach go deo an seanmóirí é Cainneach s’againne, agus deirtí go mbainfeadh sé deora as croí cloiche fhéin lena sheanmóirí. D’fhiafraigh Colmcille de uair, cá bhfuair sé an t-eolas uilig a bhí aige faoi na scrioptúir, agus ba é an freagra a fuair sé nó gurbh é an Tiarna fhéin a d’fhoilsigh sin dó. B’fhear é freisin, a rinne míorúiltí, trí dheonú Dé, agus chuaigh an cháil sin amach air lena linn fhéin fiú. Bhunaigh sé mainistreacha agus cealla, thall is abhus, ach ba í an mhainistir mhór a bhunaigh sé in Achadh Bó, an ceann ba cháiliúla díobh uilig, agus ba í a thóg áit Seighir Chiaráin mar phríomh ionad na Críostaíochta i measc na nOsraíoch, agus nuair a bhí ré Achadh Bó thart, ba fhundúireacht eile le Cainneach, Cill Chainnigh fhéin, a roghnaíodh mar phríomh ionad eaglasta Osraí, agus ba í an fhundúireacht chéanna, a thug a hainm don chathair álainn, a tógadh thart ar an mainistir a thóg Chainneach ar bhruacha tuilteacha na Bréagaí. Le himeacht aimsire, tógadh Cloigtheach cosantach ar an láthair, Cloigtheach álainn a sheasann go bródúil go dtí an lá atá inniu ann, a chosa socraithe thios ar fhothracha na cille úd a thóg Cainneach, agus é ina sheasamh taobh le hArdeaglais Chainnigh, agus a mhéar ag síneadh fós i dtreo na bhFlaitheas, baile agus ceann scríbe Theaghlach Chainnigh.
Ciarán Chléire.
Ach má thug an Naomh aduaidh sin, Cainneach Achadh Bó, ainm na Cathrach Áille seo dúinn, níorbh é a thug an Chríostaíocht, a chéaduair, chuig na hOsraigh, níorbh ea muis! Ba é Ciarán Chléire fhéin a rinne an beart sin. Rugadh Ciarán ar Oileán Cléire, i ndeireadh an cheathrú, nó i dtús an chúigiú haois, rud a fhágann go mba chomhaoiseach le Pádraig Naofa fhéin é. Fuair sé a chuid Críostaíochta ó mhisinéirí réamhphádraigiúla, nó b’fhéidir fiú, ó thrádálaithe, a raibh teangmháil acu leis an Mór-Roinn, áit ar deineadh iad fhéin a bhaisteadh. Deirtear go ndeachaigh sé chun na Róimhe agus é ina fhear óg, áit ar deineadh sagart de, agus deirtear freisin gur casadh le Pádraig fhéin é, le linn dó bheith thar lear. Oirníodh ina easpag thall é. Ar ball, tar éis dó scór bliain a chaitheamh i gcéin, d’fhill sé ar Éirinn, agus tar éis dó an dúiche a thaisteal, shroich sé Uarán, áit ar thóg sé Mainistir, Mainistir ar baisteadh “Seighir Chiaráin” uirthi, mainistir a d’fhás, is a d’fhorbair, mar lárionad na Críostaíochta i Ríocht Osraí. Thaistil sé mórán agus bhunaigh ionaid chrábhaidh, bheannaigh toibreacha, rinne othair a leigheas, agus d’oirnigh sagairt agus easpaig, leis an dea-scéal a leathadh i measc na nOsraíoch. Ba mhisinéir é, a bhfuil a chuimhne coinnithe glé, glas, glan, anuas go dtí an lá atá inniu ann, agus is uaidh a ainmníodh Coláiste cáiliúil Chiaráin, a bhláthaigh i measc na gCainneach le breis is dhá chéad bliain anois, le léann agus oideachas a chur ar óige Ríocht ársa seo Osraí.
