by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Straitéis fiche bliain don Gaeilge
Peadar Bairéad
Dea-scéal ó Dhia chugainn, faoi mar adeireadh an tseandream fadó. B’in iad na focail a rith liom, tráth chuala mé faoi Straitéis nua seo an Rialtais s’againne. Is fearr go deireanach ná go deo, adéarfadh duine b’fhéidir, nó bíodh go bhfuil na Rialtais s’againne ag útamáil le cúrsaí na haithbheochana le tarraingt ar cheithre scór bliain anois, ní fhéadfadh duine ar bith a mhaíomh, gur éirigh le hiarracht ar bith acu deireadh a chur le cúlú na teanga i rith an achair chéanna sin. Is fíor freisin, gur tuigeadh, blianta fada roimhe sin, go raibh an Ghaeilge i mbaol a báis, agus go raibh gá le holliarracht an náisiúin leis an mbaol sin a mhaolú. Nach iomaí iarracht a deineadh, nach iomaí coimisiún a cuireadh i mbun taighde, agus nach iomaí páipéar bán agus páipéar glas a foilsíodh, d’fhonn an gnó sin a chur i gcrích, ach bheadh sé deacair ag duine ar bith a mhaíomh, gur éirigh le hiarracht ar bith dár deineadh, talamh slán a dhéanamh de shlánú na teanga s’againne.
Nach mithid?
Tuigeadh dúinn áfach, go raibh an Rialtas meáite, le tamall anuas, ar iarracht amháin eile a dhéanamh leis an dteanga a shlánú, agus uimhir na gcainteoirí Gaeilge a mhéaduú ó thart ar 83,000, faoi mar atá i láthair na huaire seo, go 250,000, ag deireadh thréimhse fiche bliain. Is fearr déanach ná go deo, adéarfadh duine b’fhéidir, agus más maith fhéin, nach míle mithid? Ba chóir a thabhairt faoi deara freisin, an bláthú as cuimse a tháinig, ar litríocht na Gaeilge, agus ar chineálacha eile ealaíon trí mheán na Gaeilge, le tamall de bhlianta anuas,
B’fhéidir go bhfuil corrdhuine inár measc adéarfadh gur trua nár shocraigh siad ar an Straitéis chéanna sin blianta ó shoin, nuair a bheadh deis eicínt acu an straitéis sin a chur i gcrích go hoifigiúil, in ionad é a dhéanamh anois, nuair nach bhfuil fágtha acu sa diallait ach thart ar mhí amháin? Agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, nuair atá príomhailtirí an Rialtais nua meáite, ar ábhar deonach a dhéanamh den Ghaeilge don Chúrsa Onórach san Ard Teistiméireacht, feasta! Cuir le sin ar fad, an scéal a chuala mé, ar na mallaibh, go raibh socruithe déanta ag an Rialtas gearradh siar ar an méid airgid a chuirfí ar fáil d’obair na Gaeilge feasta, agus tuigfidh tú an fáth a bhfuil lagmhisneach orm i dtaobh na Straitéise nua seo.
A thóin leis!
D’fhágfadh cinnidh dá leithéid an Plean Fiche Bliain sin agus a thóin leis. Ach sin uilig ráite, admhaithe, caithfear a rá, gur fearr ann ná as é, agus má thugtar aird air, bhuel, déarfainn go mbeidh toradh céatach air.
Níl le déanamh agat ach stracfhéachaint a thabhairt ar an doiciméad fhéin le sin a thabhairt faoi deara. Tosaíonn sá le cur síos ar an bhfís atá taobh thiar den bplean seo. “An Fhís” a bhaistear ar an gcaibidil seo, agus déantar cur síos ann, ar an straitéis fhéin agus an gá atá lei. Dearbhaíonn sé i dtús báire, go maireann ár dteanga beo mar theanga phobail, agus mar theanga theaghlaigh, agus chomh maith le sin, go bhfuil eolas na teanga chéanna sin ag céatadán ard dár ndaonra, cé go bhfuil a lán talamh caillte aice leis na céadta bliain. Is é polasaí an Rialtais, mar sin, nó a chinntiú go mbeadh an oiread agus is féidir dár ndaoine dhátheangach, i nGaeilge agus i mBéarla, ach, chomh maith le sin, tuigtear an gá atá le slánú, le forbairt, agus le leathnú, na Gaeltachta, nó ní bheadh an dátheangachas inshroichte, nó inmharthana, go fadtéarmach, mura mbeadh Gaeltacht bheo ar an bhfód, mar nach droichead é an dátheangachas idir dhá theanga éagsúla?
