by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Nollaig eile chugainn!
Dá mhéad a athraíonn cúrsaí, is ea is mó a fhanann siad mar a bhí! sin mar adeireadh an tseandream linne fadó, agus dár ndóigh, nach acu a bhí an tuiscint agus an chiall? Is maith is cuimhin liom fhéin, agus mé im’ ógánach fadó, go mbíodh daoine thart ormsa, sa chliarscoil ach go háirithe, ag clamhsán, agus ag éagaoin, go rabthas ag iarraidh deireadh a chur le Féile Mhór na Críostaiochta, an Nollaig fhéin.
Conas a d’fhéadfaí sin a dhéanamh, an ea?
Xmas ?
Tharla go raibh an nós ag éirí faiseanta, an tráth sin, ag daoine áirithe, an ‘Christ’ a fhágáil as ‘Christmas’, agus Xmas a bhaisteadh ar an bhféile sin. Shocraigh roinnt mhaith daoine ansin, agus mé fhéin ina measc, gan an Xmas sin a úsáid, olc, maith, nó dona, choíche, ach shocraigh siad ina n-aigne, an t-ainm ceart a thabhairt air chuile bhabhta feasta. Rinneamar sin, agus tuigeadh dúinn go raibh Crosáid dár gcuid fhéin fógartha agus curtha i gcrích againn. Go raibh bua beirthe againn, agus an Nollaig sábháilte againn, do na glúnta a bhí le teacht inár ndiaidh.
D’imigh sin is tháinig seo, agus ba é deireadh an aighnis sin é, nó gur shocraigh chuile dhuine ar a théarma fhéin don Séasúr Beannaithe a roghnú, agus a úsáid, gan éinne ag cur chuige nó uaidh.
Fógraíocht
Tharla go raibh mé ag breathnú ar na nuachtáin, le scathamh anuas anois, agus thug mé faoi deara, go raibh cogadh eile á fhearadh faoin ainm ‘Christ’ a cheangal le Séasúr na Nollag, nó le ‘Christmas’, ach an babhta seo, is iad atá ag fógairt cogaidh ar an téarma sin ‘Christmas’ nó an BCI, an ‘Broadcasting Commission of Ireland. Is é ba chúis leis an iaróg seo a chur ina sui, nó gur theastaigh ón gComhlacht Veritas, fógra a chur ar Theilifís Éireann, agus shocraigh an BCI nach bhféadfaidís an fógra sin a cheadú. Anois, tá’s ag an saol mór, agus ag madraí an bhaile fhéin, go mbíonn fógraí de chuile dhath, déanamh, agus boladh, á léiriú ar RTE, ach ar chúis amháin, nó ar chúis eile, chuireadar a gcosa i dtaca sa chás seo, agus diúltaíodh don bhfógra sin. Anois, cuireann an Coimisiún seo i gcoinne fógraí, a mholann do dhaoine, nuachtáin, nó irisí, a thaobhaíonn le Creideamh amháin thar Chreidimh eile. Ach, sa chás seo, ba é a bhí i gceist nó, to raibh Fógra Veritas ag moladh dúinn smaoineamh ar bhunchiall an téarma ‘Christmas’, agus bronntanas oiriúnach don ócáid sin a roghnú dá bharr…
That Ad.
Christmas, aren’t we forgetting something?’
‘Why not a gift that means more?
Is dócha gur tuigeadh don BCI go rabhthas ag tabhairt buntáiste do Chreideamh amháin thar Chreidimh eile, agus dá bhrí sin, nach bhféadfaidís-sean é a cheadú.
Níorbh é seo an chéad uair acu breith a thabhairt i gcoinne Veritas, nó cloisim gur dhiúltaíodar d’Fhógra eile uathu anuraidh, nuair a rinne siad tagairt don ‘Crib’ ina bhfógra.
Tuige a ndéanfaí a leithéid? Nach tír chríostaí í seo?
Ár nOidhreacht
Dár le daoine áirithe go bhfuil sin uilig athraithe faoin am seo, nó nach bhfuil céatadán réasúnta ard dár ndaonra thar éis teacht thar theorainn isteach chugainn, le blianta beaga anuas. Glacaimis le fírinne an ráitis sin, ach nár chóir dúinn fanacht dílis dár n-oidhreacht agus ag an am gcéanna, a bheith fial, fáilteach, roimh na himircigh seo a tháinig chugainn.
Cé chreidfeadh, go bhféadfadh Coimisiún dár gcuid, a leithéid de bhreith a thabhairt i gcoinne Chomhlacht Éireannach? Ní dóigh liom go n-aontódh an pobal s’againne lena leithéid de bhreith.
