by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
The Confession
By
John Grisham
.
.
Peadar Bairéad
.
Úrscéal corraitheach eile
Leabhar nua eile ó pheann líofa John Grisham, agus arís, is féidir linn a rá, gur cúrsaí dlí agus cirt atá idir chamáin aige sa scéal seo “The Confession”. Ní hé seo an chéad leabhar a leag an t-údar seo os ár gcomhair amach, nó cheana féin, tá breis agus scór úrscéal curtha i gcló aige.
Donté Drumm, – fear a daoradh chun báis as dúnmharú chailín ghil, óig, Nicole Yarber, agus fear a bhfuil naoi mbliana caite aige, faoin am seo, i gcillín an bháis i Stát Texas, – is príomhcharachtar sa scéal fíorspéisiúil seo. Ba ghormach é Donté, agus réalt peile den chéad scoth. Gabh na póilíní é, agus tar éis dóibh chuile bhrú níos déine ná a chéile a chur air, le linn dóibh bheith á cheistiú, shínigh sé faoistin a d’admhaigh, gurbh eisean a mharaigh an dalta ardscoile sin. D’admhaigh sé, gur éignigh sé í, gur mharaigh sé í, agus gur chaith a corp thar dhroichead isteach in abhainn. Anois, bhí sé sásta an fhaoistin sin a shíniú, toisc nach raibh páirt ar bith aigesean sa choir uafásach sin, agus tuigeadh dó, go bhfaigheadh na póilíní amach, ar ball, nárbh eisean a rinne an marú, agus ansin, go ligfí saor é, gan smál ar a charachtar. Ghlac na cúirteanna áfach, le fírinne na faoistine sin, agus daoradh Donté chun báis, agus d’aontaigh an chúirt athchomhairc leis an mbreith bháis chéanna sin.
Scéal Travis Boyette
Tráth a raibh naoi mbliana i ndáil le bheith caite ag Donté i gcillín an bháis, agus nuair a bhí chuile iarracht déanta ag dlíodóirí Donté, ar a neamhchiontacht a chruthú, tháinig coirpeach cruthanta, Travis Boyette, ar chuairt chuig an Urramach Keith Shroeder, i Kansas, agus d’inis a scéal dó. D’admhaigh sé don Urramach, gurbh eisean a mheall, a d’éignigh, agus a dhúnmharaigh an cailin óg úd, tarraingt ar dheich mbliana roimhe sin, agus b’eisean freisin, a d’adhlaic in áit rúnda i bhfad ó bhaile í, agus anois, ó tharla go raibh sé i mbéal an bháis, toisc go raibh a sceachaill intinne i mbéal a phléasctha, tuigeadh dó gur chóir dó a scéal a insint. D’éirigh leis an Urramach a chur ar a shúile dó, gur chóir dó dul go Texas lena scéal a phoibliú agus le féachaint chuige, nach gcrochfadh Stát Texas fear neamhchiontach, agus go scaoilfí saor Donté Drumm. Bhail! D’éirigh leis sa bhfionar sin, agus tar éis dó Boyette a iompar go Texas, agus go dtí oifig an dlíodóra a bhí ag déanamh chuile iarracht le Donté a chosaint, agus a shábháil ón tsnáthaid mharfach. Rinne an dlíodóir sin a dhícheall, trí athchomharc in aghaidh bhreith na cúirte, a chur i láthair na n-údarás cuí, ach, ar chúis amháin nó ar chúis eile, thug na húdaráis cheanna sin éisteacht na cluaise bodhaire dó, agus crochadh Donté, ar an lá, agus ag an am spriocáilte.
Argóint an údair in aghaidh phionós an bháis is mó a thugann muid faoi deara sa scéal seo, agus leagann Grisham fíricí na cúise sin os ár gcomhair sa chuid deiridh den úrscéal spéisiúil seo, áit a bhfeiceann muid toradh dhaille, agus dúire, na n-údarás sa chás seo.
An-léamh, an-scéal, an-stíl. B’fhiú do dhuine é a léamh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Caitríona, a chara,
Níl mé cinnte ar chuir mé an píosa seo chugat cheana, ach seo chugat arís é, ar eagla na heagla!!! Le gach deaghuí, Peadar Bairéad
.
The Shack
Bí ag caint ar leabhar neamhghnách! Ní neamhghnách go dtí é. Ach le tús a chur leis an bpíosa seo, ba chóir dom tagairt a dhéanamh i dtosach don údar, do Wm. Paul Young. Ceanadach fir is ea é, a tógadh i measc daoine ó threabh chlochaoiseach, sa Nuaghuine, mar a raibh a thuistí ag obair mar mhisinéirí. Is é, Mackenzie Allen Phillips, príomhcharactar an scéil, agus tá “Mack,” faoi mar a thugann roinnt dá chairde air, tá sé pósta le Nan, agus cúigear clainne orthu.
