by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
An Chamchuairt úd 2
Peadar Bairéad
.
(This week we continue to review the memories of that Scottish visit.)
.
Cuimhní na Cuairte
.
Is filleann orm cuimhní mo Chuairte,
Mar fháinleoga beoga aneas,
Lem chroí bocht traochta a théamh
Le grian gheal, le díograis, le teas.
.
.
Ar Oileán Thíríodh, gona thránna,
Is a phobal caoin, carthannach, fial,
A pháistí, a dhaltaí, ’s a mhuintir,
Chuir caoinfháilte romhainne ó chroí.
.
.
Na sléibhte, na cnoic, is na beanna,
A rianaigh a n-áilleeacht ar spéir,
Iad cruachta, carntha, crochta,
Snoite, is sníofa faoi’n ngréin.
.
Sraid Sauchiehall
Ní raibh ar mo chumas fhéin srian a choinneáil ar mo chuimhní corraithe, agus muid ag siúl linn síos feadh na sráide fada sin. Siar liom bóithrín casta na smaointe, go dtí garraí cluainteach na hóige, agus na hoícheantaa fada geimhridh úd, nuair a chloisinn m’athair agus a chomrádaithe ag cur síos agus ag seanchas ar ‘Sockeyhall Street’ mar a thugaidís uirthi.
Smaoinigh mé ar na daoine sin, ina bhfir óga, ag an am, agus iad ag siúl leo go misniúil, rábach, cróga, ar an dtaobhchasán céanna sin, a raibh mise ag siúl air, an oíche bheannaithe sin. Nach ar m’athair agus a chomrádaithe a bheadh an bród agus an t-áthas, dá bhfeicidís an tIorrasach seo ar a bhealach chuig Ionad gradamach cosúil leis an Centre for Contremporary Arts, le mám dánta a aithris ansin, i dteanga ársa na nGael? Ar bhealach éigin, is dócha go raibh na hIorrasaigh chuideachtúla sin mar lucht éisteachta agamsa, an oíche iontach sin, i Sráid úd Sauchiehall Ghlaschú. Bhí slua an-mhór romhainn istigh, iad suite ag boirdíní, scaipthe ar fud an halla. D’éirigh thar barr le seó na hoíche sin, agus ghlac filí, ceoltóirí, agus amhránaithe Albanacha, páirt san agallamh freisin. Mo chuidse de, tá mé ag ceapadh go mbeadh na cairde úd, ó laethanta m’óige, breá sásta leis na dánta a d’aithris mé fhéin dóibh i Sockeyhall Street, an oíche sin.
Féile na nGael
I ndiaidh an tseó, mar a tharla go minic i rith na seachtaine, fuaireamar cuireadh chun a tí ó Flora MacNeill, amhránaí clúiteach, traidisiúnta. Ghlacamar go fonnmhar leis an gcuireadh céanna, agus geallaimse dhuit é, nár fágadh ocras, nó tart, ar aon duine againn, i dteach úd na féile, an oíche sin. Chomh maith le sin, bhí ceol, amhráin, agus seanchas den scoth, againn, go dtí a trí a chlog ar maidin! Go fiú, nár chan mé fhéin amhrán! tráth éigin, i rith na hoíche ! Deireanas na huaire, nó brí an fhuiscí, ba chúis leis, ní foláir! Cibé faoi sin, bhíomar ar ár gcois go breá luath maidin Dé Domhnaigh, agus tar éis dúinn bricfeasta Sasanach eile a chaitheamh, thugamar na sráideanna orainn féin arís, muid ag fanaíocht timpeall, ag tabhairt chuile shórt faoi deara, tamall anseo, is tamall ansiúd. Chonaiceamar an teach is sine n nGlaschú, teach a tógadh sa bhlaiin 1471. thugamar cuairt freisin ar The Barras, na margaí ollmhóra úd, atá amuigh faoin aer acu, sa chathair sin, margaí a raibh tarraingt na mílte orthu. Ag a haon a chlog, bhíomar ar ár nglúna in Eaglais Naoimh Alphonsus, i Sráid Londain, nó theastaigh uainn Aifreann a éisteacht i nGlaschú, an mhaidin Domhniagh sin. Thaitin an ceiliúradh sin go breá linn. Rud amháin eile, a thug mé fhéin faoi deara, in Eaglais Alphonsus, nó gur choinnigh siadsan thall na dealbha uile, ar fud na heaglaise, Taitníonn dealbha liomsa, agus ní dóigh liom, gur chóir iad a dhíbirt as ár séipéil. Folamh séipéal gan dealbha!