Mother knew
Ba bhreá óg a bhí mé fhéin nuair a chuala mé faoi na naoimh chéanna sin, a chéaduair, mar bhíodh de nós ag Mam s’againne scéalta na Naomh a léamh dúinn agus muid inár ngasúir, agus ba uaithisi a chéadchuala mé faoi Chainneach Achadh Bó, agus faoi Chiarán Chléire, an bheirt úd a bhunaigh agus a d’fhorbair Eaglais Dé i measc na nOsraíoch, cine a bhfuil leathchéad bliain caite agam fhéin ina measc, faoin am seo, agus cine atá molta agus mise i mo thost.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
In Am an Ghátair
In am an ghátair a aithnítear na cairde. Nuair a bhíonn chuile shórt ag dul ar aghaidh go breá dhuit, ní bhíonn gá le cabhair nó le cúnamh ó éinne, ach scéal eile ar fad é nuair a tharlaíonn i gcruachás thú, nó sa chás sin, ní fhanann dílis dhuit ach na fíorchairde, agus má tharlaíonn a leithéid a bheith agat, bhail! Ní théann siadsan isteach i bpoll miongáin uait, ar eagla go n-iarrfá cabhair uathu, ach na fíorchairde sin, fanann siadsan dílis dhuit, agus iad sásta i gcónaí teacht i gcabhair ort in am do ghátair.
Céard tá ag dó na geirbe agam an babhta seo, an ea?
Céard eile ach an sean scéal céanna i gcónaí, cúrsaí polaitíochta, céard eile a bheadh ag dó na geirbe agamsa na laethe seo?
Conas a tharlaíonn go gcuireann cúrsaí polaitíochta isteach chomh mór sin orm, más ea?
Bhuel! Nach bhfuil a fhios ag madraí an bhaile fhéin go bhfuil an tír s’againne i ngátar, agus i gcruachás, i láthair na huaire seo, agus i gcás dá leithéid, nach gceapfá go gcuirfeadh muid uilig le chéile, agus go leanfadh muid ár gceannairí tofa, fad is atá siadsan ag iarraidh teacht ar phlean, a sheolfadh muid slán as an sáinn seo ina bhfuil muid gafa, le cupla bliain, nó trí, anois?
An mar sin a tharlóidh, an ea?
Bíodh trí splaideog céille agat! Is féidir leat a bheith cinnte, nach ea, nó a mhalairt ar fad a bheidh fíor. Nuair a shocraíonn an Rialtas ar scéim le sinn a thabhairt slán as an ngábh seo ina bhfuil muid sáinnithe, tosaítear láithreach ag earcú léirseoirí le dul i gcoinne scéim sin an Rialtais, agus le cruinnithe a eagrú ar shráideanna ár mbailte agus ár gcathracha, le míshástacht an phobail a léiriú, agus i laethe mar seo, nuair atá cúrsaí eacnamaíochta na tíre go holc, níl sé ró-dheacair a leithéid a dhéanamh. Ach, an bhfuiltear cinnte nach bhfuil siad ag treorú na léirseoirí seo isteach i bpoll slogaide, fad is atá cumhacht an Rialtais á bhearnú acu. Tá sin uilig dona go leor nuair is baill den ghnáthphobal atá i mbun na gcleas sin, ach nach measa i bhfad Éireann an scéal é, nuair is baill tofa de Dháil Éireann a théann i mbun bheartais dá leithéid?
Ach ní fhéadfadh a leithéid titim amach sa tír s’againne, nó an bhféadfadh?
Bí cinnte go bhféadfadh, agus táid ann adeir go bhfuil a leithéid ar siúl, i láthair na huaire seo. Nó nach bhfuil an corrTheachta ag moladh do dhreamanna áirithe neamhshuim a dhéanamh de dhlithe na Dála céanna sin agus léirsiú ina gcoinne. Bí ag caint ar shiúl ar dhá thaobh na sráide! Sea, agus nach bhfuil leagan oiriúnach acu sa Bhéarla fhéin adeir, gur rud do-dhéanta é ‘To run with the hare and to hunt with the hounds.’ Is dócha go dteastaíonn ó na Teachtaí céanna sin éacht dá leithéid a chleachtadh!
Ach níor chóir dom an milleán ar fad a chur ar na Teachtaí thuasluaite, nó tá dreamanna eile ag iarraidh ceol a bhaint as bianna an mhaide siúil chéanna sin freisin?
