by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Bóithrín na Smaointe
Peadar Bairéad
.
Mar is eol do chuile dhuine dem’ léitheoirí, is duine mé a chaitheann roinnt áirithe ama, go rialta, ag rannsú, ag cuardach, agus ag scrúdú taisí an tsaoil úd a bhí sa treis, sa tseanam. Nach minic a bhíonn toradh an chéapair sin le léamh agaibh san Iris léannta seo. Caithfidh mé a admháil, go mbainim taitneamh agus sásamh as cuardach dá leithéid. Tuigfidh sibh, mar sin, an t-áthas a bhí orm nuair a chuala mé, ar na mallaibh, go rabhthas chun chuile fhaisnéis a bailíodh i nDaonáireamh 1901, a chur ar fáil ar an idirlíon, ar an 3ú lá de Mheitheamh na bliana seo, 2010.
Daonáireamh 1901
Ar deireadh thiar, tháinig an lá cinniunach sin, agus bí cinnte, nár ró-mhór an mhoill, go raibh mé fhéin ar mo mhíle dhícheall, ag cuardach, is ag ransú, trína raibh curtha ar fáil faoi Dhaonáireamh 1901.
I ndáiríre, bhí sé thar a bheith éasca teacht ar an eolas céanna sin, agus ba ghearr go raibh mé ar mo dhícheall, ag cuardach i ngort mo ghaolta, siar go dtí an dáta sin. Nach fada siar an t-achar anois é, breis agus céad agus naoi mbliana ó shoin, siar go dtí an Domhnach, an t-aonú lá triochad de Mhí na Márta, i mbliain úd ár dTiarna, 1901. Tar éis tamall a chaitheamh ag útamáil timpeall, tháinig mé ar chóip den bhfoirm a líon mo sheanathair, lena láimh fhéin, ar an ndáta thuasluaite. Agus sa chóip sin, léigh mé, i scríobhnóireacht soiléir néata mo sheanathar, fear nár leag mé fhéin súil riamh air, nó bhí sé básaithe sular tháinig mise ar an saol, léigh mé ansin, go raibh naonúr clainne air fhéin is ar a bhean, Julia Ni Ghamhnáin, ceathrar mac, agus cúigear iníon. Leathchéad bliain d’aois a bhí sé fhéin ag an am, agus bhí cúig bliana is dhá scór slánaithe ag a bhean.
Saol gortach, cruógach
Caithfidh go raibh a ndóthain anró agus sclábhaíocht curtha díobh acu beirt, ag an am, nó ní bheadh sé éasca greim bia a chur ar fáil do chlann chomh mór sin, ag an am, agus gan acu ach feirm réasúnta beag. Cúig bliana is fiche a bhí an mac ba shine, agus ní raibh ach naoi mbliana slánaithe ag an té ab óige den ál. Dá chomhartha sin, níor cuireadh scolaíocht ar bith ar an mbeirt ba shine den ál sin, ach, uaidh sin amach, tá le feiceáil, go raibh léamh agus scríobh ag chuile dhuine eile den chlann. Ach i gcás an té ab óige, tá le léamh ansin go raibh léamh aice, mar caithfidh nach raibh scil na scríobhnóireachta foghlamtha aice fós. Caitlicigh Rómhánacha ab ea chuile dhuine den líon-tí sin, agus bhí idir Ghaeilge agus Bhéarla ag chuile mhac agus iníon acu.
Doiciméad draíochta
Ait, amach is amuigh, suí síos agus doiciméad dá leithéid os do chomhair amach. Cosúil, ar bhealach, é, le bheith ag breathnú ar ghrianghraf a tógadh oíche an Daonáirimh úd, sa bhliain sin, 1901. Déanaim chuile iarracht ar bhreathnú isteach trí fhuinneoigín an tí sin a bhí acu i mbaile na Druime, in Iorras Domhnann, i bParáiste na Cille Móire in Iorras, an oíche sin. Solas bog, buí, á scaipeadh go sprionlaithe ar fud an tí, ag an lampa pairifín, a bhí crochta ar na mballa, os cionn an bhoird. Mo sheanathair suite ansin ag an mbord, spéaclaí anuas ar a shrón aige, peann ina láimh aige, agus é ag scríobh leis, agus a bhean Julia suite taobh leis, ag cabhrú leis, le sonraí áirithe a dhearbhú. Páistí óga i mbun na leabhar, agus na daoine fásta imithe amach ar fud na bhfud, i mbun spóirt is caitheamh aimsire.
Sin sin !
Ar deireadh thiar, tá an gnó déanta, síníonn sé a ainm thíos ag bun na foirme. Breathnaíonn siar ar an iomlán. Fágann uaidh a pheann is a spéaclaí, agus cuireann tuairisc chupán tae. Sin sin, agus ní bheidh an gnó sin le déanamh againn arís go dtí an bhliain 1911, más beo sinn ag an am sin!
Bhuel, sin cuid de na cuimhní a líon isteach chugam agus an píosa seo á chur i dtoll a chéile agam. Uaigneas, cumha, trua, agus bród, ag baint na sál dá chéile isteach i gcistin na gcuimhní. Uaigneas agus cumha i ndiaidh na seanlaethe, trua agam dóibh siúd, a mhair i ré gruama, cruógach, úd ár dtíre, agus gan a fhios acu fós céard a bhí rompu amach idir sin agus deireadh a ré, agus ag an am gcéanna, bhí bród ag glacadh seilbh ar mo chroí freisin, toisc go raibh sé d’ádh orm, a bheith síolraithe ón dream úd, a raibh a n-ainmneacha scríofa go soiléir ar fhoirm Dhaonáirimh sin na bliana 1901.
B’fhéidir gur mhaith leatsa anois dul ar thóir do mhuintir fhéin i nDaonáireamh úd 1901?
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
Téamaí i bhFilíocht na Gaeilge
.
Gné thábhachtach den Nuafhilíocht is ea an fhorbairt a dhéantar i réimse téamaí na ndánta. Pléitear cúrsaí nua-aimseartha san fhilíocht seo ina bhfuil an léitheoir in ann nasc pearsanta a dhéanamh leis, agus feictear na téamaí seo go háirithe i bhfiliocht Ní Dhomhnaill, Uí Dhireáin, agus Uí Shearcaigh. Phioc mé na dánta a phléigh mé thíos, toisc go mbaineann na filí seo úsáid éifeachtach as téama an ghrá, agus cuireann said in oiriúint iad chun topaicí éagsúla, pearsanta, a phlé. Úsáidtear teicnící éagsúla chun ábhar an dáin a nochtadh don léitheoir ar bhealach ealaíonta, cuimsitheach.
