by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Lá Breithe faoi shéan is faoi mhaise do
an tUltach
Peadar Bairéad
.
Go maire AN tULTACH an céad, agus tuilleadh
Nárbh inmholta an saothar é, Iris Ghaeilge a bhunú agus a choinneáil sa tsiúl ar feadh nócha bliain? Agus dá chruthú sin, tá os mo chomhair amach anois cóip d’eagrán na Samhna den Iris chéanna sin, agus ar chlúdach tosaigh an eagrán sin tá an ráiteas…”90 Bliain Slán in Ultaibh”, agus le cur leis an ráiteas céanna sin, tá alt breá le Pádraig Mac Congáil, ar leathanach a hocht, faoin teideal “90 bliain ar an fhód” Sea, mh’anam! nuair a smaoiníonn tú air, nár gheall le miorúilt é go rabhthas in ann Iris Léannta dá leithéid a bhunú i saol corraitheach na bliana sin 1924, agus nuair a chuireann tú san áireamh nach raibh an Stát s’againne ach ina bhunóc ag an am, agus a aird uilig dírithe, d’fhéadfá a rá, ar theacht slán agus ar theacht i dtír, agus é tar éis fáil réidh le cumhacht agus le máistreacht Gall, ach b’in mar a tharla. Nuair a smaoiníonn tú ar na deacrachtaí a bhí le sárú acu an tráth úd, agus an chaoi ar éirigh le bunaitheoirí ‘An tUltach’ na deacrachtaí sin uilig a shárú, nach dtugann sin misneach dúinne, faoi láthair, tabhairt faoi na deacrachtaí atá le sárú againne, faoin am seo, agus nuair a smaoiníonn tú air, nach inmholta an fiontar é, iarracht a dhéanamh ar Iris chomh léannta, tarraingteach, dúchasach, a choinneáil sa tsiúl agus a fhágáil le huacht dóibh siúd a thiocfas inár ndiaidh i nGort seo Choinn agus Eoin? Agus faoi mar adeirtear in Eagarfhocal eagrán seo na Samhna…”Is boichte a bheas an tír, agus saol na Gaeilge, má imíonn irisí amhail an tUltach ón tsaol.” Luaitear freisin san Eagarfhocal céanna sin, an chaoi a gcaillfeadh scríbhneoirí nua, léitheoirí na teanga, agus mic léinn, go gcaillfeadh siadsan ardán le dul i dteangmháil le spiorad agus le dearcadh a gcine trí mheán na teanga a mhúnlaigh, a d’aclaigh, agus a spreag, aigne a gcine le sinsearacht, agus ní beag nó suarach an focal é sin.
Eagrán na Samhna, 2014
Ach le hiompó arís ar eagrán seo na Samhna, agus ar na hailt éagsúla atá le fáill ann, caithfidh mé a admháil gur thaitin an píosa atá ag Úna Ultach ar leathanach a cúig. Siopadóireacht na Nollag atá idir chamáin aici, earra a chuireann creatha strus ag rith síos a cnámh droma, an créatúr! Sea, agus ní le háthas é, nó is fuath lei a gcaitear ar bronntanaisí seafóideacha, costasacha, le bronnadh ar ghaolta agus ar chairde nach mbainfidh úsáid riamh as na féiríní céanna sin. Tá bealaí eile, dár le hÚna, le do mheas a chur in iúl dóibh. Coinnigh ort Una! nó bhí gá géar le halt dá leithéid uainn, an tráth seo bliana.