Cé tá i gceist agam sa mhéid sin, an ea?
Tá, roinnt áirithe de lucht na meán cumarsáide réidh lena maidí a chur sa bhfeamainn freisin, mar nach bronntanas Nollag ó Dhia dá lán acu teacht ar ábhar chomh conspóideach, corraitheach sin, i mbéal an dorais acu? Sea, agus bí cinnte dhe, nach ligfidh siad an fhaill chéanna sin tharstu gan úsáid a bhaint aisti. Ionsaíonn siad baill an Rialtais, thall agus abhus. Cuma céard deir siad, baineann na boic, nó na boicíní seo, a gciall fhéin as, cuma fíor bréagach é. Bheadh sin dona go leor, ach nuair a smaoiníonn tú air, tuigfidh tú go bhfuil seans maith ann go dtabharfadh daoine cluas dá bhfuil á spalpadh acu, agus sa tslí sin, déanann siad gnó an Rialtais beagnach do-dhéanta. Sea, agus feidhmíonn siad faoi mar ba Theachtaí tofa an phobail iad, agus é de cheart acu, agus de dhualgas orthu, Airí Rialtais a ionsaí agus a dhíspeagadh.
Anois,nuair a bhreathnaíonn tú ar an mbail atá ar an dtír s’againne, i láthair na huaire seo, tuigfidh tú go bhfuil gá le ‘cur le chéile’, nó mura n-aontaíonn muid in am seo an anachain, is féidir leat a bheith cinnte, nach n-éireoidh linn, sinn a ardú as an bpoll slogaide seo ina bhfuil muid sáinnithe. Mura gcoinníonn muid orainn go seasmhach buan, ní eireoidh linn. Tá sé chomh simplí le sin.
Ná ceap anois, go gcreidim gur chóir dúinn tacú leis an Rialtas chuile bhabhta, fiú nuair a tuigtear dúinn iad a bheith imithe ar fán. I gcás dá leithéid, tá chuile cheart ag an saoránach a dhearcadh a chur in iúl, trí léirsithe a eagrú, ach go ndéanfaí a leithéid taobh istigh de theorainneacha an dlí. Sa chaoi chéanna, tá an ceart céanna ag Teachtaí na Dála a dtuairimí fhéin a chur in iúl ar bhealach a bheadh ceadaithe ag rialacha a bpáirtí agus ag cur chuige na Dála, sea, agus gan aon dabht, tá an dualgas céanna sin ar lucht na meán, nó tá an pobal ag brath orthusan le botúin an Rialtais a nochtú go hoscailte, ach go macánta freisin, sa tslí go bhfuil údarás eicínt acu dá dtuairimí, in ionad tuairimí a mbeadh a dtóin leo, a leagan os comhair an phobail, ag dúil go gcuirfeadh sin i gcoinne an Rialtais iad agus go n-éireodh leosan cáil gan taca a bhaint amach dóibh fhéin.
Agus sin uilig ráite, admhaithe, againn, níor chóir críoch a chur leis an bpíosa seo gan tagairt a dhéanamh don dualgas atá ar Rialtas ar bith feidhmiú go macánta, agus chuile iarracht a dhéanamh i gcónaí, críoch a chur le camastaíl agus le camailéireacht, agus Clothrom na Féinne a thabhairt do chuile shaoránach, cuma cé hé fhéin. Tá sé thar am againn críoch a chur le chuile ghé de ‘postanna do na gaolta agus do na cairde’ nó “Jobs for the lads!”. ”Fair Play don Éireannach”, chuile bhabhta. Sin an mana! Sin an ticéad!!!
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
L e a b h a r n u a l e J o h n G r i s h a m .
.
*********************************
.
B l e a c h e r s ……………………………………………..céadchló……….2003.
Le
J o h n G r i s h a m………………………………………………………..€ 12.99.
.
***********************************
.