Céard fútsa?
Nollaig eile dár spreagadh
Nollaig eile ag múscailt ’nainn cuimhní
Ar laethe is ar chairde a bhí,
Is a dhúisíonn ’nár gcroí istigh cumha,
Nó ní fhillfidh a sárú arís.
.
Ach stiúraíonn céasadh na gcuimhní
Ár gcoiscéim go Beithil na nUamh,
le sólás a chuartú sa Stábla,
Mar a chodlaíonn an Naí i dtromshuan.
.
Is tógann an Mhaighdean ár gcroí istigh
Lena suantraí lán áthais is bróid
Is í ag bogchanadh fuascailt ár gcine
Ó dhlúthgheataí Ifreann na ndeor.
.
Is cuirtear go glé dhúinn ar ár súile
Go bhfuil dhá thaobh ar bhonn úd na rún
Is nach féidir bheith ag súil leis an sólás
Gan an dólas a fháil ar a chúl.
.
Glac misneach mar sin ar do thuras,
Nó saolaíodh an Naí sin fadó,
Le sinne a fhuascailt ó pheannaid,
Is lenár gcroí ‘stigh a shaoradh ó bhrón.
.
Nollaig shona dár léitheoirí go léir, agus go mbeirimid beo ar an am seo arís……………….
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Grisham aris!
Playing for Pizza
by
John Grisham
Leabhar eile ón Máistir
Leabhar eile ó pheann líofa an údair cháiliúil, Mheiriceánaigh, seo, is ea Playing for Pizza, ach caithfear a rá, láithreach bonn, gur chineál eile leabhair, amach is amuigh, isea an ceann seo. Is minic cheana a scríobh mé faoi leabhair le John Grisham, ach den chuid is mó, ba chúrsaí dlí a bhí mar chúlra, agus mar dhúshraith, ag na scéalta sin, agus ní gá a rá, go mba leabhair spéisiúla, tarraingteacha, lán-teannais, iad uilig. Leabhair ar nós:-
The Firm, the Pelican Brief, The Runaway Jury,
The Summons, The Last Juror, agus The Broker.
Rinne sé cupla iarracht freisin, ar leabhair a ghaibhniú taobh amuigh den dlí, leabhair ar nós:-
A Painted House, Skipping Christmas, agus Bleachers.
Ach ba chumadóireacht a bhí sna leabhair sin, taobh amuigh den Painted House, b’fhéidir. Ní gá a rá, gur scríobh sé leabhar de chineál eile ar fad, anuraidh, leabhar a bhí bunaithe ar fad ar an bhfírinne. The Innocent Man, ata idir chamáin agam anseo, agus ba é mo bhreith ar an leabhar sin, nó ar bhealach eicínt, go mba iontaí ar fad an scéal é ná mar a bhí le fáil ina chuid leabhair ficsin.
Athrú Treo
Ach sa scéal seo, Playing for Pizza, fágann sé na cúirteanna agus an dlí ar leataobh arís, agus tugann sé faoi scéal a chumadh, taobh amuigh den ghort úd ab ansa leis. Cúrsaí Peile Meiriceánaí atá idir chamáin aige anseo. Tharla, agus é i mbun taighde do leabhar eile ar fad, go bhfuair sé amach, go raibh Peil Mheiriceánach á imirt san Iodáil, agus go raibh lear mór foirne bainteach leis an gcleachtas seo. Ar leibhéal amaitéireach a deintear an cluiche a eagrú ansin. Bhí de nós ag cuid de na foirne sin, Meiriceánach, nó dhó, a fhostú, le cúnamh a thabhairt dóibh fanacht i dteangmháil leis an gcluiche Meiriceánach. Cá bhfuair an t-údar an teideal dá leabhar? Bhuel, in ionad pá a íoc leis na himreoirí Iodálacha, is amhlaidh a bhíonn féasta acu, go rialta, agus is é an Pizza an príomh earra ar an mbiachlár, do na féastaí céanna sin!