D’éirigh go maith leo thar na blianta, agus ansin, agus Mack i lár a chaogaidí, thit crann na tubaiste anuas orthu, nó tharla gur fuadaíodh an iníon ab óige, Melissa. Ar ball áfach, tuigeadh óna bhfuarthas i Seantán, i bhfásach iargúlta in Oregon, go raibh chuile sheans gur deineadh í a mharú go brúidiúil ansin. Thit scamall dubhach ar Mhack, agus tháinig athrú ollmhór air mar dhuine.
Ar ball, tharla go bhfuair sé nóta ó Dhia, faoi mar a tuigeadh dó fhéin, ag tabhairt cuiridh dhó, cuairt dheireadh seachtaine a thabhairt ar an Seantán úd in Oregon, agus i ndeireadh na dála, as go brách leis go dtí an bothán úd.
An raibh Dia na Glóire fhéin ag fanacht air sa tseanSeantán úd? Bhuel, tuigeadh do Mhack go raibh, agus i rith an deireadh seachtaine sin, chuir sé aithne ar thrí phearsa na Tríonóide, bíodh go mba neamhghnách na pearsain iad. Ba ghearr ansin é nuair a chuala sé guthanna. B’fhéidir go raibh Dia tagtha ar chuairt! Agus é ar tí cnag a bhualadh ar an ndoras, d’oscail an doras as a stuaim fhéin, agus ansin, os a chomhair amach, sheas bean mhór ghealgháireach Afra-Mheiriceánach. D’fhear sí Fáilte Uí Cheallaigh roimhe, agus rug barróg air. Ansin, nocht bean eile, a raibh cuma na hÁise uirthi, agus ceol draíochta na nAingeal ina guth. Go gairid ina dhiaidh sin tháinig pearsa eile ar an bhfód, é gléasta mar fhear oibre, agus cuma air gur ón Meán Oirthear dó.
Tuigeadh do Mhack, go mb’fhéidir go raibh sé i láthair Dhia mhór na Glóire, agus chuir an cheist…
“Which one of you is God?
‘I am,’ said all three in unison.”
Bhail, b’in iad trí phearsa na Tríonóide, faoi mar a foilsíodh do Mhack iad. Chaith sé an deireadh seachtaine sin ina gcomhluadar, agus baineadh de an t-ualach bróin a bhí anuas ar a ghuaille, ó fuadaíodh a iníon. Ar a bhealach abhaile, tharla timpiste dhó, agus fágadh gan aithne gan urlabhra é, go ceann i bhfad. An raibh aon tionchar ag an timpiste sin ar a theacht i láthair na Tríonóide? Bhail, le fios fátha an scéal sin a fháil, caithfidh tú an leabhar sin a fháil, is a léamh. B’fhéidir go mbeadh sé deacair chuile fhocal sa scéal seo a cheidiúint, ach ag an am gcéanna, coraíonn soineantacht agus saontacht chur chuige an údair sa scéal seo croí an léitheora. Súil agam go mbainfidh tú taitneamh agus tairbhe, fiú, as.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
I mBéal an Phobail
Áilleacht an tSaoil seo 6
Peadar Bairéad
Pearse not discouraged
Níor chuir tada aon lagmhisneach ar an bPiarsach áfach, nó i 1905 – ’06, chuir sé an leabhar sin, “Iosagán agus Scéalta eile” ar fáil dá lucht léite. Ceithre scéal a bhí sa leabhrán céanna sin, Iosagán, Eoinín na nÉan, Bairbre, agus An Sagart. Cuireadh an leabhar sin ar an gClár don Intermediate Certificate, rud a thug ardán agus poiblíocht don údar óg. Anois, bíodh go raibh scil agus cruthaíocht ag baint lena chéad scéal, “Poll an Phíobaire”, agus nach raibh de locht ag daoine air ach a ainm! ní raibh ann ach an tús, nó níl dabht ar domhan, ach go bhfuil feabhas an-mhór tagtha ar a theicníocht, agus ar a chumas, sna scéalta in “Iosagán agus Scéalta eile”. Tóg an chéad scéal sa bhailiúchán sin, Iosagán, fhéin, agus feicfidh tú saothar dea-chumtha, dea-dheartha, snasta, agus bunaithe ar thraidisiún agus ar oidhreacht na Gaeltachta thiar, ag an am. Níl leadrán, nó tada dá leithéid ag baint leis, ach é ag scuabadh leis, trí eachtraí agus imeachtaí an scéil, gan mhoill, gan stadaíl, gan dul amú. Tá na carachtair inchreidte, beoga, agus cumasach, agus dúchasach, agus cosúil le cuid mhaith de scéalta an Phiarsaigh, baineann na scéalta leis an saol morólta, agus leis an saol spioradálta. Go bunúsach, séard atá sa scéal seo, nó seanfhear, Sean-Mhaitias, nár chleacht creideamh nó séipéal le tuilleadh is trí scór bliain, ach seanfhear a bhí lách, cineálta, go háirithe leis na daoine óga. Ní raibh duine na deoraí ina chónaí in éineacht leis, ach é ina chadhan aonraic i measc daoine. Conas a chaillfí a leithéid de dhuine? Nó conas a shábháilfí é? Ach i ndeireadh na dála, agus an bás ag bagairt air, chuir “Iosagán” an sagart chuige, ar ghlaoch ola, le deis a thabhairt don tseanfhear a anam a dhéanamh, agus é fhéin a ullmhú don turas a bhí roimhe amach. Ba chóir a lua anseo, gurbh iomaí dhuine a chuir aithne, a chéaduair, ar nua-litríocht na Gaeilge, tríd an scéal seo, Iosagán, a léamh. Minic freisin, a chuirtí sleachta den scéal seo de ghlan mheabhair, sleachta ar nós..