Dea-scéal agam arís do lucht leanta an údair cháiliúil sin, John Grisham, nó tá leabhar nua dá chuid le fáil anois, ar sheilpeanna na Siopaí Leabhar, mar ní call dom a rá, go mbíonn an dream céanna sin ar chipíní, chuile bhabhta a chloiseann siad go bhfuil leabhar nua curtha ar fáil ag an sár-údar céanna sin. Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad leabhar a shil chugainn óna pheann líofa, nó tá cúig leabhar déag eile curtha ar fáil aige, go nuige seo. Ní gá dhom anois an liosta iomlán sin a lua, nó is dócha gur chuimhin libh roinnt mhaith acu, mar scríobhadh píosa faoi chuile cheann acu, sa cholún seo, de réir mar a foilsíodh iad. Mar is eol daoibh, is le dlí a chuaigh an t-údar seo, i dtosach báire, agus tar éis dó scathamh a chaitheamh i mbun na ceirde sin, d’éirigh leis leabhar mór-ráchairte a chur ar an margadh. Chuir an leabhar sin cor ina chinniúint, nó tuigeadh dó, go bhféadfadh sé teacht i dtír ar an scríbhneoireacht feasta, agus b’in é díreach ar dhein sé, agus ón lá sin anuas go dtí an lá atá inniu ann, shil caise de leabhair mhór-ráchairte óna phean líofa draíochta anuas. Ní gá ach cupla ainm a lua anseo, le sin a chur in iúl. Cuimhnigh ar theidil cosúil le……..
The Firm, The Chamber, The Runaway Jury, The Brethren, The King of Torts.
le blas dá shaothar a chur ar do theanga dhuit. Bhain chuile cheann acu sin leis an Dlí, nó is dócha gur mhothaigh sé go raibh saineolas aige fhéin faoi chúrsaí an ábhair chasta chéanna sin. Is fíor gur scríobh sé cupla leabhar, roimhe seo, nach raibh bunaithe ar an ábhar sin, leabhair cosúil le …
……..A Painted House, agus Skipping Christmas…….
Bhuel, seo an tríú leabhar anois uaidh ina roghnaíonn sé ábhar nach bhfuil baint ar bith aige le cúrsaí dlí.
Dúirt mé cheana, agus mé ag cur síos ar an dá leabhar sin… “A Painted House” agus “Skipping Christmas”, gur chosúil go raibh socraithe ag an údar, go raibh a dhóthain airgid saothraithe aige faoi seo, agus go raibh sé in am aige anois, leathnú amach, agus aghaidh a thabhairt ar ábhair a bhí, b’fhéidir, gar dá chroí fhéin, agus is dócha, ar bhealach eicínt, go bhféadfainn an rud céanna a rá faoin leabhar seo is déanaí uaidh, sé sin, go bhfuil sé ag deighleáil le gnó neamhchríochnaithe, aniar as gort órga a óige.
Céard tá idir chamáin aige, mar sin, sa leabhar nua seo? adéarfadh duine, b’fhéidir.
Bhuel, is é atá á phlé aige sa scéal seo, nó laethe a óige, idir scolaíocht, cluichí, suirí, fadhbanna, cairde, agus eascairde, agus chuile shórt eile, a fhágann a rian fhéin ar an bhfear fásta a shíolraíonn as ithir thorthúil na hóige. “Bleachers” a bhaist sé ar an leabhar seo, agus is é ciall atá leis an bhfocal sin, go háirithe sna Stáit Aontaithe, nó na suíocháin fhada adhmaid sin, a bhíonn socraithe don lucht féachana, ag Páirc Peile, le deis suí a chur ar fáil do lucht leanta an chluiche, ach ag an am gcéanna, ní chosnaíonn na suíocháin sin an iomarca, ó tharlaíonn nach mbíonn díon, nó tada ar bith dá leithéid, os a gcionn in airde. Sin iad na Bleachers anois agat. Agus tagann siad isteach sa scéal seo, go minic, nó is orthu sin a bhailíonn an t-údar lucht an torraimh, agus na sochraide, mar a fheicfeas muid ar ball.
