by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
M i l l t e a g a n “E u r o” !
**************************
.
Amuigh ag siúl a bhí mé, an tráthnóna cheana, “gan aire agam ar raon mo shiúl”, nuair a thug mé faoi deara, go raibh mé ag gabháil thar dhoras mo sheanchara, Séimí cóir an Droichid. Bhí fhios agam ar an dtoirt, go gcaithfinn buaileadh isteach chuige, nó mharódh sé mé, dá gcloisfeadh sé gur ghabh mé thar a dhoras gan bualadh isteach ar chuairt chuige. I ndáiríre, ní raibh aon ró-fhonn cuartaíochta orm, ag an am, ach ba mhaith a thuig mé fhéin, nach raghadh mo Shéimí breá thar mo dhoras-sa, dá dtarlódh sna bólaí sin é, gan cos a chur thar thairseach mo thí-se isteach. Mar sin, isteach liom. Chnag mé go múinte ar a dhoras, agus d’fhan ansin ag éisteacht tamall. Ba ghearr a raibh orm fanacht nó gur chuala na céimeanna ag teacht im threo. Osclaíodh an doras, agus nocht Séimí os mo chomhair amach.
“Bhuel, do chéad fáilte, ach nach tú an strainséar sa limistéar seo? Buail romhat isteach, go ndéanfaidh muid ár gcomhrá, ar ár suaimhneas.”
Go raibh céad maith agat” arsa mé fhéin, á fhreagairt, agus lean mé isteach chun na cistine é. Bhí an lá fuar go maith amuigh, nó nach raibh muid i Meán an Fhómhair cheana féin, agus feasta, bheadh duine ag súil le gaimh fuachta a bheith ag teacht ar an aimsir, go háirithe, um thráthnóna, agus le moiche na maidine. Bhuel, bhí tine bhreá faoi lán-tseol ar an teallach ag fáiltiú romham, agus ba ghearr go raibh gloine bhreá fuisce leagtha os mo chomhair ag mo sheanchara.
“Seo braoinín beag le cúl a chur ar an bhfuacht,” ar seisean, “nó feictear domsa, go bhfuil gaimh ar an aimsir na tráthnóntaí seo.”
“Tá mé an-bhuíoch díot, a Shéimí, ach ní raibh gá ar bith leis an bhfuisce. Mar déanta na fírinne, ní raibh fúm ach seasamh sa doras, nó níor mhaith liom gabháil thar do dhoras, gan beannú dhuit;”
“Níl ann ach lán an mhéaracáin, Faoi thuairim do shláinte. Caith siar é.”
“Sláinte an bhradáin ort, croí folláin agus gob fliuch” arsa mé fhéin, agus mé ag baint smailce as mo ghloine fuisce. Leag mé mo ghloine uaim agus ansin, arsa mé fhéin le Séimí,
“Aon scéal nua agat,” arsa mise.
“Dheamhan scéal ar bith, muis, ach an scéal atá i mbéal an phobail, na laethe seo”
“Agus cén scéal é fhéin?
“Scéal an diabhal Euro sin, cad eile,” arsa mo Shéimí breá.
“Agus céard tá déanta ag an “Euro” bocht anois,” arsa mise, agus mé ag iarraidh scéal a mhealladh as Séimí bocht na mire.
“Céard tá déanta aige, an ea? Bhuel, níl déanta aige ach go bhfuil an tírín bocht seo ‘gainne uilig, loite, millte, robáilte, aige. Bí ag caint ar ionradh na nDanar, nó ar theacht na Normannach! níor dhada iad, taobh leis an scrios seo atá déanta orainn ag an diabhal seo Euro.”
“Ach, cén dochar seo uilig atá déanta orainn, ag an mbonn beag neamhurchóideach seo, an “Euro” bocht seo, a bhfuil glactha leis anois i measc náisiún uilig an Aontais Eorpaigh, geall leis ?”
“Cén dochar atá déanta aige, an ea? Tá seo, go bhfuil muid uilig robáilte, scriosta, ag na praghasanna arda a lean teacht an “Euro” go hÉirinn.”
“Ach, nach mbíodh praghasanna á n-ardú, i gcónaí, agus conas a d’fhéadfadh duine ar bith an milleán uilig a leagan ar an “Euro” bocht?”
“Go bhfóire Dia ar do chiall, nó cá raibh tusa aimsir na céille? Nach bhfuil fhios ag madraí an bhaile fhéin, go raibh lucht gnó, agus lucht gairme uilig, agus a dteanga bheag amuigh acu, ag fanacht ar an ndeis a thabharfadh teacht an “Euro” dóibh, le dallamullóg a chur ar an gcosmhuintir, sára dtiocfadh siad isteach ar an airgeadra nua, dallamullóg a chuirfeadh ar a gcumas, iad a robáil glan, i lár an lae ghil fhéin, agus saibhreas a dhéanamh dóibh fhéin, san idirlinn sin.”