“Bhí na daoine ar fad bailithe leo chuig an Aifreann. Chonaic sean-Mhaiatias ag gabháil thairis iad, ina nduine ‘s ina nduine nó ina mion-dreamanna. Bhí na gearr-bhodaigh ag rith ‘s ag léimneach. Bhí na cailíní ag sioscadh cainte go meidhreach. Bhí na mná ag comhrá os íseal. Bhí na fir ina dtost. Mar sin a thriallaidís an bóthar gach Domhnach. Mar sin a shuíodh sean-Mhaitias ar a chathaoir ag breathnú orthu nó go dtéidís as amharc.”
Nach deas meáite, ceolmhar, rithimeach, an píosa scríbhneoireachta é sin. Tá le feiceáil againn, go bhfuil bearradh déanta aige ar an bpíosa próis sin, nó bheadh sé deacair focal amháin eile a fhágáil ar lár, gan an píosa ar fad a mhilleadh.
Breathnaigh ar an bpíosa seo, freisin.
“Is iomaí sin fuaim cheolmhar a bhí le cloisteáil, an té a mbeadh aird aige orthu. Chuala sean-Mhaitias olagón na dtonn ar na carraigreacha agus monabhar an tsruithleáin ag sileadh leis an gclochar. Chuala sé scréach na coirre éisc ón duirling, géimneach na mbó ó’n mbuaile, agus geal-gháire na bpáistí ó’n bhfaiche. Ach ní le ceachtar acu seo a bhí sé ag éisteacht chomh haireach sin – cé go mba bhinn leis iad go léir – ach le glór glé glinn cloig an Aifrinn a bhí ag teacht chuige le gaoith i gciúineadas na maidne.”
Píosa dea-scríofa, taitneamhach, ceolmhar, ó pheann an ghearrscéalaí ildánaigh seo, arís againn anseo. Breathnaigh an ceol a bhaineann sé as……..
glór glé glinn cloig an Aifrinn a bhí ag teacht chuige le gaoith i gciúineadas na maidne.
Cuir ceol le sin agus d’fhéadfá é a chanadh!
Is beag nach bhféadfá glór an chlog á bhualadh a chloisteáil agus tú ag éisteacht leis na focail sin. Don chluas a cumadh a leithéid d’abairt, agus ní don tsúil, agus sa mhéid sin arís, is dócha gur ar sheanchaithe Chonamara a bhí an Piarsach ag smaoineamh agus na focail sin á ngaibhniú aige.
Mar chríoch leis an bpíosa seo faoi’n scéal sin, Iosagán, breathnaigh mar a chruthaíonn an Piarsach atmosféar difriúil, agus é ag teacht go deireadh a scéil…
Tháinig an oíche fliuch stoirmiúil. Cluineadh na tonntracha móra ag briseach le fuamán i n-aghaidh an chladaigh. Bhí na crainn thart timpeall ar theach an phobail ag luascadh is ag lúbadh le neart na gaoithe (tá an séipéal ar ardán atá ag titim le fána síos go farraige.) Bhí an tAthair Seán ar tí a leabhar a dhúnadh agus a phaidrín a rá nuair a chuala sé torann mar a bheadh duine ag bualadh an dorais.”
Sin an chaoi a ullmhaíonn an t-údar an léitheoir le hidirghabháil ón saol eile. Is dócha go raibh an scéal, agus atmosféar an scéil seo, níos cóngaraí do dhearcadh na ndaoine i dtús na haoise seo caite, ná mar a bheadh siad do spiorad na haoise s’againne. Ach caithfidh mé a admháil, go mbainimse fhéin an-taitneamh as an sceilín sin, fiú sa lá atá inniu fhéin ann.
Nach deas an scéal é “An Sagart” freisin? go háirithe do dhaoine óga, sílim go mbaineadh siad an-spraoi agus an-spórt as, sna seanlaethe, ach arís, is dócha go bhfuil óige an lae inniu ró-shofaisticiúil, le spraoi ar bith a bhaint as scéal chomh simplí leis!