Teanga labhartha
Chomh maith le sin, is é polasaí an Rialtais nó cur le méid na dteaghlach a bhaineann úsáid as an nGaeilge mar theanga chumarsáide laethúil, agus mar thaca do na polasaithe sin, féachfar chuige, chomh fada agus is féidir, go mbeidh deis ag chuile shaoránach úsáid a bhaint as a rogha den dá theanga, ina theangmháil leis an bpobal, agus le seirbhísí an Stáit freisin. Tá caint freisin ar an dteanga a dhéanamh níos infheicthe sa tsochaí, mar theanga labhartha ag ár gcuid saoránach, mar aon le bheith le feiceáil ar chomharthaí, agus i litríocht. Dearbhaítear freisin, go gcoinneofar súil ghéar ar dhán na teanga i dTuaisceart Éireann, nó is toradh nádúrtha é sin ar na socruithe idirnáisiúnta a ceangladh idir an dá chuid dár dtír, ar na mallaibh.
“An dá arm aigne”
Tá líofacht sa Bhéarla tábhachtach freisin i saol an náisiúin seo, agus chuige sin, agus dá bharr sin, leanfar ar bhéim a leagan ar an dátheangachas, ach amháin a thuiscint, nach i gcónaí a d’oirfeadh polasaí dá leithéid do na ceantracha Gaeltachta. Ach sin uilig ráite, admhaítear go mbraitheann todhchaí na teanga ar dhaoine a roghnóidh, go cinnte, ar leas a bhaint as na deiseanna a chuirfidh an Rialtas ar fáil dóibh, tríd an Straitéis seo.
Ní gá a dhearbhú anseo, go mbunaítear an straitéis uilig seo ar an méid a dlitear i mBunreaht Éireann, in Airteagal 8…”Ós í an Ghaeilge an teanga náisiúnta is í an príomhtheanga oifigiúil í”. Níor chóir dearmad a dhéanamh de sin, nó is cinnte go seasann stádas dlithiíil na teanga náisiúnta, go huile is go hiomlán, ar a bhfuil reachtaithe ansin i mBunreacht Éireann.
Spriocanna cinnte
Tá mé cinnte, go mbeidh an-toradh ar an Straitéis Fiche Bliain seo, ach ag an am gcéanna, bheadh duine ag súil go leagfaí síos an dátheangachas mar sprioc do Dháil Éireann freisin, sa chaoi is go mbeifí ag súil go sroichfeadh obair an Oireachtais spriocanna cinnte, chomh maith le duine. Rud eile a mbeifí ag súil leis, nó go leagfaí síos spriocanna áirithe do thréimhsí áirithe i rith an scór bliain sin. Ní leor go ndéarfadh an Rialtas go ngríosfaí an pobal le seo, siúd, agus eile, a dhéanamh, agus gan am faoi leith a lua, le seo, siúd, nó eile, a thabhairt chun críche. Féach mar a leagann an IMF spriocanna áirithe síos i gcás aisíoc na n-iasachtaí a thug siad don Rialtas s’againne, ní hé sin amháin é, ach tá socraithe acu teacht chugainn chuile mhí, le féachaint chuige, go mbeadh na spriocanna sin sroichte againn. Sin an cineál ruda atá i gceist agam sa chomhthéacs seo freisin. Ach sin uilig ráite, caithfear an t-ath a mholadh mar a fhaightear. Leor nod don eolach!
