by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
…Is buaine gach rud ná an duine…
B’in an seanfhocal a rith liom, an lá cheana, agus mé ag smaoineamh ar shaol agus ar shaothar Dhónaill Mhic Amhlaigh. Tharla go raibh mé ag léamh siar thar roinnt áirithe de na píosaí a scríobh mé sa Cholún seo, thar na blianta, agus tháinig mé ar phíosa a scríobh mé anseo, in eireaball na bliana 1986, sin breis is ceithre bliana fichead anois. Thosaigh mé ag smaoineamh ar Dhónall, agus ar an gclú, agus ar an gcáil, a bhain sé amach dó fhéin, ina lá, i litríocht na Gaeilge, lena leabhair iontacha, agus lena iriseoireacht chiallmhar, thuisceanach, géarchúiseach. An tráth áirithe úd, bhí a ainm i mbéal gach éinne, agus a fhios ag madraí an bhaile fhéin, go mba dheachair a shárú a fháil i measc údair sciliúla na Gaeilge. Sea, agus féach ar chúrsaí faoi mar atá inniu. Nach annamh a chloisteaar a ainm luaite i lúb chruinnithe Gaelacha? Sea, mh’anam! Is buaine gach rud ná an duine, adeir an seanfhocal. Ach, tá seanfhocal eile ann adeir go maireann an chraobh ar an bhfál, ach nach maireann an lámh a chuir. Cheapfá gurb é an dá mhar a chéile iad na seanfhocail sin, ach ní mar a shíltear a bhítear, go minic, nó sa dara chás, dearbhaítear go maireann saothar an duine níos faide ná an duine fhéin. Saothar Dhónaill Mhic Amhlaigh a mheall mo smaointe fan bhóthar sin na smaointe.
Seoladh “Deoraithe”
Ba é an rud a tharla, nó go raibh mé ag léamh píosa a scríobh mé, sa bhliain úd 1986, faoi sheoladh leabhar le Dónall, ag Scoil Mherriman, a tionóladh anseo sa Chathair Álainn, an bhliain áirithe úd. Bhí mé fhéin ar an bhfód an lá sin, agus i láthair ansin, bhí daoine ar nós, Proinsias Mac Aonghusa, Seán Mac Réamainn agus Leon Ó Broin, agus dár ndóigh bhí Dónall fhéin linn an lá sin freisin. Ba é an leabhar a bhí á sheoladh ná “Deoraithe” le Dónall Mac Amhlaigh.
Anseo thíos beidh deis agat cuid dár scríobh mé, faoin ócáid sin, a léamh. Bhuel, seo chugat é………..
Chomh fada is a bhaineann sé liomsa, níl scríbhneoir sa tír chomh spéisiúil, nádúrtha, corraitheach, le Dónall na scéalta Mac Amhlaigh. Bhí ‘Schnitzer O Shea’ críoichnaithe agam. Sea, agus léirmheas ar an úrscéal sin scríofa, agus curtha chun bealaigh agam, cheana féin. Tá an t-údar seo tagtha chun foirfeachta go mór le scathamh anuas. Tuigeann sé anois an difir atá idir iriseoireacht agus scríbhneoireacht chruthaíoch. Ní haon ionadh, mar sin, gurbh fhada liom go mbeinn ag léamh leabhar Dhónaill, le go ndiúgfainn sú na beatha as, le go mbainfinn pléisiúr as, mar tuigeadh dom go raibh a leithéid folaithe i dtobar doimhin na bhfocal ann. Luigh mé isteach ar an obair, an oíche sin.
Trí Shnáithe
Cuireann an t-údar duine dá phríomhcharachtair in aithne dúinn sa chéad leathanach. Luaitear a ainm cúig huaire sa leathanach tosaigh sin. Niall Ó Conaill, iarshaidhdiúir ón Rinn Mhór, an chéad charachtar a chuirtear in aithne dúinn. Trí shnáithe a úsáideann Dónall sa scéal seo, le taipéis ildathach a scéil a shníomh astu. Ceann de na snáitheanna sin is ea Niall. Luafaidh mé an péire eile, ar ball.
Is é bun agus barr an tsaothair seo nó an t-údar ar iarraidh scéal a shnníomh as tubaiste eacnamaíoch na gcaogaidí. Cad a tharla don phobal thiar nuair a thit an tóin as an saol thiar? An Niall seo, a luaigh mé thuas, ní ar an mbád bán a bhí a thriall, níorbh ea mh’anam, ach ar Chathair Chainnigh cois Feoiree. Áit a maolófaí, de réir a chéile, ar a dhíograis agus ar a mhisneach. Tharraing sé ar Chill Chainnigh, mar bhí beartaithe aige fhéin agus ag a pháirtí, Ciarán Buitléar, dul i bpáirt le chéile, le gnó beag a bhunú dóibh fhéin. Trí scéal Néill a leanúint, tá an t-údar ábalta an dá thrá a fhreastal, trí bhreathnú ar chúrsaí anseo in Éirinn, agus ag an am gcéanna, ar chúrsaí thall.