“Ach nár gheall an Rialtas s’againne dúinn uilig, nach ligfí don lucht gnó, ná d’éinne eile, ach oiread, aon chneámhaireacht dá leithéid a chur i ngníomh, agus an pobal ag trasnú, ó chóras airgeadais amháin go córas eile, sé sin, ón bPunt go dtí an ‘Euro’.”
“Gheall, cinnte, ach cé chreidfeadh Rialtas i gcás dá leithéid, nuair nár reachtáil siad dlithe, a thabharfadh fiacla dá bhfocla. Gheall siad seo, agus gheall siad siúd, ach ar dhein siad faic, fad is a bhíothas dár robáil? Níor dhein. Faic na ngrásta!. Is amhlaidh a sheas siad ar an gclaí, agus a lámh thar a súile acu, ar eagla go bhfeicfeadh siad tada. Sea, agus fágadh muidinne ansin, cosúil le turasóirí i dtír iasachta, ag iarraidh scil eicínt a bhaint as an gcineál airgead reatha a bhí in úsáid acu sa tír iasachta sin, ach iad dall, amach is amuigh, ar luach an airgid sin.”
“Ach a Shéimí, nach deacair a chreidiúint, go ndéanfadh an lucht gnó, ná éinne eile ach oiread, beart gránna dá leithéid, ar a muintir fhéin, nó i ndáiríre, is beag idir ghoid, agus an cineál ruda atá i gceist agatsa sa mhéid sin?”
Is deacair, gan dabht, agus tagaim leat sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, tá an cruthú agat ansin os comhair do dhá shúl amach. Is féidir leat comparáid a dhéanamh idir na praghasanna a bhí i bhfeidhm sular tháinig an “Euro” isteach, agus praghasanna an lae inniu, agus feicfidh tú fhéin, go bhfuil sé soiléir, gur tháinig ardú do-chosanta, do-mhaite, orthu, san idirlinn.”
“Ach nár dhúirt an Rialtas nach dtabharfaí cead do dhuine ar bith a leithéid de rud a dhéanamh.”
“Bí cinnte gur dhúirt, ach nach bhfuil a fhios ag an lá fhéin gurb iomaí rud a gheallann Rialtais dúinn nach gcoimhlíontar riamh. Smaoinigh ar na geallúintí, a bhí ag eitilt timpeall chomh flúirseach le míoltóga lá fómhair, le linn an fheachtas toghchánaíochta. Ar coimhlíonadh a mbunús sin? An rabhthas dáiríreach nuair a rinneadh na geallúintí céanna sin? Ag Dia amháin atá a fhios sin, agus is beag seans go scéithfidh seisean orthu! Is é deireadh an scéil é, ar aon nós, nó gur deineadh feannadh an phoic ar an gcosmhuintir, le linn an athraithe ó airgeadra amháin go dtí an ceann eile, nó ón bPunt go dtí an ‘Euro’.”
“Ach, nár chóir a mhilleán sin a leagan orthu siúd, a líon a bpócaí agus a sparáin, nuair nach raibh aire an phobail dírithe orthu. Níor chóir an milleán uilig a leagan ar an ‘Euro’ bocht.”
“Caithfidh mé a admháil, go bhfuil cuid eicínt den cheart agat sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, ba é an diabhal Euro sin a thug an deis dóibh buntáiste a bhreith orainn uilig.”
“Ach cé hiad go díreach a líon a bpócaí sa tslí sin?”