An Ceathrúchúlaí
Is é an príomhcharactar sa scéal seo nó Rick Dockery, ceathrúchúlaí, nó quarterback, mar a thugtar ar imreoir dá leithéid thall. Ba é Arnie a ghníomhaire, agus bíodh go raibh seal maith caite ag Rick, ag gabháil don chluiche sin thall, ag an am gcéanna, níor éirigh leis clú, nó cáil faoi leith, a bhaint amach dó fhéin mar imreoir. Tharla nach mbíodh an t-ádh ina chaipín, de ghnáth, agus ba é toradh a bhí ar sin, nó go mbíodh air bóthar a bhualadh minic go maith, ach faoi thús an scéil seo, bhí sé ag imirt mar cheathrúchúlaí do na Cleeveland Browns. Tharla go raibh an Fhoireann sin ag imirt sa chraobhchluiche. Bhí ag eirí thar barr leo, agus iad 17 pointe chun tosaigh, ach sa chuid deiridh den chluiche sin, d’éirigh le Rick Dockery páirt chinniúnach a ghlacadh san imirt, agus, mo bhrón! trína leibideacht, agus trí dhrochphasanna, d’éirigh leis bua gan choinne a bhronnadh ar a gcéilí imeartha. Ba é toradh a bhí ar an bpáirt a ghlac sé sa chluiche sin, nó gur deineadh staicín áiféise de os comhair an náisiúin, agus dá bharr sin, ní raibh foireann ó cheann ceann na Stát Aontaithe, a bheadh sásta baint nó páirt a bheith acu leis!
Peil Americano!
Bhí a ghníomhaire, Arnie bocht, i gcruachás agus é ag iarraidh post a fháil dá cheathrúchúlaí, i bhfoireann ar bith de lucht imeartha Peile Meiriceánaí sna Stáit, agus ar deireadh thiar thall, ba é an post ab fhearr a d’fhéadfadh sé a fháil dó nó mar cheathrúchúlaí leis na Parma Panthers, foireann a d’imir Peil Mheiriceánach san Iodáil. Ní gá a rá nach saothródh sé an oiread céanna airgid san Iodáil agus a shaothríodh sé thall, ach nuair is crua don chailleach caithfidh sí rith! agus ba é an dála céanna ag Rick s’againne é.
Bhuail sé an bóthar chun na hIodáile, agus fáiltíodh roimhe sa tír sin, nó ba pheileadóir aithnidiúil é, a d’fhoghlaim a cheird mar cheathrúchúlaí i gcliabhán na Peile Meiriceánaí. Is léir go dtaitníonn cultúr agus sibhialtacht na tíre sin leis an údar, agus caitheann sé a dhúthracht ag cur síos dúinn ar chleachtais bia agus dí na nIodálach. Nach é a chuireann síos go blasta, cruinn, ar na féastaí a chaitheadar, agus an pléisiúr a bhaineadar as a mbéilí agus as a bhfíonta. Ar ball ansin, déanann an t-údar a dhícheall cur síos cruinn, soiléir, a thabhairt dúinn ar an gcluiche fhéin, ar Pheil Mheiriceánach.
Super Bowl Iodálach!
Caithfidh mé a admháil, nár éirigh leis dul i gcionn orm fhéin, lena chur síos mion, chúramach, ar Pheil Mheiriceánach, bunús an ama, ach ag an am gcéanna, caithfidh mé a rá, gur bhain mé taitneamh as a chur síos ar theannas, ar fhhisiciúlacht, ar dhíograis, agus ar dháiríreacht na n-imreoirí agus a lucht leanúna. Ba e aidhm agus cuspóir na bPanthers nó Super Bowl a bhuachaint, rud nár éirigh leo a dhéanamh, riamh cheana, ach anois, ó tharla go raibh an ceathrúchúlaí iontach Meiriceánach seo acu, tuigeadh dóibh, go raibh an-sheans acu mian a gcroí a bhaint amach.
Ar éirigh leo sin a dhéanamh? agus conas a d’éirigh lena gceathrúchúlaí nua, dul i gcionn ar a chomhimreoirí? Bhuel, tá faitíos orm go gcaithfidh tú an leabhar seo a fháil, is a léamh, más uait freagra na gceisteanna sin a fháil!
Ní déarfainn gurb é an leabhar is fearr fós é, ó pheann an údair cháiliúil seo, ach ag an am gcéanna, éiríonn leis dul i gcionn orainn, lena dháiríreacht, lena scil, agus lena chur chuige.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Teacher Man
by
Frank McCourt
————————————
Méaróg ar a charn
Tá a fhios ag an Saol Gaelach, faoi seo, gur bhásaigh an t-údar cáiliúil, Frank McCourt, ar na mallaibh, agus mar mhéaróg ar a charn, ba mhaith liom píosa beag a scríobh sa cholún seo, faoin leabhar deiridh a shil óna pheann líofa. Níl mé ag tagairt anseo do, Angela’s Ashes, nó do, ’Tis, an dá leabhar ba cháiliúla uaidh, ach tá mé ag tagairt don leabhar deiridh dá chuid, sé sin, do Teacher Man, leabhar a scríobh sé, le cur síos a dhéanamh ar ar bhain dó, agus é i mbun a cheird mar mhúinteoir, i Scoileanna éagsúla i gCathair mhór Nua Eabhrac. Tá sé soiléir ó thús, go bhfuil muid ag plé le duine umhal, carthannach, fiosrach, agus le duine a raibh tine ina bholg, de shíor á thiomáint i dtreo na foirfeachta i gceird na múinteoireachta.