Nanó Mháire Choilm
Tarraingíonn Dónall snáithe eile chuige, sa dara caibidil. Bean óg a thug an bád bán uirthi fhéin an lá céanna sin ba ea Nanó Ní Chatháin, nó Nanó Mháire Choilm, mar a thugtaí uirthi thiar.
Bhí Nanó mór le Máirtín Bhid Antaine, agus ó tharla nach raibh Máirtín ag cur cuma ar bith pósta air fhéin, bheartaigh Nanó geábh a thabhairt ar an dtír thall, ó tharla go raibh sí sa bhealach ar a deartháir abhus. Fuair sí post mar bhanaltra neamhoilte, in Ospidéal Norwold. Is iomaí sin óigbhean dá leithéid a thréig an Ghaeltacht, thart faoin am sin, agus b’iomaí duine acu siúd a chuaigh le banaltracht. Mar sin, is snáithe fírinneach, inchreidthe, atá á sníoimh anseo ag an údar. Tógann Nanó lei anonn go Sasana, tréithe an tsaoil thiar, dílseacht dá creideamh, dá tir, agus dá buachaill bán fhéin, Máirtín Bhid Antaine. Níorbh aon Romeo ar rothaí é an Máirtín céanna sin, mar gan dabht ar domhan, ba é peata a Mhamaí é.
Oibríonn an t-údar ar chruachás seo Nanó. Ar chóir di fanacht dílis dá Máirtín? Nó ar chóir di saol nua a mhúnlú di fhéin thall? Is géar agus is fíochmhar mar a throideann Nanó chuile chathú a thagann ina treo, ach timpeall uirthi, bhí a lán eile nár throid chomh díograiseach céanna, ná chomh minic céanna, ach a ghlac le nósanna an tsaoil thall, ach tríd is tríd, bheadh trua agat do Nanó bhocht, cailín a bhí á tarraingt idir dhá chultúr.
Curadh Chonamara
I gCaibidil a Trí, léiríonn an t-údar an tríú snáithe dúinn. Treabhar Bheartla Bhillí atá air, agus cé go mba churadh Chonamara é an Treabhar céanna sin, arís, seo ag saothrú a choda ar shráideanna Londain é. An-chreidiúint ag dul do Chlóchamoar Teoranta, a chuir cló so-léite, ealaíonta, ar an leabhar breá seo. Ár mbuíochas tuillte ag an gComhairle Ealaíon, as ucht an deontais a chuir siad ar fáil dó. Rud eile a shásaíonn go mór mé, nó gurb é seo an chéad ghála de thriológ atá idir chamáin ag an údar ildánach seo. Sladmhargadh ar £4.00.
Iarscríbhinn…
Faraoir! níor mhair Dónall leis an dTriológ sin a chur ar fáil dúinn, agus fiú dá mairfeadh, ní dóigh liom go dtabharfadh sé faoi’n chuid eile den triológ a chur ar fáil don saol Gaelach, nó tuigeadh dó, go mba bheag meas a bhí ag saineolaithe na litríochta Gaeilge ar an gcéad ghála sin dá shaothar, “Deoraithe”, a seoladh anseo sa Chathair Álainn, ag Merriman na bliana 1986.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Our Senate
Bíodh go bhfuil mé ag scríobh don cholún seo anois le tarraingt ar thriocha bliain, ní dóigh liom, gur dhírigh mé mo chleite riamh cheana ar an Seanad s’againne, agus ó tharla gur mar sin atá, nach bhfuil sé thar am agam mo dheis a thapú anois, agus píosa beag a chur ar phár faoin Seanad céanna sin.
In the Constitution
Ní gá a rá, go mba chuid dílis dár mBunreacht í an institiúid sin ó thús, sé sin, ón lá a d’achtaigh an pobal Éireannach a mBunreacht, ar an gCéad Lá d’Iúil, 1937, ach go háirithe, ó tháinig an Bunreacht sin i ngníomh, ar an 29ú Nollaig, 1937, agus ba é a tuigeadh ag an am, nó go raibh gá leis an Dara Teach, le súil a choinneáil ar an nDáil, ar eagla go raghadh siad thar fóir, agus go mbeadh ar a gcumas dul le deachtóireacht, nó a leithéid, agus iad beag beann ar leas an phobail Éireannaigh, mura mbeadh srian eicínt ag an bpobal orthu, len iad a choinneáil ar bhóthar caol anacair ár leasa. Caithfear smaoineamh freisin, ar pholaitíocht na gCumhachtaí Móra, ag an am, agus ar an treo a roghnaigh cuid acu dá bpobail. Féach mar a chuirear é in Airteagal 15, Alt a Dó dár mBunreachtna
“An tUachtarán agus dhá Thigh atá insan Oireachtas: Tigh Ionadóirí ar a dtugtar Dáil Éireann, agus Seanad ar a dtugtar Seanad Éireann.”