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
White Flag Down
by
Joel Ross
.
An Interesting Read
Tháinig mé ar an leabhar seo, ar na mallaibh, agus caithfidh mé a admháil, gur bhain mé lán-taitneamh as, agus le fírinne, de réir mar a chuaigh mé chun tosaigh sa leabhar, is ea ba dheacra a bhí sé an leabhar a leagan uaim, nó bhí de bhua ag an údar seo, go raibh ar a chumas, dul i gcionn ar an léitheoir, lena scileanna mar scéalaí agus mar scríbhneoir. Scríbhneoir eolgaiseach, Meiriceánach, isea an fear seo, a bhfuil bean agus mac mar chúram air, agus cónaí air i Maine, sna Stáit Aontaithe. Seo an dara húrscéal uaidh, agus an péire acu bunaithe ar an Dara Cogadh Domhanda. ‘Double Cross Blind’ a bhaist sé ar a chéad leabhar.
Second World War
Suíonn sé an dara scéal seo i bhFómhar na bliana 1942, nuair a bhí an Dara Cogadh Domhanda ag réabadh leis ina loscadh sléibhe, thoir agus thiar. Ag an am cinniúnach sin, bhí Arm Hitler sáite go dtí na cluasa, thart ar chathair Stalingrad, agus iad ar a mine géire ag iarraidh bua a fháil ar na saighdiúirí Rúiseacha, a bhí faoi léigear acu sa chathair sin. Bhí ag teacht cruaidh ar na Rúisigh, agus na mílte agus na mílte dá lucht cosanta á ndíthiú, chuile lá. Ansin, de réir an údair seo, stop an gleáradh, thart ar an seachtú lá de Dheireadh Fómhair, agus i nóta ina dhialann, faoin ndáta sin, scríobh an Ginearál von Richthoren, Ceannasaí an Luftwaffe. “Absolute quiet at Stalingrad.”
Tuige? a d’fhiarfródh an duine fiosrach. Thart ar an dtarlúint sin a chumann an t-úrscéalaí sciliúil seo a scéal. Ach, fágaimis é siúd mar atá sé, agus dírímis ár n-aire ar an dtaobh eile den chogaíocht in Iarthar na hEorpa.
Intelligence gathering
Tamall gearr roimh an dáta thuas, tharla go raibh orduithe faighte ag an Leifteanant Grant, agus a phiólota, an Sáirsint “Racket” McNeil, eitilt os cionn an chuid sin den bhFrainc, a bhí i seilbh na nGearmánach. Éasca go leor, a cheap siad, ar dhul ar eite dóibh. Ní mar a shíltear a bhítear go minic, áfach, nó ar an misean sin dóibh, fuair siad spléachadh ar shoitheach eitilte de chineál nach bhfaca siad a leithéid riamh roimhe sin, ach tuigeadh do na Gearmánaigh, go raibh a rún feicthe acu, agus ba é toradh a bhí ar sin nó gur ionsaíodh iad, agus gur leagadh a n-árthach go talamh, ach ó tharla gur ionsaíodh iad cóngarach do theorainn na hEilbhéise, d’éirigh leo éaló isteach san Eilbhéis. Gabhadh an leifteanant áfach, agus cuireadh isteach i dteach ósta i dtosach é, ach ar ball, sacadh isteach i bpríosún é, nó bhí cuid de na hEilbhéisigh ar thaobh na nGearmánach. Anois, d’éirigh leis an Leifteanant éaló as an bpríosún sin, agus é ag iarraidh an t-eolas a bhí cruinnithe aige a chur ar ais chuig a muintir, trí theangmháil a dhéanamh le hAmbasáid Mheiriceá san Eilbhéis. Arís, bhí fuar aige, ach ansin, chuaigh sé ar a theicheadh, agus é ag iarraidh dul i dteangmháil le daoine a bheadh sásta cabhrú leis.