Clú agus Cáil
Tá’s ag madraí an bhaile anois, faoi mar a d’éirigh leis dul i gcionn ar an saol mór, lena dháiríreacht, agus lena mhacántacht in Angela’s Ashes. Táid ann adeir, nach bhfuil sa leabhar sin ach cumadóireacht agus fiannaíocht, agus gur scríobhadh é le freastal ar bhrionglóidí Ghael Mheiriceá, ach ní mar sin atá, in aon chor, nó sa leabhar sin, déanann an t-údar cur síos ar an saol, faoi mar a bhí i measc a mhuintire, le linn a óige-sean i gcathair Luimní. Ní hamháin go raibh siad bocht, ach bhí siad an-bhocht. Thug sé faoi deara, faoi mar a diúltaiodh dó fhéin is dá mhuintir, nuair a rinne a athair iarracht ar áit a fháil dó mar chléireach Aifrinn. Agus arís, thug sé faoi deara, an chaoi a raibh ar a mháthair déirc a lorg ó shagairt, le goblach a choinneáil lena hál. Ach taobh ar taobh leis an mbochtaineacht uilíoch sin, feicimid mar a chabhraigh daoine lena chéile, agus an chaoi ar theastaigh ón údar fhéin a bhealach a dhéanamh chun tosaigh. Tuigtear dó fhéin gur mhill an bhochtaineacht chéanna sin a mhisneach agus a spiorad, agus gur leag sí é i mbogach an easpa muiníne, agus d’fhéadfadh cuidín eicínt den cheart a bheith aige sa mheid sin, ach le filleadh ar Teacher Man…bíodh nach bhfuil ann ach thart ar cheithre scór leathanach, ó thús deireadh, caithfidh mé a rá, go ndeachaigh na leathanaigh chéanna sin i bhfeidhm go mór orm fhéin, nó tá dáiríreacht, macántacht, agus neamhurchóid, le feiceáil go soiléir tríd na scéilíní uilig, ó thús deireadh. An Máistir ag plé lena ranganna, a chéaduair, agus ansin, lena dhaltaí mar dhaoine daonna, atá á chur os ár gcomhair ag an údar, sa leabhar seo.
That Irish Childhood !
Breathnaigh ar an gcaoi a chuireann sé tús leis an scéal, sa chéad chaibidil…
“If I knew anything about psychology, I’d be able to blame all my troubles on my miserable childhood in Ireland. That terrible childhood took away my confidence and filled me with self-pity; it made me afraid of my emotions, jealous of other people, unable to obey orders, and frightened of the opposite sex…..So, it’s surprising that I ever managed to become a teacher.
Sea, mh’anam! Ach ní dóigh liom go gcreidfeadh mórán daoine go raibh an t-údar lom dáiríre sa ráiteas sin, go háirithe, nuair a chuireann tú san áireamh, gur chaith an fear céanna sin triocha bliain dá shaol i mbun na múinteoireachta céanna sin, i gcathair mhór Nua Eabhrac, áit a chuirfeadh sceon i gcroí múinteora ar bith! Sea, agus i rith na mblianta sin freisin, bhí de mhisneach aige, tuilleadh staidéir Ollscoile a dhéanamh, staidéar a chuirfeadh ar a chumas dul chun cinn a dhéanamh sa chóras scolaíochta, agus sa tslí sin, go n-éireodh leis dul i gcionn níos fearr ar a dhaltaí.
Ach ag tagairt dá ráiteas thuas, go ndeachaigh a thabhairt suas agus a scolaíocht fhéin go mór ina choinne, nuair a chuaigh sé i gcionn oibre thall, nach luíofadh sé le réasún, gurb é a mhalairt ar fad a bheadh fíor, nó nár chuir a thabhairt suas fhéin ar a chumas, an daltaí bochta ó chúlshráideanna Nua Eabhrac a thuiscint níos fearr ná mar a dhéanfadh a chomhmhúinteoirí thall?
“Angela’s Ashes”
Tugann muid faoi deara freisin, an t-ionad gradamach a thuill a chéad-leabhar, Angela’s Ashes dó, agus an chaoi ar tugadh aird domhanda air, as ucht an leabhar sin amháin sin a scríobh, agus ar an dtaobh eile den scéal, níor thug éinne aird ar bith air as an triocha bliain a chaith sé mar mhúinteoir i gcathair mhór Nua Eabhrac!
