by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Straitéis fiche bliain don Gaeilge 2
Peadar Bairéad
.
(This week we continue our look at – “Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge 2010 – 2030” – a seoladh in eireaball na bliana 2010, le beannacht traspháirtíoch, agus le gártha buabhaill. – as we continue to recall what was written then in this column concerning same.)
.
Lagmhisneach
Chríochnaigh mé píosa na seachtaine seo caite lagmhisniúil go leor, nó luaigh mé go raibh beartaithe ag an bhFreasúra, ag an am, gnáth-ábhar a dhéanamh den Ghaelige feasta sna scruduithe Teistimeireachta. Agus chomh maith le sin, go raibh beartaithe ag an Rialtas gearradh siar ar mhaoiniú na teanga feasta. Dá ndéanfaí amhlaidh, céard a tharlódh don Straitéis Fiche Bliain? Bhuel! bhí an t-ádh orainn nár cuireadh na cinnidh chéanna sin uilig i bhfeidhm, san idirlinn….
A thóin leis!
Níl dabht ar domhan ach go bhfágfadh cinnidh dá leithéid an Plean Fiche Bliain sin agus a thóin leis. Ach sin uilig ráite, admhaithe, caithfear a rá, gur fearr ann ná as é, agus má thugtar aird air, bhuel, déarfainn go mbeidh toradh céatach air, amach anseo.
Níl le déanamh agat ach stracfhéachaint a thabhairt ar an doiciméad fhéin le sin a thabhairt faoi deara. Tosaíonn sá le cur síos ar an bhfís atá taobh thiar den bplean seo. “An Fhís” a bhaistear ar an gcaibidil seo, agus déantar cur síos ann, ar an straitéis fhéin agus an gá atá lei. Dearbhaíonn sé i dtús báire, go maireann ár dteanga beo mar theanga phobail, agus mar theanga teaghlaigh, agus chomh maith le sin, go bhfuil eolas na teanga chéanna sin ag céatadán ard dár ndaonra, cé go bhfuil a lán talamh caillte aice thar na blianta. Is é polasaí an Rialtais, mar sin, nó a chinntiú go mbeadh an oiread agus is féidir dár ndaoine dhátheangach, i nGaeilge agus i mBéarla, ach, chomh maith le sin, tuigtear an gá atá le slánú, le forbairt, agus le leathnú na Gaeltachta, nó ní bheadh an dátheangachas inshroichte, nó inmharthana, go fadtéarmach, mura mbeadh Gaeltacht bheo ar an bhfód, mar nach droichead é an dátheangachas idir dhá theanga éagsúla?
Teanga labhartha
Chomh maith le sin, is é polasaí an Rialtais nó cur le méid na dteaghlach a bhaineann úsáid as an nGaeilge mar theanga chumarsáide laethúil, agus mar thaca do na polasaithe sin, féachfar chuige, chomh fada agus is féidir, go mbeidh deis ag chuile shaoránach úsáid a bhaint as a rogha den dá theanga, ina theangmháil leis an bpobal, agus le seirbhísí an Stáit freisin. Tá caint freisin ar an dteanga a dhéanamh níos infheicthe sa tsochaí mar theanga labhartha ag ár gcuid saoránach, mar aon le bheith le feiceáil ar chomharthaí, agus i litríocht. Dearbhaítear freisin, go gcoinneofar súil ghéar ar dhán na teanga i dTuaisceart Éireann, nó is toradh nádúrtha é sin ar na socruithe idirnáisiúnta a ceangladh idir an dá chuid dár dtír.
“An dá arm aigne”
Tá líofacht sa Bhéarla tábhachtach freisin i saol an náisiúin seo, agus chuige sin, agus dá bharr sin, leanfar ar bhéim a leagan ar an dátheangachas, ach amháin a thuiscint, nach i gcónaí a d’oirfeadh polasaí dá leithéid do na ceantair Ghaeltachta. Ach sin uilig ráite, admhaítear go mbraitheann todhchaí na teanga ar dhaoine a roghnóidh go cinnte leas a bhaint as na deiseanna a chuirfidh an Rialtas ar fáil dóibh, tríd an Straitéis seo.