.
Dán do Mhelissa’, le Nuala Ní Dhomhnaill. ‘
Is é príomhthéama an dáin phearsanta seo ná an grá máthartha, agus cuirtear na mothúcháin láidre atá neadaithe sa téama seo, os ár gcomhair trí úsáíd a bhaint as teicnící éifeachtacha. Samhlaíonn an file saol ídéalach, foirfe, dá h-iníon, cosanta ó fhorsaí an oilc.
Cruthaítear íomhánna cuimsitheacha sa dán seo, a mhúsclaíonn mothucháin phearsanta agus doimhne ionainn. Baintear úsáid éifeachtach as meafair sa dán seo chun comparáid a dhéanamh idir éan óg agus iníon an fhile, agus an soineann agus an neamhspeáchas a roinneann an bheirt acú,“An gcearrach éin ag léimt as tóin na nide”. Úsáideann an file gnéithe áille simplí ón dúlrá chun comparáid meafarach a dhéanamh lena h’iníon ag taiscéalaíocht a cuid neamhspleáchais den chéad uair. Tá íomhánna ón dúlrá agus ón mbíobla sa ceathrú véarsa, fite fuaite ina chéile, ar bhealach éifeachtach “Bheadh geataí an ghairdín ar leathadh go moch is go déanach”. Míníonn Ní Dhomhnaill an tagairt don mbíobla sa bhfís seo, http://vimeo.com/11174220 (vimeo, 2010). Le hais Adhamh agus Ébha sa ghairdín, ní chuirfear amach as an ghairdín í.
Cuireann an mheadaracht go mór le téama an dáin seo. Feictear rithimí agus rímeanna a théann i bhfeidhm ar chluas an léitheora gan amhras, agus cruthaíonn sé sin atmasféar grámhár, cosantach. Baintear úsáid ealaíonta as an athrá ‘mín mín’ dar liom, ag nochtú an saghas grá buan, neamhchoinníollach a mhothaíonn an mháthair dá h’iníon. Feicimid casadh ar an nath seo sa véarsa deiridh, rud a bhí grámhar agus deas, tá sé imithe anois. Cleas filíochta a chruthaíonn teachtaireacht an dáin.
Tá téama an dáin le sonrú go rí-shoiléír sa chodarsnacht a dhénann an file idir domhan na hóige agus domhan an duine fásta. Tá an file ag iarriadh go mbeadh an domhan foirfe, aislingeach, seo, atá lán d’áilleacht agus d’áthas, saor ó na nithe contúirteacha a bhaineann le domhan na ndaoine fásta. Domhan ina bhfuil forsaí an oilc ag faire ar an nduine daonna chun chruatan an tsaoil a bhronnadh orthu. Tugann an file geallúint shollúnta dá h’iníon go ndéanfaidh sí í a chosaint ionas nach ndéanfar í a mheilt mín mín.
.
‘Faoiseamh a Gheobhadsa’, le Máirtín Ó Direáin
Cuirtear an príomhthéama ‘saol an oileáin agus an faoiseamh atá le fail ann’ os ár gcomhair go healaíonta agus go héifeachtach sa dán seo, dár liom. Baineann an file úsáid as roinnt teicnící éifeachtacha chun a ghrá dá áit dúchais a mhúscailt ionann. Tugann sé léiriú cuimsitheach, moltach, dúinn ar a oileán luachmhar, ag léiriú dúinn an fonn láidir atá air filleadh ar ais ar a thearmann suaimhneach, síochánta.
Cruthaítear pictiúr cuimsitheach, álainn, dúinn, den saghas saoil atá le fáil ar a oileán dúchais, trí úsáid a bhaint as íomhánna atá fréamhaithe sa dúlrá. Cé nach bhfuil ach dhá véarsa sa dán, fós faigheann an léitheoir pictiúr éifeachtach den saghas tearmainn atá le fáil ann. Chuaigh an íomhá ‘Ag siúl cois cladaigh/ Maidin is trathnóna’ go mór i bhfeidhm orm, ag tarraingt an léitheoir isteach ar an suíomh, le hatmasféar fíor-shuaimhneach a mhothú. Nochtaíonn sé an áilleacht barántúil, agus an fuascailt iomlán ó chíor thuathail na cathrach, atá le fáil ann.
Baintear úsáid éifeachtach as mothúcháin atá dorcha, doimhin, sa dara véarsa, chun comparáid géar a dhéanamh idir saol an oileáin agus saol na cathrach. Faightear taithí fíordhifriúil sa chathair, agus mínionn an file an fonn atá air éalú ón “chrá croí’ atá le fáil san áit ghruama seo. Braitheann sé go bhfuil an chathair naimhdeach agus coimhthíoch. Is teicníc iontach é seo leis an athrú iomlán a fhaigheann muid, ó thaobh ghotha de, idir an dhá véarsa seo.
Déantar athrá éifeachtach sa dán seo chun uaigneas agus dólás an fhile a threisiú. Leagtear an-bhéim ar an mbaile, i bhféinúlacht an duine leis an teicníc seo. Úsáid tairbheach é seo a chuireann go mór leis an nóta pearsanta sa dán. Chomh maith le sin, cuireann sé go mór le rithim an dáin, ag cur in iúl dúinn mian agus tnúthán an fhile.
.
Níl Aon Ní, le Cathal Ó Searcaigh.
Feictear go rí-shoiléir gurb é príomhthéama an dáin mhealltach seo ná grá don áit dúchais. Trí úsáid a bhaint as teicnící éagsúla, tugann an file cur síos brionglóideach, foirfe, dúinn ar a áit dúchais, agus déanann sé sin le friotal flúirseach, binn, séimh, chun grá a chroí a mhealladh le teacht chun cónaithe leis.
I mo thuairim féin, is é an rud is súntasaí ar fad faoin dán seo ná an mheadaracht, a nascann smaoineamh, friotal, agus meon an dáin, le chéile, ar shlí éifeachtach. “Soiléireann sé mothú agus meon an dáin, agus rithim chainte a chuireann teachtaireacht an fhile in iúl” (Ó Murchú, 2014). Tá neart samplaí d’onamataipé sa dán, agus d’fhéadfaí é seo a aithint sna logainmneacha breátha gaelacha atá luaite, mar shampla “Caiseal na gCorr”, agus “Inis Bó Finne”. Deirtear go léirionn na logainmneacha ómós d’áit dúchais an fhile. “’Caiseal na gCorr’, the native place, is a life-giving, vital force, both in the sense of being a meaningful place and also as the source of artistic creativity” (Denvir, 2000). Tá ceol agus binneas ag baint leis na fuaimeanna draíochta seo, a chuireann go mór le cur síos aislingeach na háite. Is gné den Nualitríocht atá i gceist le seo.