B’iontach mar a bhain Frank McCourt úsáid as an scéalaíocht mar uirlis oideachais i measc na ndaltaí sin. Agus níos iontaí ná sin fhéin, gur chuir na daltaí stóinsithe sin aird ar a scéalta, ó thús. Ní raibh siad cinnte riamh céard a dhéanfadh an tÉireannach buile sin, a bhí acusan mar mhúinteoir, agus dá bhrí sin, bhídís ag faire amach i gcónaí, féachaint cén toradh a bheadh ar a mbligeardaíocht i rang Mhic Cuarta.
Tá mé cinnte go mbainfidh tú taitneamh agus toit as an leabhar beag seo, nó tá slua iontach carachtar ann, carachtair a bhainfidh gáire as anois, agus a bhainfidh deoir asat ar ball, nó bíodh go bhfuil siad stóinsithe, seanaimseartha, ag an am gcéanna, tá siad macánta, neamhurchóideach, dáiríreach.
Críoch Chuí ?
Breathnaith mar a chuireann an t-údar críoch leis an leabharán seo. Tá sé ag éirí as an múinteoireacht, agus seo a rang deiridh críochnaithe aige. Buaileann an clog, agus……………
“The bell rang, and they all said goodbye to me. I was told to have a good life. I wished them, the same. As I left the classroom for the last time, a voice called out to me.
‘Hey, Mr. McCourt, you should write a book.’
I’ll try.”
Críoch chuí, oiriúnach, le triocha bliain múinteoireachta, agus comhairle chuí ó dhuine anaithnid dá dhaltaí. Níor bronnadh fiú uaireadóir óir air, tar éis a shaothair go léir!
Ach, nach ’in an saol agat, a mhiceo?
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Marian College…1954-2004……… ………..Golden Jubilee Special
.
My Marian Years
Tharla, ar an 28ú Aibreán, 2008, gur bhuail mé le Ned Prendergast, in Oifigí “CEIST” i Má Nuat, mar a bhfuil sé ag obair anois, mar fheidhmeannach leis an eagraíocht chéanna sin. M’iníon a réitigh an talamh don ócáid, nó tharla go bhfuil sise ag obair sna hOifigí céanna sin. Bhí deis agam, freisin, bualadh le baill na Foirne breátha, cairdiúla, atá ag saothrú leo sna hOifigí céanna sin. Ach b’fhéidir gur chóir dom dul siar, beagáinín, i dtosach, leis an teacht le chéile sin a shuíomh ina ionad ceart féin.
Thosaigh mé fhéin mo shaol múinteoireachta i gColáiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, i gContae Mhaigh Eo, agus tar éis dom seacht mbliana, nó mar sin, a chaitheamh ag saothrú na Gaeilge sa Choláiste sin, ghlac mé le post i gColáiste Mhuire Cois Abhann, nó i “Marian College”, faoi mar a thugtar air i mBéarla. Tháinig mé go Marian College i Meán Fómhair na bliana 1958. Caithfidh mé a admháil anois, go mbeadh sé deacair daltaí na scoile sin a shárú, an tráth úd, agus shaothraigh mé liom ansin ar feadh seacht mbliana, nó mar sin, ach ag deireadh na tréimhse sin, mhothaigh mé, ar chúinsí áirithe, go raibh sé in am agam bóthar a bhualadh arís, agus mo sheolta a ardú. Shocraigh mé ar Choláiste Chiaráin Chill Chainnigh, a thabhairt orm fhéin. Rud a rinne. Ní raibh aiféala orm riamh ó shoin gur chinn mé ar sin a dhéanamh an tráth úd, nó réitigh an t-athrú sin go seoigh liom.
We taught by Dodder’s Banks
Ní chuige sin atá mé áfach, ach le filleadh ar an gcruinniú a bhí agam le Ned Prendergast. Chuir mé suim ar leith sa chruinniú sin, nó chaith Ned seal ag múineadh i gColáiste Mhuire Cois Abhann, agus d’fhág sin go raibh deis againn ár gcomhrá, agus ár seanchas, a dhéanamh, faoin saol a bhí sa treis agus muid i mbun múinteoireachta ansin, blianta fada ó shoin. Luaigh mé thuas, gur bunaíodh an Coláiste sin sa bhliain 1954, rud a d’fhág go raibh Iubhaile Órga an Choláiste á cheiliúradh acu ansin, sa bhliain 2004, agus leis an ócáid chinniúnach sin a cheiliúradh mar ba chóir, d’fhoilsigh siad Iris bhreá, shuimiúil, Chomórtha, don Iubhaile chéanna sin. Anois, ó tharla go raibh chuile shnaidhm a cheangail mé leis an gColáiste céanna sin scaoilte le blianta fada, agus ó tharla nach bhfaca mé an Iris Chomórtha sin, nach orm a bhí an t-áthas nuair a bhronn Ned cóip de orm, ar an ócáid sin i Má Nuat.