Tá píosaí breátha le léamh in eagran seo na Samhna agus tá mé cinnte, go mbainfear taitneamh agus toit astu. Chuir mé fhéin spéis in alt faoin chaoi ar thug an Chatalóin dúshlan Rialtas na Spáinne, píosa a chuirfeadh duine ag smaoineamh ar an chaoi ar chuir ár gcairde in Albain a gcosa uathu, ar na mallaibh, agus iad ag dul ar thóir na saoirse polaitíochta dóibh fhéin. Súil againn go mbeidh lá eile acu thall. Ailt bhreátha freisin ó Phádraic Ó Siadhail, ó Chiarán Ó Choigligh, agus tuilleadh. Ní gá a rá, go léim saothar Ghuaire chuile bhabhta, nó is spéisiúil an píosa é i gcónaí. An turas seo díríonn sé a aire ar an Oireachtas agus ar chomóradh 90 bliain de an tUltach. Tá píosa suimiúil freisin ó Phádraig Mac Congáil faoi’n mbliain 1924 agus bunú an tUltach. Luann sé liosta de na tarluithe a bhain leis an bhliain sin ó bhunú Fórsaí Cosanta an tSaorstáit (Óglaigh na hÉireann) i ndeireadh na bliana sin go dtí gur deineadh ábhar éigeantach den Ghaeilge sna scoileanna, sa bhliain chéanna sin, agus ó fhoilsiú “The Hidden Ireland” le Dónall Ó Corcora go bunú an tUltach le Lorcán Ó Muireadhaigh. Is soiléir ón méid sin, go raibh an saol Gaelach ag déanamh tinnis dá lán, ag an am sin.
Fás agus Fómhar flaithiúil
Bhí an talamh á rómhar agus an síol á chur, agus súil acu le fás agus fómhar flaithiúil, ar ball. Agus féach, nach bhfuil píosa beag uaim fhéin le léamh ann freisin faoi dhearcadh dhaoine ar nós Hanrahan a luaitear sa dan “Said Hanrahan,” Agus tá súil agam nach mbuailfidh Galar Hanrahan lucht na nIrisí Gaeilge agus nach mbacfaidh siad le deilín Hanrahan..
“We’ll all be rooned,” said Hanrahan,
“Before the year is out.”
Bíodh misneach agus cur le chéile againn feasta, agus éireoidh linn. Sea, agus fear na bó faoin ruball!
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Cuairt Phapuil eile ?
Peadar Bairéad
(This week we consider another Papal Visit to Ireland)
Bliain an Phápa
Bratacha geala in airde,
Is Crois ard an Phápa go buach
Ar thulach geal aerach an Aifrinn,
Nuair a thiocfaidh a Naofacht ar chuairt.
Scéal an Phápa scéal gach éinne, na laethe seo, agus ní taise dúinn fhéin é, nó nach cuimhin le roinnt mhaith daoine fós, 1979, ‘Bliain an Phápa’, , nuair a thug a Naofacht, Eoin Pól a Dó, cuairt ar Oileán seo na Naomh is na nOllamh. Fanann cuimhne na cuairte sin glé, glan, im chuimhne fhéin fós, nó nach raibh sé de phribhléid agam Comaoin Naofa a ghlacadh ó láimh an Phápa fhéin, i bPáirc an Fhionnuisce, ar an ócáid stairiúil chéanna sin.
Tháinig na cuimhní sin thar nais ina rabharta chugam, nuair a léigh mé gur dhearbhaigh an Pápa Proinsias, go dtionólfaí an chéad chruinniú eile de ‘Chruinniú Domhanda na gClann’, i gCathair Átha Cliath, i gcionn trí bliana eile, sa bhliain 2018. Anois, glactar leis, go bhfuil sé de nós ag an bPápa bheith i láthair ag ócáidí dá leithéid, agus dá bharr sin, táthar den tuairim, go bhfuil socruithe ag an bPápa Proinsias, bheith i láthair ag an gcéad chruinniú eile den eagraíocht sin, i gCathair Átha Cliath, sa bhliain 2018. Cuireadh ceist ar Dhiarmaid Mairtin, Ardeaspag Átha Cliath, faoi chuairt sin an Phápa, ach ba é adúirt seisean mar fhreagra ar an gceist sin, nó go raibh sé ró-luath fós le socrú dá leithéid a dhearbhú, nó nach ndéanfaí socruithe dá leithéid go dtí go mbeifí i bhfad níos cóngaraí don sprioc-dháta, ach, i ndiaidh an iomláin, is léir, go bhfuiltear i ngeall le bheith cinnte, go bhfuil an Pápa fhéin meáite ar chuairt a thabhairt ar Éirinn, thart ar an am sin, más é toil Dé é. Níl dabht ar domhan ach go mbeidh aird an tsaoil mhóir dírithe ar thír seo na hÉireann, má tharlaíonn a leithéid.