Anois, don té a bhfuil leabhair uilig Grisham léite aige, faoi mar atá agam fhéin, tá an-difir idir an ceann seo, agus na leabhair mhóra, toirtiúla, eile, a chuir sé ar fáil dúinn, go nuige seo, má fhágann tú Skipping Christmas as an áireamh, nó níl idir chlúdaigh an leabhair seo ach 163 leathanach, agus an scéal roinnte i gceithre ranna, a shíneann ón Máirt go dtí an Aoine, ceithre lá, mar adéarfá, agus tharlaíonn gníomhaíocht an scéil ar fad idir na teorainneacha sin. De réir mar a théann tú tríd an scéal seo, feictear dhuit, diaidh ar ndiaidh, chomh cliste, ealaíonta, inchreidte, is a leagann an t-údar a scéal os ar gcomhair amach.
Is dócha go bhféadfá a rá, gurb é Neely Crenshaw an príomhcharachtar sa scéal iontach seo. Tuigtear dúinn, gurbh é Neely an “Quarterback” ab fhearr a d’imir Peil riamh le “Spartans” do-dhearmadta Messina. Ba é ba Oiliúnóir Peile na hArdscoile sin nó Eddie Rake, fear a raibh clú agus cáil bainte amach aige mar “Coach”, in Ardscoil an bhaile sin Messina. Níorbh aon ribín réidh é an tOiliúnóir céanna sin, nó bhí sé fíor-dhian ar a Pheileadóirí, bíodh siad ag traenáil, nó ag imirt dó. Ní raibh aon áit ina chroí aige, do mheatacht, do chladhaireacht, nó do leisce. Ba é an deilín a bhíodh de shíor á chanadh aige nó, ná géill, ná tarraing siar, cuma cén chaoi a bhfuil cúrsaí ag dul. Tabhair le fios don namhaid, go bhfuil fear a bharrtha os a chomhair amach, má leanann tú an creideamh sin, béarfaidh tú bua, agus déanta na fírinne, chruthaigh sé sin dá imreoirí, do mhuintir an bhaile, agus do leantóirí na Spartans, mar a bhaist sé ar a fhoireann. Ní gá dhom a rá anseo, gur Peil Mheiriceánach atá i gceist againn sa scéal seo. Má ghlacann tú leis na fíricí sin, caithfidh tú glacadh leis freisin, go mbeidh easaontas, anois is arís, idir Oiliúnóir agus Imreoirí, agus b’in mar a tharla i gcás roinnt áirithe de na Spartans, Neely ina measc. Ar ball, gortaíodh Neely, sár a raibh áiméar aige cáil náisiúnta a bhaint amach dó fhéin, agus ba é toradh an ghortaithe chéanna sin nó, gur cuireadh críoch obann le réim Neely mar Pheileadóir Náisiúnta. Chomh maith le sin, tharla eachtra idir é fhéin agus Rake, eachtra inar buaileadh buillí, agus inar leagadh droichid.
Ná síl anois, gurbh é sin scéal bhunús na n-imreoirí a d’fhoghlaim a gceird ón Oiliúnoir draíochta sin Rake, nó raghadh roinnt mhaith acu go leaca Ifrinn le gar a dhéanamh dá nOiliúnóir iontach.
Tá sin uilig tarlaithe roimh thús an scéil seo, agus anois, tá an Coach iontach seo i mbéal an bháis, agus gan biseach i ndán dó. Leath an scéal sin i bhfad agus i ngearr, agus ba é toradh a bhí ar an scéal céanna sin nó gur bhailigh bunús Imreoirí na Spartans, Foirne Eddie Rake, agus d’fhan sa timpeallacht, agus iad ag fanacht le bás an tsár-oiliúnóir céanna sin. Tagann siad le chéile ina ndreanamma agus ina mbaiclí, thall is abhus, agus scagann siad scéal Rake, iad ag lua uasphointí a réime, agus na híosphointí freisin, agus chuireadar sin uilig sa mheá, le breith chóir a thabhairt ar an gCoach Rake. Sin an fáth a bhfuil an scéal leagtha amach thar thréimhse chomh gearr sin, nó sa tréimhse sin, fanann an baile agus na himreoirí go foighdeach le bás a gcuraidh, bíodh gur thugadar bata agus bóthar dó, i ndeireadh a laethe thiar.