“Bhuel, táid ann adeir liom, gurb iad an lucht leigis a chuir tús leis an bhfeannadh, nó chuaigh a dtáillí siúd in airde, go gairid i ndiaidh don Euro teacht i bhfeidhm mar airgeadra san Aontas Eorpach. Anois, b’fhéidir go raibh socraithe acu na táillí céanna sin a ardú ag an bpointe sin, cuma ann nó as don Euro, ach níl dabht ar domhan, gur rí-olc an t-am é le harduithe dá leithéid a chur i bhfeidhm, nó ní raibh aird an phhobail dírithe ar tháillí, ag an am, ach iad go dtí na cluasa, ag iarraidh dul i gcleachtadh ar an airgeadra nua. Sea, agus i ndáiríre, níor bhreathnaigh bunús na ndaoine ar an “Euro” mar airgead ceart, in aon chor, is amhlaidh a bhreathnaíonn roinnt mhaith air fós mar airgead Mhonoply, nó mar a bhreathnófá ar an bPeseta, fadó, nó ar an Lire, agus tú ar saoire sna limistéir airgeadra úd. Nach minic a fheicim seandaoine, ach go háirithe, sna siopaí, agus iad ag tabhairt mám airgid don bhfreastalaí, le luach na n-earraí a bhaint as, in ionad díol astu, mar a dhéanadh siad, nuair ba phuint agus pingneacha a bhí mar airgead againn. Le fírinne, ní fhéachann roinnt mhaith daoine fós ar an “Euro” mar airgead ceart, sea, agus rachaidh mé níos fuide leis an scéal, agus déarfaidh mé seo, gur fuath le roinnt mhaith daoine an “Euro” céanna sin, nó tuigtear dóibh, gurb é an “Euro” is cúis leis an dtrioblóid go léir. Tá a fhios againne nach ar an “Euro” bocht atá an locht ar fad, ach ar na daoine a bhain leas as an bhfaill a thug an “Euro” dóibh an chosmhuintir a lomadh dall.”
“Ach, an raibh éinne eile sásta úsáid a bhaint as an athrú airgeadra sin, lena bpócaí a líonadh le pingneacha na cosmhuintire?”
“Is féidir leat a bheith cinnte go raibh, agus roinnt mhaith díobh freisin. Bhí siad ag fanacht ansin sa bhfear fada, ag faire na faille, agus chomh luath agus a fuaireadar an deis, dheineadar an beart, agus bí cinnte, gur muidinne a bhí thíos leis. Cé eile a bhain leas as an ócáid lena bpócaí a líonadh, an ea? Bhuel, bhí lucht na nOllmhargaí, agus fiú nár bhain na hÚdaráis Áitiúla leas as freisin, lena dtáillí páirceála, agus a leithéid, a ardú. Sea, agus lucht bailithe bruscair freisin, agus níl muid críochnaithe fós, nó inniu, rinne an BSL ráiteas a eisiúint, á dhearbhú, go raibh fúthusan a bpraghasanna a ardú freisin, agus cé íocfaidh an chuid is mó den ardú céanna seo? An chosmhuintir, cé eile? Ní bheifeá ag súil go leagfaí an t-ualach trom seo ar an lucht gnó? “
“Ach an bhfuil leigheas ar an scéal seo?”
“Diabhal leigheas ar bith, déarfainn, mura bhfuil an Rialtas sásta dul siar ar na harduithe uilig a tharla, ó theacht i bhfeidhm don Euro, agus iachall a chur ar éinne a bhain leas as an ócáid, ar mhaithe leis fhéin, nó ar mhaithe lena ghnó, aisíoc a dhéanamh ann. An dtarlóidh a leithéid? Ag magadh fúm atá tú! Cén toradh a bheidh ar an obair seo go léir? Bhuel, tá mé cinnte go mbeidh toradh amháin air, sár i bhfad, agus sin go mbeidh oibrithe na tíre seo ag iarraidh arduithe pá a fháil, mar chúiteamh sna harduithe céanna sin. Agus níos measa fós, tá daoine áirithe ag iarraidh an chosmhuintir a shaghdadh i gcoinne Chonradh Nice, bíodh nach bhfuil baint dá laghad ag scéal seo an “Euro” le Conradh Nice.”
“A Shéimí, a chara, tá sé thar am agamsa bheith ag bogadh, nó beifear ag súil liom sa bhaile, thart faoin am seo. Tá mé thar a bheith buíoch díot as an bhfáilte a chuir tú romham, agus as an gcóir a chuir tú orm, agus geallaimse dhuit é, go n-íocfaidh mé an comhar leat, amach anseo. Beidh mé ag bogadh liom abhaile anois. Slán go fóill.”
“Slán leat,” arsa mo Shéimí breá, agus cineál aiféala air, cheap mé, toisc gur chuir mé clabhsúr ar a chuid cainte, agus é faoi lán tseol, mar adéarfá, ach tá mé cinnte, go mbeidh lá eile ag an bPaorach.
.
*****************
Peadar Bairéad.
*****************
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Ní lia duine ná tuairim.
Sea, agus ní lia tír ná nós! B’in iad nathanna cainte a tháinig anuas le huacht chugainn ón dream a d’imigh romhainn, agus nach acu a bhí an chiall agus an tuiscint ar chúrsaí an tsaoil chasta, do-thuigthe, seo. Agus nárbh é comhartha na céille agus na heagna, chuile lá riamh, glacadh le fírinne na nathanna céanna sin.