Turas abhaile
Arais go dtí an Babbity linn i ndiaidh an Aifrinn, lenár gcip is ár meanaithe a bhailiú, nó bhíomar tagtha go deireadh na camchuairte iontaí seo in Albain, agus bhí orainn aghaidh a thabhairt ar Aerfort Ghlaschú, agus an turas ar ais go hÉirinn. Ní dhéanfaidh muid dearmad go luath ar an tseachtain spreagúil a chaitheamar ag taisteal ó cheann ceann na hAlban, nó ar na Gaeil chairdiúla, lácha, flaithiúla, Albanacha, a casadh orainn thall sa bhliain úd, 1992.
Nár laga an Rí riamh iad.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Another little bit of Irish for Peter. I hope Peter that this will be of help in putting a letter together.
Remember to include…….1 Your address, 2 Date, 3 Opening of letter, 4 Body of letter, 5 Closing ( like…..Is mise etc.) 6 Your Signature…..Marks are given for each part.
.
Foclóir
.
An chéad smaoineamh a rith liom, the first thing I thought of; Na hOileáin Chanáireacha, the Canary Islands; Bloc mór Árasán, a large Block of Apartments; mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith, as you would wish it to be; an ghaoth ba lú, the shlightest breeze; aeráid neamhaí, heavenly climate; an leaba a thabhairt orthu fhéin, they go to bed; ar an dtaobh chontráilte den bhóthar, on the wrong side of the road; an chaoi a bhfuil mé tugtha don chluiche sin, how fond I am of that game; nua gach bia is sean gacha dí, the freshest of food and the oldest of drink; gan dochma, gan ghorta, without stint or sparing; dallamullóg a chur orainn, to hoodwink us; uisce buidéalaithe, bottled water; siúlóid, a walk; mo chuimhne, is mo dhearmad! Oh! I almost forgot. Iarscríbhinn, postscript.
*********************
Ceist
.
Bhí tú ar laethe saoire thar lear, agus anois teastaíonn uait litir a scríobh chuig cara leat, ag cur síos ar an tsaoire sin. Sa bhfreagairt duit, dean tagairt don tír ar thug tú cuairt uirthi, agus luaigh dhá nós faoi leith a bhaineann leis an tír áirithe sin, agus inis dó (nó di) faoi na rudaí ba mhó a thaitin leat le linn na saoire sin. O a Thiarcais; Gosh!
.
.
********************************************************************
.
Freagra
.
Áras Eoin,
5 Sráid an Mhuilinn,
Ceann Toirc.
8ú Meitheamh 2005.
.
A Sheáin, a chara,
Tá mé díreach tar éis teacht abhaile ón tsaoire ab fhearr a bhí agam riamh, agus ba é an chéad smaoineamh a rith liom nó, gur chóir dom an scéal ar fad a insint duit, mar ba mhinic a smaoinigh mé i rith na saoire sin, gur mhór an trua é nach raibh tú in éineacht linn, le toit agus sásamh ceart a bhaint as an ócáid. Ach ar aon nós, ba sna hOileáin Chanáireacha a chaith an chlann s’againne, an coicíos seo caite, agus bhíomar ag cur fúinn i rith an ama sin, sa Chorona Blanca, sin i mBloc mór Árasán, i lár Playa del Ingles, ar Oileán Ghran Canaria.
Ní gá dhom a insint duit, go raibh an aimsir mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith.
Bí ag caint ar spéartha glana gorma gan scamall! ar theocht sna fichidí arda chuile lá! gan ach an ghaoth ba lú ag séideadh! agus tuigfidh tú fhéin aoibhneas na haeráide neamhaí sin.
Is ait an dream iad na Canáirigh fhéin, agus tá nósanna dá gcuid fhéin acu, taobh amuigh de chúrsaí teanga ar fad! Ar an gcéad dul síos, tá nós an-ait go deo acu, agus sé sin, an leaba a thabhairt orthu fhéin i lár an lae ghil, nuair is fearr an aimsir, agus arís déanann siad a ngluaisteáin a thiomáint ar an dtaobh contráilte den bhóthar, i gcomparáid linne. Nós eile atá ag gasúir ansin nó, peil a imirt ar thalamh nach mbíonn ribe féir ag fás air! Sea, ait an dream iad na Canáirigh!