Ní gá a dhearbhú anseo, go mbunaítear an straitéis uilig seo ar an méid a dlitear i mBunreaht Éireann, in Airteagal 8…“Ós í an Ghaeilge an teanga náisiúnta is í an phríomhtheanga oifigiúil í”. Níor chóir dearmad a dhéanamh de sin, nó is cinnte go seasann stádas dlíthiúil na teanga náisiúnta, go huile is go hiomlán, ar a bhfuil reachtaithe ansin i mBunreacht Éireann.
Spriocanna cinnte
Tá mé ag ceapadh, go mbeidh an-toradh ar an Straitéis Fiche Bliain seo, ach ag an am gcéanna, bheadh duine ag súil go leagfaí síos an dátheangachas mar sprioc do Dháil Éireann freisin, sa chaoi is go mbeifí ag súil go sroichfeadh obair an Oireachtais spriocanna cinnte, chomh maith le duine – beart de réir a mbriathar! -. Ach sin uilig ráite, caithfear an t-ath a mholadh mar a fhaightear. Leor nod don eolach!
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Message
Peadar Bairéad
Teachtaireacht……le……..Colin Ryan
Céadchló…………2015…………..€8.00
“Ionmholta malairt bhisigh”
Ag breathnú ar an nóta ar chlúdach cúil an leabhair seo, léimid :-
“Ionmholta malairt bhisigh, a dúirt an file fadó, agus an té a thabharfaidh faoin gcnuasach gearrscéalta seo ón Domhan Thíos, beidh siad ar aon intinn leis. Sa leabhar seo, an chéad chnuasach le Colin Ryan, cuirtear cor i nGaeilge na hÉireann lena chur in oiriúint do chúinsí na hAstráile…”
N’fheadar arbh é “Ionmholta malairt bhisigh”, nath le Eochaidh Ó hÉoghusa, file ón séú agus ón seachtú haois déag, an nath ab oiriúnaí le tús a chur le moladh dáiríreach a thabhairt don sárleabhar seo, nó caithfimid glacadh leis, gur athrú chun feabhais, – i dteanga agus i leagan amach na scéalta atá le fáil againn idir chlúdaigh an chnuasaigh seo – atá i gceist ag an té a scríobh. Ní gá a rá, go bhfuil moladh mór ag dul don údar seo, a rugadh agus a tógadh san Astráil, áit a bhfuil a mhuintir lonnaithe ón 19ú haois i leith. Tá cónaí air anois i Melbourne, agus líontí dhátheangach thart air. Tá ceithre ghearrscéal déag sa bhailiúchán seo, agus b’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é tosú le ‘Message’ fhéin, scéal a thug a ainm don chnuasach ar fad.
‘Message’.
Agus an Stothaire ag scuabadh an chlóis, chonaic sé an Coirnéal chuige.
“Déanfaidh sé lá breá, arsan Coirnéal…an rachaimid abhaile choíche?”
D’imigh an Stothaire ag triall ar a bhricfeasta. “Ní raibh roimhe sa chistin ach beirt sheanstangairí a bhí chomh gioblach leis féin agus caróg de chailín a bhí ag meascadh na leitean. Roinn sí a gcuid orthu”.
“Aon scéal nua?” adúirt an Stothaire. “Thit cuid den bhalla thoir aréir”, adúirt an Charóg.
“Ara!” aduirt an Stothaire, “bhí sé ar forbhás riamh. Tá tathag fós sa chuid eile. Mairfidh an Daingean go deo”.