Céard a chuir ag tochrais ar an gceirtlín sin mé an tseachtain seo? adéarfadh duine, b’fhéidir. Bheul! an gcreidfeá gur ag éisteacht le clár teilifíse a bhí mé, ag an am, nuair a chuaigh fírinne na nathanna céanna sin go smior na gcnémh ionnam. Inniu sa Dáil, a bhí idir chamáin ag an gClár céanna sin, agus cuairt Mhuintir Obama ar an tír seo, a bhí á plé ar an gClár sin.
I mBéal gach éinne
Níorbh aon rud nua é sin, nó bhí an dream céanna sin i mbéal gach éinne, ag an am, dream amháin á moladh go hard na spéire, dream eile ag cur a gcuairt i gcomparáid le cuairt na gCinnéadach, leathchéad bliain ó shoin anois. Bhí mé réidh leis an gcnaipe a chasadh chuig stáisiún eicínt eile, nuair a phléasc cainteoir mná an tost ómósach lena hionsaí binibeach ar mhuintir na tíre seo, agus an chaoi a raibh siad ag lútáil go lústrach leo. Caithfidh mé a admháil, gur bhain a cuid cainte stangadh asam,nó chuaigh sí níos fuide ná sin leis an scéal nuair a d’ionsaigh sí Uachtarán na Stát Aontaithe freisin ag maíomh go raibh sé ag dul thar fóir, go minic, lena eachtraí polaitíochta, agus míleata, i dtíortha eachtrannacha.
Litir ó Mheiriceá
Mhothaigh mé i dtosach faoi mar a bhuailfí buille feille orm fhéin, nó smaoinigh mé ar an gcúnamh, agus ar an gcabhair, a fuair muid mar chine ó Mheiriceá, le sinsearacht. Nár mhinic a choinnigh siad an dé ionainn lena dtacaíocht, agus leis ‘an litir ó Mheiriceá’ a d’iompar mám dolar ó ghaolta a bhí ar imirce san Stáit. Smaoinigh mé freisin, gur bheag duine sa Dáil s’againne a d’aontódh go huile is go hiomlán le caint lasánta na mná céanna sin, agus ní gá dhom a rá, go gcuirfeadh caint dá leithéid déistean croí orm fhéin, agus go gcuirfinn go láidir ina choinne, seacht lá na seachtaine; ach ba ag an bpointe sin a rith na sean-nathanna sin, a luaigh mé thuas, liom. Ní lia duine ná tuairim agus má tá fírinne ar bith folaithe sa seanfhocal sin, nár chóir go mbeadh duine bheith ag súi,l go mbeadh dearcadh dá leithéid ag roinnt áirithe daoine. Sea, agus nach cuid den chiall, agus den eagna é, a bheith sásta éisteacht go cúramach, creidiúnach, le dearcadh an duine eile, agus a bheith sásta misneach an chainteora a mholadh, agus a mhóradh. Ní deirim anois go bhfuil dualgas ar bith orainn glacadh leis na tuairimi sin, ach is é is lú is gann dúinn a dhéanamh, ná éisteacht leo, iad a chur sa mheá, agus ár mbreith fhéin a thabhairt orthu, ar ball, agus gan ligint do na tuairimí sin ár meas ar an gcainteoir a laghdú dá mbarr.
Inniu sa Dáil
B’in an chiall a bhain mé fhéin as an gClár Teilifíse céanna sin faoi ‘Inniu sa Dáil.’
Céard fútsa? Cé’n tionchar a bhí ag an óráid sin ortsa? Tá aithne agam fhéin ar dhaoine áirithe agus ní raibh ar a gcumas cur suas leis an gcineál sin cainte, olc, maith, nó dona, ach, i gcás dá leithéid, nach maith an leigheas ar an scéal é, smaoineamh ar na seannathanna a luaigh mé thuas, nó tá blas agus boladh na céille, agus na heagna, orthu fós.
Sea, ní lia duine ná tuairim, agus ní lia tír ná nós.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
O i s t e a n s ó i r .
.
Tráth glacaimse Comaoineach Naofa,
Is nuair a shuím sa teampall, liom fhéin,
Ní ghnáthdhuine mise a thuilleadh,
Ach oisteansóir soilseach faoi réim.
.
Nuair a luchtaítear m’oisteansoir liosta
Leis an Ahlainn ghlan, ríoga, bhán,
Sea déantar ór buí dem’ luaidhe,
Is scalann go drilseach, gan cháim.
.
Is umhlaíonn aingil go béasach,
Is canann cór foirfe na Naomh,
Nuair a thagann mo Dhia ar chuairt chugam,
Suíonn an Chúirt Diaga i m’ chroí.