Uisce-faoi-thalamh
Faoi’n am seo, dár leis an údar, theastaigh ó na Rúisigh agus ó na Gearmánaigh, connradh a dhearbhódh nach n-ionsódh siad a chéile, a shíniú. Thabharfadh sin deis do na Gearmánaigh díriú go hiomlán ar an gcogadh in Iarthar na hEorpa, agus thabharfadh sé deis do na Rúisigh athghrúpáil, agus atharmú, a dhéanamh.
Ach ag an am gcéanna seo, bhí bean Rúiseach san Eilbheis, a raibh fianaise bailithe aice faoin uisce-faoi-thalamh seo, a bhí ar siúl ag Eilbhéisigh áirithe, agus bhí sise ag iarraidh an t-eolas sin a chur i láthair na Rúiseach, a bhí tagtha chuig an Eilbhéis, leis an gconradh sin a dhéanamh agus a shíniú. Tháinig chun na hEilbhéise freisin, Akimov, Ceannaire Rúiseach ó chathair Stalingrad, nó ba í a bhean tráth í, an bhean sin a raibh an fhianaise faoin uisce-faoi-thalamh úd bailithe aice, agus é mar aidhm aige, an t-eolas sin a mhealladh uaithi, ar mhaithe le coinníollacha níos fearr a fháisceadh as na Gearmánaigh.
Every man for himself
Sea, chuile dhuine agus a phort feadíola fhéin á sheinm aige, agus chuile dhuine acu ag crónán ar mhaithe leis fhéin, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, ach tá faitíos orm, go gcaithfidh tú an leabhar a fháil, agus a léamh, más uait fios fátha gach scéil a fháil. Cad é an toradh a bhí ar an uisce-faoi-thalamh go léir? Ar éirigh leis na Rúisigh an fhianaise thábhachtach úd a fháil in am, le brú a chur ar na Naitsithe? Nó ar éirigh leis an Leifteanant an t-eolas faoin árthach rúnda úd a chur ar ais chuig Fórsaí Slándála na gComhghuallaithe? Sea, arís, caithfidh tú an leabhar a fháil agus a léamh, leis an eolas sin a thiomsú. Ach, bainfidh tú taitneamh as an leabhar dea-scríofa, dea-chumtha seo, cuirfidh mé geall.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Leabhar mór-ráchairte eile
.
THE AFGHAN……….
by…………………………………
FREDERICK FORSYTH
.
.
Ní gá dhom a rá, nach é seo an chéad leabhar a shil ó pheann líofa an údair ildánaigh seo, nó tá sraith d’úrscéalta cáiliúla curtha ar fáil aige dúinn, cheana féin. B’fhéidir gur léigh tú cuid acu cheana féin, nó is iomaí leabhar a chuir sé ar fáil dúinn le tamall de blianta anuas. Leabhair ar nós, The Fourth Protocol, the Devil’s Alternative, The Dogs of War, The Odessa File, The Day of the Jackal, The Fist of God, gan ach cuid acu a ainmniú. Ní haon ionadh mar sin, gur chuir mé suim, agus dhá shuim, sa leabhar seo is déanaí óna pheann, comh luath is a leag mé súil air. Is féidir a chur san áireamh anois, gur anuraidh, sa bhliain 2006, a cuireadh i gcló é den chéad uair, mar sin, tá an scéal, agus a shuíomh, chomh suas chun dáta is a d’fhéadfaidís a bheith. Is é an cogadh in aghaidh na sceimhlitheoireachta, an cúlra a roghnaíonn an t-údar don scéal seo, agus déanann sé a mhór-dhícheall, rialacha, agus modhanna troda, an chogaidh chéanna sin, a shníomh isteach i ndlúth agus in inneach an scéil chorraithigh seo.
I Londain Shasana
Cuireann an t-údar tús lena scéal i Londain Shasana, ar an seachtú lá d’Iúil, sa bhliain 2005, nuair a d’imir ceathrar buamadóirí féinmharaitheacha Muslamacha ár agus sléacht, nuair a scaoileadar a mbuamaí i lár na Cathrach céanna sin. Féach mar a chuir an t-údar é….