A Papal Encyclical
Chuile sheans go raibh tionchar eicínt ag imlitir an Phápa úd, a mhol go mbeadh tionchar ag eagraíochta gairmiúla i ndréachtadh, agsu i bhfeidhmiú, dlithe an Stáit. Níl dabht ach gurbh é a bhí i gceist ag an bPápa nó go mbeadh an Dara Teach seo saor ar fad ó thionchar na bPáirtithe Polaitíochta, agus gurbh iad na hEagraíochta, agus na Cumainn Ghairmiúla, a thoghfadh, nó a roghnódh baill an tSeanaid. Bhí sin go maith, ach céard a tharlódh, dá raghadh an Teach sin glan in aghaidh na Dála? agus í ag iarraidh dlí riachtanach a achtú, ar mhaithe le leas an phobail? Is dócha gurbh é a bhí i gceist sa chás sin, nó go gcuirfeadh diúltú an Dara Thí sin moill ar theacht i bhfeidhm an dlí áirithe sin. Bheadh sé deacair glacadh le leagan amach dá leithéid, nó nár toghadh na Teachtaí Dála le leas an phobail a dhéanamh, ach dá mbeadh an chumhacht diúltaithe sin ag an Seanad, bhuel, ansin, ní bheadh cead ag an Dáil a dualgas a dhéanamh. Seasamh nach mbeadh inghlactha, olc, maith, nó dona. Ní raibh ach bealach soiléir amháin as an bhfadhb sin, agus b’in cumhacht an tSeanaid a laghdú, sa chaoi go mbeadh ar chumas an Rialtais dlithe a achtú, beag beann ar Vótóirí an tSeanaid.
Wings Clipped
Chuige sin, is dócha gur socraíodh go mbeadh ar chumas Thaoiseach an lae, aon Seanadóir déag a roghnú, ar a chonlán fhéin. Nár mhór an chabhair a leithéid, le móramh a chur in áirithe don Rialtas, tráth ar bith a ghlaofaí vóta sa Teach sin. Bheadh sin uilig go maith, dá gcloífí le rialacha áirithe roghnaithe, agus nach roghnódh an Taoiseach ach daoine a raibh cleachtadh leathan faighte acu, taobh amuigh ar fad de dhomhan na polaitíochta. Ach, ní mar sin a tharlaíonn, go minic, ní hea, mh’anam, nó, anois is arís, nach iad na seanchairde ar diúltaíodh dóibh sa Toghchán, a dtugtar suíochán dóibh ar Phainéal úd an Taoisigh. Anois, nílim ag tagairt in aon chor do Thaoiseach ar bith faoi leith, ach deirim gur mar sin a tharlaíonn, go ró-mhinic. Agus nach é an scéal céanna é i gcás na bPainéal eile a thoghann baill an tSeanaid? Go ró-mhinic, roghnaítear na hiomaitheoirí, toisc go bhfuil baint thar bhlianta fada acu le Páirtí áirithe Polaitíochta. Sa tslí sin, faigheann muid, i ndeireadh na dála, faigheann muid Seanad, ar íomhá é, ar bhealach, den Dáil fhéin, agus nárbh é sin an chríoch nár theastaigh uainn, chor ar bith!
Time to think again
Más mar sin atá, agus im thuairimse, sin mar atá, nach bhfuil sé in am againn, breathnú arís ar an Dara Teach, féachaint an bhfuil baint nó páirt aige le prionsabail an Daonlathais? Agus ní haon mhaith é buíon polaiteoirí a chur i mbun na hoibre sin, nó nach ar mhaithe leis fhéin a dhéanann an cat crónán? agus nach n-oireann an leagan amach atá againn faoi láthair go hálainn, le polaiteoirí, nó nach bhfuil an Seanad ansin i gcónaí, le seal a chaitheamh ann, dá dtarlódh go ndiúltódh an pobal dóibh?
Céard a cheapann tú fhéin?
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
An IarChríostaíocht?
Ní call dom a insint dhuit, go bhfuil cúrsaí creidimh ag dó na geirbe agam arís, an tseachtain seo, agus mar is eol do chách faoin am seo, is minic an port céanna á sheint agam na laethe seo.
’Tuige sin? adéarfadh duine b’fhéidir.