Ach thaitin rudaí eile go mór liom le linn mo shaoire ansin. Ar an gcéad dul síos, ní raibh faic le déanamh agam, ó mhaidin go hoíche, agus d’fhéadfainn dul ag imirt gailf chuile lá, agus tá’s agat fhéin an chaoi a bhfuil mé tugtha don chluiche chéanna sin. Agus céard faoi na bianna? Ó! a Thiarcais, a leithéid ní fhaca tú riamh, nó dáileadh nua gach bia, agus sean gacha dí, orainn gan dochma gan gorta, chuile uair a raibh ocras dá laghad orainn. Ná ceap anois, gur saor in aisce a tugadh na béilí breátha sin dúinn, nó bhí orainn íoc go daor astu, geallaimse dhuit é, ach nach breá an rud é, go bhfuil an Euro á úsáid anois mar airgead ansin acu freisin, nó cuireann sin cosc orthu dallamullóg a chur orainn i gcúrsaí airgid. Is breá an áit í, freisin, le gluaisteán a fháil ar chíos, agus ní bhíonn an táille sheachtainiúil leath chomh daor is a bhíonn anseo in Éirinn. Ní gá a rá go mbíonn fáil ar uisce buidéalaithe ansin ar phraghas an-íseal ar fad, agus deireann na daoine fásta liom, gurb é an scéal céanna é i gcás deochanna meisciúla freisin. Chaith mé fhéin roinnt mhaith ama ag siúl na dtránna, nó faoi mar is eol duit fhéin, is beag caitheamh aimsire is fearr liom fhéin ná an tsiúlóid chéanna sin cois trá.
Bhuel, caithfidh mé an chuid eile dem scéal a fhágáil go dtí go gcasfar ar a chéile sinn arís, an Domhnach seo chugainn, tráth bheidh muid ag imirt peile, thíos i bPáirc an Phiarsaigh, i gCeann Toirc. Go dtí sin, slán.
Is mise
Do chara go buan
Peadar Ó Giollagáin.
.
Iarscríbhinn,
Mo chuimhne is mo dhearmad, nár thosaigh mé fhéin ag foghlaim Spáinnise i rith na laethe saoire ceanna sin, agus geallaimse dhuit é go bhfuil fúm an Spáinnis a thógáil mar ábhar staidéir don Ardteistiméireacht, nuair a thosóidh muid ar ais ar scoil, Meán Fómhair seo chugainn, nó is deas, éasca, románsúil an teanga í!
Peadar.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
cumasach, powerful; riarachán, administration; céatadán, percentage; ag múnlú, moulding; fís, vision; san idirlinn, in the interval; neamhspleách, independent; líofa, fluent; dhátheangach, bilingual; oideachasóir, educator; caolaigeantacht, narrow-mindedness.
Á i l l e a c h t a n t S a o i l s e o 1
I mBeal an Phobail
Peadar Bairéad
“Áilleacht an tSaoil seo”, a bhaist mé ar an tsraith altanna seo, ag smaoineamh dom ar dhán úd an Phiarsaigh …”The Wayfarer”, faoi áilleacht an tsaoil seo.
“The beauty of the world hath made me sad,
This beauty that will pass.
Sometimes my heart hath shaken with great joy
To see a leaping squirrel in a tree,
Or a red lady-bird upon a stalk,
Or little rabbits in a field at evening,
Lit by a slanting sun”
Sea, nár chumasach an file i mbun pinn é? Ach, cad iad na hathruithe ollmhóra úd, – ar dhein mé tagairt dóibh, an tseachtain seo caite, (sa Réamhrá) – atá tagtha ar thír seo na hÉireann, ó laethe an Phiarsaigh i leith, a d’fhiafródh duine, b’fhéidir?
