by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
An Ród seo romhainn
Tharla inniu, go bhfuair mé ríomhphost ó Phádraig Mac Fhearghusa, Eagarthóir Feasta, agus Uachtarán Chonradh na Gaeilge, agus tuigeadh dom ar an toirt, dá mba mhaith fhéin, go mba mhithid, nó ba é an t-ábhar ar dhírigh Pádraig ár n-aire air, nó……………
Ach b’fhéidir go mba chóir dom díriú láithreach ar ócáid, agus ar ábhar, an ríomhphoist chéanna sin. Is í an ócáid atá i gceist againn, nó ócáid na dtoghchán éagsúil atá ag spreagadh agus ag aclú aigne agus consias an Stáit s’againne, le scathamh anuas, agus i dtaobh an ábhair de, bhuel, faoi mar a bheifeá ag súil, baineann an t-ábhar sin le ceist agus le todhchaí na Gaeilge, go háirithe todhchai na Gaeilge inár gcóras oideachais, sna blianta atá romhainn amach. Leis na haidhmeanna sin a chur i gcrích, díríonn údar a ríomhphoist ar roinnt ceisteanna tábhachtacha.
Dírionn an chéad cheist ar pholasaí an luath-thumoideachais, faoi mar a theastaigh ónár nGaelscoileanna é a chur i gcrích, sna bunranganna atá faoina gcúram. Bhuel! Chuir an Rialtas s’againne críoch leis an bpolasaí céanna sin trí chiorclán a d’eisigh an Roinn Oideachais sa bhliain 2007, – Ciorclán 44/’07, a baisteadh air – Anois, scríobh mé fhéin píosa anseo i mBéal an Phobail, faoi na cúrsaí céanna sin i nDeireadh Fómhair na bliana 2007, agus seo mar a chuir mé tús leis an bpíosa sin…..
.
“Ciorclán 44/07”
Nach beag Gaeilgeoir sa tír nár chuala trácht eicínt, faoin am seo, ar an gCiorclán cinniúnach úd, 44/07, agus murar chuala, chuile sheans go gcloisfidh siad faoi, sna laethe atá romhainn amach.
Céard é fhéin, an ea?
Ciorclán a sheol an tAire Oideachais agus Eolaíochta chuig na Scoileanna lán-Ghaeilge, tamall ó shin, ag cur ar a súile dóibh, nach mbeadh sé ceadmhach feasta, luath-thumoideachas iomlán sa Ghaeilge a úsáid i ranganna naíonán sna Scoileanna Gaeltachta agus sna Scoileanna lán-Ghaeilge. Ní call dom a rá, go gcuireann údaráis na Scoileanna céanna sin go tréan i gcoinne chinneadh úd an Aire.
Ag deireadh na haiste sin, mhol mé go ndéanfaí an Ciorclán úd a aistharraingt, nó ba é dearcadh Údarás na nGaelscoileanna nó go mba fheiliúnach, agus go mba éifeachtach, an modh múinte é an luath-thumoideachas do dhaltaí na mbunranganna i scoileanna dá leithéid.
Níor tharla tada!
Ní gá dhom a rá, nár deineadh tada dá leithéid, agus go bhfuil an Ciorclán céanna sin i réim fós. Bhuel! is é tuairim Uachtarán an Chonartha anois, go bhfuil an t-am feiliúnach le glaoch ar an Aire an Ciorclán a aistharraingt, agus ó tharla go bhfuil toghcháin an doras isteach chugainn, i dtús na míosa seo chugainn, nár chóir dúinn an scéal a leagan os comhair na n-Iarrthóirí a bheidh ag teacht chugainn, lá ar bith feasta, ag iarraidh orainn vótáil ar a son?
Déarfaidh na hIarrthóirí, b’fhéidir, gur cheist í sin don Dáil, agus nach bhfuil cumhacht ar bith ag na hÚdaráis Áitiúla sna cúrsaí sin. An ceart ar fad acu sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, is ceist pholaitíochta í, a bhfuil suim ag chuile phobal sa tír inti, agus chomh maith le sin, nach bhfuil ceist na nGaelscoileanna ina chloch, ar phaidrín chuile phobal sa tír? Agus más féidir suim na n-Iarrthóirí Áitiúla a mhúscailt sa scéal seo, chuile sheans, go mbeidh ar a gcumas-san tábhacht na ceiste seo, a chur ar a súile dóibh siúd, a bhfuil cónaí orthu fan lánaí na cumhachta.