Toisc go bhfuil an Eaglais Chaitliceach, ach go háirithe, i mbéal an phobail le scathamh maith anuas anois. Agus ní méadú ar a cáil, ach a mhalairt, roinnt mhaith den mhíchlú a bhronntar uirthi, tríd an bpoiblíocht chéanna sin. Caithfear a admháil, nach gan chúis a thuill sí an míchlú céanna sin, nó cé d’dhféadfadh dearmad a dhéanamh ar an dá Thuarscáil úd, a foilsíodh le tamall anuas, – Tuarascáil Uí Mhurchú agus Tuarascáil Uí Riain, atá idir chamáin agam anseo -. Caithfear a admháil freisin, go raibh cáineadh tuillte ag an Eaglais chéanna sin. Ach ansin, nár chóir dúinn deis a thabhairt di, aithreachas agus leorghníomh a dhéanamh, sa mhí-úsáid a tugadh ar na daoine leochaileacha, so-ghonta úd, a fágadh faoina cúram.
Pobal Dé agus an todhchaí
Ar an dtaobh eile den scéal, nach bhféadfadh duine a rá, nárbh í an Eaglais Chaitliceach fhéin a rinne an mhí-úsáid úd, nó nach gcáineann an Eaglais chéanna sin chuile ghníomh dá leithéid? agus nach bhfuil sí meáite anois, ar chuile iarracht a dhéanamh, le gníomhartha dá leithéid a chosc sa todhchaí? Ach sa mhéid gurbh iad ministrí na hEaglaise sin a bhí ciontach sa mhí-úsáid sin, ba chóir go ndéanfadh pobal na hEaglaise sin chuile iarracht ar leorghníomh, agus cúiteamh a dhéanamh leo siúd ar deineadh an éagóir uafásach sin orthu.
Agus sin uilig ráite, admhaithe, agus cáinte againn, caithfear an ród seo romhainn a bhuaileadh athuair, le misneach, le dóchas, agus le creideamh, earraí a dhéanfaidh sinn a threorú fan bhóthar ár slánaithe. Ní tráth éadóchais é, ach tráth dóchais agus misnigh. Tráth freisin é, inar chóir do Chríostaithe leanúint ar aghaidh ar bhealach a n-oilithreachta, gan faitíos, gan eagla, gan teip. Nach oidhrí sinne ar an dtraidisiún Críostaí a fágadh le huacht againn ag daoine a d’fhulaing chuile shórt chéasta agus anró, le sin a dhéanamh, agus a dhéanamh go dóighiúil, flaithiúil, misniúil? Nárbh iad a shín anuas chugainn an creatlach críostaí, lenár saol mar phobal, a chrochadh air? Agus nárbh iad freisin, a d’fhág le huacht againn, eagraíocht na hEaglaise, le pobal Dé a threorú i dtreo Ríocht Dé?
Geasa Briste
Ní tráth é seo le chuile iarsma den Chríostaíocht a chaitheamh i dtraipisí, toisc gur bhris roinnt áirithe sagart a ngeasa, agus gur iompaigh siad ó bhealach a slánaithe agus gur thaisteal siad bealach a n-aimhleasa. Ní tráth é seo, le chuile iarsma dár gcreideamh a ruaigeadh as ár scoileanna, nó le chuile chomhartha dár n-oidhreacht a ruaigeadh as ár dtimpeallacht, nó ní tráth é seo, ach oiread, le hiompú i gcoinne éinne a léireodh a Chríostaíocht, os chomhair an phobail, ar cheann ar bith de na meáin chumarsáide, lena náiriú, nó lena chiapadh, os ard.
Nach minic a úsáidtear leithscéalta gan tóin le ciapadh dá leithéid a chosaint? Duine amháin ag maíomh nach bhfuil sé féaráilte creideamh a shacadh siar síos scornach na n-óg, agus sa chás seo, ní creideamh ar bith eile atá idir chamáin aige, ach an Chríostaíocht amháin. Duine eile ag rá, nár chóir do phobal, comharthaí dá gcreidimh a léiriú os ard, ar eagla go gcuirfeadh sé sin isteach ar dhearcadh chuairteoirí nó strainséirí, agus fiú, nach ndeirtear nár chóir comhartha ar bith creidimh a léiriu, os ard, in áit phoiblí ar bith, toisc gur leis an bpobal, frí chéile, na hionaid chéanna sin.
Sinne an Pobal
Ach, nach bhféadfadh duine a mhaíomh, gur sinne an pobal, agus gurb ’in é díreach a theastaíonn uainn, agus i gcás na scoileanna, arís, nach iad na tuismitheoirí na príomhoideachasóirí, de réir an Bhunreachta, agus má theastaíonn uathusan comharthaí dá gcreidimh a léiriú os ard sna scoileanna, cén ceart atá ag an Stát, nó ag dream ar bith eile, cur ina gcoinne? Fágaimis na croiseanna mar a bhfuil siad, agus ná bíodh náire ar bith orainn faoi chomharthaí ár gcreidimh, nó faoi léiriú ár n-oidhreachta. Cúis bhróid agus cheiliúrtha dúinne iad. Ná caitear i dtraipisí iad!