An Pápa sna Stáit
Breathnaigh ar ar tharla le linn a chuairte ar na Stáit Aontaithe. Chuir Meáin chumarsáide an domhain suim, agus dhá shuim, sa chuairt chéanna sin, agus bhí le tuigbheáil ón aischothú go raibh lucht éisteachta, ‘thar a bheith aireach’, ag éisteacht le chuile cheo dá ndúirt sé. Féach ar an éisteacht a thug Seanad agus Comhdháil Mheiriceá dó, nuair a tháinig an dá Theach sin le chéile, le deis a thabhairt dó labhairt le ceannairí polaitíochta Mheiriceá. Tuigeadh dóibh uilig, go raibh siad ag éisteacht le fear a raibh machtnamh doimhin déanta aige ar chúrsaí domhanda. Cuireadh spéis in a raibh le rá aige faoi thruailliú ár dtimpeallachta, faoi na hathruithe atá á ndéanamh ar ár dtuiscint ar ábhair, cosúil le pósadh, géilleagar, dídean, pionós an bháis, agus tuilleadh d’ábhair thromchúiseacha dá leithéid. Tugadh cluas aireach dá raibh le rá aige, agus tógadh na gártha molta lena spreagadh agus a mhisniú, nuair a léirigh sé go raibh sé ag tochrais ar an gceirtlín céanna lena bPáirtí fhéinig. I Philadelphia dó, chuaigh sé chun cainte le roinnt daoine ar thug baill den chléir mí-úsáid ghnéis dóibh, le linn a n-óige. Ba sa chathair sin freisin, a dhein sé tagairt don chéad chruinniú eile de ‘Chruinniú na gClann’ sa bhliain 2018, agus shocraigh sé, go dtionólfaí an cruinniú sin in Áth Cliath. Níl dabht dá laghad, ach go raibh sé ag tabhairt leide do na ‘cognoscenti’, go raibh sé meáite ar chuairt a thabhairt ar Éirinn don Chruinniú céanna sin, agus tráthúil go leor, tá Ambasáid na hÉireann chun na Vatacáine i mbun gnó arís, le freastal ar fhiontar dá leithéid sin. Ba mhór an onóir don tír seo, dá dtarlódh a leithéid, nó faoin am sin, beidh an Pápa ag sleamhnú iseach sna hochtóidí, ach tá sé beo, bríomhar, fós, bail ó Dhia air.
Mar phobal an Silva Focluti,
Ag glaoch ar Phádraig trí shuan,
Impímis ar Pápa na Róimhe
Filleadh, is siúl linn, athuair.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Oirniú Easpaig
.
Fáilte romhat, a Easpaig
.
Fáiltíonn Osraí romhat, a Easpaig,
Go Suí Chiaráin, cois Feoire glé,
Fáiltíonn do phobal romhat abhaile
Ón Róimh anoir mar Aoire Dé.
.
Bronnadh cumhacht trí leagan lámh ort,
Glacaimidne led mhisean chugainn,
Is guímid rath is séan ort feasta,
Grásta ó Dhia duit is dúinn.
.
Nár laga Dia do mhisneach choíche,
Go neartaí sé do chroí ‘s do lámh,
Go n-éirí leat trí dheonú Chríosta
Teaghlach Chiaráin a sheoladh slán.
.
Failte romhat abhaile
Ba mhaith liom comhghairdeas ó chroí a dhéanamh leis an Monsignor Séamus Freeman, Easpag nua Osraí, agus fáiltím roimhe go croíúil, agus é ag dul i gcomharbacht ar Chiarán Chléire mar Easpag, ar Shuí ársa Osraí.