Anois an t-am
Níl aon am le cailleadh againn, nó ta muid ag druidim, faoi dheifir, le críoch an chluiche. Anois an t-am le cibé mámh atá sa lámh againn a imirt, ag súil go n-éireoidh linn.
Ní gá a rá, go raibh tuilleadh maith mór sa ríomhphost céanna sin, ach nach leor an méid sin do thuras na huaire seo? B’fhéidir go ndéanfása freisin do mharana ar an scéal, sna laethe atá romhainn amach, agus gur mhaith leat bleid a bhualadh ar na cuairteoirí polaitíochta a thiocfaidh ar chuairt chugatsa?
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh uilig
Peadar Bairéad
.
(Seo píosa a chuir mé i dtoll a chéile roinnt blianta ó shoin ach é giorraithe agus athraithe don ócáid seo).
Nárbh é Alfred Lord Tennyson fhéin a chum na véarsaí oiriúnacha le bás bliana a chaoineadh agus é ag cumadh an dáin fhada sin, ‘In Memoriam’, le bás a charad, Arthur Hallum sa bhliain 1841, a chaoineadh. Sea, is féidir linne ár smaointe a nochtadh trí véarsaí an fhile úd, agus muid ag fágáil slán le 2013, atá ag tolgadh ghalar a báis, lá ar bith feasta, agus ag an am gcéanna, ag fáiltiú roimh an bhliain úr seo, 2014…..
“Ring our wild bells to the wild sky,
The flying cloud, the frosty lights;
The year is dying in the night,
Ring out, wild bells, and let him die.”
.
Clingeann cloig bhuile
Seo séasúr na gclog buile. Seo an séasúr nuair a fhaigheann buile mhearaí greim scóige ar óg agus ar aosta; ar fhir is ar mhná; ar liath is ar leanbh; ó cheann amháin den chruinne go dtí an ceann eile. Is beag nach gceapfá go gcreideann cách go bhfuil Útóipe fhéin buailte linn, agus go bhfuil saol na bhfuíoll i ngiorracht scread asail do chuile mhac an pheata againn. Sea, ach cuirfidh mé geall, nach fada a mhaireann an dóchas gan taca céanna sin.
“Ring out old shapes of foul disease,
Ring out the narrowing lust of gold,
Ring out the thousand wars of old,
Ring in the thousand years of peace.”
.
Breith na Mílaoise
Beag an baol go dtitfeadh a leithéid amach, ach ní chuireann sin gobán ar bith i mbéal an fhile, ach é ag súil go gcuirfeadh teacht na bliana nua tús le mílaois na síochána! agus go mbeadh deireadh feasta le troid, le saint, agus leis na galraí iomadúla, a chránn an duine daonna. Agus sin an chúis go mbíonn an fuadar ná feadar sin orainn uilig, le rúin athbhliana a dhéanamh, bliain i ndiaidh bliana, nó samhlaítear dúinn, nach bhfuil an bhuaic sroichte againn fós, agus má dhéanann muid iarracht amháin eile, go mbainfidh muid mílaois na foirfeachta amach. Agus i gcás na ngalraí iomadúla úd a chránn an daonnaí, nach raibh Ísáia Fáidh ag tochrais ar an gceirtlín céanna sin, fadó, nuair a thairngir seisean, go dtiocfadh an saol Útóipeach sin i dtreis lá is fuide anonn. Féach mar a chuir seisean é……
Agus buailfidh siad a gclaimhte amach ina soic chéachta,
Agus a sleánna ina gcorráin,
Ní thógfaidh na ciníocha an claíomh in aghaidh a chéile feasta,
Ná ní chleadhtóidís cogadh arís go brách.
Nach álainn go deo an fhís í sin, a scalann anuas chugainn trí dhorchadas oíche na staire daonna?
Ring out the old, ring in the new,
Ring happy bells across the snow,
The year is going, let him go;
Ring out the false, ring in the true.
.
Go mbeirimid uilig beo ar an am seo arís.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I m p e d i m e n t a .
***********
.
Focal Laidne ó choiréal na hóige,
Ach nach é a fheileann go seoigh,
Le cur síos a dhéanamh cruinn,
Ar a bhfuil luchtaithe trom
Aniar ar ard mo dhroma,
Ag lámha garbha na mblian.