Agus ag caint ar chuairteoirí, déarfainn go mbeadh ionadh orthusan mura mbeadh muid sásta gníomhú de réir ár ndearcaidh, nó de réir ár gcreidimh, agus ar aon nós, níor chóir go dtiocfadh sin isteach sa scéal, chor ar bith, olc, maith, nó dona, nó an té a thagann chugainn isteach ón iasacht, ba chóir go duigfeadh sé cúrsaí, nó faoi mar adeireadh na Rómhánaigh fadó, – sa Róimh dhuit, déan mar a dhéanann na Rómhánaigh – . Glach le nósanna d’aíonna, nó fan glan amach uathu!
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Saicéadach agus Luaithreach
Peadar Bairéad
Pionós agus Aithrí
Nach minic a léitear sa tSean Tiomna faoi’n nós a bhí acu sna laethe úd saicéadach agus luaithreach a úsáid mar chomhartha aithrí. Chaithidís saicéadach, agus shuídís i luaithreach, le teaspáint don tsaol mór, go raibh pionós á dhéanamh acu ina bpeacaí. Gan dabht, don té a raibh cleachtadh aige ar éadach breá, bog, uasaicmeach, ba mhór an gaisce spioradálta dósan é, an saicéadach garbh, gránna, míchompórdach, a chaitheamh lena chraiceann, agus nuair a chuireann tú le sin, go gcaithfeadh sé a sheal ina shuí ar luaithreach shalach agus é céasta, cráite, in ionad bheith suite ar a sháimhín só ar tholg bog taitneamhach, faigheann muid léargas eicínt ar an bpionós a bhí á dhéanamh aige, mar chomhartha aithrí ina pheacaí. Nach cuimhin le beagnach chuile dhuine againn léamh faoi ghaisce úd Rí Nineveh, nuair a thug an Fáidh Jonah cuairt ar an gcathair ollmhór ársa sin, agus nuair a thairngir sé go scriosfaí Nineveh i gcionn daichead lá. Thug an Rí cluas dá thairngreacht, agus rinne rud air. Chuir sé uaidh a róbaí ríoga agus shuigh sé síos ar luaithreach, i saicéadach an aithrígh, agus níorbh é sin amháin é, ach chuir sé iachall ar a mhuintir uilig an cleas céanna a dhéanamh, agus d’fhógair troscadh do dhaoine agus do bheithígh, ar mhaithe le fearg Dé a mhaolú. Shásaigh pionós sin an Rí úd Dia, agus níor agair Dia díoltas air fhéin, nó ar a mhuintir. Agus ó tharla ag tochrais ar an gceirtlín seo muid, is dócha gur chóir a lua, nach iad na gnáthdhaoine a dhéanadh an beart seo, de ghnáth, nó nach mbíodh an saol sách-dian orthusan, cheana féin? níorbh iad a chaitheadh an saicéadach, nó a shuíodh ar an gcarn luaithrigh, ach oiread, níorbh iad muis! nó b’iad na ríthe agus na boic mhóra a theaspáinfeadh go raibh aithrí á dhéanamh acu trína comharthaí sin, mar nárbh iad ba mhó a dhéanadh an éagóir, agus an slad, ar bhochtáin agus ar oibrithe, agus b’iad freisin ba mhó a dhéanadh Aitheanta an Tiarna a bhriseadh, agus sa tslí sin, a tharraingíodh fearg an Tiarna anuas ar an bpobal frí chéile.
B’in iad na seanlaethe
Ach b’in iad na seanlaethe, b’in iad na laethe, nuair a chreid daoine, go raibh Dia Mór na Glóire sna Flaithis thuas, a raibh súil ghéar á choinneáil aige ar chúrsaí daonna, agus a d’fhéadfadh díoltas a agairt ar phobal, mura ndéanfaidís siúd a orduithe agus a aitheanta a choimhlíonadh. Nach éasca a shleamhnaíonn Sodom agus Gomorrah chugainn mar shamplaí dá leithéid.
Ach ní chuige sin atá mé an babhta seo, nó ba é a chuir ag tochrais ar an gceirtlín seo mé, nó an chaoi a bhfuiltear ag iarraidh pionós oiriúnach a ghearradh ar an Eaglais Chaitliceach abhus, le scathamh de bhlianta anuas anois, i ngeall ar ar tharla sna Scoileanna Saothair agus sna Scoileanna Ceartúcháin, a raibh siad ina mbun, faoi stiúir an Stáit, blianta ó shoin . Tá daoine ar aon fhocal anois gur chóir oiread áirithe airgead a bhailiú ó na hOird agus ó na Cumainn Chrábhaidh sin, a raibh roinnt dá mbaill ciontach sa mhí-iompar sin uilig, agus a tharraing mí-chlú, agus náire, anuas orthu fhéin, ar a nOird, agus ar an Eaglais frí chéile, agus go ndéanfaí an t-airgead sin a úsáid, le chuile chúnamh a chur ar fáil dóibh siúd, ar deineadh an éagóir sin orthu. Tá daoine eile ann adéarfadh, gur chóir an dlí a chur ar na baill chéanna sin, agus iad a tharraingt tríd na cúirteanna, len iad a ainmniú agus a náiriú. Sea, d’fhéadfá a rá, go bhfuil a shocrú fhéin ag chuile dhuine ar an scéal céanna sin, ach, níl dabht ar domhan ach go gceapann chuile dhuine, geall leis, gur chóir go n-íocfadh na hOird agus na Cumainn sin go daor as mí-iompar roinnt áirithe dá mbaill, agus dá dtarlódh go bhfágfaí gan sciúrtóg fhéin cuid acu, ní dóigh liom, go gcuirfeadh sin as go ró-mhór do roinnt áirithe daoine.