Sin mar a chuireann an t-údar seo tús lena scéal, agus tugann muid faoi deara, go bhfuil foclóir faoi leith á úsáid ag an údar anseo. Breathnaigh ar na focail a úsáideann sé, focail ar nós…Stothaire, Caróg, scrathachán, forbhás, seanstangaire. Ag caint faoi sheanphríosún atá siad, an Coirnéal i gceannas, agus ba phríosúnaigh ann, tráth, an Stothaire agus an bheirt sheanstangaire, ach
“Scaoileadh na cimigh saor leis an bpardún mór; d’imigh formhór na saighdiúirí leo ina gcótaí glasa agus a n-aghaidh ar chogaí mírathúla.”
Ach d’fhan an Stothaire agus roinnt daoine eile ann, dá ndeoin fhéin, nó ní thuigfidís siúd an saol amuigh, saol gan rialacha, gan smacht, gan orduithe.
Bhí an Coirnéal ag fanacht le Teachtaireacht a thabharfadh ordú dó an Daingean a dhúnadh, ach nuair a tháinig an Teachtaireacht, i ndeireadh na dála, a mhalairt ar fad de scéal a fuair sé, dúradh leis, go rabhthas, “ar ordú an Impire”, leis an áit a dheisiú agus a athchóiriú arís, faoi mar a bhíodh, agus go rabhthas le dhá reisimint a lonnú ann feasta. Ní raibh eolas ró-leathan ag an gCaróg ar chúrsaí an tsaoil, nó ba sa Daingean a rugadh agus a tógadh í, ach ina ainneoin sin, thug sí corr-gheábh isteadh i ngort an ghrá, bíodh nár ró-rómánsúil, nó ró-thorrthúil, iad na geábhanna céanna sin.
Sna scéalta eile gheobhaidh tú cur síos ar shaol difriúil, nó tá an t-údar ag iarraidh an Ghaeilge a aclú, agus a lúbadh, sa chaoi go mbeadh ar a cumas, feasta, deighleáil le saol an Domhan Thíos, ‘Down Under’, mar adéarfá, agus nach ionmholta é an chuspóir chéanna sin. Anois, caithfidh mé a admháil go raibh orm roinnt de na scéalta a léamh cupla uair, nó trí, le hadhmad eicínt a bhaint astu. Ach b’fhiú an tairbhe an trioblóid ar deireadh thiar.
‘Slánú’
Breathnaímis ar cheann eile de na gearrscéalta atá le fáil sa leabhar seo.
Tógaimis an chéad scéal, ‘Slánú’, agus anseo arís tá tagairt do dhaoine atá fágtha i bhforas, nó in institiúd oifigiúil eicínt. Is é an príomhcharachtar fhéin a insíonn a scéal dúinn. Tugann ‘an Ceannaire’ cuairt air lá….
“Bhuail an Ceannaire isteach ar a choiscéim.
Scaradh na gcompánach, a dúirt sé go croíúil.
B’fhíor dó. Sinn ag imeacht de réir a chéile. Daoine á n-aistriú, daoine á scor:….”
“An bhfuil mórán fágtha anseo? a dúirt an Ceannaire.
Triúr, arsa mise. Martinu, Singh agus Blood.”
Ón méid sin, tuigtear dúinn go suíonn an t-údar a scéal i dtír iasachta, sa Domhan Thíos.