On 7 July 2005 four suicide bombers let off their haversack bombs in Central London. They killed fifty-two commuters and injured about seven hundred, leaving at least one hundred crippled for life.
Dhealródh sé, nárbh aon saineolaithe i mbun a gceirde iad na buamadóirí céanna sin, nó taobh istigh d’achar gearr, bhí na Fórsaí Slándála ábalta a mbonn a chur, agus a dtithe agus a n-áiteacha folaigh, a fháil agus a chuardach. Sa tslí sin, bhailigh siad an-chuid eolais faoi na buamadóirí agus faoina lucht leanúna, agus ba é an rud ba mhó a chuir ionadh orthu siúd, nó go mba dhaoine de shliocht Phacastáineach, a rugadh agus a tógadh sa Bhreatain fhéin, triúr den cheathrar, agus ba shaoránach eadóirseach Briotanach é, a ghabh leis na Muslamachas, an ceathrú duine den cheathrar.
Frithsceimhlitheoireacht
Ní gá a rá go raibh an cogadh frithsceimhlitheoireachta ag réabadh leis go rábach san Afganastáin, ag an am, agus go raibh ag teip ar na Comhghuallaithe teacht ar aon eolas cruinn ar phleananna a naimhde, agus go raibh a leithéid de sheift ag teastáil go géar uathu, go háirithe, ó fuair siad lide eicínt, faoi phlean áirithe a bhí á bheartú ag na naimhde céanna sin. Ní bhfuair siad i ndáiríre, ach gaoth an fhocail, nó ní bhfuair siad ach an téarma Al-Isra, agus dhealródh sé go mba ainm i gcód eicínt, é sin, ar phlean a bhí á dhreachtadh ag fórsaí na sceimhlitheoireachta, le scrios agus ár a imirt ar Fhórsaí an Iarthair, ar fhórsaí na nAinchreideamhach. Ach céard ba chiall leis an gCód céanna sin. Ní raibh dabht ar domhan ach go mba thábhachtach an scéim a bhí á bheartú, nó bhain an téarma Al-Isra le croí agus le lár an Mhuslamachais.
Ach ag an am sin, tharla go raibh oifigeach Sasanach imithe ar scor, agus é ag iarraidh teach faoin tuath a thógáil dó fhéin, ach ba dhuine é, a tógadh sa Mheán-Oirthear, agus a raibh a chuma sin air, fear a gceapfaí faoi go mba dhúchasach ón dúthaigh sin é. Tharla freisin, ag an am sin, go raibh Afgáineach i bpríosún i nGuantanamo, ag na Meiriceánaigh, agus socraíoch, go ligfí saor, mar dhea, an tAfgáineach sin, agus go dtógfadh an t-oifigeach Sasanach a áit, fad is a choinneofaí an tAfgáineach i bpríosún dlúth, daingean, in áit scoite, imigéiniúil.
Malartú rathúil
D’éirigh leis na Comhghuallaithe an t-aistriú sin a chur i gcrích, le dua, agus le contúirt nár bheag, agus tríd an gcleas sin, roghnaíodh an t-oifigeach Sasanach, an Cornal Mike Martin, le páirt an Afgánaigh, Ismat Khan, a ghlacadh, nó sa bhealach sin, tuigeadh dóibh, go bhféadfadh siad fáil isteach i mbainistíocht an Al-Qaeda, agus sa tslí sin, go bhféadfaidís teacht ar chiall an Al-Isra úd. Éiríonn leis an údar teannas, agus corraitheacht a instealladh sa scéal, agus ag an bpointe sin, is deacair an leabhar a fhágáil uait, geallaimse dhuit é! Éiríonn le Martin, é a chur ar a súile do na Comhghuallaithe, gur trí loingeas, atá socruithe ag Al-Qaeda ár “spectacular” a imirt ar an Iarthar, an babhta seo.
Ar éirigh le Cornal Mike Martin pleananna Al-Qaeda a chur ó mhaith? nó ar theip glan air tuilleadh eolais a chur ar fáil dá mháistrí san Iarthar?