I laethe an Phiarsaigh, bhí an tír seo fós faoi smacht Shasana, agus bíodh go raibh roinnt dár bpobal oilte agus sciliúil i gcúrsaí polaitíochta, agus riaracháin, ag an am gcéanna, ní raibh cleachtadh faighte fós ag éinne acu ar rialú tíre, nó ní mar sin a imrítí cluiche na cumhachta, i laethe na hImpireachta. An tráth sin freisin, ó bhunú eagraíochtaí cosúil le Conradh na Gaeilge, Cumann Lúthcheas Gael, agus Sinn Féin, lean spiorad an náisiúnachais ag fás is ag forbairt i measc mhuintir na tíre ársa seo, ach, ag an am gcéanna ba chóir a lua, go raibh céatadán maith de dhaonra na tíre a bhí sásta le cúrsaí faoi mar a bhí. Ní call dom a rá, go raibh an Piarsach fhéin páirteach sna gluaiseachtaí nua sin, tharla go raibh sé bainteach le hiriseoireacht, le múinteoireacht, agus le litríocht, tráth a raibh na fórsaí réabhlóideacha sin ag múnlú, agus ag dul i bhfeidhm, ar phobail a thíre. Breathnaigh ar an tír, faoi mar a bhí, an tráth úd, agus faoi mar atá sí inniu, agus tabharfaidh tú faoi deara, an fás ollmhór a tháinig ar shaol eacnamaíochta, agus ar stíl bheatha na muintire, san idirlinn, agus feicfidh tú freisin, gur tháinig fás as cuimse mór ar fhís, agus ar aisling, mhuintir na hÉireann, sa tréimhse chéanna sin.
“The Fool”
Táid ann adéarfadh, go n-iompódh an Piarsach ina uaigh, dá bhfeicfeadh sé an bhail atá ar an tír s’againne, faoi mar atá sí anois. Ní dóigh liom go dtiocfainn leis an tuairim sin, nó ba dhuine é an Piarsach a d’fhéadfadh athrú, de réir mar a theastaigh óna phobal athrú, agus má bhí a fhís fhéin aige, bhí an fhís sin aige, toisc gur cheap sé gurbh í sin fís a phobail freisin, agus níorbh é sin amháin é, nó chreid sé go raibh seans ann, go bhfíorófaí a fhís, ar ball…
O wise men riddle me this
What if my dream comes true?
What if my dream comes true
And if millions unborn should dwell
In the house I have shaped in my heart
The noble house of my thought.
Thuig an Piarsach ina chroí istigh, céard a bhí uaidh, agus chuaigh sé i mbun oibre, go luath ina shaol, le sin a thabhairt i gcrích. D’fhoghlaim sé an Ghaeilge, agus in éineacht le spiorad na teanga sin, shlog sé siar neamhspleáchas fiáin an Ghaeil. Ná ceap anois, go mba Ghaeilgeoir buile, amach is amuigh é, nó níorbh ea. Mura gcreideann tú sin, níl le deanamh agat, ach breathnú ar a mhodh oibre i Scoil Éanna.
Bilingualism as Pearse saw it
Ní chaití amach as an scoil sin duine ar bith nach raibh líofa i dteanga an Ghaeil, níor dhein, agus níorbh é sin amháin é, ach ba é an chuspóir a chuir sé roimhe sa scoil sin, nó córas dhátheangach a bhunú, sa chaoi go mbeadh idir Ghaeilge agus Bhéarla ag daltaí Scoil Éanna. Ba sa Bheilg a chonaic sé mar a d’oibrigh córas dá leithéid sin, go seoigh, agus táid ann adeir, gur chaith sé súil freisin, ar chúrsaí dhátheangachais sa Bhreatain Bheag. Ar aon nós, b’in an chuspóir a chuir sé roimhe mar oideachasóir i Scoil Éanna. Breathnaigh freisin ar a chuid iriseoireachta, agus ar a chuid scríbhneoireachta, agus feicfidh tú go soiléir, go raibh meas aige ar an dá theanga, agus gan fuath aige do cheachtar acu. Déarfainn go bhfuil sin le feiceáil go soiléir, sna focail seo, óna pheann fhéin….
“I challenge again the Irish Psychology of the man who sets up the Gael and the Palesman as opposing forces, with conflicting outlooks. We are all Irish, Leinster-reared or Connaught-reared; your native Irish speaker of Iveragh or Erris is more fully in touch with the Spiritual past of Ireland than your Wexfordman or your Kildareman. But your Wexfordman or your Kildareman has other traditions which your Iveraghman or your Errisman has lost. It is a great thing to have heard in childhood the songs of a Tadhg Gaelach or to have seen a Raftery of a Colm Wallace. It is an equally great thing to have known old men who fought in Wexford in ’98, or to have been nursed by a wonan who made bullets for the Fenians. All such memories, old and new, are part of Irish history, and he who would segregate Irish history, and Irish men, into two sections…..Irish-speaking and English-speaking is not helping towards achieving Ireland a Nation…”
.
Narrrow-minded?
Déarfainn go bhfuil sé soiléir go maith ón méid sin, nach raibh aon chaolaigeantacht ag baint leis an bPiarsach, chomh fada is a bhain sé le cúrsaí teanga. Ar bhealach, ní bheifeá ag súil lena mhalairt ó fhear a shíolraigh ón dá thraidisiún.