.
Ní mhaireann an mhíoruilt i bhfad, ámh,
Nó tá fairsinge m’anama ró-chung
Le Cúirt Dé, na Naomh, is na n-Aingeal,
A choinneáil faoim’ dhíonsa go buan.
.
Ach fillfidh Sé arís chugam amárach,
Is blaisfeadsa bia na Naomh,
Nuair a thiocfaidh mo Dhia ar chuairt chugam,
Beathófar m’anamsa go fial.
.
Is fanfaidh liom cuimhne na cuairte,
Is mé sna greama le stró is le buairt,
Is cuimhneod ar Sholas na Soilse,
Nuair a thiocfaidh mo Thiarna ar chuairt.
.
*************************
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Seo thíos píosa a scríobh mé, blianta fada ó shoin, faoi chuimhní na Cásca, agus cheap mé, ó tharla an tráth seo bliana linn arís, nárbh olc an smaoineamh é, na Cuimhní céanna seo a leagan os bhur gcomhair arís, inniu. Mar sin, seo chugaibh iad………….
.
RINCE NA GRÉINE .
.
Sa chaibidil seo, ligfidh mé srian le capall na gcuimhní siar isteach i ngort na Cásca, faoi mar a cheiliúirtí í agus mise ag fás aníos, in Iorras na nIontas, breis mhaith is trí scór bliain ó shoin. Is iad na chéad chuimhní a thagann aniar chugam anois ó na seanlaethe úd, nó nathanna cainte a bhíodh coitianta ar bhéala daoine, an t-am sin, nathanna ar nós….
Níorbh iontaí liom an Cháisc ar an Aoine,
nó a leithéid a fheiceáil le mo shúile cinn.
Nó arís….
Domhnach Cásca gan uibheacha,
Oíche Nollag Mhór gan im,
Oíche Inide gan feoil,
Nach é sin an bothán lom.
.
Ní gá a rá gur mór idir inné agus inniu, nó ní hionann in aon chor, an cineál saoil a bhí ann an t-am sin, agus an saol atá ann faoi láthair. Ní gá a rá, ach oiread, nach mbíodh Deasghnátha na Cásca á gceiliúradh i ngach séipéal ar fud na deoise, an tráth úd, faoi mar a tharlaíonn sa lá atá inniu ann. Dheintí na Deasghnátha sin a cheiliúradh ins na Mainistreacha, sna Clochair, agus sna hArdeaglaisí, agus mar is eol duit, ní bhaintí úsáid as cloig, sna séipéil, ó Chéadaoin an Luaithrigh go Satharn na Seachtaine Móire, ach amuigh faoin tuath, ní call dom a rá, nach ndéantaí a leithéid toisc nach mbíodh dóthain sagart, nó cór acu, le Cothrom na Féinne a thabhairt do na Deasghnátha casta, fada, a bhí leagtha amach do na leathe beannaithe sin . Ní bhíodh aon aird ró-mhór ag an bpobal, mar sin, ar thús na Seachtaine Móire, cé go mbíodh troscadh agus tréanas á ndéanamh acu ar na laethe sin, mar ullmhúchán don Cháisc.
Lá mór ar fad acu ba ea Aoine an Chéasta.
Bí ag caint ar throscadh is tréanas!
Ba bheag rud i bhfoirm bia a chaithidís an lá beannaithe sin, taobh amuigh den arán tur, agus braoinín tae, gan bhainne, gan siúicre!
Bhí de nós acu, thiar in Iorras, dul chun na trá an lá sin, le cnuasach trá a bhailiú dá ndinnéar, agus cé go raibh sin dian go leor orthu, deireadh na seandaoine linn, nár thada é i gcomparáid leis na troscadh a dhéanadh an ghlún a tháinig rompusan. Is féidir a rá, mar sin, nach mbíodh tóir ró-mhór ag éinne ar bhia, nó ar bheadaíocht, an lá sin, agus don té a mbíodh fonn bia air, nach raibh an seanfhocal ansin lena chur ar bhealach a leasa!
Má ólann tú bainne Aoine an Chéasta,
Déanfaidh do chorp cnumha is péistí.
.