Glanadh an Scláta
Ach, fiú dá ndéanfaí a leithéid, agus níl dabht ann ach gur chóir go ndéanfaí, ní dóigh lena lán, go nglanfadh sin an scláta glan, amach is amuigh. Mar nach cuimhin le chuile dhuine againn go raibh mí-iompar agus mí-úsáid eile i gceist freisin sios tríd na blianta, ag daoine a mbeifeá ag súil le dea-shampla agus ceannaireacht uathu san Eaglais chéanna sin. Bhí mé ag caint, ar na mallaibh, le mo sheanchara, Séimí cóir an Droichid, agus tháinig seisean leis an socrú sin freisin, ach chuaigh sé píosa níos fuide ná sin leis an scéal, nó ba é a dhearcadh siúd nó gur chóir don Eaglais Chaitliceach abhus, an bhliain seo chugainn, bliain ár dTiarna, 2010, a fhógairt mar Bhliain Aithrí, le deimhin a dhéanamh de, nach ndéanfaí dearmad go luath ar ar tharla anseo, i rith thréimhse úd an mhí-iompair agus na mí-úsáide do-thuigthe, do-chosanta sin. B’fhéidir gur leag mo sheanchara Séimí a mhéar ar an gcnaipe ceart an babhta seo.
Céard a cheapanns tú fhéin faoi?
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
.
The Innocent Man by John Grisham
Another Best-Seller.
Leabhar eile anseo againn ó pheann líofa an údair ildánaigh seo, John Grisham. Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad leabhar a shil óna pheann, nó ba liosta le háireamh iad na teidil eile atá curtha ar fáil aige dúinn, a lua anseo. Ní gá dhom ach cupla ceann acu a lua anseo, le réimse leathan a chuid scéalaíochta a chur in iúl. Chuile sheans, gur léigh tú léirmheas faoi roinnt mhaith acu, sa cholún seo, leabhair ar nós :-
The Firm, The Chamber, The Street Lawyer, The King of Torts agus The Last Juror, agus tuilleadh nach luafaidh mé anseo.
Ní gá dhom a rá, ach oiread, go bhfuil na leabhair sin uilig bunaithe ar chúrsaí dlí, nó ba le dlí a chuaigh Grisham fhéin, i dtosach báire. Bíodh sin mar atá, tá dhá leabhar againn uaidh nach bhfuil bunaithe ar an ndlí chéanna sin. Is iad na leabhair atá i gceist agam anseo nó, A Painted House, agus Skipping Christmas.
Truth stranger than Fiction
Bhuel tá leabhar de chineál eile ar fad curtha ar fáil aige anois, in, The Innocent Man. Ceart go leor, tá an leabhar bunaithe ar an eolas doimhin atá ag an údar ar chúrsaí dlí, ach má tá fhéin, ní cur i gcéill, nó cumadóireacht, atá i gceist ag an údar sa chás seo. Ní hea, mh’anam, nó deineann sé chuile iarracht, sa leabhar seo, lom chlár na fírinne faoi chur i bhfeidhm na dlí, i mbaile tuaithe sna Stáit, a rianadh agus a leagan os ár gcomhair amach, gona laigí, gona chlaonta, gona mhídhaonnacht, sa chaoi gur cóngaraí do bheathaisnéis é, ná d’úrscéal. Feictear don údar eolgaiseach seo, nach bhfuil córas dlí na Stát Aontaithe thar mholadh beirte, agus tuigtear dó gur furasta éagóir a dhéanamh ar an saoránach aonair, ar mhaithe leis an bpobal mór a shásamh.
A Compelling Tale
Tugann an t-údar le fios dúinn, i nóta uaidh i ndeireadh an leabhair, an chúis a spreag é chun an scéal seo a chur ar fáil don phobal. Seo mar a chuireann sé é :-
Two days after Ron Williamson was buried, I was flipping through The New York Times when I saw his obituary. The headline – “Ronald Williamson, Freed from Death Row, Dies at 51” – was compelling enough, but the lengthy obituary, written by Jim Dwyer, had the clear makings of a much longer story.