Maidir leis an gcuireadh a thugann an file dá leannán, cruthaíonn sé cur síos don áit atá thar a bheith tarraingteach agus mealltach, agus é ag tabhairt cuntas ar cad atá le fáil san áit ar leith sin. Geallann sé fuaimeanna agus radhairc áille dó, a thabharfadh pléisiúr agus faoiseamh dó.
Gan amhras, aithnítear feasacht agus ómós don saol, lán den dúlrá, fite fuaite le hómós áite, sa dán seo. Baintear úsáid as meafar cruthaitheach sa dán, ag tabhairt faoi deara an nádúr álainn ‘Clapsholas smólaigh’. Cruthaíonn an meafar seo pictiúr den smólach ag canadh ar chraobh, roimh thitim na hoíche. Is léir ó na híomhánna go léir go bhfuil an file faoi gheasa ag an dúlra.
Déantar léiriú cumasach ar an gcodarsnacht idir an chathair agus áit dúchais an fhile. Faightear íomhánna áille, friotal an-séimh, agus cuireadh chomh mealltach ag an tús, ach sna véarsaí deireanacha, cuirtear pictiúr fíor-dhiúltach os ár gcomhair d’áit truaillithe, a choisceann áilleacht an dúlrá agus a chuireann leis an strus atá ceangailte leis an gcathair. Éiríonn an friotal garbh agus cruthaítear, atmasféar atá dlúth le brú agus stró na cathrach.
Ó na dánta atá pléite agam thuas, tá sé thar a bheith soiléir go bhfuil réimse leathan téamaí i bhfilíocht na Nua-Ghaeilge. Tá na téamaí áirithe seo ceaptha ag na filí trí úsáid a bhaint as teicnící éifeachtacha a nochtaíonn doimhneacht agus teachtaireacht na ndánta. Gan dabht is dánta pearsanta iad seo agus pléann na filí téamaí éagsúla atá coitianta sa tréimhse Nuafhilíochta.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
E A C H T R A I G H D Ú I N N
Caibidil 3.
.
An tríú lá sa Choláiste dúinn, fuaireamar amach gan aon ró-mhoill, go raibh deireadh leis an tsaoire feasta, agus go raibh an t-am tagtha le luí isteach ar an obair, i ndáiríre. Mar a dúirt mé cheana, nuair a bhuailtí an clog dúinn ag a sé ar maidin! b’fhéidir gur fhreagraíomar an “Benidicamus Domino” lenar “Deo Gratias” slóchtach, codlatach, leisciúil, ach ní ón gcroí a tháinig an “Deo Gratias” céanna sin uainn, geallaimse dhuit é. De réir mar a chuaigh caitheamh sna laethe, áfach, tháinig muid isteach ar nós an mhochóirí, ach bíodh sin mar atá, ní dóigh liom gur thaitin an mochóirí céanna sin liom fhéin riamh, ach tuige nach dtabharfadh duine buíochas do Dhia, chuile mhaidin, as sinn a choinneail slán i rith na hoíche a bhí thart? Bhí sé greannmhar, ar bhealach, breathnú thart ort, ar uair antráthach sin na maidine, le súil a chaitheamh ar na gasúir óga eile thart ort id’ shuanlios. Dheineadh cuid acu chuile iarracht fad a bhaint as a seal sa leaba, trí chupla noiméad eile a chaitheamh faoin bpluid, ach bhí fear amháin, ach go háirithe, fear a bhí sa leaba taobh liom fhéin, agus chuirfeadh seisean na cait fhéin ag gáire leis na cluichí aite a d’imríodh seisean, chuile mhaidin, le fad a chur lena thréimhse faoin bpluid. Thógadh sé a spléacaí i dtosach, agus dheineadh iad a ghlanadh agus a shnasadh, ansin, thógadh sé chuile bhall éadaigh leis, agus dhéanadh sé iad a scuabadh lena scuab éadaigh, agus ar deireadh thiar, nuair a bhíodh sin uilig críochnaithe aige, thógadh sé a stocaí, agus dhéanadh an cleas céanna leosan freisin. Ar deireadh thiar áfach, ní bhíodh an dara rogha aige ach éirí, agus dheineadh sé sin chomh mall, gearánach, cneadach, agus a d’fhéadfadh sé.
Tháinig mé fhéin isteach ar chleachtas an Choláiste tapaidh go leor, nó i ndáiríre, ní raibh le déanamh ag duine ach léimt as a leaba amach, chomh luath is a chuala sé an clog, agus ansin, d’fhéadfadh sé an chuid eile de ghraithí beaga na maidine a dhéanamh, gan aon ró-stró. Agus bíodh nach raibh aon uisce reatha, nó leictreachas, acu sa Choláiste, nárbh é an scéal céanna againn fhéin é sa bhaile, in Iorras, ag an am sin, freisin.
.
Ní gá dhom a rá, go raibh dath dubh ar ár gcuid éadaigh uilig, taobh amuigh de na léinte. Nárbh ábhar sagairt a bhí i ngach aon duine riamh againn, bíodh nach raibh ionainn ach gasúir. Ach b’in nós na haimsire sin. Sea, mh’anam, cultacha dubha, léinte bána, agus carabhait dubha, ar chuile dhuine riamh againn, agus dá bhfeicfeá muid amuigh ag siúlóid, chuile Dhomhnach, agus muid gléasta inár gcultacha Domhnaigh, agus ceann de na caipíní áiféiseacha, pice, sin, a chaití ag an am sin i gColáistí ardnósacha, buailte anuas ar cheann chuile dhuine againn, cheapfá nach bhféadfadh gasúir dá leithéid, smaoineamh fiú, ar dhiabhlaíocht dhe shaghas ar bith, gan trácht ar í a dhéanamh. Ach mh’anam, go mbeadh breall ort, geallaimse dhuit é!
.