Bhuel, tá faitíos orm, go gcaithfidh tú an leabhar corraitheach seo a fháil, is a léamh, le freagra na gceisteanna sin a fháil duit fhéin. Ach, geallaimse dhuit é, gur fiú go maith an tairbhe an trioblóid, nó cuirfidh an scéal iontach seo faoi gheasa thú, agus beidh cathú ort, nuair a bheidh an leathanach deiridh léite agat. Is é a locht a laghad, faoi mar adeireadh an tseandream fado! An-leabhar, an-scéal, an-léamh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
“Ciorclán 44/07”
Nach beag Gaeilgeoir sa tír, faoin am seo, nár chuala trácht eicínt ar an gCiorclán cinniúnach sin, 44/07, agus murar chuala, chuile sheans go gcloisfidh siad faoi, sna laethe atá romhainn amach.
Céard é fhéin, an ea?
Ciorclán a sheol an tAire Oideachais agus Eolaíochta chuig na Scoileanna lán-Ghaeilge, tamall ó shin, ag cur ar a súile dóibh, nach mbeadh sé ceadmhach feasta, luath-thumoideachas iomlán sa Ghaeilge a úsáid i ranganna naíonán sna Scoileanna Gaeltachta agus sna Scoileanna lán-Ghaeilge. Ní call dom a rá, go gcuireann údaráis na Scoileanna céanna sin go tréan i gcoinne chinneadh úd an Aire.
Why?
Tuige ar fhógair an tAire an cosc sin ar an luath-thumoideadhas, má sea?
Bhuel, i ráiteas chuig an nuachtán Ghaeilge, Foinse, thar cheann an Aire, a ndéantar tagairt dó in alt le Máire Ní Chiaráin, sa pháipear sin, dúradh…..
“Research shows that children in disadvantaged areas, including some who enrolled in Gaelscoileanna, have language deficits in their mother tongue, English.”
Níltear cinnte anois cén “Research” atá i gceist ag muintir an Aire sa ráiteas céanna sin, agus fiú má tá “language deficits” ag naíonáin i limistéir mhíbhuntáisteacha, faoi mar a deirtear sa ráiteas sin, níl baint ar bith aige sin le polasaí tumoideachais na Scoileanna lán-Ghaeilge, agus i gcás na “some who enrolled in Gaelscoileanna” níl cruthú ar bith ann, go gcuirfeadh sin lena “Deficits in their Mother tongue, English,” nó ní bheadh siad ag gabháil don “Mother Tongue” úd, fad is a bheadh siad tumtha sa chéad teanga oifigiúil, agus dá n-éireodh leo sa Ghaeilge, nár mhór an misneach a thabharfadh sin dóibh, nuair a thabharfadh siad faoin mBéarla, ar ball.
“Tumoideachas”
Ach, ar eagla na heagla anois, nár chóir a fhiafraí faoi mhíniú an téarma sin, tumoideachas?
Cinnte ba chóir, agus go bunúsach, is é atá i gceist sa téarma sin nó, ar theacht isteach don naíonán sa Ghaelscoil, go dtumtar é i meán na Gaeilge, sa chaoi nach mbíonn le clos aige, ó thús deireadh an scoil-lae ach an sprioctheanga sin amháin.
An éiríonn leis an modh múinte sin?
D’fhéadfá a rá go n-éiríonn, mar is cuimhin liom fhéin, nuair a bunaíodh Ghaelscoil Osraí, anseo i gCill Chainnigh, roinnt mhaith blianta ó shin anois, agus tar éis don scoil sin bheith á seoladh, thart ar ráithe, tugadh cuireadh dhom teacht isteach ar chuairt chucu. Chuaigh mé isteach, agus dár ndóigh, ní raibh mé ag ceapadh go mbeadh mórán dul chun cinn déanta ag na páistí sin sa Ghaeilge, tar éis an méid sin ama. Bhuel, ba bheag nár baineadh an chaint díom, nuair a chuala mé na páistí sin ag spalpadh na teanga go deas, líofa, nádúrtha, i gcomhrá, i ndráma, in aithriseoireacht, agus i gcluichí, faoi mar ba í an Ghaeilge a dteanga dhúchais. Labhair mé leo, agus labhair siad liom, agus ní raibh amhras ar bith ormsa, ach gur éirigh go seoigh leis an luath-thumoideachas iomlán, cumas labhartha na teanga a thabhairt do na páistí céanna sin.