B’in an chéad uair a chuala sé faoi Ron Williamson, agus dhúisigh an Fógra Báis sin fiosracht an chait ann. Bhuel, ba é críoch na mbeart é nó gur chuir sé roimhe a scéal a fhiosrú, taighde a dhéanamh, agus finnéithe a chur faoi agallamh, agus ar deireadh thiar, leabhar a bhunú ar an scéal scanallach seo, scéal nach bhféadfadh úrscéalaí ar domhan é a shárú, mar ábhar leabhair. Agus sin é díreach atá curtha ar fáil aige dúinn sa scéal iontach, corraitheach, scanraitheach seo.
Tosaíonn an scéal seo I mBaile tuaithe, Ada, i Stát Oklahoma, baile a raibh sé mhíle dhéag duine de dhaonra ann, agus baile Bíoblach a bhí ann freisin.
The Bible Belt runs hard through Ada. The town has fifty churches from a dozen strains of Christianity. They are active places, and not just on Sundays.
A Friendly Place
Áit chairdiúil is ea í, ina gcuirfedh daoine forrán ar an strainséir. D’fhágtaí na doirse oscailte i rith an lae ann, agus bhíodh na déagóirí amuigh san oíche, gan diabhlaíocht ar bith á dhéanamh acu ar shealús, nó do dhaoine.
Ach, mar sin fhéin, tharla ar an 7ú Nollaig, 1982, gur éigníodh agus gur dúnmharíodh cailín óg, arb ainm di Debbie Carter. Sular maraíodh í, an oíche sin, bhí sí ag obair, mar chailín leanna, sa Coachlight, Club Oíche a raibh tarraingt na gcéadta air. Fuarthas a corp an mhaidin dár gcionn, agus chuaigh na póilíní agus na lorgairí i mbun oibre, láithreach bonn. Ach má chuaigh fhéin, ba liobarnach, míchúramach a chuir siad chun oibre. Dhealródh sé, nach raibh na scileanna riachtanacha chuige sin acu, ach fágaimis an scéal ag an bpointe sin, agus raghaimis siar, le scéal Ron Williamson a ríomh, agus a shníomh isteach i scéal an dúnmharaithe, i dtosach.
A Future in Baseball
Rugadh Ron sa bhliain 1953, mám maith blianta sular maraíodh Debbie. D’fhás sé suas in Ada, agus ó thús, chuir sé suim, agus dhá shuim, i mBaseball. D’éirigh go maith leis, agus ba é tuairim an phobail, go n-éireodh leis cáil agus clú a bhaint amach dó fhéin is dá bhaile dhúchais, mar imreoir sa chluiche sin. I ndeireadh na dála áfach, níor tharla sin, agus diaidh ar ndiaidh, chuaigh sé le drabhlás, agus in áit cáil a bhaint amach dó fhéin, ba é a mhalairt ar fad a tharla. Thosaigh an meath sin, sa bhliain 1972. Tugadh bata agus bóthar dó as na clubanna Baseball, agus ar ball, phós sé, ach níor mhair an pósadh céanna sin, nó san idirlinn, chuir Ron aithne ar an ól agus ar na drugaí. Cuireadh dhá chúis éignithe ina leith, agus bíodh gur ligeadh saor sna cúirteanna é, ghreamaigh roinnt áirithe den chlábar dó. Chuir na póilíní aithne air, nó ba mhinic dlithe á mbriseadh aige. Tamall fada, tar éis éigniú agus marú Debbie Carter, gabhadh Ron, agus cuireadh dúnmharú an chailín óig ina leith, agus ar deireadh thiar, gan mórán fianaise ina choinne, tógadh os comhair cúirte é, agus daoradh chun báis é.
On ‘Death Row’
Sacadh isteach í Death Row é, agus i rith na mblianta fada drabhlásacha sin, bhí an fear bocht ag dul le buile, agus leath na gcuarta, ní raibh greim docht aige ar chúrsaí a shaoil fhéin, gan trácht in aon chor ar chúrsaí an tsaoil mhóir.
Céard a tharla ina dhiaidh sin? Agus conas a láimhsíodh a chúis ina dhiaidh sin? Bhuel, fágfaidh mé sin fút fhéin, nó bheadh sé deacair scéal chomh corraitheach, greamaitheach, lán teannais, a shamhlú fiú, sa chaoi go bhfuil mé cinnte, go mbainfidh tú taitneamh agus sásamh as an scéal seo le Grisham. Ní gá dhom a rá, go bhfuil mám maith carachtar eile, idir lucht dlí, póilíní, imreoirí, agus gnáthshaoránaigh, le fáil go flúirseach, inchreidte, sa scéal seo.