Ina dhiaidh sin, leath scéal a bháis, faoi mar a bheadh scamall an bhróin, thar Mhessina uilig, agus ansin le críoch a chur lena scéal, bailíonn an t-údar idir lucht an bhaile agus na hiar-imreoirí, i bPáirc na Peile, ar ar baisteadh “Páirc Rake”, lena laoch a fhaire. Agus an lá dár gcionn, lá na sochraide, d’éirigh leis an Oiliúnóir cúrsaí a stiúradh ón dtaobh thall, nó bhí treoracha fágtha ina dhiaidh aige, agus sna treoracha sin, d’éirigh leis triúr a roghnú, le hadhmholadh a thabhairt. Ní call a rá, go raibh Neely Crenshaw i measc an trír chéanna sin. Bhuel, thug an leagan amach sin deis don údar snáitheanna iomadúla an scéil a fhí ina chéile, le taipéis álainn ildaite a chruthú as saol agus as saothar Rake, na n-imreoirí, agus lucht an bhaile.
Maitheadh éagóracha, míníodh míthuiscintí, agus tuigeadh do chách, i ndeireadh na dála, go mba dhuine daonna é an Coach Rake, a ndála uilig, ach ag an am gcéanna, go mba laoch ar dóigh é, laoch nach bhfeicfí a leithéid go deo ina measc arís. Féach mar a chuir Neely é, ina óráid……
“We will leave here today without the physical presence or our Coach. But his spirit will live in the hearts and minds and souls of all the young boys he touched, all the kids who became men under Eddie Rake. His spirit will move us and motivate us and comfort us for the rest of our lives, I guess.”
Sea, mh’anam, níor bheag de theist ar “Coach” ar bith é, a leithéid a bheith le rá ag dalta dá chuid, lá na leice.
Caithfidh mé a admháil, gur bheag nár bhain an scéal seo deoir asam, nó go minic tríd an leabhar, d’éireodh leis an údar a mhéar a leagan ar an mbeo, sa chaoi go bhfeicfeá léargus eicínt de do shaol fhéin sníofa trí shnáitheanna ildaite an scéil. Ach, fágfaidh mé fút fhéin é, do bhreith fhéin a thabhairt ar an scéal seo. Agus bíodh nach bhfuil sé chomh fada leis na scéalta eile, ón údar céanna seo, sílim gur éirigh leis an mórán a chur sa mbeagán, agus is fearrde an scéal a leithéid a bheith curtha i gcrích aige.
*****************
Peadar Bairéad.
*****************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Leabhar den scoth
.
‘On an Irish Island’……..….by….……..Robert Kanigel
Céadchló………..…....……..2012………………………$26.95
.
Peadar Bairéad
(This week we review Robert Kanigel’s, ‘On an Irish Island’)
Bronntanas
Seo leabhar a fuair mé mar bhronntanas le déanaí. Shocraigh mé ar thabhairt faoina léamh agus thaitin sé go seoigh liom. Ach, cé hé an t-údar seo, Robert Kanigel, arsa mise liom fhéin, i dtosach báire? nó níl a chuma ar a ainm gur de bhunadh an Oileáin seo é. Fuair mé amach, ar ball, go mba údar aitheanta Meiriceánach é, a bhfuil sé leabhar cháiliúla curtha dhe aige cheana féin, agus leabhair iad sin a bhfuil cáil bainte amach acu dá n-údar i bhfad agus i ngearr. Nach bhfuil an-chaint faoi cheann acu, ‘The Man who knew Infinity’?
Ach le filleadh ar an leabhar iontach fhéin…
History phobal an Bhlascaoid Mhóir sa chéad leath den bhFichiú haois, agus scéal na scoláirí móra, agus na cuairteoirí aithnidiúla a mealladh chun an oileáin sin, ar chúis amháin nó ar chúis eile, sa tréimhse úd, atá le fáil againn idir chlúdaigh an leabhair shuimiúil seo. Tuige ar cuireadh an oiread sin suime san oileán iargúlta sin, an tráth úd, a d’fhiarfódh duine, b’fhéidir?