Second Thoughts
Déarfainn fhéin gur chóir don Aire an ciorclán sin, 44/07, a aistharraingt, agus ligint do Bhoird Bhainistíochta na Scoileanna lán-Ghailge deighleáil leis an bhfadhb seo, toisc gurbh iadsan is fearr a thuigeann riachtanais na Scoileanna céanna sin.
Molaim an tAire as a bheith sásta súil ghéar a choinneáil ar chúrsaí dá leithéid, agus as a bheith sásta freisin, gníomhú chun leasa na nGaelscoileanna, faoi mar a chonacthas disi é, ach sa chás seo, b’fhéidir gurbh fhearr di fanacht ar an dara scéal, sára ndéanfadh sí a breith a thabhairt, agus polasaí chomh tábhachtach le seo a athrú.
Tugaim faoi deara freisin, go bhfuil ráiteas eisithe ag Iar-Uachtaráin, agus ag Uachtarán an Chonartha, ag moladh don Aire an ciorclán úd, 44/07, a tharraingt siar, agus nach é an scéal céanna ag lucht stiúrtha na Scoileanna lán-Ghaeilge fhéin é.
B’fhiú dúinn uilig, agus b’fhiú don Aire freisin, aird a thabhairt ar mholadh na ndaoine sin.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I ‘m Nóibíseach dom, sna Daichidí 2
Peadar Bairéad
(This week I continue to share with you my experience as a Novice in the Forties)
.
D’éirímis ar a sé ar maidin!
Ní raibh an oiread sin difríochta idir an Nóibhíseacht agus na Coláistí úd, ar dhein mé freastal orthu, sna blianta roimhe sin. Ba é an leagan amach céanna a bhí ar chúrsaí ansin. D’éirímis ar a sé a chlog ar maidin, Ansin, bhíodh paidreacha, Aifreann, glanadh, snasadh, agus a leithéid, ar chlár na maidine dúinn, roimh ár mbricfeasta. Seal gairid ansin ag siúl timpeall agus ina dhiaidh sin, bhíodh ranganna, agus cúrsaí spioradálta idir chamáin againn go ham lóin. Ba chosúla le léachtaí Ollscoile ár ranganna faoin am seo áfach, nó bhí cead faighte againn ó Ollscoil na Gaillimhe, cuid mhaith dár léachtaí a fhreastal, istigh ansin sa Nóibhíseacht s’againne, ar choiníoll go ndéanfaimis freastal ar léacht, nó dhó, sa tseachtain, istigh san Ollscoil fhéin. Ba é an sárscoláire, agus an fealsamh aithnidiúil, ildánach, an tAthair Félim Ó Briain, a bhí mar Ollamh, agus mar threoir, againn, istigh san Ollscoil. I ngluaisteáin a théimis chun na hOllscoile, chuile sheachtain, agus bhainimis toit agus spraoi as na hócáidí céanna sin, nó bhíodh deis againn cuairt a thabhairt ar shiopaí, le rudaí ar nós milseán agus brioscaí a cheannacht, nó bíodh go raibh muid thart ar scór bliain d’aois, ag an am, ní raibh muid chomh haibí, glic, is a bheadh daoine dár gcomhaois amuigh sa saol mór. Bhí rud amháin áfach, nach raibh ró-éasca a dhéanamh, agus b’in comhairle na n-uachtarán a leanúint, gan cheist, i gcónaí, gan eisceacht ar bith, cuma cé acu cheap tú fhéin go mba amadán críochnaithe é an t-uachtarán céanna sin! Is cuimhin liom go mbíodh leabhar faoi chúrsaí spioradálta ar an gcúrsa againn, leabhar le fear, dárb ainm Rodriguez, mura bhfuil dul amú orm, agus bhí samplaí den umhlaíocht