Ach céard faoi’n ráiteas úd, a thagann chun cuimhne, chomh luath is a luaitear ainm an Phiarsaigh?
Cén ráiteas, an ea?
An ráiteas úd adeir….
“Not free merely but Gaelic as well,
Not Gaelic merely but free as well.”
Is dócha gur chóir a chur san áireamh, i gcás na bhfocal sin, gur dúradh iad os cionn uaigh Uí Dhonabháin Rosa, agus gur dócha, gurbh é dearcadh an fhir sin a bhí á mhóradh aige sna focail sin, agus é ag iarraidh tuairim Uí Dhonabháin, faoin cheangal atá idir saoirse agus teanga, a chur i mbéal an phobail. Nár labhair mé nóiméad ó shoin, faoin dátheangachas a chuir sé roimhe mar chuspóir, i Scoil Éanna, rud a léiríonn, nach raibh sé de pholasaí aige, sa scoil sin, éinne a labhródh Béarla a ruaigeadh as an scoil.
B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo. Tá súil agam go mbainfidh tú taitneamh as an tsraith seo, agus go raghaidh tú siar liom, thar na cúig bliana fichead atá imithe, ó thug mé an léacht sin, in Óstán an Newpark, anseo i gCill Chainnigh, ag Daonscoil Osraí, i bhFómhar na bliana sin 1979, bliain úd an Phápa.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
C u r a d h a r l á r
( I gcuimhne Phroinsias Mhic Aonghusa.)
.
******************
.
Crann eile i gcoill Gael ‘nois sínte,
Crann taca ár muintir’ ar lár,
Crann díreach gan chaime, ’na bhrúscar,
Cé seasann na camchrainn faoi bhláth.
.
Ba ghlinn, glé, a radharc ar chúrsaí,
Abhus, is i gcéin, agus thall,
An rud adúirt, bhí sé ráite,
Is an bhreith a thug sé, níor dhall.
.
Mo shlán leat ó chroi ‘nois, a Phroinsias,
Ar do bhealach go Dún Rí na Reann,
Mothóimid uainn thú, in Osraí.
I Ríocht seo na nGael is na nGall.
.
Luafaimid t’ainm ag ár nDaonscoil,
Mar ar labhair tú linne go binn,
Nó ba bhlasta uait labhairt na Gaeilge,
Ach ba luachmhaire fós linne do chiall.
.
Gura sómhar do chúinne sna Flaithis,
Gan chrá ar bith feasta, go deo,
Ach suaimhneas gan chríoch do do chumhdach,
I nDún Dé faoi shíocháin is só.
.
.
***************************************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Daoine cosúil linne
.
People like us
by
Chris Binchy
.
De thaisme a tháinig mé ar an leabhar seo, “People like us”, a chéaduair, anuraidh. Ba anuraidh a foilsíodh an leabhar céanna sin, agus caithfidh mé a admháil gur thaitin sé thar cionn liom. Chris Binchy a scríobh an leabhar seo, agus geallaimse dhuit é, gur maith chuige é. Seo an dara úrscéal ó pheann cumasach an údair seo. In Ollscoil na Tríonóide a bhain sé a chéim amach, agus cuireann sé faoi i mBaile Átha Cliath, faoi láthair. Le cócaireacht is ea chuaigh i dtosach báire, ach is scríbhneoir lán-ainseartha anois é, agus ní haon ionadh é sin, nó tá cumas faoi leith ann, ar shaol ár linne, a léiriú agus a leagan, ina steillbheatha, os ár gcomhair amach. Tá an-tuiscint aige ar dhaoine, agus éiríonn leis iad a chur ar ardán a scéil, os ár gcomhair amach, faoi mar ba dhaoine a bhfuil aithne againne orthu freisin, agus fiú, nach bhfeiceann muid cuid eicínt dínn fhéin, folaithe i gcarachtar anseo is ansiúd, tríd an scéil. Éiríonn leis, na carachtair a dhathú dúinn, trí dhílseacht a gcomhrá don saol comhaimseartha, agus ní chuireann an t-údar gobán i mbéal duine ar bith dá charachtair, ach ligeann sé srian leo, agus ar an mbealach sin, cloiseann muid daoine ag labhairt, díreach faoi mar a chuala an t-údar iad, agus é ag tabhairt an tsaoil timpeall air faoi deara.