Ach, fillimis ar chleachtas na maidine. Chomh luath is bheadh duine nite, pioctha, cíortha, agus gléasta, thabharfadh sé an tAireagal air fhéin, nó bhí orainn teacht le chéile ansin, ag a leath uair tar éis a sé, ar maidin. Líonadh idir ghasúir agus shagairt, nó ba shagairt iad na múinteoirí uilig, geall leis, líonaidís isteach ina suíocháin, agus arís, bhíodh a ionad fhéin, ina shuíochán fhein, ag chuile dhuine againn. Chuirfeadh sagart ceann ar na paidreacha, agus nuair a bhíodh paidreacha na maidine ráite, bhíodh thart ar leathuair a chloig le caitheamh againn, ag machtnamh, nó ag “meditate-áil”, dúinn fhéin. Ó, a Thiarna, nár dheacair fanacht i do dhúiseacht le linn an mhachtnaimh fhada, chéanna sin. Ach, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, dhéanadh muid an cleachtas sin, agus ansin, ag a seacht a chlog, bhíodh an tAifreann againn, ní gá a rá go mbíodh an tAifreann á léamh sa Laidin, ag an am sin, agus ba ghearr go raibh ar ár gcumas chuile phaidir, agus léamh, acu sin, a léamh agus a rá sa teanga ársa sin. I ndiaidh an Aifrinn, bhíodh tamall gearr againn, le cupla paidir buíochais a rá dúinn fhéin, agus ansin, ag a leath i ndiaidh a seacht, d’fhágadh muid an tAireagal, agus ag an bpointe sin, bhíodh obair tí le déanamh againn, a ghnó fhéin ag chuile dhuine againn. Fear ag scuabadh, agus fear ag snasú, fear ag ní agus fear ag glanadh, fear eile fós ag sciúradh, agus mar sin dúinn, go dtí a hocht, agus geallaimse dhuit é, go mbíodh tuirse ár ndóthain orainn ag deireadh an ama sin, sea, agus muid stiúctha leis an ocras freisin. Leite, arán agus im, maraon le cupán tae a bhíodh againn don bhricfeasta, chuile mhaidin. Leamh go maith! déarfa, ach geallaimse dhuit é, nach bhfuair muidinne aon blas den bhia céanna sin tur, agus gur chaitheamar chuile ghreim de go buíoch, beannachtach, nó is maith an t-anlann an t-ocras.
.
I ndiaidh an bhricfeasta, bhíodh seal leathuaire againn, le bheith ag spraoi nó ag súgradh. Ba thráth é do chaitheamh aimsire, agus chaitheadh an chuid ba mhó de na gasúir an t-am sin ag siúlóid timpeall, ag caint, is ag comhrá. Ag a naoi, thosaíodh an obair scoile. Mhaireadh na ranganna thart ar chúig nóimead is daichead, agus bhíodh na gnáth ábhair scoile againn. Gaeilge, Béarla, Mata, Stair, Tíreolaíocht, Teagasc Críostaí, Laidin, Fraincis, agus Eolaíocht. Ní raibh rogha ar bith againn, nó bhí ar chuile dhalta na hábhair sin uilig a dhéanamh. B’in an gnáth chlár oibre a bhí leagtha amach dúinn, agus arís, caithfidh mé a rá, gur tháinig mé fhéin isteach ar an obair chéanna sin, tapaidh go leor, agus ba ghearr go raibh mé ag baint taitnimh as chuile rang acu, agus bíodh go dtugtaí an-chuid obair thinteáin dúinn, nó ní raibh ach dhá bhliain againn le cúrsa na Meanteistiméireachta a chríochnú, níor chuir an taobh sin den obair isteach ormsa, a bheag nó a mhór. Agus nach orm a bhí an t-ionadh, agus an mórtas, ag deireadh an chéad téarma sin, nuair a tháinig mé fhéin sa chéad áit, i scrúduithe na Nollag. Uaidh sin amach, bhíos im scolaire cruthanta, agus im mhac díograiseach léinn, chuile bhabhta.
Thart ar leath i ndiaidh a dódheag, bhíodh ar lón againn, ní lón a bhí ann, i ndáiríre, ach dinnéar! Bhíodh anraith againn i dtosach, anraith agus arán, agus bhaineadh sin an faobhar dár ngoile! Ansin bhíodh an príomhchúrsa againn.
Céard a hhíodh againn don phríomhchúrsa, an ea?
Bhuel, bhraitheadh sé ar céard a bhí flúirseach acu sa chistin ag an am, ach de ghnáth, gheobhaimis fataí bruite, giota feola, agus ní gá a rá, nár den scoth í an fheoil chéanna sin, agus nár chuala si trácht riamh ar “cordon bleu”, ach oiread, ach b’fhearr ann nó as di, agus chomh fada is a bhain sé linne, ba é a locht a laghad, go minic. Chomh maith le sin, bheadh glasraí de chineál éigin againn, turnapa, gabáiste, biatas dearg, cainneann, nó a leithéid, agus arís, ba mhaith an t-anlann an t-ocras, agus ba bheag den ghlasra sin a bheadh fágtha im’ dhiaidh ar mo phlátasa, ach go háirithe. Dá mbeadh an t-ádh orainn, bheadh anlann eicínt ar an bpláta freisin. Beirt de na mic léinn a dhéanadh an freastal orainn. Ó! sea, agus bhíodh gloine uisce le dul leis an ndinnéar sin, ag chuile dhuine againn. Dár ndóigh, nuair a bhíodh ceann de na Féilte móra á cheiliúradh againn, bhuel, ansin bhíodh buidéal de shú líomóide fágtha ar an mbord do chuile mhac a’ pheata againn! Ní gá dhom a rá, go mbíodh fáilte agus fiche againn roimh shólaistí dá leithéid. Ansin, bhíodh milseog de chineál eicínt againn, le críoch a chur leis an mbéile. Lá amháin bheadh úlla bruite againn, lá eile, glóthach agus custard, ach thar aon rud eile, ba é ba mhinicí mar mhilseog againn nó maróg ríse. Anois bhí cuid de na gasúir thart orm, ag an mbord, roinnt beadaí, agus cleachtadh acu ar chuile shórt beadaíochta sa mbaile, b’fhéidir, agus dá bharr sin, ní leagaidís smut ar na gnáthmhilseoga sin. Anois, níor dhuine beadaí mé fhéin, ag an am, agus bhíodh an oiread milseog le fáil agamsa is a theastíodh uaim, nó shíneadh na buachaillí beadaí sin a milseoga chugamsa. I ndiaidh an dinnéir, théadh muid ar chuairt chuig an Aireagal, agus an salm, De Profundis, á rá againn, fan an bhealaigh. Ar ball, tar éis scathaimh eile ag spraoi dúinn fhéin, thosaíodh na ranganna arís, agus leanaidís go dtí a trí, nó mar sin.