.
Is ní bréag ar bith, dár m’anam,
Impedimenta a bhaisteadh ar ualach
A chuireann moill ar ghluaiseacht,
Is a thuirsíonn croí an daonnaí.
Ar a thuras uaigneach, léanmhar,
Fan bhóthar dian ár n-oilithreacht’.
.
Ag saighdiúirí a bhíodh na hearraí,
A mbaistí impedimenta orthu,
Nó mhoilligh siad a ndul chun cinn,
Tráth theastaigh luas is éifeacht,
Ag briseadh catha, nó ag sleamhnú
Saor, lá léanmhar, bróch, na maidhme.
.
Nach é an dála céanna linne,
Agus ualach trom ár gcúramaí
D’ár mbac ar dhul chun cinn,
I gcluiche géar na beatha.
Nach minic sna sean laethe
A d’fheicfeá asal luchtaithe le féar,
Dhá bhromóg crochta lena thaoibh,
Is cruach ard bheannach in airde
Ar ard a dhroma carnaithe.
.
Mar sin dúinne freisin,
Is ualach ár gcúramaí i mbromóga
Crochta ar na scoróga bioracha,
Is carnaithe in airde os a gcionn,
Chuile mhasla is tarcaisne,
A caitheadh riamh inár dtreo.
.
Ní bhíodh ach cleas cinnte amháin
Ag an asal bocht maslaithe,
Le fáil réidh lena ualach múchtach,
Agus b’in luí síos díreach faoi.
Bhainfí an lasta trom dá dhroim,
Idir bhinn is bromóga lána,
Le cur ar a chumas
Éirí dá chosa arais arís.
.
B’fhéidir nárbh olc an smaoineamh
Dúinne freisin, luí i lár an bhealaigh,
Tráth airíonn muid na seacht gcúramaí déag
Dár gclaoi, is dár múchadh,
Fan bhóthar anacair, dian, ár n-oilithreachta.
.
************************************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail…1…
(In “I mBéal an Phobail” this week, we revisit the Rambling House tradition.)
.
Peadar Bairéad
Seanchas Iorrais….
Nach iomaí oíche fhada Gheimhridh a chaith mé fhéin, sa teach s’againne, i mbaile na Druime, ag éisteacht leis na daoine fásta ag seanchas dóibh fhéin go sona sásta, ar bhruach thine móire móna. Ba iad na hábhair a bhíodh idir chamáin acu, de ghnáth, nó na laethe a chaitheadar ag sclábhaiocht, is ag nábhaíocht, in Albain, agus ar bhain dóibh agus iad ina ndeoraithe i bhfad ó bhaile, sa tír eachtrannach sin. Scaití eile, bhíodh a n-aird acu ar sheanchas a ndúiche fhéin, agus ba bheag áit i bparáiste na Cille Móire nach raibh a scéal agus a stair ar eolas go paiteanta acu. Is maith is cuimhin liom fhéin iad ag cur síos ar “Shaen’s Cut” agus ar Dhroichead Bhéal an Mhuirthead, agus ba dá bharr sin, a scríobh mé fhéin an píosa seo leanas, in eireaball na bliana 1993, inar éirigh liom scéal úd na seanfhondúirí a thabhairt suas chun dáta, agus sin an scéal a bheidh idir chamáin agam, an babhta seo.
In aimsir an Dara Chathal, sa bhliain 1676, fuair Sir James Shaen seilbh ar dhá dtrian de thailte Iorrais, i gContae Mhaigh Eo, ach dhealródh sé, gur bheag spéis a chuir an Sir James céanna sna tailte sin. Nuair a d’éag an fear saibhir sin áfach, sa bhliain 1695, thit na tailte uile sin, mar oidhreacht, ar a aonmhac, Sir Arthur Shaen, fear a chuir suim, sea, agus dhá shuim, i bhforbairt na n-eastát úd thiar.
Rinne sé na heastáit sin a choilíniú, agus bhunaigh sé coilíneacht sa Mhuirthead, áit ar shocraigh sé buíon Sasanach, gona Ministir, an tUrramach John Tollet. Thug sé a shealúchas fhéin do gach uile choilíneach acu, agus d’fhéach sé chuige, gur éirigh thar barr lena thionscadal thiar.