Tar éis dom filleadh ar Chill Chainnigh, bhí deis agam an Iris sin a scrúdú, agus a chíoradh. Chuir mé suim, agus dhá shuim, in a raibh le léamh, agus le feiceáil, agam san Iris chéanna sin.
Seven Years of…………..
Chaith mé fhéin seacht mbliana ag saothrú na Gaeilge ansin, ón mbliain 1958, go dtí Samhain na bliana 1966, agus is dócha gur leagadh dúshraith na scolaíochta agus an léinn sa Choláiste i rith na mblianta céanna sin. Tháinig RTE i dtíos linn, i dtús na seascaidí, nó ní raibh a n-áit fhéin amuigh i nDomhnach Broc réidh dóibh ag an am, agus dá bharr sin, bhain siad úsáid as Amharclann an Choláiste lena scileanna a chleachtadh ann, agus nár bhreá an caitheamh aimsire dúinne é, tráth a chaitheamh ag breathnú orthu ag cleachtadh a gceirde thíos fúinn, san Amharclann, agus muidinne ag breathnú orthu tríd an bhfuinneoigín úd i Seomra na Múinteoirí. Cuimhní ag filleadh orm freisin faoi Chlós na Scoile, mar a thionóltaí na daltaí chuile mhaidin, roimh ranganna na maidine, b’in an “Assembly”, mar a thugtaí ar an dteacht le chéile sin, agus bhíodh ar chuile mhúinteoir bheith sa láthair, lena rang fhéin a thionlacan chuig a sheomra ranga, i ndiaidh an tionóil, ach nach gcuirtí fainic na bhfainic ar chuile dhalta acu, gan spág fiú, a leagan ar an bpaistín féarach úd a rith ó cheann ceann an Chlóis! B’iontach ciúin an áit í, ansin cois Dothra, agus í fada go leor isteach ó na sráideanna torannacha, sa chaoi nach gcuirfeadh gleadhradh bodhar an tráchta isteach orainn, a bheag nó a mhór. Sea, dhúisigh an Iris Chomórtha cuimhní iomadúla i gcistin na cuimhne, agus d’fhill scaoth cuimhní orm le chuile leathanach dár iompaigh mé.
Congratulations to the Editor
Ba mhaith liom comhghairdeas a dhéanamh leis an Eagarthóir, nó rinne sé éacht agus na cuimhní sin uilig a bhailiú, a rangú, agus a choimeád faoi smacht, taobh istigh de chlúdaigh ornáideacha na hIrise léannta ildaite seo. Ba spéisiúil freisin iad na grianghrafanna a bailíodh don ócáid, ach b’fhéidir go gcuirfeadh ainmneacha na ndaoine uilig sna grianghrafanna sin go mór leis an sásamh a bhainfeadh duine mar mise astu. Ach ansin, nuair a smaoiním gurbh é Pat Mór McDonagh fhéin a rinne eagarthóireacht ar an saothar seo, ní chuireann sé ionadh ar bith orm, nó chuir mé aithne ar an Pat céanna sin, sa bhliain 1958, nuair a tháinig sé aduaidh chugainn, le dul i gcomhar linn mar mhúinteoir, i Marian College. Ba chara dílis é Pat, i rith na mblianta a chaitheamar ag treabhadh linn i bhfochair a chéile ansin, cois Dothra. Is féidir liom an Pat céanna sin a fheiceáil anois fhéin, trí shúile na cuimhne, Fear breá, óg, scafánta, laidir, ag siúl roimhe go rábach, é ag slíocadh a chuid gruaige siar thar a mhalainn, agus a ghúna léannta, acadúil, á shéideadh san aer taobh thiar de. Cuimhní freisin ag filleadh orm ón lá úd ar thugamar cuairt ar Bhéal Feirste na long, ar an bhfáilte chroíúil a cuireadh romhainn i Stormont fhéin, áit ar ligeadh isteach sinn, le spléachadh a fháil ar Pharlaimint an Tuaiscirt i mbun oibre! Chonaiceamar freisin, an lá céanna sin, na sluaite ollmhóra ag filleadh abhaile, tráthnóna, go tostach, dúr, óna gcuid oibre sna longchlósanna. leor sin faoi na cuimhní úd, ach is féidir leat a bheith cinnte, go leanfaidh cuairt na gcuimhní céanna sin, go ceann i bhfad.