Ní gá a rá, gurb an-scéal é “Eoinín na nÉan, scéal a bhainfeadh óg agus aosta taitneamh as. Gasúr ann fhéin is ea Eoinín, gasúr a bhfuil an eitinn ag gabháil dó, b’fhéidir, agus gasúr a shíleann go mbíonn na fáinleoga ag caint leis. Sílim gur chreid a mháthair sin, ach nuair a d’inis sise a scéal don Sagart, tuigeadh dósan, nach raibh i gceist ach rámhaillí an tinnis, agus chuir sé roinnt ceisteanna ar an ngasúr, ach má chuir fhéin, léirigh Eoinín ina fhreagraí go raibh eolas agus tuiscint ar scéal na bhfáinleog aige, nach bhféadfadh sé a fháil ar bhealach ar bith eile ach ó na fáinleoga! Tuigeadh dó freisin, go raibh Eoinín bocht i mbéal an bháis, rud nár tuigeadh don mháthair bhocht. Ar deireadh, tháinig an tráth úd den bhliain, nuair ba chóir do na fáinleoga bheith ag scuabah leo go dtí an Domhan Theas, agus d’fhiafraigh Eoinín dá mháthair an mbeadh uaigneas uirthi, dá n-imeodh seisean in éineacht leo? Mar chríoch leis an scéal seo, faigheann Eoinín bocht bás, tráth raibh na fáinleoga ag fágáil slán ag an tír seo, agus iad ag ardú a seolta, ar a mbealach leo go dtí an Domhan Theas. Féach mar a chuireann an t-údar é..
“Lig sé a cheann siar ar ghualainn a mháthar agus chuir sé osna as. Cluineadh gol mná ins an áit uaignigh úd – gol máthar ag caoineadh a páiste. – Bhí Eoinín imithe i bhfochair na bhfáinleog.”
Táid ann freisin, a dtaitníonn an scéal eile sin, “Bairbre” leo, ach cé gur scéal taitneamhach é, ní déarfainn gurbh é mo rogha fhéin é, ach ina lá fhéin, is dócha go mbainfí ard-taitneamh as.
Is cuimhin liom fós an leabhrán beag sin, “Íosagán agus Scéalta eile”. Ní raibh sé chomh mór leis na leabhair eile a bhíodh im mhála scoile agam, ach thaitin a chlúdach bog, bándearg, liom, clúdach a raibh pictiúr d’Íosagán air, é gléasta i ngúna, cosúil le léine oíche, é cosnochtaithe, ceannnochtaithe, agus loinnir na glóire ag soilsiú as.
Ná ceap anois nár scríobh an Piarsach aon ghearrscéal eile, nó scríobh. Scríobh sé mám maith de scealta eile, scéalta ar nós :- An Gadaí, An Bhean Chaointe, An Dearg-Daol, Bríd na nAmhrán, An Mháthair, agus Na Bóithre. Gearrscéalta taitneamhacha, suimiúla, dea-chumtha, isea chuile cheann acu sin, ach níl an t-am agam anseo, cur síos a dhéanamh orthusan, ach níl sé deacair teacht orthu i leabharlann ar bith, déarfainn. Caithfidh mé a admháil, go mbainim fhéin an-taitneamh fós as scéalta cosúil le “An Gadaí.” Scéal ina bhfuil an Piarsach arís ag iarraidh ceisteanna morálta a scrúdú agus a scaoileadh.
B’fhéidir go bhféadfá a rá, nach scríobhfadh an Piarsach gearrscéal ar bith riamh, dá n-éireodh leis scríbhneoirí eile a spreagadh chun pinn, ach nuair a theip air sin a dhéanamh, chuaigh sé i mbun na hoibre sin é fhéin, agus déarfainn gur saibhride ár litríocht cinneadh úd an Phiarsaigh. Cuir san áireamh freisin, nach raibh sách ama aige le barr feabhais a chur ar a scileanna scríbhneoireachta, nó bhí an iomarca le déanamh aige, agus gan a sháith ama fágtha aige, le barr feabhais a chur ar a chumas mar ghearrscéalaí. Caithfear glacadh leis, go mba é fhéin agus SeanPhádraic Ó Conaire na ceannródaithe i bhforbairt an ghearrscéil i nua-litríocht na Gaeilge, agus ní beag ná suarach an teist é sin ar an dá Phádraic s’againne.
leabhrán, booklet; leadrán, slowness; ní raibh duine ná deoraí ann, there wasn’t a soul or sinner there; ina chadhan aonraic, all on his own; fuamán, noise; ón mbuaile, from the small grazing field; idirghabháil, intervention; eitinn, tuberculosis; rámhaillí, raving; an iomarca, too much.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
féith an ghrinn, sense of humour; ag luí leis an bhfírinne, being true; scáile an bháis, the shadow of death; snáthaidí móra, dragon-flies; spraoi, play; tuar, a sign; tairngreacht, prophecy; athlua, quote.
.
I mBéal an Phobail
Áilleacht an tSaoil seo 7
Peadar Bairéad
.
Sense of Humour?