I ndiaidh na ranganna sin, bhíodh obair de chineál eicínt, nó cluiche, b’fhéidir, leagtha amach dúinn, ar a seal. Lá amháin, bheadh muid ag leagan crainn, agus á ghearradh suas le toireasc beirte, sa chaoi go mbeadh connadh againn do thinte an Choláiste. Lá eile, bheadh muid amuigh ag cur bail’ eicínt ar na bóithríní timpeall na scoile, agus lá eile fós, bheadh muid amuigh ag imirt peile, nó iománaíochta, i bpáirc an bháire. Thugadh an tréimhse sin seans dúinn aclú coirp a fháil, agus chuireadh sé bealach ar fáil dúinn le fáil réidh leis an mbreis teaspaigh a bhí ionainn, ag an aois sin. Ar aon chuma, bhíodh goile againn don tae a thagadh ar ball. Arís, ní bhíodh bianna beadaí le caitheamh againn, don tráth sin, ach bhíodh, b’fhéidir, brúitín, maraon le h-arán, margairín agus braon tae. Dheamhan locht ar bith a bhí le fáil agamsa ar an mbia céanna sin, nó nach raibh cogadh mór ag réabadh leis ar fud na hEorpa, ag an am, agus bhí rudaí ag éirí gann, ó ló go ló.
Tamall againn ansin le spraoi a dhéanamh roimh dhul ag staidéar dúinn fhéin. Tháinig muid le chéile sa Halla Staidéir, áit a raibh a bhinse fhéin ag chuile dhuine den trí scór againn. Shuíodh an Cinnire ag cúl an staidéir, agus choinníodh sé súil ar chuile dhuine, nó bhí de dhualgas airsean féachaint chuige nach dtógfadh duine ar bith rí-rá, nó raic, le linn an staidéir, agus dá dtarlódh go dteastódh rud ar bith ó mhac léinn ar bith, théadh sé chuig an Cinnire sin, le cead a fháil uaidhsean dul ar a lorg. Duine dínn fhéin ba ea an Cinnire, dár ndóigh, a roghnaigh na húdaráis don phost sin, toisc go raibh sé staidéartha, intaofa. Bhíodh a dhóthain le déanamh ag chuile dhuine againn lena choinneáil gnóthach go ham suipéir. Bhíodh an obair thinteáin, maraon le cibé léitheoireacht, nó athscrúdú, a bhí le déanamh againn, le críochnú i rith an ama a bhíodh againn sa Halla Staidéir. Gheofá an corrdhalta ag iarraidh úrscéal, nó scéal lorgaireachta, a léamh, os íseal, le linn an staidéir, ach ní bheadh duine ar bith ag iarraidh nuachtán a léamh, nó ní raibh cead againn nuachtán a cheannacht, nó a léamh, fiú na nuachtáin Chaitliceacha!
I ndiaidh an staidéir sin uilig, bhíodh muid tuirseach go maith ag a naoi a chlog, agus bhíodh fáilte againn roimh chupán tae agus canta aráin, agus níos fearr fós, i ndiaidh an tsuipéir sin, bhíodh tamall eile againn amuigh faoin aer, ag siúl, nó ag cleasaíocht. Ag deireadh thiar, thart ar a leath i ndiaidh a naoi, thugaimis an tAireagal orainn fhéin, uair amháin eile, lenár bpaidreacha oíche a rá. Ba í an phaidir a bhíodh againn an tráth sin, nó an Paidrín Páirteach fhéin, agus chomh fada agus is cuimhin liom anois, ba sa Laidin a deirimis é.
Ar ais linn i ndiaidh na bpaidreacha sin go dtí an Suanlios, agus geallaimse dhuit é, go mbíodh ár sáith tuirse orainn, tar éis an lae ghnóthaigh a bhí caite againn óna sé a chlog ar maidin. An searmanas céanna arís. Bhí fiacla le scuabadh agus le glanadh, aghaidh le ní, agus báisín le líonadh le huisce i gcóir na maidine. Ansin, an léine oíche sin arís, agus sin uilig gan focal as duine ar bith againn, mar nárbh é sin tréimhse an “Grand Silence”. Nach raibh a leithéid mínádúrtha go maith do ghasúir thart ar cheithre bliana déag d’aois? Ní bhíodh gá le duine ar bith a insint dúinn go raibh sé in am luí, nó thugadh chuile dhuine againn an sop air fhéin, chomh luath géar is a bhí sé réidh chuige, agus minic go leor bhíodh cuid againn inár gcodlach roimh mhúchadh na soilse ag a deich.
.
Bhuel sin agat clár an ghnáthlae i gColáiste an Chroí Ró-Naofa, Béal an Átha Fhada, Contae Mhaigh Eo, i Meán Fómhair na bliana sin 1940, breis is trí scór bliain ó shoin anois, agus cé gur leadránach go maith an t-ábhar é, ag an am gcéanna, cheap mé gurbh fhiú mo chuimhní ar an ábhar sin a chur ar phár, nó tá mé cinnte nach mbeidh a leithéid ann arís, nó is mór idir inné agus inniu.
Go dtí an chéad uair eile…
Slán…..
.
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Eachtraigh Duinn
Caibidil 21
Bhí mé ag cur síos daoibh, anois beag, ar an mbliain bhreá thaitneamhach úd, a chaith mé fhéin is mo sheanchara Albanach, Jimmy, in ár mic léinn in Ollscoil na Gaillimhe, ó Dheireadh Fómhair na bliana 1950, go dtí Meitheamh na bliana dár gcionn, agus bíodh nár den dámh céanna sinn, ba dhlúthchairde sinn, dá ainneoin sin. Ceann de na rudaí ba mó a chuireadh isteach ar mhic léinn Ollscoile, an tráth úd, nó ganntanas airgid. Bhíodh mic léinn áirithe ag súdaireacht leo ó thús go deireadh na bliana. Cúrsaí óil, nó cúrsaí cearrbhachais, ba chúis le sin, bunús an ama, ach i gcás roinnt áirithe eile daltlaí, ba é ba chúis leis na tsúdaireacht chéanna sin nó go raibh orthu teacht i dtír ar an mbeagán. Nílim ag maíomh anseo go mbíodh sparán teann agam fhéin, i gcónaí, i rith na bliana céanna sin, ach i gcomparáid le hógánaigh eile, bhí dóthain mhór agamsa, chuile lá den bhliain sin.