Memories Recalled
Chuir mé spéis sna grianghrafanna freisin, nó léirigh roinnt acu dom neamhbhuaine an tsaoil seo, mar nach bhfuil roinnt áirithe de na daoine ar chuir mé fhéin aithne orthu, sna caogaidí agus sna seascaidí, nach bhfuil siad ag tabhairt an fhéir faoi seo. Solas na Soilse, agus áit ag Bord an Tiarna, go raibh acu anois agus i dtólamh.
Tá grianghraf san Iris, ar leathanach 24, ina bhfeicimid Foireann múinte na Scoile agus Rang na Sinsear, tógtha le chéile, san aon phictiúr amháin, mise an dara duine ar chlé den dream atá suite. Sea, agus luaitear m’ainm cupla babhta freisin, tríd an Iris. Mór an onóir dom a leithéid. Sea, agus nár dheas freisin ó Ned Prendergast a rá, go raibh mo chuimhne fós beo sa scoil, tráth a raibh seisean ag múineadh ann, i Seachtóidí na haoise seo caite.
Ní bréag a rá gur thóg an cruinniú úd le Ned siar thar na blianta mé, go dtí “My Marian Years” agus gur músclaíodh ionnam athuair, cuimhní a bhí folaithe ar ghrinneal Loch na gCuimhní, le fada an lá. B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
An Mhaith is an tOlc
Creid iontu, nó ná creid, ach caithfear a ghéilleadh go gcaitheann an duine daonna roinnt mhaith ama, i rith a shaoil, ag smaoineamh ar an dá earra céanna sin. Sea, ag smaoineamh, agus ag argóint fúthu, á meá, agus á meas, agus i ndeireadh na dála, ag iarraidh an mhaith a roghnú thar an olc, chuile bhabhta, sea, agus caithfear a admháil, nach gan stró, nó gan dua, a éiríonn leis caol-chasán sin na maithe a leanúint. Ní gá dhom a rá, nach bhfuil sé éasca nó simplí an mhaith chéanna sin a aithint fiú, corrruair, gan trácht in aonchor ar í a dhéanamh, ach is dócha go bhféadfá a rá, go bhfuil a choinsias ag an duine, lena chur ar an eolas, sna cúrsaí sin, agus ní gá a rá, go bhfuil ceangal idir an coinsias sin agus moráltacht, nó leagann an coinsias na rialacha síos don duine aonair, agus baineann an reasún agus an mhoráltacht leis an nduine céanna sin, a chéaduair, agus ansin leis an gceangal idir an duine aonair sin agus an pobal frí chéile.
Léann an tSagairt
Mo chuidse de, ó tharla gur cuireadh léann an tsagairt ormsa, ní call dom a rá, gur chaith mé blianta fada ag déanamh staidéir ar mhoráltacht, ar choinsias, ar Dhiacht, ar shaothrú na maithe, agus ar shéanadh an oilc. Ach, ag gabháil do staidéar dá leithéid, bíonn an baol ann i gcónaí, go ndíreodh duine a aire iomlán ar choinsias agus ar mhoráltacht an phobail, in ionad a dhíriú ar shlánú a bheithe fhéin, a chéaduair, agus ansin, go mbeadh ar a chumas dul ar thóir chaoirigh chaillte an tréada? Ach ní cúrsaí sagartóireachta, nó aoireachta, atá idir chamáin agam sa phíosa seo, ach ba mhaith liom an tóirse a dhíriú ar iompar an chathróra mar dhuine aonair, i dtosach báire, agus ansin mar bhall dá phobal. Tá’s againn go léir gur créatúr cuideachtúil é an duine daonna, créatúr nach bhféadfadh teacht i bhfoirfeacht i ndáiríre fiú, mura mbeadh páirt aige i gcuideachta tréadach daonna. Dá thairbhe sin, caithfidh sé deighleáil lena chomhluadar, ar bhealach cóir, ceart, morálta, díreach mar a bheadh seisean ag súil go ndeighleáilfeadh siadsan leis-sean. Agus leis an iompar ceart sin a rialú go hoifigiúil, cumtar córas éifeachtach dlithe, agus córas dleathach leis na dlithe sin a chur i bhfeidhm.