Is dócha gur tuigeadh dá lán de na cuairteoirí sin, go raibh pobal, teanga, agus córas maireachtála comharsanúil, ar leaba a bháis ar an mBlascaod Mór, agus nach raibh mórán ama fágtha acu le haithne a chur ar an leagan amach daonna sin, sula leagfaí na hordóga air, faoi mar a tharla cheana ar fud na hEorpa, agus tuigeadh dóibh freisin, nach mbeadh a leithéidí le fáil go deo arís. Ba é an seans deiridh é le chuile eolas fúthu a bhreacadh síos, agus a bhlaiseadh, sula nífí a gcosa agus sula bhfágfaí a n-oidhreacht ag faoileáin agus ag éanacha mara na bhfarraigí timpeall.
Cuairteoirí scolártha
Bhí John Millington Synge ar dhuine de na chéad daoine a thug cuairt dá leithéid ar an mBlascaod Mór, sa bhliain 1927, ar chomhairle Yeats, deirtear, fear ar tuigeadh dó, go raibh fáil fós ar chóras beatha dúchasach ár ndaoine ar an Oileán scoite céanna sin. Ní gá a rá, gur thug Synge cuairt ar Oileán Árann, sular mealladh chun an Bhlascaoid é. Tuigeadh do dhaoine áirithe freisin go raibh pobal an Bhlascaoid ar tí athrú ó chultúr an tseanchaí go cultúr na leabhar, agus faoi mar a dhearbhaigh Tomás Ó Criomhthain fhéin, nach mbeadh a leithéidí ann arís. Fear eile a thug cuairt scolártha ar an Oileán ba ea Carl Marstrander, teangeolaí aithnidiúil Iorúach, fear a ghéill a áit ar an bhfoireann Oilimpeach Iorúach, ar mhaithe le Samhradh a chaitheamh ar an mBlascaod Mór. Chaith Marie-Louise Sjoestedt seal ansin freisin, bean a raibh staidéar déanta aice ar ‘Celtic Studies’ i Sorbonne na Fraince. Chomh maith leo sin uilig, bhí George Thomson, Sasanach, ar scoláire clasaiceach den scoth é, agus cainteoir líofa, blasta, Gaeilge freisin, fear a thug a chéad chuairt ar an Oileán nuair a bhí sé thart ar scór bliain d’aois, agus a bhí ina chuairteoir rialta ar an mBlascaod uaidh sin amach go deireadh a shaoil. Sea, agus cá bhfágfainn Robin Flower, an Bláithín fhéin? agus ní call dom a rá, go raibh Gaeil freisin i measc na scoláirí cáiliúla a chaith a ndúthracht ag iarraidh cultúr agus teanga an Bhlascaoid a chur ó bhaol.
Saothar Pinn na nOileánach
Ba é an saothar ba thábhachtaí a dhein na cuairteoirí sin uilig, nó gur chuir siad ina luí ar Oileanáigh áirithe, gur chóir dóibhsean luí isteach ar a scéal fhéin a chur ar phár, ar mhaithe len iad a shábháil do na glúnta a bhí le teacht. Ba é toradh a bhí ar a n-iarrachtaí nó gur dhein Oileanáigh áirithe rud orthu, agus gur chuireadar sraith leabhar ar fáil don saol mór, leabhair a chuaigh i gcionn ar dhaoine ó cheann ceann na cruinne, leabhair ar nós ‘An tOileanach’ le Tomas O Criomhthain, ‘Fiche Bliain ag Fas’ le Muiris O Suilleabhain ‘Peig’ le Peig Sayers, agus tuilleadh ar an dtéad céanna sin.
Más uait seal a chaitheamh ag dul siar bóithrín na smaointe, agus seal a chaitheamh i gcomhluadar na ndaoine sin uilig atá luaite agam thuas, níl le déanamh agat ach greim a fháil ar leabhar iontach, suimiúil, dea-thaighdithe seo, le Robert Kanigel agus e a léamh ar do chaothúlacht. Tá mé ag ceapadh go mbainfidh tú taitneamh as.
.
.
English 
Gaeilge