Tús an scéil
Ach, céard faoin scéal fhéin? Nach bhfuil sé thar am agam rud eicínt a rá faoi eachtraí an úrscéil chorraithigh seo?
Osclaíonn an t-údar a scéal, trí radharc a thabhairt don léitheoir ar Áth Cliath san oíche, ó ionad féachana amuigh ar imeall thiar na cathrach. Seo mar a chuireann an t-údar síos ar an radharc atá le feiceáil ón ionad féachana sin:-
“At a curve in the high road there was a viewing point with enough space for a couple of cars to park. At night the orange lights of the city spread below, north and south as far as could be seen and east to the edge of the water, the curve of the bay marked by bright white street lamps along the coast road. Planes circled above. Boats and ferries floated, islands of coloured light, towards the port.”
Amuigh ar an gcúlráid
Ach, dá mbreathnódh duine thíos faoi, ón talamh crochta, ar a raibh an t-ionad féachana sin suite, d’fheicfeadh sé páirc leath-thochailte, a raibh leoraithe agus ollscartairí, páirceáilte ina rang, taobh le Portakabin, agus fógraí ollmhóra ag fógairt tithe nua, nach raibh a ndúshraith fhéin tochailte fós! Ach taobh thall den pháirc leath-thochailte chéanna sin, bhí eastát tithíochta tógtha i leathchiorcal, timpeall ar fhaiche, a raibh carraig mhór suite ina lár, agus greamaithe den charraig chéanna sin, bhí clár adhmaid, a raibh ainm an eastáit sin deartha air i litreacha feiceálacha, gotacha. Agus an scéal seo ag tosú, tá baicle déagóir, beirt chailín agus triúr gasúr, bailithe timpeall na carraige sin, agus iad ag comhrá leo go garbh, maoíteach, béalscaoilte, eatarthu fhéin. Tháinig duine a raibh cónaí air i gceann de thithe an eastáit ar an bhfód, fear ar caitheadh buidéal lena charr, go gairid roimhe sin, agus nuair a chuir seisean an bhligeardaíocht sin i leith duine de na déagóirí, Robbie, shéan seisean glan é, agus d’ionsaigh sé Joe bocht Mitchell go míbhéasach, mailíseach, gáirsiúil.
Sin mar a chuireann an t-údar suíomh bhunús a scéil in aithne dhúinn.
Na Breathnaigh
Agus sin déanta aige, tosaíonn sé ansin ar chlann mheánaicmeach, Paul Walsh, a bhean Ruth, agus a dtriúr clainne, a bhfuil cónaí orthu i dteach atá ag éirí ró-chúng dóibh, a chur in aithne dúinn,. Triúr clainne atá orthu, Clare, an iníon is sine, atá thart ar sheacht mbliana déag d’aois, agus ansin an bheirt is óige, Fin, (sin Finbar) agus Lou, (sin Louise). Trí thús an scéil, tugann an t-údar le fios dúinn, go bhfuil spás gann go maith sa teach sin, agus go bhfuil muintir an tí ag teacht sa mbealach ar a chéile. Ansin, lá amháin, nuair a tháinig Paul abhaile óna chuid oibre. Dála an scéil, is múinteoir é Paul, a raibh air pósadh sula raibh a chuid staidéir críochnaithe aige san Ollscoil, nó bhí Ruth ag iompar, agus tuigeadh dó, nach raibh an dara rogha aige ach í a phósadh. Fuair sé post mar mhúinteoir, agus fuair siad árasán dóibh fhéin, i dtosach. Ar ball, áfach, fuair siad teach, agus thosaigh orthu ag tógáil clainne. Lá amháin ansin, nuair a tháinig Paul abhaile ón scoil, bhí Ruth sa chistin ag fanacht leis.
‘Whats up?’ he asked her as he sat beside her.
‘Everything’s fine. Don’t worry. Are you all right?’
‘I’m grand.’ He looked around the kitchen for a clue. There was nothing.
‘What’s going on?’
‘I was thinking that rather than go on holiday this year, maybe we could do something else.’
‘Like what?’
‘Like moving house.’
Buail an Bóthar!