Tionchar ár ndlíthe
Má theastaíonn uainn breathnú ar éifeacht an chórais sin, níl le déanamh againn ach súil a chaitheamh ar ghnó ár bpóilíní, agus ar éifeacht ár gcúirteanna. Tar éis spléachadh a fháil ar na córais chéanna sin, is gearr go gcuirtear ar ár súile dúinn, chomh casta, céasta, cantalach, is atá feidhmiú na rialacha sin uilig. Feictear freisin, go gcumtar na dlithe sin, a chéaduair, mar chabbhair don daonnaí bealach na maithe a lorg agus a leanúint, agus nuair a tharlaíonn sé nach n-éiríonn leis san éileamh sin, ansin tógtar an cúisí os comhair na Cúirte, le fáil amach, an raibh sé ciontach i mbriseadh na rialacha úd, a cumadh ar mhaithe le leas an phobail. Má thuigtear go raibh sé neamhchiontach sna cúrsaí sin, scaoiltear leis, ach, má shocraítear go raibh sé ciontach, bhuel, ansin, daortar é, agus gearrtar pionós air, pionós a ghearrtar, leis an gcúisí, agus baill eile an phobail, a sheoladh feasta ar bhóthar a leasa.
Rialacha an Bhóthair
Breathnaigh ar rialacha an bhóthair, mar shampla, agus ar na dlithe a cumadh ar mhaithe le sábháilteacht an phobail a chothú. An dtugtar aird ar na rialacha agus ar na dlithe céanna sin? Ag magadh fúm atá tú? Comh fada is a bhaineann sé leis an ngnáth shaoránach, tá sé sásta na dlithe sin a bhriseadh, más dóigh leis, nach mbéarfaí air, agus déanfaidh sé de réir na rialacha sin, má cheapann sé go bhfuil baol láidir ann go mbéarfaí air dá dtabharfadh sé neamhaird ar na dlithe tráchta céanna sin. Má bhreathnaíonn tú ar iompar an duine sna cúrsaí sin, tabharfaidh tú faoi deara, go bhfuil bunús dá ndéanann sé neodrach go maith, ó thaobh móráltachta de. D’fhéadfadh duine tiomáint síos príomhshráid an bhaile ag céad Ciliméadar san uair, agus mura mbeadh éinne eile ar an saol, ní bheadh olc nó maith á dhéanamh aige, ach chomh luath is a chuireann tú daoine eile sa phictiúr, bhuel, ansin, ó tharla go bhfuil cearta ag na daoine eile sin, caithfear laincisí a chur ar shaoirse mo dhuine, sa chaoi nach mbeadh ar a chumas ansin olc a dhéanamh dá chomh-dhaoine. Sin an áit a thagann móráltacht agus consias isteach sa scéal, le gníomhartha an tsaoránaigh a shrianú, sa chaoi nach ndéanfadh sé dochar, nó olc, dó fhéin nó dá chomharsa. Sa chás sin, tagann an daonnaí faoi údarás dhá chumhacht, agus faoi dhlínse dhá chóras dlí, sé sin, faoi dhlí an Stáit agus faoi dhlí Dé, leirithe dó thrína choinsias.
An dá ‘b’Fhéidir!’
Ach b’fhéidir go bhfuil mo sháith ráite agam san alt seo faoi na cúrsaí céanna sin, nó tá mé ag ceapadh, go bhfuil daoine amuigh ansin, a déarfadh go bhfuil sé in am agam dul ag feadaíl………….Ach, ní bheadh a fhios agat. B’fhéidir go bhfuil daoine amuigh ansin a thuigeann a bhfuil á láimhseáil agam anseo, níos fearr ná mar a thuigimse é!
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Gaineamh Bhog Bhán
.
D’íslíomar a cónra chláir
I gciúineas caoin a huaighe,
Is ghuíomar dá hanam dil
Grásta is síocháin neimhe.
.
Líonadh isteach an uaigh sin
Le gaineamh bhog bhán Iorrais,
A thit mar chálóga grásta,
Gan trup, lá úd na Leice.
.
Is d’fhanamarna sa timpeall,
Mearaithe ag rún na beatha,
Ag seanchas is ag comhrá
Ar stair is ar ábhair reatha.
.
Taobh linn bhí tonnta na mara
Ag briseadh go cumhach cois trá,
In ómós do Cháit bhocht na gile,
Is ag guí uirthi suaimhneas gan chrá.
.
Mothóimid uainn thú, a dheirfiur,
Do chomhluadar caoin is do bhrí,
Go raibh tíos agat feasta sna Flaithis,
Faoi shíocháin is suaimhneas gan chríoch.
.
.
.
.
.
.
.
.
English 
Gaeilge