Chomh fada is a théann mo chuimhne anois, lá an-chiúin a bhíodh ann, nó ní chloisfeá duine ag rá amhráin, nó ag déanamh ceoil, nó fiú, ní dhéantaí an oiread sin comhrá, ach oiread, an lá sin. Is dócha go mbíodh na seandaoine, ach go háirithe, ag déanamh a n-anamacha, agus iad ag ullmhú don bhFéile Mhór. Thart ar a trí a chlog, san iarnóin ansin, théadh an chuid ba mho de na daoine fásta, na mná, ach go háirithe, chun an tséipéil, le Turas na gCros a dhéanamh. Théinn fhéin ann corruair, lem’ Mham, agus is beag nach gcuireadh loime an tséipéil scanradh orm. Bhíodh daoine istigh ansin, agus an áit ar fad á glanadh agus a sciúradh acu. Ní bhíodh éadach, nó clúdach ar bith ar an altóir, nó ar Ráille na Comaoineach, ach oiread. Ach, ba é an rud ba mhó a chuireadh ionadh agus alltacht ormsa, nó go mbíodh an Taibearnacal follamh, oscailte, agus an Tiarna fhéin ar iarraidh. Ní bhíodh fhios agam fhéin cá raibh sé, nó cár tógadh é, ach d’airigh mé i gcónaí, go mbíodh an séipeeal fuar, folamh, ar na hócáidí céanna sin, sea! agus gúna corcra sin ar chuile dhealbh sa tséipéal, agus an chros chéasta folaithe faoi chaille chorcra freisin!
Ní gá a rá go mbíodh an chuid ba mhó de na fir ag obair leo amuigh sna goirt, an lá sin, nó cheaptaí i gcónaí, go mba shona an lá é le tosú ar shíolchur, go háirithe, i gcás na bhfataí, agus mura mbeidís réidh le lá iomlán a chaitheamh i mbun na hoibre sin, ba mhinic a dhéanaidís cupla scoilteán a chur, sa chaoi go mbeadh rath ar fhataí na bliana sin! Minic freisin, a bhíodh daoine ag freastal ar an rabharta, le feamainn an Earraigh a bhaint agus a chur ar bruach, nó go mbídís ag an gcladach, le cnuasach trá a bhailiú, ach ba chuma cén obair a bhíodh idir lámha acu, d’aireodh duine, faoi mar a bheadh scamall an Chéasta mar ualach anuas air. Ní gá a rá nach mbíodh ceol, amhránaíocht, nó rince, ar siúl ag daoine, an lá sin.
Mór idir inné agus inniu!
Ar an Satharn ansin, ní bhíodh an oiread sin ar siúl, an t-am sin, ach bhíodh an-tóir ag daoine ar uisce coisricthe úr na Cásca, agus ar aibhleog dhóite as tine na Cásca a lastaí taobh amuigh den séipéal, an mhaidin sin, nó cheaptaí go mbíodh neart agus cosaint faoi leith sna hearraí céanna sin.
Ba gheall le Nollaig dúinne an Cháisc, agus ní call a rá, go mbíodh muid in ár suí le giolc an ghealbhain, nó roimhe fiú amháin, mar bhíodh an t-aos óg ar a gcois roimh bhreacadh an lae, agus iad ag súil go bhfeicfeadh siad an ghrain ag rince, le háthas, Maidin bheannaithe sin na hAiséirí.
Chomh siúráilte is atá an Cháisc ar an Domhnach,
Rincfidh an ghrian ar Dhomhnach na Cásca…
B’in mar a chreid an t-aos óg, an tráth úd, agus rinneadar beart dá réir. Bhídís ag fanacht go foighdeach le breacadh an lae, le bánu an lae, agus ansin, le héirí na gréine gile fhéin. Caithfidh mé a rá anois, gur mhinic a rinne mé fhéin an cleas céanna sin.
Agus ar rinc an ghrian dhuit? a d’fhiafródh duine díom, b’fhéidir.
Bhuel, níl mé ró-chinnte anois, ach an t-am áirithe sin, agus mé ag snámh liom ar shruth na beatha agus na hóige, thabharfainn mo leabhar breac gur dhein!
Nach orainn a bhíodh an t-áthas, an chuid eile den lá sin, agus muid ag dul timpeall ag insint an dea-scéil do chuile dhuine a chasadh orainn.
Resurexit sicut dixit……
Ní raibh sa mhéid sin ach an tús, nó bhí lá fada romhainn amach, agus an saol ar fad báite i dtuile áthais na Cásca. Nár bhreá an taitneamh a bhaineadh muid as ceiliúradh Aifreann na maidine sin? Ó tharla nach mbíodh an oiread sin de bheadaíocht le fáil againne, thiar in Iorras, an t-am sin, bhaineadh muid taitneamh i gcónaí as na féilte móra, agus as na féastaí móra a ghabhadh cois ar chois leo, agus gan dabht ar domhan, bhíodh flúirse le fáil ag chuile dhuine, um Cháisc, agus chomh maith leis na gnáth bhéilí, bhíodh nós na n-uibheacha Cásaca againnn freisin. Ná ceap anois go mbíodh uibheacha Cásca le fáil againn sna siopaí, an t-am sin, faoi mar atá coitianta sa lá atá inniu ann, ach bhí de nós againn, an oiread uibheacha a thabhairt do chuile dhuine sa teach agus a d’fhéadfadh sé, nó sí, scaoileadh siar. Comhartha féile a bhí sa bheart sin, gan bhréag, nó go hiondúil, bhíodh na huibheacha céanna sin ag teastáil go géar le díol sa siopa, le siúicre, tabac, agus gráinnín tae, a cheanacht.