“Shaen’s Cut”
Faoin mbliain 1715, chuir Sir Arthur roimhe, baile beag a thógáil, san áit a bhfuil Béal an Mhuirthead suite anois. Ní raibh san áit an t-am sin ach riasc, nó bhí leithinis an Mhuirthead ceangailte den tír mhór an t-am sin, le cuing chaol talaimh. Chuir Sir Arthur daoine i mbun oibre, le canáil a ghearradh idir an Inbhear Mór agus Cuan an Fhóid Duibh. Ba é an t-ainm a baisteadh ar an ngearradh sin nó “Shaen’s Cut”. Bhí an gearradh sin leathan go leor le báid bheaga a ligean ón Inbhear Mór isteach i gCuan an Fhóid Duibh.
D’fhág Shaen’s Cut go mba oileán é an Muirthead feasta. Ar ball, tógadh droichead trasna na canálach sin, agus lean cúrsai ar aghaidh go seoigh, ar feadh tamaill. Faoin mbliain 1752 áfach, bhí drochbhail ar an gcanáil, ach bhí Sir Arthur fhein ag tabhairt an fhéir, faoin am sin, nó fuair sé bás, ar an 24 Meitheamh, sa bhliain 1724
Ní raibh de shliocht ar Arthur Shaen ach beirt iníon, agus ar ball, nuair a phós siad, thit eastáit Shaen le John Bingham, agus le Henry Boyle Carter. Ba dhuine de shliocht Henry Boyle Carter a thóg baile Bhéal an Mhuirthead, nuair a d’iarr sé ar Patrick Knight, innealtóir, pleananna do bhaile mór Bhéal an Mhuirthead, a dhréachtadh, sa bhlain 1824. Faoin mbliain 1829, bhí baile mór tógtha ar an ionad. B’fhéidir nár leanadh pleananna Knight sa tionscadal sin, ach istigh i lár an bhaile, bhí, agus tá, go dtí an lá atá inniu fhéin ann, Cearnóg Chartair, “Carter Square”, le cuimhne an bhunaitheora a choinneáil glas.
Ach le filleadh ar scéal na ndroichead…
I nDeireadh Fómhair na bliana 1845, chuir an rialtas £5,000.00 ar fáil, mar dheontas, le canáil cheart a thochailt, idir Chuan an Fhóid Duibh agus an Inbhear Mór, ar choinníoll go gcuirfeadh muintir na háite £4,000.00 dá gcuid airgid fhéin, leis an ndeontas sin. Chuathas i mbun oibre láithreach, ach níor críochnaíodh an obair go dtí an bhliain 1851, nó chuir an Gorta Mór isteach go tubaisteach ar thionscadal na canálach. Tógadh an chanáil nua in áit “Shaen’s Cut”, a gearradh breis agus céad triocha bliain roimhe sin. Tógadh sclóindroichead nua thar an chanáil, mar nasc idir an Leithinis agus an tír mhór. Bhí an chanáil nua, thart ar chaoga troigh ar leithead, agus cúig throigh déag ar doimhneas.
Droichead Dhoire
Faoin mbliain 1900, bhí drochbhail ar an sclóindroichead úd thar an gcanáil, agus shocraigh Comhairle Chontae Mhaigh Eo agus Bord na gCeantar Cúng ar dhroichead nua a chur ina ionad.
…….Fillfidh mé ar scéal na ndroichead úd an chéad bhabhta eile. Bí linn……
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Iris Chomórtha
Peadar Bairéad
***********************************
Marian College…1954-2004……… ………..Golden Jubilee Special
************************************
.
My Marian Years
Tharla, ar an 28ú Aibreán, 2008, gur bhuail mé le Ned Prendergast, in Oifigí “CEIST” i Má Nuat, mar a bhfuil sé ag obair anois, mar fheidhmeannach leis an eagraíocht chéanna sin. M’iníon a réitigh an talamh don ócáid, nó tharla go bhfuil sise ag obair sna hOifigí céanna sin. Bhí deis agam, freisin, bualadh le baill na Foirne breátha, cairdiúla, atá ag saothrú leo sna hOifigí céanna sin. Ach b’fhéidir gur chóir dom dul siar, beagáinín, i dtosach, leis an teacht le chéile sin a shuíomh ina ionad ceart féin.