Minic adeirtear nach raibh féith an ghrinn sa bPiarsach, olc, maith, nó dona, agus tríd is tríd, chaithfeadh duine a admháil go raibh an cuma sin ar an scéal, go minic. Ach bíodh sin mar atá, is fiú breathnú ar a shaothar, féachaint an bhfuil an tuairim sin ag luí leis an bhfírinne, agus caithfear a admháil, go bhfuil cumas grinn le tabhairt faoi deara, anseo is ansiúd, in a shaothar. Ach, nuair a chuireann tú chuile shórt san áireamh, go háirithe nuair a smaoiníonn tú go raibh a dhán fhéin feicthe ag an bPiarsach, ó chéad chuir sé a lámh le chéachta an Náisiúnachais, bíodh an céachta sin cam, nó díreach! Ba dhuine é, mar sin, a raibh scáile an bháis mar chomhluadar aige minic go maith, agus ní fonn grinn a chuirfeadh an comhluadar céanna sin ar dhuine, geallaimse dhuit é. Ag an am gcéanna, breathnaigh ar a bhfuil le rá aige i… “From a Hermitage”…….
“I have two qualities in common with a real hermit…I am poor, and I am merry…. I am in reality a genial and large-hearted person.”
Agus arís, i litir oscailte chuig an Dochtúir Dubhghlas de hÍde, scríobh sé……
“My dear Hyde…..laugh your great genial laugh now….Let your laughter shake the clock-tower in Earlsfort Terrace.”
Agus ansin i bhfonóta leis an litir sin, fonóta a scríobh sé tamall ina dhiaidh sin, deir sé….
“I observe that the clock-tower has since collapsed!
.
Humour?
In áit eile, scríobh sé faoi shnáthaidí móra, scríobh sé go dtroideann na créatúir sin go dtí nach mbíonn fágtha ach na cinn, agus mar aguisín le sin, scríobh sé..
“So ferocious an eater-up is the dragon-fly that it is said that in the absence of other bodies to eat up, it will eat up its own body until nothing is left but the head and it would doubtless eat its own head if it could! – A feat which would be as remarkable as the feat of the saint, recorded by Carlyle, and recalled by Mitchel – The Saint who swam across the channel carrying his decapitated head in his own teeth!”
Agus arís, ag scríobh dó i, “From a Hermitage”, (Deireadh Fómhair 1915) deir sé…
“I frankly admit that I am well fed. Being a hermit I limit myself to four square meals a day, except on feast days when for the greater glory of God, I allow myself five !”
The Final Insult!
I Samhain na bliana 1913 scríobh sé …
In Belfast they are selling chair cushions with Sir Edward Carson’s head emblazoned upon them….-
One should not put a sacred emblem where it is certain to be sat on…Only an Orangeman would think of honouring their chief by sitting on his head.”
Níl sa mhéid sin ach cupla sampla den chineál ruda atá i gceist agam, agus mé ag caint ar chumas grinn an Phiarsaigh.
.
Gloom or Doom?
Tuigeadh don Phiarsach, go raibh beirt fhear ina gcónaí taobh istigh dá chraiceann fhéin. Fear acu meidhreach, agus an fear eile dubhach go maith. Ní fheictí an fear meidhreach, áit ar bith, ach i measc a dhaltaí fhéin, thart ar Choláiste Éanna, fhad is a d’fheictí an fear dubhach, ar ócáidí poiblí.
Céard faoin bPiarsach fhéin? Ar shubhach, nó dubhach é?
Ní dóigh liom, go raibh freagra na ceiste sin ag an bPiarsach fhéin. Dá mairfheadh sé sa lá atá inniu ann, is dócha go mbainfeadh sé spraoi anois, as cuid de na rudaí a scríobh sé i “From a Hermitage”. Tóg mar shampla, rud a scríobh sé sa bhliain 1913. Ní dócha gur cheap sé an t-am sin, go bhfíorófaí bunús dá raibh i gceist aige ag an am, ach nach gcuirfeadh sé duine ag smaoineamh ar na línte eile úd a scríobh sé…
“O Wise men riddle me this,
What if my dreams come true?”
Ach seo mar a scríobh sé sa bhliain úd 1913….
“Before God I believe that the rest of the matter lies in foreign domination. A free Ireland would not, and could not, have hunger in her fertile vales, and squalor in her cities. Ireland has resources to feed five times her population, a free Ireland would make those resources available. A free Ireland would drain the bogs, would harness the rivers, would plant the wastes, would nationalise the railways and the waterways, would improve agriculture, would protect fisheries, would foster industeries, would promote commerce, would diminish extravagant expenditure, would beautify our cities, would educaate our workers (and also the non-workers who stand in direr need of it), would, in short, govern herself as no external power – nay, not even a government of angels and archangels could govern her.”
Bí ag caint faoin tuar a theacht faoin tairngreacht!
.
.
As his Pupils saw him
Ach le críoch a chur leis an bpíosa beag seo, agus é a thabhairt suas chun dáta, mar adéarfá, ba mhaith liom athlua a dhéanamh ar rud adúirt Des Rushe ina cholún san Irish Independent, 18 Meán Fómhair 1979, áit a bhfuil cumas grinn an Phiarsaigh, i gcuimhne na ndaltaí a bhí aige i Scoil Éanna, faoi chaibidil aige..
“There are contradictions in the memories, as is only to be expected. “Fear mór ard ab ea é, dár liomsa, an uair sin” says Frank Bourke; “he wasn’t very tall, I thought,” says Síle Uí Dhonncha, who goes on to recall: I never remember seeing his smile.” On the other hand, Joe Sweeney states: He used to smile a lot.”