Éist le Cling an Chloig
Dúisíonn ócáid dá leithéid fonn ionainn, dul siar bóithrín na smaointe, ag tabhairt glóir na laethe a bhí, chun cuimhne arís. Smaoiníonn muid ar an saol mar a bhí, an tráth úd, nuair a thosaigh Ciarán Chléire fhéin ar a thuras go hOsraí, i ndeireadh an cheathrú haois. Is dócha go bhfuil scéal a chloigín cloiste ag chuile dhuine againn, faoin am seo. Dhealródh sé, go ndeachaigh Ciarán ag taisteal roimhe, agus é ina fhear óg. Chuaigh sé chomh fada ó bhaile leis an Róimh, an tráth sin, agus ba é deireadh an scéil é nó gur oirníodh ina Easpag é. Thart ar an am seo dá shaol, is cosúil gur casadh Pádraig s’againne air, agus thug Pádraig cloigín coisricthe dó, agus dúirt leis, a chill a thógáil, cibé áit a chlingfeadh an cloigín, as a stuaim fhéin. Bhí go maith, is ní raibh go holc. D’fhill Ciarán ar Éirinn, agus ba ghearr go ndeachaigh sé ar a mhisean, ag craoibhscaoileadh an Chreidimh Chríostaí, roimhe is ina dhiaidh.
Cloigín Phádraig
Tharla, lá, agus é ag taisteal trí Shaighir, áit atá suite i gContae Ua bhFáighle, agus do bharúil? nár chling cloigín Phádraig. Stop Ciarán, agus shocraigh sé ar cheanncheathrú dá mhisean i measc na nOsraíoch a bhunú ar an lathair sin. D’éirigh go seoigh leis ina chuid oibre, agus d’fhás agus d’fhorbair an creideamh i gcliabhán úd na Críostaíochta, gur leath sé, le himeacht aimsire, ar fud Ríochta ársa Osraí. D’fhan Saighir Chiaráin mar lár-ionad na deoise sin Osraí, an deoise is sine in Éirinn, go dtí gur aistríodh, ar ball é, go hAchadh Bó, mar a raibh a Mainistir ag Cainneach agus ag Fearghail, agus ar deireadh thiar, sa dara haois déag, aistríodh ceanncheathrú na deoise sin go Cill Chainnigh fhéin, mar a bhfuil sé suite, go dtí an lá atá inniu fhéin ann.
An Ceathrú Easpag is Nócha
Ach nach fada go deo an an t-achar siar é go ré Chiaráin, agus nach iomaí sin Easpag a tháinig i gcomharbacht air, ón am sin anuas. Trí dhuine is nócha díobh, adeir lucht léinn linn, agus cé chuirfeadh ina gcoinne siúd? agus anois, tá an ceathrú duine is nócha díobh, oirnithe, coisricthe, beannaithe, réidh ullamh le dul i mbun oibre anseo in Achadh Chiaráin, áit a ndéanfaidh sé a dhícheall ar mhisean Chiaráin a choinneáil sa tsiúl.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Tadhg an dá Thaobh
Breis is mí ó shoin anois, bhí píosaí le léamh ar pháipéar áirithe, faoi ísliú pá agus an Garda Síochána.
Céard a bhí i gceist sna píosaí céanna sin, an ea?
Bhail! Bhí seo. Dúradh go raibh an ísliú pá sin ag cur as go mór do bhaill an Gharda Síochána, go háirithe do na baill óga, a bhí ar phá íseal go maith, cheana féin, agus dá leanfaí leis an bpolasaí míchiallmhar sin, go bhféadfaí a bheith cinnte de, go mbeadh baol ann, go bhféadfadh coirpigh ghairmiúla fábhar na mball sin a cheannacht, trí bhreabaireacht.
Caithfidh mé a admháil gur bheag nár bhain an raiteas céanna sin an anáil díom! agus níos measa fós, ba cheannairí cheardchumainn na ngardaí a dhearbhaigh a leithéid, de réir an nuachtáin chéanna sin.
Céard a bhí i gceist sa dearcadh sin, an ea?
Go dtí na Cluasa!