ghaisciúil sin liostáilte aige sa leabhar sin. Seo mar a bhí i gceann acu. Bhí Abb a raibh cleas aige, le humhlaíocht a mhúineadh dá nóibhísigh. Bhí manach óg ag obair sa gharraí, agus thug an tAbb a mhaide siúil dó, agus d’iarr air, é a phlandáil sa chré, agus é á uisciú, chuile lá, faoi mar ba phlada beo é. Bhuel, rinne sé mar adúradh leis, agus thagadh sé, chuile lá, leis an mbata siúil a uisciú, agus tar éis míosa i mbun na ceirde sin, is amhlaidh a chuir an bata siúil fréamhacha uaidh agus d’fhás ina phlanda álainn sa gharraí dó. Ba chomhartha é sin, go raibh Dia sásta le leibhéal umhlaíochta an nóibhísigh sin Ag an am, tá mé cinnte, gur ghlac mé fhéin leis, chomh maith le duine, gur chóir dúinn an chonair sin a leanúint Anois, bíodh go mbíodh an-chuid ama le caitheamh againn, ag guí, ag staidéar, agus ag obair, ní hionann sin is a rá gur deineadh dearmad ar cluichí, nó ar chaitheamh aimsire. Níor deineadh, muis! agus bhíodh cluichí againn cupla uair sa tseachtain. Bhíodh peil, iomáint, sacar, agus rugar corr uair, againn. Déarfainn go raibh caighdean réasúnta ard sroichte againn sna cluichí céanna sin, go háirithe sna cluichí Gaelacha, nó bhí beirt dár nóibhísigh ag imirt ar fhoireann Mhaigh Eo, ag an am sin. Bhainimis spórt agus spraoi as na cluichí céanna sin, agus d’imrímis cluichí Cúige, chuile Lá ‘le Pádraig,
B’ait an traenáil é!
Níl fhios agam, conas a dheintear Nóibhíseachtaí a stiúradh, na laethe seo, ach nuair a smaoiníonn tú air, nárbh ait an traenáil a thugtaí d’fhir óga, an tráth úd, le saol an tsagairt a chaitheamh. Thógtaí isteach san institiúid sin iad, ar feadh dhá bhliain, geall leis, agus i rith an ama sin uilig, choinnítí glan scartha iad ón saol mór thart orthu. Ghlacamarna go huile is go hiomlán leis an gcóras sin, faoi mar a bhí. Mholamar an t-áth mar a fuaireamar. Tuige nach ndéanfadh? Nár mhínigh mé dhuit thuas, faoin umhlaíocht úd a dhéanfadh bata siúil a uisciú, chuile lá, go dtí go bhfásfadh sé! Nuair a bhreathnaím ar na cúrsaí sin anois, feictear dom nach féidir liom éaló ó na laigí a bhí de dhlúth agus d’inneach, sa chóras céanna sin. Cuimhnigh anois, go ndeachaigh mise isteach i Cloughballymore House, i Meán Fómhair na bliana, 1945, agus an scór sáraithe agam ag an am, agus coinníodh istigh ansin mé, go dtí Meitheamh na bliana 1947. I rith an ama sin go léir, níor ligeadh abhaile ar saoire nó tada dá leithéid mé. Agus níor tugadh deis ar bith dom eolas a chur ar chúrsaí an tsaoil mhóir a bhí thart orainn, ach muid cuachta istigh ansin in ár n-oileán scoite, spioradalta, fhein,
Ach tá faitíos orm, go bhfuil scéal mhadra na n-ocht gcos déanta agam de scéal seo na nóibhíseachta, ach b’fhéidir, ar an dtaobh eile den scéal, gur thug sé deis dom, cuid de mo smaointe ar an ábhar seo a léiriú anseo dhuit!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
English 
Gaeilge