Cá bhfuair mé an t-airgead sin uilig, nó ní raibh mórán fáltais, nó gustail, ag mo mhuintir, sa bhaile, i mbaile na Druime in Iorras?
Bhuel, ba é ba chúis leis an bhflúirse sin uilig nó go mbíodh deiseanna agamsa le hairgead a shaothrú, agus níor scaoil mé na deiseanna céanna sin tharam, geallaimse dhuit é! Ach rug mé orthu go daingean docht, agus b’in a d’fhág go mbíodh na pingneacha agamsa, nuair a bhíodh mic léinn eile ar an ngannchuid, agus iad ag iarraidh iasacht a fháil ó mo leithéidse!
Ach, conas a tharla go mbíodh na deiseanna sin agamsa, an ea?
Bhuel, bhí Scoil Dianstaidéir á reachtáil ag Mr Grealy sa chathair ag an am, scoil ina ndéantaí daltaí a ullmhú do Scrúduithe Teistiméireachta, trí dhianstaidéar a chur ar fáil dóibh, le cúrsaí áirithe a phulcadh isteach iontu, roimh na scrúduithe. Bhuel, tharla go raibh múinteoir Laidine ag teastáil ón nduine uasal céanna sin, agus chuir sé fógra sna páipéir, ag iarraidh ar mhúinteoirí cur isteach ar an bpost sin, ag maíomh go raibh oiread áirithe uaireannta an chloig sa tseachtain i gceist, agus b’fhéidir go n-oirfeadh sé do mhac léinn Ollscoile. Bhuel, chuir mé fhéin isteach ar an bpost sin, agus iarradh orm teacht isteach go Coláiste Uí Ghriallaigh, le go gcuirfí faoi agallamh mé. Rinne mé sin, agus ó tharla go raibh bliain san Ollscoil caite agam i mbun na Laidine, dúirt Mr Grealy go raibh sé lán-tsásta an post a thabhairt dom. Chraitheamar lámh air, agus b’in sin. Bhí post agam. Bheadh teacht isteach rialta agam feasta, agus bhí mé fhéin lán-tsásta leis an dtaobh sin dem’ mhargadh.
Conas a d’éirigh liom leis na “Grinds” sin, an ea?
D’éirigh go maith liom, tríd is tríd, agus ní hamháin go mbíodh ranganna den chineál sin á dtabhairt agam sa Laidin, ach bhí Mr Grealy sásta obair eile a thabhairt dom, ó am go chéile, sa tslí go mbíodh mo dhóthain oibre le fáil agam i gColáiste úd Uí Ghriallaigh, i nGaillimh, i rith na bliana áirithe sin 1950 – ’51. D’éirigh go maith liom i gcás daltaí áirithe, ach bhí dalta amháin agam, agus a leithéid de chrá croí níor fhulaing mé riamh roimhe, nó ó shoin i leith, ach oiread, agus mé ag iarraidh díochlaontaí agus réimnithe Laidine a mhúineadh don dalta céanna sin! Ní raibh spéis dá laghad aigesean sa Laidin, ach is amhlaidh a thugadh a athair a ghluaisteán fhéin dó, chuile lá, le freastal ar na ranganna sin, le go n-éireodh leis pas d’fháil sa Mhaithreánach. Rinne mé chuile iarracht é a spreagadh le roinnt áirithe Laidine a fhoghlaim, ach dúirt sé liom, go neamhbhalbh, gur chuma sa diabhal leis mé fhéin is mo chuid Laidine, agus nár theastaigh uaidh ach leithscéal a bheith aige teacht go Gaillimh, chuile lá, le bualadh lena leannán! Bhuel, nach féidir le duine ar bith capall a thabhairt chun an uisce, ach ní fhéadfadh fir uilig an rí iachall a chur air an t-uisce sin a ól!
Tharla an bhliain áirithe sin freisin, gur tharla folúntas sealadach i gColáiste na bProinsiascánach, sa Chlocán, agus tháinig lucht na scoile sin chun cainte le Pat Larkin, ár nOllamhna, agus d’fhiafraigh siad de, an mbeadh aon mhac léinn aige, an bhliain sin, a mholfadh sé don phost áirithe sin, ar feadh míosa, nó mar sin. Bhuail an Lorcánach bleid orm fhéin, agus mhínigh an scéal dom, ó thús deireadh, agus dúirt, go mbeadh seisean sásta mé a ligint go dtí an Clochán, ar feadh míosa, nó bhí sé sásta go mbainfinnse tairbhe as an gcleachtadh, agus go mbeadh ar mo chumas staidéar a dhéanamh ar cibé léachtaí a chaillfinn, i rith na míosa sin, ach na nótaí a fháil ó mhac léinn eicínt im’ rang.
Bhí go maith, is ní raibh go holc, mar adeireadh lucht scéalaíochta fadó. Bhuel, bhailigh mé mo chip is mo mheánaithe, agus bhuail mé an bóthar go dtí an Clochán. Ar veain an Phosta a fuair mé síob, le moiche na maidine, ó Chathair na dTreabh go dtí baile mór an Chlocháin. Thug mé aghaidh ar an dTeach Ósta, in a raibh seomra curtha in áirithe dhom ar feadh na míosa, agus ansin, casadh orm an fear a bheadh ag feidhmiú mar ardmháistir, le linn dom bheith im mhúinteoir ansin. Nach orm a bhí an t-ádh gur chaith mé seal ag múineadh i Scoil Náisiúnta na Cille Móire, in Iorras, roimhe sin, nó i rith an ama sin, d’fhoghlaim mé roinnt mhaith faoi cheird na múinteoireachta. Chaith mé an chuid eile den lá sin dom ullmhú fhéin don obair a bhí romham amach, an mhaidin dár gcionn, bhí mé i láthair sa scoil sin go breá luath agus mé réidh le dul i mbun oibre, ar bhuille a naoi.