Bhail! Bhí seo. Ó tharla go raibh cúrsaí eacnamaíochta na tíre seo sáite go dtí na cluasa i dtrioblóid, agus ó tharla go raibh ar an Rialtas chuile iarracht a dhéanamh le sinn a thabhairt i dtír slán sábháilte as an bpuiteach maraitheach sin, ní raibh an dara rogha acu, ach pá agus liúntais na n-oibrithe a ísliú. Agus i ndáiríre, más uainn talamh slán a shroichint go luath, caithfidh chuile dhuine againn a chion fhéin a dhéanamh, ar mhaithe leis an bpobal frí chéile. Arbh é a bhí á rá sa ráiteas úd, nó nach raibh na Gardaí sásta a gcion fhéin a dhéanamh i gcosaint an phobail s’againne? Mar, dá mba ea, cé bhronn an tseamair Mhuire orthusan? Nó cé dúirt leo taobhú le taobh amháin, seachas an taobh eile, sa chogaíocht bhuan idir dhlí agus cheart, ar thaobh amháin, agus coirpeacht agus fealltacht, ar an dtaobh eile.
An i ndáiríre atá siad?
Ag cogaíocht le Coirpigh
Déarfainn nárbh ea, nó an bhfuil aon dream sa tír seo, a chaitheann a laethe agus an n-oícheanta,dá ndéarfainn é, ag cogaíocht le coirpigh, agus iad ag iarraidh Cothrom na Féinne a chur ar fáil do chuile shaoránach. An gceapann tú go bhféadfadh duine dá leithéid, seal a chaitheamh, ag taobhú leis an dtaobh eile?
Ní chreidfinn é, agus chomh fada is a d’fheicfidís go raibh an Stát ag tabhairt Cothrom na Féinne dóibh fhein, agus go raibh an t-ualach céanna á iompar ag chuile shaoránach eile, bhail, ní chreidfinn go bhféadfadh garda ar bith a phost a thréigint sa chogaíocht i gcoinne na gcoirpeach.
Ach céard faoi na cinnlínte ar an nuachtán úd, má sea?
Diabhal a bhí iontu ach, cinnlínte ar nuachtán, agus ní cinnlínte a dhréachtann polasaí an Gharda Síochána.
Sea, agus taobh amuigh de na cinnlínte céanna sin, tá scéal eile a sníomhtar isteach sna nuachtáin, ó am go chéile, freisin, faoi chúrsaí ioncaim.
Agus céard é fhéin, an ea?
Bhail, tá daoine áirithe sa tír seo, a shaothraíonn lab mór airgid, in aghaidh na bliana, agus is é a theastaíonn uathusan, nó greim dúide a choinneáil ar an airgead céanna sin, agus cé go mbíonn ar an gcosmhuintir glacadh le hísliú pá, le fadhb airgid na tíre a leigheas, tuigtear do na daoine saibhre seo, nach bhfuil dualgas ar bith orthusan a gcion fhéin a dhéanamh, leis an ngéirchéim sin a shárú, agus níl a leath fhéin sásta dul i gcomhar leis an bpobal sagainne, leis an bpoll dubh sin in ár mbuiséad a líonadh.
Ag cruinniú na Leithscéal
Agus an bhfuil leithscéal ar bith ag na daoine seo as gan a gcion fhéin a dhéanamh i ré seo ár nganntain?
Tá, mh’anam, agus dhá leithscéal! Ach arís, is leithscéal é a bhfuil a thóin leis! Nó maíonn siad i dtosach, go mbeadh an baol ann, go ndéanfadh tír éigin eile iad a phóitseáil uainn, mura mbeadh an phingin is airde á fháil acu uainne! Sin, nó ar an dara dul síos, dár le roinnt eile de na daoine cumhachtacha seo, go mbeadh an baol ann, go nglacfadh roinnt áirithe da mbaill breabanna, go háirithe, breabanna ó choirpigh. Is beag uisce a choinneodh ceachtar den dá leithscéal sin, dá mba shoithigh iad. Má tharlaíonn go bhfuil postanna den scoth acu, agus má íoctar go maith iad as dualgaisí an phoist sin a choimhlíonadh, bhail! nach é is lú is gann dúinn a bheith ag súil uathu, nó go nglacfadh siad go fonnmhar le hísliú pá, chomh maith le duine, agus gan a bheith ag cruinniú na leithscéal roimh ré, ar eagla go n-iarrfaí orthu a ndea-shaorántacht a chruthú in am an ghátair. B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo, nó ní tráth cainte é, ach tráth dáiríreachta agus gnímh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Inné agus Inniu
Peadar Bairéad
(This week we take a look at changes that occurred during a lifetime.)