Well I wouldn’t say now he had a sense of humour.” Frank Bourke again, while Feardorcha Ó Dochartaigh comments, “ he had a great sense of humour” and adds by way of explanation..”Listening to jokes and everything like that he would never laugh out loud. He had a kind of a :- ho, ho, ho, do you know, and he would kind of cover his mouth with his hand – any kind of a joke at all he used to enjoy thoroughly”
Bhuel, sin sin. “You pays your money and you takes your pick!”
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
(Seo piosa a scríobh mé, breis is sé bliana ó shoin anois, faoi chuairt a thug mé ar roinnt áirithe Misin Spáinneacha, fan chósta Chalafóirnia. Cheap mé go mb’fhéidir go gcuirfí spéis ann, ag an am áirithe seo)
.
A r n a M i s i n .
An Luan, an 18ú Lúnasa, 2003.
Ar deireadh thiar, bhí an lá mór tagtha, an lá a bhí socraithe againn don turas ó thuaidh le breathnú ar roinnt áirithe de Mhisin Spáinneacha Chalafóirnia, agus ó tharla go raibh fúinn ár seolta a ardú, roimh nóin, ghlacamar an mhaidin Luain sin go deas réidh. D’ullmhaíomar sinn fhéin chun bóthair, agus rinneamar pé pacáil a bhí le déanamh againn don turas, nó bhí beartaithe againn, thart ar sheachtain a chaitheamh as baile. Ar deireadh thiar, bhíomar réidh, agus bhí sé ag tarraingt ar a haon a chlog, san iarnóin, nuair a bhuaileamar bóthar.
Santa Bairbre in aghaidh na toirní!
Dheamhan a raibh basctha den trácht ag an am sin, agus ghluaiseamar linn ó Encinitas i dtreo Santa Barbara, gan trioblóid, gan tranglam tráchta ar bith le sárú againn. Agus ó tharla gur luaigh mé Santa Barbara, cuireann sé sin nath cainte a bhíodh ag mo Mham fhéin, fadó, i gcuimhne dhom….
“Santa Bairbre in aghaidh na toirní.”
adeireadh sí, le sinn a chosaint ar thoirneach is ar thintreach. Ach fillimis ar an scéal.
Turas thart ar dhá chéad míle a bhí romhainn amach, agus dár ndóigh, luigh Los Angeles fhéin díreach sa mbealach romhainn, sa chaoi go mbeadh orainn coinneáil cóngarach don chósta, le bealach áisiúil a fháil tríd an gcathair ollmhór chéanna sin. Trí Carlsbad agus Oceanside linn, gan stró, agus leanamar fan Shaorbhealaigh a Cúig. Cheapfá nach dtiocfá amach as Los Angeles riamh, nó tá an chathair sin an-leata-amach, mar murab ionann is Nua Eabhrac, ní dheachaigh muintir Los Angeles i muinín na scríobairí spéire, le tithíocht a chur ar fáil dá dhaonra.
Trí Thousand Oaks
Ar deireadh thiar, tar éis tamaill a chaitheamh ag taisteal ar Saorbhealach 405, agus tar éis dul taobh le Beverly Hills agus Hollywood, tháinig muid ar ár seanchara, Saorbhealach 101 athuair. Chasamar ar chlé ansin, agus leanamar ar aghaidh trí thír a raibh seanaithe againn uirthi. Chuamar trí Thousand Oaks, mar ar chaitheamar saoire iontach, thart ar chúig bliana déag ó shoin, agus chun tosaigh linn ansin, trí Oxnard agus Ventura. Stopamar seal, i mbaile beag taobh amuigh de Ventura, le scíth a ligean, agus le lón beag a chaitheamh, agus ansin bhuaileamar bóthar arís, ag tarraingt ar Santa Barbara, agus shroicheamar an ceann scríbe sin, roimh titim na hoíche, agus d’éirigh linn ár dTeach Ósta, i mBath Street, a aimsiú, gan aon ró-stró. Thógamar isteach ár málaí taistil, agus tar éis seal a chaitheamh in ár seomraí, agus tar éis dúinn an tuirse bóthair a chur dínn, ghléasamar sinn fhéin, agus thugamar aghaidh ar an mBialann, a bhí mar chuid den Óstan, ina rabhamar ag cur fúinn.
Dóthain Fathaigh!
Shuíomar chun boird ansin, ag a hocht, agus dheineadar freastal fial orainn, nó níl dabht a domhan, ach go dtugtar dóthain fathaigh, ar do phláta dhuit, sa tír seo, sa chaoi gur chuireamar cúl ar ár n-ocras, agus ar ár dtart, i ngearr-aimsir. Ní call dom a rá, gur bhaineamar sult agus sásamh as an mbéile céanna sin, nó bheadh sé deacair é a shárú. Ar ball, chuamar ar ais chuig ár seomraí. Rinneamar ár gcomhrá. Rinneamar pleananna don lá dár gcionn, agus ansin, chaitheamar seal ag breathnú ar an teilifís, agus thugamar an sop orainn fhéin, roimh mheánoíche. B’in an chéad lá dár dturas críochnaithe, agus shocraíomar síos tar éis an aistir dhá chéad míle fada sin a bheith curtha dínn againn. Ní gá a rá, gur chodlaíomar go maidin, gona lánsoilse arna mhárach.