Bhuel, b’in é. Bhí an cat ligthe as an mála aice. Anois, caithfear a rá, nár mhó ná sásta a bhí Paul, ar chloisint an mhéid sin dó, nó déanta na fírinne, bheadh sé lán-tsásta fanacht mar a raibh sé. Ach ar ball, thuig sé go raibh an ceart ag a bhean, nó ar a laghad, thuig sé gur bheag eile a d’fhéadfadh sé a dhéanamh ach géilleadh do mhian a mhná. Thosaigh an cuartú, agus an ransú, agus stop níor dhein siad, gur shocraigh siad ar theach a cheannacht san eastát úd, ar dheineadh tagairt dó i dtús an scéil.
Ar an gcreatlach sin a chrochann an t-údar a scéal.
Ba ghearr go bhfuair Paul amach nár chathair mar a tuairisc é an t-eastát céanna sin, bíodh go raibh na tithe ann breá, mór, fairsing, agus bíodh go raibh an praghas i bhfad níos saoire ná dá gceannódh siad teach i bhfo-bhaile meánaicmeach.
Eagsúil linne
Fuair sé amach freisin, nár dhaoine cosúil leosan a bhí sna comharsana a bhí timpeall orthu. Bhí duine de na comharsana sin, Joe Mitchell, agus de réir na ngasúr úd a bhíodh bailithe thart ar an gcarraig, i lár fhaiche an bhaile, ba ghealt amach is amuigh é. Ansin, ba ghearr gur tuigeadh do Phól, go mba ghrabairí den chéad ghrád iad na gasúir chéanna sin, a raibh Robbie mar cheannaire orthu. Ansin, agus leis an scéal a dhéanamh i bhfad Éireann níos measa, thosaigh ag éirí idir é fhéin agus Clare, an iníon ba shine a bhí acu. Agus nuair a thosaigh an Clare chéanna sin ag éirí mór le ceannaire na ngrabairí, agus á ligint isteach sa teach s’acusan, nuair a bhíodh na tuismitheoirí amuigh, d’fhéadfá a rá go raibh an lasair sa bharrach, gan aon agó.
Nuair a thagann trioblóidí…..
Joe Mitchell a chuir Paul ar an eolas, i ndáiríre, lá dár bhuail sé bleid air, amuigh ar thaobh an bhóthair. Mhínigh sé dó, gur thug sé faoi deara, go mbíodh Robbie Whelan ar chuairt chuig a theach, trath mbíodh siad as baile, agus nuair nach mbíodh sa teach ach Clare. Ba bheag nár bhain an méid sin an chaint de Phaul:-
‘I’m sorry,’ Paus said. ‘Hang on. You’re sure you’ve seen him going into our house?’
‘Yes. Absolutely. Absolutely. I noticed because the first time he went up I thought there was no one home and I was watching because, you know, just in case. But then your daughter opened the door so I knew everything was OK. And then another couple of times. I’m here all day, you know, and I’m in the garden a lot so I see what’s going on.’
Bhuel, nach bhfuil do sháith agat ansin? Céard a rinne Paul leis an scéal a chur ina cheart? Céard a tharla do Chlare, agus don chuid eile den chlann amuigh ar an uaigneas, san eastat fiain úd, i bhfad amach ó shibhialtacht agus ó chultúr meánaicmeach na bhfo-bhailte sibhialta, a raibh siad cleachtach orthu, le blianta roimhe sin. Anois, níl fúm an scéal a mhilleadh ortsa, nó tá mé cinnte gur mhaith leat an scéal sin a léamh dhuit fhéin, Ní raibh uaimse ach creatlach an scéil a thabhairt duit, sa chaoi go músclofaí fonn a léite ionat!
An-scéal, an-iarracht, agus an-teannas sa scéal corraitheach, greamaitheach, inchreidte seo. Faigh é, agus léigh é. Ní bheidh a chathú ort, geallaimse dhuit é.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Séimí agus na Meáin
Peadar Bairéad
(This week we sketch a meeting with our old friend, Séimí a’ Droichid)
Ar ais arís
Cnag rúnda ar an ndoras tosaigh, agus fead chaol, éilitheach, trí pholl na litreach, an dá chomhartha a thug le fios dom go raibh mo sheanchara, Séimí a’ Droichid, ar ais abhaile arís. D’inis mé dhaoibh, tamall ó shoin, go raibh ár seanchara, Séimí, go dona tinn, go raibh sé tar éis dul faoi scian an mhainlia agus go raibh seans ann nach bhfillfeadh sé ar a bhaile go deo arís, an fear bocht, ach caithfidh mé a rá, gur tuigeadh dom fhéin, chuile lá riamh, nach ngéillfeadh mo Shéimí breá do ghalar ar bith go ró-éasca, agus bhí mé ag ceapadh gur ghearr go mbeadh sé ar a sheanléim arís.