Bóithrín na Smaointe
Nach cuimhin linn uilig an nath cainte úd adeir gur mór idir inné agus inniu, agus mise i mbannaí dhuit, gur deacair cur i gcoinne an natha chéanna sin. Ach i ndáiríre, nach deacair a chreidiúint go bhféadfadh athruithe chomh mór sin a theacht ar an saol in achar chomh gearr sin, ó óige an fichiú haois go dtí an lá atá inniu ann? Nach mór an t-athrú atá tagtha ar fheisteas daoine? Sea, ach cé déarfadh nár chun ár leasa na hathruithe céanna sin? Ach is iad na hathruithe atá tagtha ar fheisteas na mban is mó a chuireann iontas ar chuid againn anois. Cá bhfuil na seálta a chaitheadh na mamanna uilig, geall leis, thiar, an tráth úd? nó na sciortaí fada dubha, nó dúghroma, go talamh, a bhí go mór sa bhfaisean, go háirithe i measc na mban pósta, an tráth úd, gan tracht in aon chor ar na fosciortaí dearga sin? Beag trácht a bhí ar stocaí síoda nó ar níolóin, nó fiú ar riteoga, an tráth úd. Ní bheadh sé de mhisneach ag mórán buaileadh amach faoin aer i mionsciorta, nó i bhfeisteas ar bith dá leithéid ansin. Anois, ní raibh ag tarlú sa chás sin uilig ach go raibh ‘chuile ghlún ag cur a síniú fhéin ar phár stíle a linne, agus tháinig na hathruithe sin de réir a chéile, agus go formhothaithe, d’dhéadfá a rá.
Ní faide gob na gé ná gob an ghandail
Níor fágadh feisteas na bhfear gan athrú, ach oiread, nó ní faide gob na gé ná gob an ghandail! Arís, tharla na hathruithe sin uilig de réir a chéile. Cá bhfuil na stocaí olla agus na bróga arda a chaitheadh na fir go coitianta, an tráth úd? nó na dráir flainín, a chaití chomh coitianta sin, an t-am úd. Sea, agus cá bhfuil na caipíní speiceacha a bhí chomh faiseanta na laethe úd, nó na báiníní, nó na geansaithe troma olla, a bhí coitianta fós thiar, ag an am. Is dócha gur éirigh daoine astu, toisc go bhféadfaidís earraí dá leithéid a cheannacht i bhfad níos saoire ag na stainíní agus ag na margaí, a bhí coitianta go maith sa timpeall, ag an am.
Filleann orm a dhán…..
Is minic a ritheann véarsaí an Direánaigh liom, agus mé ag smaoineamh ar chúrsaí, mar a bhí, le linn m’óigese thiar. Féach mar a chuir an tÁrainneach mór fhéin é, agus é ag cur síos ar chúrsaí, ina dhúthaí fhéin, le linn a óigesean
Maireann a gcuimhne fós i m’aigne:
Báiníní bána is léinte geala,
Léinte gorma is veistí glasa,
Treabhsair is dráir de bhréidín baile
Bhíodh ar fheara cásacha aosta
Ag triall ar Aifreann maidin Domhnaigh
De shiúl cos ar aistear fhada,
A mhúsclaíodh i m’óige smaointe ionamsa
Ar ghlaine, ar úire, is fos ar bheannaíocht.
.