Conas a d’éirigh liom, i rith na míosa sin, an ea? ís dócha gur féidir liom a rá anois, gur éirigh liom go seoigh sa phost sin. Tús Mhí na Nollag a bhí ann, agus ba ghearr go raibh muid ag ullmhú do scrúduithe na Nollag. Rinne mé mo dhícheall mór dul i gcionn ar na daltaí a bhí faoi mo chúram, agus mé á n-ullmhú don scrudú céanna sin. Bhí orm roinnt mhaith ábhar a mhúineadh sa scoil sin, nó, chomh fada is a théann mo chuimhne anois, ní raibh i mbun oibre sa scoil sin, ag an am, ach triúr againn, Bráthair den Ord Proinsiascánach, tuatach eile, agus mé fhéin, rud a d’fhág nach raibh mórán am saor ag éinne againn, ach muid ag treabhadh linn, ar ár míle dhícheall ó thús deireadh chuile lá. Ní call a rá, nach raibh aon chleachtadh agam fhéin ar obair den tsórt sin i Meánscoil, agus sí an chuimhne a éiríonn chugam anois, as loch na gcuimhní, nó go mbínn tuirseach, traochta, ag deireadh gach lae, agus sin ó cheann ceann na seachtaine. Ní raibh aon chleachtadh agam, ach oiread, ar scrúduithe a ullmhú, a chóipeáil, nó a cheartú, ach mar adeireadh an tseandream, cleachtadh a thugann máistreacht, agus ag deireadh mo thréimhse sa Chlochán, bhí an-chleachtadh faighte agam ar bhuntáistí, agus ar mhí-bhuntáistí na múinteoireachta.
An chéad lá ar ais san Ollscoil dom, d’iarr an tOllamh orm cuntas ar m’imeachtaí, mar mhúinteoir sealadach sa Chlochán a thabhairt don rang. Ag breathnú siar anois ar na cúrsaí sin, tá mé cinnte, gur chabhraigh an cleachtadh céanna sin go mór liom, agus mé ag ullmhú don “H Dip. in Ed”, nó ní dóigh liom, go raibh aon bhealach níos fearr leis an gceird a fhoghlaim, ná seal a chaitheamh á cleachtadh, agus chomh maith le sin, d’fhág sé pingneacha im sparán, earraí nach raibh sé éasca teacht orthu ag an am!
Tá mé buíoch fós don Ollamh Pat Larkin, as an deis sin a thabhairt dom. Sea, ba dhuine faoi leith é Pat s’againne, gan aon agó.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
‘FAD SAOIL’….……………..le………….………Joe Steve Ó Neachtain
Céadchló…………………..2015…………………………………….€10.00
.
Bua na Filíochta
Gan dabht ar bith, tá bua na filíochta ag Joe Steve Ó Neachtain, agus ó tharla gur sa nGaeltacht Thiar a rugadh agus a tógadh an file seo, is féidir linn a bheith cinnte, gur thóg sé leis ón gcosmhuintir, buanna samhlaíochta, reacaireachta, agus gaelacha, buanna a fhágann a rian ar a chuid dánta. Deir Joe linn, gur sa bhliain 1942 ‘a caitheadh ar an sop é’, rud a fhágann go bhfuil sé thart ar cheithre bliana déag agus trí scór anois. Deir sé freisin, gurbh é a chuir sé roimhe a dhéanamh sa díolaim dánta seo, nó dán in aghaidh gach bliain dá shaol a leagan os ár gcomhair, agus é ag iarraidh a scéal fhéin agus stair na cosmhuintire thiar a ríomh go fileata dúinn, sea, agus cé déarfadh nár éirigh go seoigh leis sa bhfiontar sin? Is speisiuil a raibh le rá ag ‘Moltóir Oireachtais’, agus atá le léamh againn ar chúl an chlúdach deiridh….”Tig leis an bhfile seo saol atá caite nó gar do bheith caite – nó an saol nua fhéin – a chur ina cholgsheasamh os ár gcomhair amach le teann samhlaíochta agus stíle agus é sin a dhéanamh le tocht agus le dínit….” Leor sin mar theist ar chumas Joe mar fhile.
Breis mhaith is dán do chuile bhliain dá shaol!
Ach fillimis ar na dánta fhéin. Tá breis maith is dán do chuile bhliain dá shaol leagtha os ár gcomhair aige, sa díolaim seo, agus nach maith ann iad freisin. Agus chomh maith le sin, déanann sé iarracht ar stair a mhuintire a ríomh dúinn sna dánta tosaigh. Sea, agus tá iarracht den dírbheathaisnéis le fáil iontu chomh maith. Breathnaigh ar an gcéad dán, ‘Ginealaigh’, ina luann sé go mba thionóntaí ag Tiarna Talaimh ab ea a mhuintir, agus go raibh orthu teacht i dtír ar ocht n-acra déag …
“idir chimín is carraig
sna hocht n-acra déag
a choinnigh snáithe
faoin bhfiacail.”
Saothraíodh an talamh sin leis an láí agus le hallas a malaí.
“Ach each ná asal
Níor tharraing céachta
tríd an ngabháltas s’againne ariamh,”
.
Cuireann sé síos ansin ar “An dís ar díobh mé” agus chomh maith le sin, cuireann sé síos ar an ‘Nurse’, ar an ‘Luí Seoil’, agus ar an ‘Bhean chabhrach’ agus an chaoi ar tháinig sé fhéin isteach sa saol seo, agus ‘caipín an tsonais’ á chaitheamh aige, -comhartha áidh agus sonais-.
Luath go leor ina shaol a chuir sé aithne ar an bhfarraige agus ar churrachaí corracha a linne, is bheith ag faire, fad is bhí a mhuintir ag baint feamainne. Trácht aige freisin ar scolaíocht agus an difir idir mhodhanna múinte anois agus fadó. Tá deireadh feasta leis an mbata scóir, agus leis an láimh láidir.
“gliondar croí
as Tír na nÓg
atá anois
i gclós na scoile.”
.
‘Printíseacht’, Sin dán a thaitin go mór liom, nó sa dán sin, cuireann an file síos go fileata, cliste, ar shaothar agus ar scil an fheirmeora. Breathnaigh mar a chuireann sé críoch leis an ndán sin, tar éis dó cur síos ar na ceirdeanna éagsúla a chleacht sé…
.
.
“níor ghlac mé gráin
ar cheird ariamh,
ach thit mé i ngrá
le peann.”
Eangach an Duáin Alla
Dán eile a labhair go fileata liom is ea ‘Taispeántas’. Féach mar a labhrann sé faoi eangach an Damháin alla…
“Bhí an drúcht
ina phéarlaí
ar mhilliún nead
a chniotáil bioráin cos,”
Níl sa mhéid sin ach blas beag den saibhreas taitneamhach, mealltach, atá le fáil idir chlúdaigh mhaisiúla an leabhair seo, agus más uait blaiseadh den saibhreas seo, níl le déanamh agat ach an leabhar seo a fháil, is a léamh ar do chaothúlacht, nó níl fúmsa tuilleadh a rá faoin mbailiúchán tarraingteach atá leagtha os ár gcomhair ag an bhfile sa díolaim corraitheach seo, ach breathnaigh ar na línte seo as an dán deiridh sa leabhar, agus nár dheacair iad a shárú mar chomhairle don duine óg, nó don duine aosta fhéin, fiú….