Ba ghearr an mhoill orm mo sheanchara a ligean isteach agus fáilte fial a chur roimhe isteach.
“Aon scéal nua agat, tar éis do chuid taistil agus do chuid eachtraí, dá bhféadfainn a leithéid a bhaisteadh orthu?” arsa mé fhéin leis, chomh luath is a bhí sé suite cois tine agus gloine ina lámh aige.
“Óra fuist! a chara, ach inseoidh mé dhuit faoi m’eachtraí, am eicínt eile, ach ag caint ar scéal nua! Diabhal scéal no scuan atá agam ach an seanscéal ar bhuail mé diallait air go minic cheana.”
“Agus cén scéal é fhéin” arsa mise, agus mé ar mo dhícheall ag iarraidh scéal eicínt a mhealladh uaidh.
“Bheul! Tharla go raibh mo dhóthain ama agam, le tamall anuas anois, le bheith ag breathnú ar an teilifís, agus ag éisteacht leis an raidió, agus dá bharr sin, bhí deis agam tionchar na meán úd a thabhairt faoi deara.”
“ Agus, a Shéimí, an é do mheas anois, go bhfuil na meáin Éireannacha díreach chomh maith, nó níos fearr, ná meáin thíortha eile?”
“Cinnte, bhí am agam leis an gcomparáid sin a dhéanamh, agus dár liomsa, ní bhainfeadh na meáin Éireannacha craobh i gcomórtas ar bith dá leithéid.”
“Agus tuige sin, a Shéimí? Nár cheap mé fhéin go mbeadh sé deacair na meáin s’againne a bhualadh.”
“An as do mheabhair atá tú? nó d’fheicfeadh duine ar bith nach bhfuil i roinnt mhaith de na cláracha a chraolann siad ach dearg aimidí agus nach bhfuil bun no barr ar roinnt mhaith eile acu, agus i dtaobh an mhéid atá fágtha, táid ann adéarfadh, nár chraith siad lámh riamh le moráltacht, nó le ciall.”
“Ach, níor cheap mé fhéin riamh go raibh cláracha dá leithéid a gcraoladh ag na stáisiúin s’againne.”
“Bhí fear tuaithe sa leaba taobh liom fhéin, san ospidéal, agus dá gcloisfeá seisean ag cur síos ar na cláracha céanna sin, thuigfeá céard tá i gceist agam.”
“Ach cén cineál cláracha atá idir chamáin agat, a Shéimí?”
“Ar bhreathnaigh tú riamh ar chláracha ar nós Tallafornia, love/hate. nó na cláracha úd a thugann leideanna faoi chúrsaí gnéis don aos óg? agus is dócha gur chuala tú an fógra úd a mhaíonn go mbeidh dream fear ag teacht chugainn, gan mhoill, dream a thiocfadh os comhair an tslua gan snáithe orthu! Go bhfóire Dia fhéin orainn. Arbh fhiú an braon fola le go mbeadh na deiseanna sin curtha ar fáil dúinn? Bhuel, tharraingíodh mo dhuine an phluid thar a cheann nuair a bhíodh a leithéid ar an scáileán, nó le clos ar an raidió, fiú! Anois, bhreathnaigh mé fhéin ar chupla ceann de na cláracha sin, ach ní d’dhonn pléisiúr a bhaint astu, an dtuigeann tú ach le go mbeadh deis agam mo chairde a chur ar an eolas agus ar a n-aire i dtaobh na gcláracha baolacha céanna sin.”
“Ach, a Shéimí, ní do dhaoine aosta, cosúil linne, a cumadh na cláracha céanna sin, ach do dhaoine óga, fuinniúla folaíocta a mbíonn goile dhoshásta acu do chláracha dá leithéid.”
“Is dócha go bhfuil cuid den cheart agat sa mhéid sin, ach minic go leor d’fhéadfa daoine aosta freisin a tharraingt chuig truflais dá leithéid ar shúgán sneachta. Ach breathnaigh ar an gclog úd thall! Tá sé thar am agamsa bheith ag bogadh liom abhaile, no beidh Naipí s’againne ag súil liom. Slán go fóill.”
agus le sin ghlan sé an doras amach uaim, faoi mar ba chat scólta é. Bhuel, beidh tuilleadh agam daoibh an chéad bhabhta eile. Bígí liom ansin…….
.
English 
Gaeilge