Ná ceap anois go bhfuilim ag cur síos ar chúrsaí ar fud na tíre an tráth úd in óige an fichiú haois, nó níl mé, ach is amhlaidh atá mo shúil dírithe agam ar an saol a bhí thart orm fhéin in Iorras agus mé ag fás aníos ansin ag an am sin, faoi mar a bhí á dhéanamh ag an bhfile, Máirtín Ó Direáin, ina dhán, ‘Cuimhní Cinn’. Agus dár ndóigh, níor luaigh mé, in aon chor, na hathruithe iomadúla a tháinig ar chúrsai feirmeoireachta, ar chúrsaí siopadóireachta, ar chúrsaí taistil, nó ar a lán cúrsaí eile, san idirlinn, agus bíodh go bhfuil an saol i bhfad níos sáimhe, agus níos sócúla ag daoine anois ná mar a bhí, an t-am sin, ag an am gcéanna, ní féidir a shéanadh, gur bhain na daoine, a bhí suas an tráth úd, taiteamh agus toit, spraoi agus spórt, as an saol a fuair siadsan le huacht ó na glúnta a d’imigh rompu, ó dhaoine, a raibh saol i bhfad Éireann níos deacra acu ná mar a bhí acusan.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Theodore Boone…………………..£12.99
By
John Grisham……Céadchló……..2010
Cineál eile Leabhair
Faoi mar a scríobh mé thuas, cineál eile leabhair ar fad, ar bhealach, atá sa leabhar seo ó pheann John Grisham. Tá a fhios ag chuile dhuine anois, gur bhunaigh an Grishamach bunús a scéalta ar chúrsaí dlí, ar chúirteanna, ar dhlíodóirí, agus ar choirpigh. Cinnte, rinne sé cupla iarracht cheana, thar na blianta, cineál eile scéil a ríomh dúinn, nó nach cuimhin libh uilig go mba chineál eile leabhair a bhí sa “Painted House,” i “Skipping Christmas,” i “Playing for Pizza,” agus freisin san “Innocent Man,” sa mhéid go raibh an leabhar deiridh sin bunaithe ar an bhfírinne, chomh fada is a bhí na scéalta eile uaidh bunaithe ar fhinscéalaíocht. Is dócha gur chóir dom a lua anseo, gur thug sé faoi ghearrscéalta freisin, sa leabhar úd, “Ford County,” ach, sa chás seo anois, iompaíonn sé a aire go hiomlán ar lucht léite nua, ar an gcéad ghlún eile léitheoirí. Anois, bíodh gur bheartaigh sé ar fhócas a scile a dhíriú ar ghlún nua, ní hionann sin is a rá, gur fhág sé taobh thiar de, a dhúil i scéalaíocht dírithe ar dhlí is ar dhlíodóirí, ar chúirteanna is ar chleasaíocht, ach má sea fhéin, bhí air a mhodh inste, a chur chuige, agus a stíl, a chur in oiriúint do dhearcadh, do chleachtadh agus do chumas tuisceana a lucht léite nua. Sea, agus ní beag ná suarach iad na hathruithe céanna sin, ach b’in a chuir an t-údar ildánach seo roimhe a dhéanamh sa tionscnamh nua seo a chuir sé roimhe.
Ar éirigh leis?
Ar éirigh leis sin a dhéanamh? Bhuel, táid ann adéarfadh nár éirigh go huile is go hiomlán leis sa bheart sin, ach, ar an dtaobh eile den scéal, déarfainn nach bhfuil sa leabhar seo ach an tús, agus san iarracht seo, d’éirigh leis, an príomhcharachtar a chur ina steillebheatha os ár gcomhair amach, ar leathanaigh chorraitheacha an leahbair seo, agus chomh maith le sin, shocraigh sé leagan amach an troscáin i seomraí éagsúla na sraithe nua seo scéalta. Anois, mo chuidse de, léigh mé an leabhar ó chlúdach go clúdach, agus caithfidh mé a rá, gur thaitin idir leagan amach is stíl; chur chuige agus teanga; thar barr liom, sea, agus chomh maith le sin, tá mé meáite ar an gcéad leabhar eile sa tsraith seo, a fháil, is a léamh. Sea, mh’anam, ní haon dóithín é ár bpríomhcharactar, Theodore Boone, nó, faoi mar adeirtear ar chlúdach cosanta an leabhair seo… “Half the man, twice the lawyer”…
Ach fillimis ar an scéal fhéin….