Thosaigh mé fhéin mo shaol múinteoireachta i gColáiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, i gContae Mhaigh Eo, agus tar éis dom seacht mbliana, nó mar sin, a chaitheamh ag saothrú na Gaeilge sa Choláiste sin, ghlac mé le post i gColáiste Mhuire Cois Abhann, nó i “Marian College”, faoi mar a thugtar air i mBéarla. Tháinig mé go Marian College i Meán Fómhair na bliana 1958. Caithfidh mé a admháil anois, go mbeadh sé deacair daltaí na scoile sin a shárú, an tráth úd, agus shaothraigh mé liom ansin ar feadh seacht mbliana, nó mar sin, ach ag deireadh na tréimhse sin, mhothaigh mé, ar chúinsí áirithe, go raibh sé in am agam bóthar a bhualadh arís, agus mo sheolta a ardú. Shocraigh mé ar Choláiste Chiaráin Chill Chainnigh, a thabhairt orm fhéin. Rud a rinne. Ní raibh aiféala orm riamh ó shoin gur chinn mé ar sin a dhéanamh an tráth úd, nó réitigh an t-athrú sin go seoigh liom.
Ag Saothrú ar Bhruacha na Dothra
Ní chuige sin atá mé áfach, ach le filleadh ar an gcruinniú a bhí agam le Ned Prendergast. Chuir mé suim ar leith sa chruinniú sin, nó chaith Ned seal ag múineadh i gColáiste Mhuire Cois Abhann, agus d’fhág sin go raibh deis againn ár gcomhrá, agus ár seanchas, a dhéanamh, faoin saol a bhí sa treis agus muid i mbun múinteoireachta ansin, blianta fada ó shoin. Luaigh mé thuas, gur bunaíodh an Coláiste sin sa bhliain 1954, rud a d’fhág go raibh Iubhaile Órga an Choláiste á cheiliúradh acu ansin, sa bhliain 2004, agus leis an ócáid chinniúnach sin a cheiliúradh mar ba chóir, d’fhoilsigh siad Iris bhreá, shuimiúil, Chomórtha, don Iubhaile chéanna sin. Anois, ó tharla go raibh chuile shnaidhm a cheangail mé leis an gColáiste céanna sin scaoilte le blianta fada, agus ó tharla nach bhfaca mé an Iris Chomórtha sin, nach orm a bhí an t-áthas nuair a bhronn Ned cóip de orm, ar an ócáid sin i Má Nuat.
Tar éis dom filleadh ar Chill Chainnigh, bhí deis agam an Iris sin a scrúdú, agus a chíoradh. Chuir mé suim, agus dhá shuim, in a raibh le léamh, agus le feiceáil, agam san Iris chéanna sin.
Seacht mbliana ag fás……..
Chaith mé fhéin seacht mbliana ag saothrú na Gaeilge ansin, ón mbliain 1958, go dtí Samhain na bliana 1966, agus is dócha gur leagadh dúshraith na scolaíochta agus an léinn sa Choláiste i rith na mblianta céanna sin. Tháinig RTE i dtíos linn, i dtús na seascaidí, nó ní raibh a n-áit fhéin amuigh i nDomhnach Broc réidh dóibh ag an am, agus dá bharr sin, bhain siad úsáid as Amharclann an Choláiste lena scileanna a chleachtadh ann, agus nár bhreá an caitheamh aimsire dúinne é, tráth a chaitheamh ag breathnú orthu ag cleachtadh a gceirde thíos fúinn, san Amharclann, agus muidinne ag breathnú orthu tríd an bhfuinneoigín úd i Seomra na Múinteoirí. Cuimhní ag filleadh orm freisin faoi Chlós na Scoile, mar a thionóltaí na daltaí chuile mhaidin, roimh ranganna na maidine, b’in an “Assembly”, mar a thugtaí ar an dteacht le chéile sin, agus bhíodh ar chuile mhúinteoir bheith sa láthair, lena rang fhéin a thionlacan chuig a sheomra ranga, i ndiaidh an tionóil, ach nach gcuirtí fainic na bhfainic ar chuile dhalta acu, gan spág fiú, a leagan ar an bpaistín féarach úd a rith ó cheann ceann an Chlóis! B’iontach ciúin an áit í, ansin cois Dothra, agus í fada go leor isteach ó na sráideanna torannacha, sa chaoi nach gcuirfeadh gleadhradh bodhar an tráchta isteach orainn, a bheag nó a mhór. Sea, dhúisigh an Iris Chomórtha cuimhní iomadúla i gcistin na cuimhne, agus d’fhill scaoth cuimhní orm le chuile leathanach dár iompaigh mé.