Tuilleadh le teacht
B’fhéidir gur leor sin don iarraidh seo, ach bí cinnte, go mbeidh mé ar ais anseo arís an tseachtain seo chugainn, le scéal agus eachtraí an 19ú Lúnasa a ríomh daoibh. Go dtí sin………..Slán……….
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
A r n a M i s i n 1 6 .
***********************
.
An Satharn, 23 Lúnasa 2003.
In Beautiful Ventura.
In ár suí go breá moch, i gcathair álainn seo Ventura, agus tar éis dúinn ár gcuid a chaitheamh, agus cibé eile a bhí le déanamh againn a dhéanamh, bhuaileamar bóthar, thart ar a deich, an mhaidin álainn Sathairn sin. Agus ó tharla gur ar Mhisin Spáinneacha Chalafóirnia a bhí ár n-aird dírithe againn, le linn na laethe a chaitheamar ar ár dturas, shocraíomar ar chuairt a thabhairt ar Mhisean breá Buenaventura, ag 211 E. Main Street. Ba é seo an naoú Misean, den Mhisean is fiche, a thóg na Spáinnigh fan chósta Chalafóirnia. Bunaíodh an Misean seo sa bhliain 1782, agus ba é Aspal Chalafóirnia fhéin, an tAthair Junipero Serra, a bhunaigh an Misean seo. Dódh an séipéal orthu, sa bhliain 1790, agus deineadh é a atógáil arís, agus ath-choisriceadh é, sa bhliain 1809. Baineann an turasóir taitneamh, is dhá thaitneamh, as an séipéal céanna sin, sa lá atá inniu fhéin ann. Tabhair faoi deara Turas na gCros thart ar na fallaí. Nach iad atá galánta? Sea, agus an gcreidfeá go bhfuil 250 bliain caite acu ag spreagadh chreideamh na bhfíréan. Leag Crith Talún an Misean sa bhliain 1812, ach tógadh arís é, agus deineadh é a choisricean athuair, sa bhliain 1816, ach faoin mbliain 1834, deineadh an Misean a dhíeaglaisiú ag an Meicsicigh. Leag Crith Talún eile an díon, sa bhliain 1857, agus cuireadh díon nua air, go gairid ina dhiaidh sin.
The Restoration of the Mission.
Tar éis do Chalafóirnia a bheith fógartha ina Stát san Aontas, sa bhliain 1850, d’iarr an tEaspag Joseph Sadoc Alcemany ar an Rialtas, Gabhaltas an Mhisin, sé sin, an foirgneamh, teach na sagart, an reilg, an t-úllord agus an fíonghort, a thabhairt ar ais don Eaglais Chaitliceach. Bhronn an tUachtarán, Abraham Lincoln, an gabhaltas sin orthu, trí ghairm scoile a eisiúint, ar an 23 Bealtaine, sa bhliain 1862. Deineadh an Misean a athcóiriú, faoi mhaoirseacht an Athar Aubrey J. O’Reilly, idir na blianta 1956 agus 1957. Sea, agus le sinn a thabhairt suas chun dáta, mar adéarfá, deineadh athcóiriú iomlán ar dhíon an tSéipéil, sa bhliain 1976, agus i Mí na Nollag na bliana sin, rinne an Cairdinéal Timothy Manning an Séipéal a choisricean go sollúnta. Rinne an Misean a dhara céad a cheiliúradh, sa bhliain 1982.
An Padre Junipero Serro.
Nach minic mé ag tagairt don Padre Junipero Serro, sa tsraith seo altanna, agus b’fhéidir nár mhiste cupla rud a rá faoin bhfear fhéin anseo. Thosaigh an gnó ar fad, breis mhaith is dhá chéad bhliain ó shoin, ar Oileán Mallorca, mar a raibh Bráthair cráifeach Proinsiascánach, ag saothrú leis go dícheallach, i ngort an Tiarna. Ba shagart diaganta, agus Ollamh ildánach Diagachta, agus scoláire den scoth é, an Padre Serro, agus thosaigh sé ag guí Dé go dúthrachtach, go gceadófaí dó an saol bog a bhí aige i Mallorca a thréigint, agus dul ag saothrú i measc bhunstoc an Domhain Úir. Tugadh aird ar a ghuí, sa bhliain 1749, agus trí bliana is triocha ina dhiaidh sin, d’ardaigh sé an Chros Chéasta, “In playa de la canal de Santa Barabara”. Rinne sé sin, ar maidin Dhomhnach Cásca, sa bhliain 1782, tar éis dó blianta fada a chaitheamh ag saothrú leis, go dícheallach, cruógach, cráite, i measc na ndúchasach, thall. D’ardaigh sé an Chros Chéasta, Cheiliúir sé Ard-Aifreann, agus thug seanmóir ar an Aiséirí uaidh, agus ansin, d’ainmnigh sé an Misean nua as Naomh Buenaventura. Ní call dom a rá, gur fhás baile thart ar na Misean sin, agus gur ainmníodh an baile as an Misean céanna sin. Fuair an sagart díograiseach a mhian, nó níl dabht ar domhan, ach gur fhág sé an saol bog taobh thiar de i Mallorca, agus gur chaith sé saol cruaidh céasta, cráite, ag saothrú leis go dúthrachtach, i measc na ndúchasach sa Domhan Úr úd ab ansa leis. Ba é an Misean sin an naoú Misean a bhunaigh an tAthair Junipero Serra fhéin, agus faoi mar a tharla sé, ba é an Misean deiridh a bhunaigh sé freisin, nó bhásaigh an fear bocht, dhá bhliain ina dhiaidh sin, sa bhliain 1784.