An Dlíodóir Óg
Is é, Theodore Boone, nó Theo, an príomhcharactar sa scéal. Tá cónaí air i gcathair Strattenburg, agus níl sé ach trí bliana déag d’aois, ag am an scéil. Dlíodóirí is ea a thuismitheoirí, Marcella, agus Woods, Boone, beirt dlíodóir atá i bpáirtíocht le chéile i gComhlacht “Boone and Boone”. Tá suim, agus dhá shuim, ag an mBoone óg sa dlí, agus i ngach rud a bhaineann le cúirteanna, le breithiúna, agus le cúiseanna dlí. Ní haon ionadh mar sin, go bhfuil an-aithne aige ar lucht dlí na dúiche. Tá an oiread sin eolais aige ar an ndlí fhéin go bhfuil oifig dá chuid fhéin aige in oifigí dlí “Boone agus Boone,” agus go ligeann sé air gur dlíodóir é, agus dá chomhartha sin, tagann daoine óga chuige ag lorg eolais, cabhrach, agus fios fátha gach scéil uaidh, agus sé mian chroí an ógánaigh dlíthíoch seo, ná bheith ina Aturnae mór-le-rá. Mar sin, ní haon dóichín é Theodore s’againne, chomh fada is a bhaineann sé le cúrsaí dlí. Ach, crochann Grisham a scéal ar dhúnmharú a tharla sa dúiche sin. Maraíodh Myra Duffy, agus fágadh an milleán ar a fear céile. Dúradh gur thacht sé í, ar mhaithe le milliún dolar árachais a fháil le huacht, ina diaidh. Cuireadh an dlí ar Pete Duffy, agus bhí chuile chosúlacht ar an scéal go siúlfadh sé, nó go scaoilfí saor é i ndiaidh an iomláin. Ach ansin, tháinig ógánach bocht chuig Theodore, agus chuir ar a shúile dó é, go raibh fianaise thábhachtach ag cara leis, ach ó tharla go mba eachtrannach aindleathach é, an té sin a raibh an fhianaise sin aige, bhí faitíos air go ruaigfí as na Stáit é, da bhfaigheadh na póilíní greim air.
Fadhb le scaoileadh
B’in an fhadhb a bhí le scaoileadh ag ar ndlíodóir óg anois. Conas a d’fhéadfaí an finne súl sin a thabhairt os comhair na cúirte, ar choiníoll nach gcuirfí an dlí air fhéin, ar ball. Bhuel, chuaigh Theo i gcomhar le, Ike, uncail leis, agus lena thuismitheoirí, agus tar éis dóibh dul i gcomhairle leis an mBreitheamh Gantry, tháinig siad ar shocrú a scaoilfeadh an fhadhb dóibh.
Anois níl fúmsa an cat sin a ligint as a mhála dhaoibh, ach b’fhéidir gur mhaith libh fhéin fios fátha gach scéil a fháil amach daoibh fhéin. Más amhlaidh atá, bhuel, níl le déanamh agaibh ach an leabhar seo, “Theodore Boone” le John Grisham, a fháil is a léamh. Déarfainn gur maith is fiú do dhuine, sin a dhéanamh. Mo chuidse de, caithfidh mé a admháil arís, gur bhain mé taitneamh as an scéal, agus déarfainn, go mbeidh mé sásta an chéad leabhar eile sa tsraith sin a léamh, freisin. Bhuel, tá chuile leabhar dár scríobh Grisham, go nuige seo, léite agam cheana, agus ceapaim go bhfuil sé ró-dhéanach agam anois bheith ag iompó ina choinne!
Leabhar taitneamhach, spéisiúil. Bain taitneamh agus toit as!
English 
Gaeilge