Comhghairdeas !
Ba mhaith liom comhghairdeas a dhéanamh leis an Eagarthóir, nó rinne sé éacht agus na cuimhní sin uilig a bhailiú, a rangú, agus a choimeád faoi smacht, taobh istigh de chlúdaigh ornáideacha na hIrise léannta ildaite seo. Ba spéisiúil freisin iad na grianghrafanna a bailíodh don ócáid, ach b’fhéidir go gcuirfeadh ainmneacha na ndaoine uilig sna grianghrafanna sin go mór leis an sásamh a bhainfeadh duine mar mise astu. Ach ansin, nuair a smaoiním gurbh é Pat Mór McDonagh fhéin a rinne eagarthóireacht ar an saothar seo, ní chuireann sé ionadh ar bith orm, nó chuir mé aithne ar an Pat céanna sin, sa bhliain 1958, nuair a tháinig sé aduaidh chugainn, le dul i gcomhar linn mar mhúinteoir, i Marian College. Ba chara dílis é Pat, i rith na mblianta a chaitheamar ag treabhadh linn i bhfochair a chéile ansin, cois Dothra. Is féidir liom an Pat céanna sin a fheiceáil anois fhéin, trí shúile na cuimhne, Fear breá, óg, scafánta, laidir, ag siúl roimhe go rábach, é ag slíocadh a chuid gruaige siar thar a mhalainn, agus a ghúna léannta, acadúil, á shéideadh san aer taobh thiar de. Cuimhní freisin ag filleadh orm ón lá úd ar thugamar cuairt ar Bhéal Feirste na long, ar an bhfáilte chroíúil a cuireadh romhainn i Stormont fhéin, áit ar ligeadh isteach sinn, le spléachadh a fháil ar Pharlaimint an Tuaiscirt i mbun oibre! Chonaiceamar freisin, an lá céanna sin, na sluaite ollmhóra ag filleadh abhaile, tráthnóna, go tostach, dúr, óna gcuid oibre sna longchlósanna. leor sin faoi na cuimhní úd, ach is féidir leat a bheith cinnte, go leanfaidh cuairt na gcuimhní céanna sin, go ceann i bhfad.
Filleann scaoth cuimhní
Chuir mé spéis sna grianghrafanna freisin, nó léirigh roinnt acu dom neamhbhuaine an tsaoil seo, mar nach bhfuil roinnt áirithe de na daoine ar chuir mé fhéin aithne orthu, sna caogaidí agus sna seascaidí, nach bhfuil siad ag tabhairt an fhéir faoi seo. Solas na Soilse, agus áit ag Bord an Tiarna, go raibh acu anois agus i dtólamh.
Tá grianghraf san Iris, ar leathanach 24, ina bhfeicimid Foireann múinte na Scoile agus Rang na Sinsear, tógtha le chéile, san aon phictiúr amháin, mise an dara duine ar chlé den dream atá suite. Sea, agus luaitear m’ainm cupla babhta freisin, tríd an Iris. Mór an onóir dom a leithéid. Sea, agus nár dheas freisin ó Ned Prendergast a rá, go raibh mo chuimhne fós beo sa scoil, tráth a raibh seisean ag múineadh ann, i Seachtóidí na haoise seo caite.
Ní bréag a rá gur thóg an cruinniú úd le Ned siar thar na blianta mé, go dtí “My Marian Years” agus gur músclaíodh ionnam athuair, cuimhní a bhí folaithe ar ghrinneal Loch na gCuimhní, le fada an lá. B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
L ú i r e a c h P h á d r a i g .
.
Peadar Bairéad
’Chuile lá ó’m Lá-sa amach!