“Imir an ghlaic
a roinntear leat
chomh maith is atá
i do neart.”
Fágfaidh mé an focal deiridh sin ag Joe Steve Ó Neachtain fhéin, agus tréaslaím a shaothar leis.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
(We continue this week to recall memories of a happy holiday spent in Fuertaventura, some years ago…. Part Two of the article now follows….)
.
Saoire thar Sáile
Ar deireadh thiar, shroicheamar ár gceann scríbe, agus muid tuirseach, traochta agus lag leis an ocras. Thugamar aghaidh ar chúntar an Ionaid Saoire sin, áit a raibh orainn dul trí na gnáthchúrsaí cláraithe. Ach bhí ceataí sa scéal inár gcásna, áfach. Ní dóigh liom gur mhínigh mé go raibh dhá ghrúpa dínn ann, mé fhéin is mo bhean i dtosach báire, agus in éineacht linn, bhí ár n-iníon, a céile, agus a mbeirt páistí siúd. Bhuel, ní raibh tásc nó tuairisc fúinne le fáil sna leabhair s’acusan. Bhí orainn fanacht ansin, fad is bhí siad ag cuartú anseo, is ag ransú ansiúd. Chuireadar fios ar an mBainisteoir, agus ba é an scéal céanna aigesan é, ní raibh ar a chumas faisnéis ar bith a fháil go raibh muid cláraithe acusan don tsaoire sin, olc, maith, nó dona.
Lean an scéal mar sin ar feadh uair a chloig, ar a laghad, agus ansin, tháinig duine eicínt ar chuntas, i leabhar eicínt, go raibh árasáin curtha in áirithe don dhá ghrúpa dínn.
Míle buíochas do Dhia, arsa sinne, d’aon ghuth, ach ar an droch uair, ní raibh árasáin ar bith réidh le sinn a shacadh isteach iontu. An mbeadh muid sásta fanacht cupla uair a chloig, le deis a thabhairt don bhfoireann glanta, árasáin a ghlanadh agus a ullmhú dúinn? Bhuel, bí ag caint ar rogha an dá dhíogha! Nó ní raibh le déanamh againn, ach fanacht an dá uair a chloig, sin nó bóthar a bhualadh, agus árasán a lorg áit eicínt eile, bíodh go raibh díolta againne as dhá árasán san Ionad sin. Shocraiomar ar fanacht, agus ar ball, tar éis trí huaire a chloig, insíodh dúinn go raibh ár n-árasáin réidh dúinn agus bronnadh na heochracha orainn!
Thar am !
Faoin am sin, ba bheag nach raibh muid gan aithne gan urlabhara le tuirse agus le hocras! Ach ar aon nós, tar éis dúinn ár málaí taistil a shocrú sna hárasáin, thugamar an baile mór orainn fhéin, agus muid stiúctha leis an ocras agus spalptha leis an tart. Anois, is féidir liom a rá nach raibh ganntanas bia nó dí san Ionad Saoire céanna sin Corralejo, nó bhí Proinntithe agus Óstáin den uile chineál le fáil ina múrtha ó cheann ceann an bhaile poirt álainn céanna sin. Chuireamar chuige sin, le flosc agus le fonn, agus i ndeireadh na dála, tar éis dúinn teacht ar phroinnteach sásúil, chuireamar cúl ar ár n-ocras agus ar ár dtart, agus chaitheamar an chuid eile den tráthnóna sin ag guairdeall timpeall, ag baint taitnimh as chuile shórt a bhí le feiceáil agus le cloisteáil i mbaile mór Corralejo.
Ar thaitin an tsaoire sin i bhFuerteventura linn, an ea?
Tráth Sosa
Bhuel, tríd is tríd, bhaineamar taitneamh agus tairbhe as an tréimhse a chaitheamar ar an oileán neamhaí céanna sin. Is dócha gurb é an bua is mó a bhaineann le saoire dá leithéid nó go mbíonn ar dhuine maireachtáil scathamh, gan ghluaisteán, gan fón, gan teilifís, d’fhéadfá a rá, agus go mbíonn air freisin, saol simplí a chaitheamh, saol a chuireann iachall air, scaití a chaitheamh ag smaoineamh, agus bíonn air freisin a mharana a dhéanamh ar an gcineál saoil atá á chaitheamh aige sa mbaile. Tugann sin uilig sos iontach ó chúramaí an tsaoil chráite, chéasta seo, don duine. Bhuel, b’in mar a mhothaíomarna, ar aon nós, ach ní call dom a rá, gur bhaineamar taitneamh as saol an Oileáin iontaigh, neamhaí sin. Ar an dtaobh eile den scéal, áfach, caithfidh mé a admháil, go raibh an áit beagáinín ró-the dhomsa, nó déarfainn go raibh cineál brothaill agus tonn teasa ann, le linn dúinne bheith ansin, nó bhí an teocht sna triochaidí, i rith an ama sin. Sea, agus caithfidh mé a admháil, go bhfuil an teocht céanna sin beagáinín ró-the domsa, sea, agus sin gan tagairt ar bith a dhéanamh anseo do na diabhail corrmhíolta, a bhí flúirseach go maith ar an oileán ag an am sin, rud a chuir iachall ar dhaoine, bealadh, nó ungadh, speisialta frithchorrmhíolta a chaitheamh, leis na gadaithe beaga sin a choinneáil i bhfad uathu!
Ar aon nós, taobh amuigh de sin ar fad, bhaineamar taitneamh as ár dtréimhse ansin, agus thaitin cuma scéirdiúil, feannta, fásúil, an oileáin linn, ach, ag an am gcéanna, níor shil muid deoir ar bith nuair a bhí deireadh leis an tsaoire sin, agus muid ar ár mbealach ar ais abhaile go hÉirinn iathghlas oileánach, nó nach mbeadh sé deacair áit níos taitneamhaí, níos ilchineálaí, níos áille, ní í, a fháil faoi luí na gréine?
An mbeidh mé ag dul ar ais go Fuerteventura ar saoire arís, an ea ?
N’fheadar, ach tá mé ag ceapadh, go bhféadfainn níos mó taitnimh a bhaint as saoire anseo i measc Bhánchnoic Éireann Ó, agus téadh an aimsir tigh an diabhail!!!
Céard fútsa?
.
.
.
.
.
.
.
.
.
English 
Gaeilge