I bhfeabhas atá an Grishamach seo ag dul le himeacht na mblianta.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
An Ród seo romhainn
Tharla inniu, go bhfuair mé ríomhphost ó Phádraig Mac Fhearghusa, Eagarthóir Feasta, agus Uachtarán Chonradh na Gaeilge, agus tuigeadh dom ar an toirt, dá mba mhaith fhéin, go mba mhithid, nó ba é an t-ábhar ar dhírigh Pádraig ár n-aire air, nó……………
Ach b’fhéidir go mba chóir dom díriú láithreach ar ócáid, agus ar ábhar, an ríomhphoist chéanna sin. Is í an ócáid atá i gceist againn, nó ócáid na dtoghchán éagsúil atá ag spreagadh agus ag aclú aigne agus consias an Stáit s’againne, le scathamh anuas, agus i dtaobh an ábhair de, bhuel, faoi mar a bheifeá ag súil, baineann an t-ábhar sin le ceist agus le todhchaí na Gaeilge, go háirithe todhchai na Gaeilge inár gcóras oideachais, sna blianta atá romhainn amach. Leis na haidhmeanna sin a chur i gcrích, díríonn údar a ríomhphoist ar roinnt ceisteanna tábhachtacha.
Dírionn an chéad cheist ar pholasaí an luath-thumoideachais, faoi mar a theastaigh ónár nGaelscoileanna é a chur i gcrích, sna bunranganna atá faoina gcúram. Bhuel! Chuir an Rialtas s’againne críoch leis an bpolasaí céanna sin trí chiorclán a d’eisigh an Roinn Oideachais sa bhliain 2007, – Ciorclán 44/’07, a baisteadh air – Anois, scríobh mé fhéin píosa anseo i mBéal an Phobail, faoi na cúrsaí céanna sin i nDeireadh Fómhair na bliana 2007, agus seo mar a chuir mé tús leis an bpíosa sin…..
.
“Ciorclán 44/07”
Nach beag Gaeilgeoir sa tír nár chuala trácht eicínt, faoin am seo, ar an gCiorclán cinniúnach úd, 44/07, agus murar chuala, chuile sheans go gcloisfidh siad faoi, sna laethe atá romhainn amach.
Céard é fhéin, an ea?
Ciorclán a sheol an tAire Oideachais agus Eolaíochta chuig na Scoileanna lán-Ghaeilge, tamall ó shin, ag cur ar a súile dóibh, nach mbeadh sé ceadmhach feasta, luath-thumoideachas iomlán sa Ghaeilge a úsáid i ranganna naíonán sna Scoileanna Gaeltachta agus sna Scoileanna lán-Ghaeilge. Ní call dom a rá, go gcuireann údaráis na Scoileanna céanna sin go tréan i gcoinne chinneadh úd an Aire.
Ag deireadh na haiste sin, mhol mé go ndéanfaí an Ciorclán úd a aistharraingt, nó ba é dearcadh Údarás na nGaelscoileanna nó go mba fheiliúnach, agus go mba éifeachtach, an modh múinte é an luath-thumoideachas do dhaltaí na mbunranganna i scoileanna dá leithéid.
Níor tharla tada!
Ní gá dhom a rá, nár deineadh tada dá leithéid, agus go bhfuil an Ciorclán céanna sin i réim fós. Bhuel! is é tuairim Uachtarán an Chonartha anois, go bhfuil an t-am feiliúnach le glaoch ar an Aire an Ciorclán a aistharraingt, agus ó tharla go bhfuil toghcháin an doras isteach chugainn, i dtús na míosa seo chugainn, nár chóir dúinn an scéal a leagan os comhair na n-Iarrthóirí a bheidh ag teacht chugainn, lá ar bith feasta, ag iarraidh orainn vótáil ar a son?
Déarfaidh na hIarrthóirí, b’fhéidir, gur cheist í sin don Dáil, agus nach bhfuil cumhacht ar bith ag na hÚdaráis Áitiúla sna cúrsaí sin. An ceart ar fad acu sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, is ceist pholaitíochta í, a bhfuil suim ag chuile phobal sa tír inti, agus chomh maith le sin, nach bhfuil ceist na nGaelscoileanna ina chloch, ar phaidrín chuile phobal sa tír? Agus más féidir suim na n-Iarrthóirí Áitiúla a mhúscailt sa scéal seo, chuile sheans, go mbeidh ar a gcumas-san tábhacht na ceiste seo, a chur ar a súile dóibh siúd, a bhfuil cónaí orthu fan lánaí na cumhachta.
Anois an t-am
Níl aon am le cailleadh againn, nó ta muid ag druidim, faoi dheifir, le críoch an chluiche. Anois an t-am le cibé mámh atá sa lámh againn a imirt, ag súil go n-éireoidh linn.
Ní gá a rá, go raibh tuilleadh maith mór sa ríomhphost céanna sin, ach nach leor an méid sin do thuras na huaire seo? B’fhéidir go ndéanfása freisin do mharana ar an scéal, sna laethe atá romhainn amach, agus gur mhaith leat bleid a bhualadh ar na cuairteoirí polaitíochta a thiocfaidh ar chuairt chugatsa?
.
.
English 
Gaeilge