Anois, agus cruas Laethe na Bó Riabhaí ag cur ghoimh fuachta in aer thús an Aibreáin, filleann mo smaointe, uair amháin eile, ar Lá ‘le Pádraig, agus tugaim chun cuimhne, go ndúirt Pádraig go dtabharfadh sé chuile lá go breá dhúinn, i ndiaidh a Fhéile fhéin, agus leath an lae sin freisin. Nach annamh a tharlaíonn a leithéid? nó de ghnáth, bíonn Lá ‘le Pádraig fuar, feanntach, crua, agus ní haon Samhradh na nGéanna a lean an Fhéile Náisiúnta, ach oiread! An tráth seo chuile bhliain, geall leis, téann mo smaointe fhéin ar oilithreacht siar, agus filleann arís ar na fírinní, agus ar na prionsabail, a chuir Pádraig i gcré mhéith an chine s’againne. Smaoiním ar Lúireach Phádraig, an phaidir a dúradh le Lúireach Dé a fháisceadh timpeall orainn, chuile mhaidin, lenár gcosaint ar chumhacht an oilc, i rith an lae sin. Tosaíonn an saol chuile mhaidin, as an nua, don Chríostaí, do chuile dhuine, d’fhéadfá a rá, ach ar bhealach speisialta don Chríostaí. Bíonn air breathnú arís ar fhírinní agus ar phrionsabail a chreidimh, agus cé go ndeirtear, gur féidir linn saibhreas a chur i dtaisce dúinn fhéin sna Flaithis thall, tá me ag ceapadh, nach mar sin a tharlaíonn ar an saol seo, nó na fíricí agus na prionsabail ar ghlacamar leo, gan stró, inné, ní féidir glacadh leis, go mbeidh siad díreach chomh hinghlactha, chomh héifeachtach, nó chomh hinchreidte, inniu. Agus fiú, nach bhfuil taobh eile ar an scéal sin freisin, mar bíodh go raibh an oiread sin creidimh againn, le linn ár n-óige, is a chuirfeadh an cnoc thall ar an gcnoc abhus, cailleann scian sin an chreidimh a fhaobhar nuair a mhaolaítear faoi ualach trom na mblianta í. Fiú amháin, nár dhúirt Pól fhéin linn, go raibh seisean ag troid leis, trí chúrsaí a shaoil, ach nach raibh an bua deiridh gnóite aige fós, ach go raibh sé ag treabhadh leis, agus é ag súil go mbéarfadh sé bua, ar deireadh thiar.
An scáth is caoile
Ní haon dóichín é, saol Críostaí a chaitheamh, agus fanacht dílis dá rialacha, lá i ndiaidh lae, seachtain i ndiaidh seachtaine, agus bliain i ndiaidh bliana, ach sin é dualgas an chreidimh. Nach ag Pádraig Naofa fhéin a bhí an creideamh daingean. Chreid seisean go raibh Dia leis chuile orlach den bhealach, ó éirí dhó ar maidin, go ham luí san oíche. Agus ó tharla gur chreid sé sin go diongbháilte, ní raibh faitíos, nó eagla, air roimh chumhacht an oilc. Ní dhéanfadh gaiste an fhiagaí, nó líon an fhoghlaera, dochar nó damáiste dó. Thiocfadh sé saor ó shaigheada an diabhail fhéin, nó bhí Dia leis, agus é timpeallaithe lena lúireach ilchosantach. Seo thíos iarracht a rinne mé fhéin ar Phaidir Phádraig a shníomh isteach i ndán beag….
.
LÚIREACH PHÁDRAIG
.
Neart Dé do mo chosaint gach lá,
Lena Bhriathar, mar Lúireach, mar scáth,
Críost i mo thimpeall de shíor,
Mac Dé i gceartlár mo chroí.
Romham do mo threorú,
‘Mo dhiaidh do mo sheoladh,
Do mo ghráú, do mo shlánú gan chríoch.
.
.
Bí fúm do mo chosaint gach tráth,
Os mo chionn, do mo threorú, led’ ghrá.
Bí liom nuair a luífidh mé síos,
Bí im’ aice ar mo leaba san oích’.
Ar mo dheis do mo threorú,
Ar mo chlé do mo sheoladh,
A Chríost ghil, ná diúltaigh mo ghuí.
.
.
Bí liom nuair a shuífidh mé fúm,
Nuair a sheasfaidh, bí taobh liom, a rún,
Bí i mbéal an té a labhrann lem’ chroí,
Bí i súil an té a chasann im’ líon.
Romham do mo threorú,
‘Mo dhiaidh do mo sheoladh,
Bí i gcluais an té a éisteann lem’ mhian.
.
.
Neart Dé do mo chosaint gach lá,
Lena Bhriathar, mar Lúireach, mar scáth.
Críost le mo thaoibhse go buan,
Do mo chosaint, ó dhúiseacht go suan.
Romham do mo threorú,
‘Mo dhiaidh do mo sheoladh,
Do mo shlánú Lá léanmhar an Luain.
.
.
English 
Gaeilge