.
Cheannaíodh daoine éadaí nua um Cháisc freisin, dá mbeadh an gustal acu chuige. Nach raibh sé sa tseanfhocal acu fiú….
Bia agus deoch don Nollaig,
Agus éadaí nua don Cháisc.
An tráthnóna sin, bhíodh sé de nós againne, gasúir, bualadh amach faoin tuath, ag déanamh spraoi dúinn fhéin, muid ag rith, ag léim, ag marcaíocht ar asail, agus ag rás linn trí na dumhcha gainimhe, cois trá. Bheadh sé éasca go maith sinn a chur a chodladh an oíche sin, geallaimse dhuit é!
.
Ní raibh fágtha ansin ach Luan Cásca, agus dár ndóigh, bhí a thábhacht fhéin ag baint leis an lá sin, nó chuireadh sé daoine ag smaoineamh ar an Éirí Amach i mBaile Átha Cliath, ar cuireadh tús leis ar Luan Cásca 1916. Ach sin scéal eile, do lá eicínt eile.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
Happy New Year !
“Ring out wild bells to the wild sky,
The flying cloud, the frosty lights;
The year is dying in the night,
Ring out, wild bells, and let him die.”
Sea, clingigí libh a chloga caointe, nó tá an bhliain seo 2007 ar leaba a báis, tá sí ag séathlú i lár na hoíche, clingigí os ard, a chloga, agus ligigí di imeacht. Sea, ligigí di séathlú.
B’fhéidir anois nárbh í an bhliain ba mheasa riamh í, ach ag an am gcéanna, d’fhéadfadh sí a bheith níos fearr, nó tá an bhliain seo ar leaba a báis anois, agus níl biseach i ndán di, mar sin, is féidir linn labhairt amach, gan scáth, gan eagla, agus ná bacadh éinne leis an sean-nath carthannach sin a bhíodh ag na Rómhánaigh fadó….
…De mortuis nil nisi bonum…
Mar ó tharla nach bhfuil an bhliain 2007 imithe ar shlí na fírinne uainn fós, dá bhrí sin, is féidir linn bheith ag sciolladóireacht uirthi fós!
Ach ar dhein sí aon rud as an mbealach, le linn a ré?
“Ring out a slowly dying cause,
And ancient forms of party strife,
Ring in the nobler modes of life,
With sweeter manners, purer laws.”
Election Year
Ba í bliain an Olltoghcháin í freisin, nuair a thoghamar Dáil nua, agus in áit an tseanRialtais a athrú, faoi mar a theastaigh ó roinnt áirithe daoine, is amhlaidh a cuireadh cuid mhaith den tseanRialtas céanna ar ais i gcumhacht arís, ach níorbh é sin amháin é, ach an babhta seo, d’éirigh leo tuilleadh suíochán a fháil, trí cheangal nua a shnadhmadh leis na Glasaigh agus le dorn Neamhspleáigh, sa chaoi go bhfuil siad níos láidre anois ná mar a bhí siad ó theacht i gcumhacht dóibh, a chéaduair, sa bhliain 1997. Ach nach ‘in í breith an phobail?
Roimh an toghchán, tuigeadh dá lán, go raibh cúrsaí eacnamaíochta mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin iad a bheith. Bhí breall orthusan áfach, nó ba ghearr go raibh port eile ar fad á fheadaíl ag Airí. Ní raibh coibhneas ar bith idir a raibh ag teacht isteach chugainn, agus a raibh le chaitheamh againn, le seirbhísí an Rialtais a choinneáil sa tsiúl. Ní raibh ach leigheas amháin ar an scéal sin, agus b’in go raibh de dhualgas ar an Rialtas gearradh siar roinnt ar chuid dá ngeallúintí, Agus is dócha go bhfuair daoine áirithe amach, nach bhfuil breith ar a n-aithrí acu anois, nó ní hé tráth na hola, tráth na haithrí!
“Ring out old shapes of foul disease,
Ring out the narrowing lust of gold,
Ring out the thousand wars of old,
Ring in the thousand years of peace.”