Ventura City.
Dúirt mé, anois beag, gur ainmníodh an baile Ventura as an Misean sin San
Buenaventura, ach ní hionann sin is a rá, nach raibh aon bhaile ansin, sular tháinig na Proinsiascánaigh chun na háite sin lena Misean a bhunú ann, nó bhí, agus de réir dealraimh, bhí baile tógtha ansin, ag Indiaigh de Threibh an Chumash. Shisholop, a bhaist na hIndiaigh ar an mbaile a bhí ansin acusan san ionad sin, baile a bhunaigh siad, breis is míle cúig chéad bliain ó shoin anois. Nach minic a smaoiníonn muid sa taobh seo den domhan, nach bhfuil tada acu sna Stáit Aontaithe níos sine na ré Cholumbus, ach deir na saineolaithe, sé sin, na seandáluithe, linn, go bhfuil an t-uafás iarsmaí faighte acusan, in ait a bhfuil tochailt seandálaíochta ar siúl acu, at 113 Main Street, mar a bhfuil an “Albinger Archeeological Museum”, iarsmaí i bhfoirm potadóireachta, a théann siar chomh fada le 1600 R. C. agus sin breis mhaith is trí mhíle bliain siar sa stair!
Thóg sé roinnt mhaith ama orainn, turas iomlán an Mhisin a thabhairt, nó bhí an oiread sin d’iarsmaí suimiúla, spreagúla, ón tsean-am, le fáil i ngach coirnéal agus i ngach clúid, gur dheacair cúl a thabhairt leo. Caithfidh mé a admháil, gur chuir sé ionadh orm, tríd is tríd, a bhfuil d’iarsmaí ré na Misean curtha ar teaspáint acu sa timpeall, nó de ghnáth, ní smaoiníonn muid ar an Meiriceánaigh, mar dhream a chuirfeadh spéis i seandachtaí dá leithéid. Ach i ndáiríre, tá sé le feiceáil, go soiléir, nach é amhain gur dhein siad na seandachtaí sin a chaomhnú, ach ag an am gcéanna, tá sé níos soiléire fós, go bhfuil áthas agus bród orthu, as a bheith ábalta iad a chur ar teaspáint, do dhuine ar bith ar spéis leis a leithéid.
Time to go.
Nuair a bhí ár dturas ar an Misean críochnaithe againn, tuigeadh dúinn, go raibh sé in am againn bheith ag ardú ár seolta, mar tuigeadh dúinn go mbeadh an trácht ag dul i méad, de réir mar a bheadh an Satharn ag druidim chun críche. Chuaigh cúrsaí ar aghaidh go seoigh, agus ba bheag ní i bhfoirm tráchta a bhí le tabhairt faoi deara againn ar na Saorbhealaí. Chuamar trí Los Angeles gan stró dá laghad, agus ansin, stopamar tamall, le lón a chaitheamh, i mbaile beag, taobh amuigh den chathair ollmhór sin.
Chomh luath is a chuamar amach ar an Saorbhealach arís, tuigeadh dúinn, go raibh cúrsaí athraithe, iad imithe chun an donais, amach is amuigh, agus ón bpointe sin ar aghaidh, ba bheag pléisiúr a bhaineamar as ár dturas ó dheas go Cardiff by the Sea, nó ní raibh ann ach ag snámhaíl linn, go mall, réidh, go dtí gur shroicheamar an baile, ar deireadh thiar thall, thart ar a seacht a chlog sa tráthnóna, nuair a bhí an dorchadas ag titim ar muir is ar tír. Ach, má sea fhéin, bhí áthas orainn bheith ar ais arís, tar éis na laethe glórmhara a chaitheamar ag fánaíocht trí Mhisin Spainneacha Chalafóirnia. Thugamar an leaba orainn fhéin go breá luath, an oíche sin, agus ní call dhom a rá, gur chodlaíomar go sámh, go maidin gona lánsoilse arna mhárach.
Bí liom arís, an tseachtain seo chugainn, nuair a bheidh gála eile sa tsraith seo, á ríomh agam daoibh!
**************
Peadar Bairéad.
**************
.
.
.
.
English 
Gaeilge