Peace on Earth
Tá faitíos orm, nach bhfuil ré na síochána domhanda sin buailte linn fós, nó tá an cogadh idir Sceimhlitheoireacht Idirnáisiúnta agus Meiriceá agus a comhghuallaithe, ag réabadh leis fós ina loscadh sléibhe. agus ní hionann go díreach an cogadh seo agus cogaí a troideadh ó thús an domhain, anuas go dtí an lá atá inniu fhéin ann, nó tá socruithe ag na Stáit an Sceimhlitheoireacht Idirnáisiúnta a throid, áit ar bith, am ar bith, i dtír ar bith, ina nochtfar í. Is dócha nach raibh an dara rogha acu, nó bhí an sceimhlitheoireacht chéanna á hidirnáisiúniú, agus bhí an lá ag teacht, nuair a bheadh na fórsaí sceimhlitheoireachta chéanna sin níos láidre ná Rialtais an domhain mhóir, agus dá dtiocfadh an lá sin, bheadh an tsibhialtacht, mar a bhfuil aithne againne uirthi, bheadh sí i mbaol a múchta, agus gan dabht ar domhan, dá dtiocfadh an lá sin, sheirgfeadh an córas daonlathach, mar chóras rialaithe i measc na saor, cibé cineál córais a thiocfadh isteach ina áit. Deachtóireacht de chineál eicínt, ní foláir.
Ring out the want, the care, the sin,
The faithless coldness of the times;
Ring out, ring out my mournful rhymes,
But ring the fuller minstrel in.
Sea, i nDomhnach, déanaimis uilig iarracht an ghruaim, an bhuairt, agus seacht gcúramaí an tsléibhe a ruaigeadh as ár saol laethúil, agus ina n-áit, cuirimis romhainn áthas, gliondar, agus lúcháir an tsaoil mhóir seo a cheiliúradh, Domhnach agus Dálach. Tá’s ag an saol, nach bhfuil sé éasca a leithéid a dhéanamh, ach cuirimis romhainn é mar rún athbhliana, agus má éiríonn linn sin a dhéanamh, ansin beidh muid i ndán bheith ag maíomh as ár ngaisce, nuair a thiochfaidh an tráth seo bliana chugainn arís.
Our World
Sea, agus breathnaigh ar an saol thart orainn anseo inár dtír fhéin, anseo i dtír na Naomh is na nOllamh, cá bhfuil an charthannacht, an cúram, agus grá na gcomharsan, le tabhairt faoi deara, tríd is tríd? Céard tá le feiceáil againn ar sráideanna ár mbailte agus ár gcathracha? Grá? carthannacht? agus cúram? Bíodh trí splaideog céille agat! Níl le feiceáil, ar an mórgóir, ach mugáil, sceanadh, robáil, agus marú. Níl mé ag maíomh anois nach bhfuil an grá, an charthannacht, agus an cúram ansin, nó tá’s againn uilig go bhfuil, ach is ar an olc a dhírítear ár n-aire, in áit na maithe. B’fhéidir mar sin, sa bhliain atá romhainn amach, go gcuirfí cosc, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, leis an olc sin uilig a tharlaíonn ar ár sráideanna, agus ní hamháin ar ár sráideanna, ach ar fud ár mbailte tuaite freisin, agus ó cheann ceann ár dtíre.
Isaiah’s Vision
B’fhéidir go dtiocfadh ré na síochána chugainn, agus go bhfíorófar tairngreacht Ísáia fáidh, ar deireadh thiar thall. Nó nárbh é an fáidh céanna sin, a chan chomh fileata, faoi laethe úd na síochána. Mhaígh sé go bhfeicfeadh muid ré síochána ag breacadh inár measc. Ní bheadh ar an saol ar fad ansin ach síocháin. Dhéanfaí dearmad ar scileanna na cogaíochta, agus ní dhéanfaí airm troda a dhearadh, nó a dhéanamh, i measc daoine, a thuilleadh.
Agus bualifidh siad a gclaimhte amach ina soic chéachta,
And their spears into billhooks,
Ní thógfaidh na ciníocha an claíomh in aghaidh a chéile a thuilleadh,
Ná ní chleachtóidh siad cogadh níos mó.
Nach álainn an fhís í sin, a scalann anuas chugainn trí dhorchadas oíche na staire daonna. Sin í mian chroí an duine, agus an tráth seo bliana, guímis arís an tseanghuí…
Glóir do Dhia sna hArda, agus ar talamh, síocháin do lucht a pháirte.
Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig, agus gura seacht fearr a bheidh chuile dhuine agaibh, bliain ó inniu..
English 
Gaeilge