Ón bpointe sin, agus de réir a chéile, tugtar le fios dúinn go bhfuil easpa eicínt ar aigne an scéalaí. Glaoch fóin óna iníon agus faigheann sé amach gurb é Dearbhla is ainm di, agus go bhfuil sí i Queensland faoi láthair, agus í ar a bealach chuige. Seal ansin san Il Gelsomino, teach ósta, le deoch a fháil. Buaileann Gouros bleid air, fear nach bhfaca sé le fiche blian, fear a bhfuil feo na haoise ag teacht air. Cur síos ar na seanlaethe. Chuaigh abhaile. Brionglóid aige. Cailín chuige sa bhrionglóid sin, duine dá chlann fhéin, ach ansin deineadh brus de chuile shórt. Mearbhall intinne air. Faigheann muid amach go bhfuil triocha bliain caite aige san institiúd sin, rud a fhágann nach aon sicín lae é ag an am sin. Casann sé le Gouros arís san ‘Il Gelsomino’. Iad cairdiúil. Deochanna. É ag titim ar gcúl ina chuid oibre, dár leis an gCeannaire. Ní mó ná sásta a bhí sé lena bhfaca sé sa scathán! agus de réir a chéile, feicimid é ag cúbadh chuige ón bpobal. É ag fáiltiú roimh a iníon, ach ansin arís, san ‘Il Gelsomino’, agus é ag ól. Dúradh leis go raibh a sheanchara Gouros básaithe leis na blianta. De réir a chéile éiríonn leis an údar é a chur i dtuiscint dúinn, gur duine ann fhéin é an scéalai sa scéal seo, ‘Slánú,’ a bhfuil teipthe air fanacht i dteangmháil leis an saol réadach. Féach mar a chuireann sé tús leis an gcaibidil deiridh:-
“Tá na laethanta ag imeacht agus féasóg go com orm. Léim leabhair na Síne agus gearraim na roscrainn. ….”
Tá na scéalta eile uilig spéisiúil, an dosaen eile acu, ach bíonn ar an léitheoir a chion fhéin a dhéanamh le taitneamh iomlán a bhaint astu.
Más spéis leat an gearrscéal, agus a fhorbairt, tá mé ag ceapadh, go mbainfidh tú taitneamh nach beag as an mbailiúchán seo le Colin Ryan.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
An Garraí dearmadta
Peadar Bairéad
The Lost Garden……………………Céadchló…………..2014
by
Kate Kerrigan……………………………………………..€16.99
– “Can love bloom twice in one lifetime?” –
.
(This week we take a look at Kate Kerrigan’s latest book)
Ardmholadh
Féach mar a scríobh Marian Keyes faoin leabhar seo…
“I devoured this book in one sitting – I LOVED IT!”
Ní beag nó suarach an moladh sin ó dhuine dár n-údair cháiliúla. Ach i dtaobh an scéil, is dócha go bhféadfá a rá gur ghlac an t-údar le dóiteán tubaisteach Kirkintilloch mar chúlra, agus mar spreagadh, don úrscéal corraitheach, beoga, inchreidthe, seo. Tharla an tubaiste uafásach sin ar oíche an chúigiú lá déag de Mheán Fómhair na bliana 1937, nuair a tharla go raibh “Tattie Hokers” ó Acaill ag obair sa dúiche sin, ag piocadh prátaí d’fheirmeoirí Albanacha. Chodlaídís i ‘mBothy’ san oíche. Cineál stábla a bhí sa ‘mBothy’ céanna sin, a raibh doras mór air, doras a dhéantaí a bholtáil ón dtaobh amuigh. Thosaigh an tine sa ‘mBothy’ i rith na hoíche, agus ní rabhthas in ann an doras mór a oscailt ón dtaobh istigh, agus cailleadh deichniúr sa dóiteán sin. Bhí an dochar déanta nuair a tugadh an tine faoi deara. Saol eile ar fad a bhí sa treis an tráth úd, agus smaoinigh go dtéadh thart ar 4,000 duine ó Chontae Mhaigh Eo ag “Tattie hokáil” nó ag piocadh prátaí, d’fheirmeoirí thall, chuile bhliain.
Ag brath ar an Imirce
Ach le filleadh ar an úrscéal corraitheach seo…
Suíonn an t-údar a scéal ar “Illaunmore”, áit a gcónaíonn muintir Uí Dhochartaigh, an t-athair, Paddy, ar gheafar ar an ‘squad’ é, agus a bhean, Anne, agus a gcúram, Paddy junior, Martin, agus Aileen. Ní raibh mórán de mhaoin an tsaoil ag an gclann seo, agus thagaidís i dtír trí thréimhse, chuile bhliain, a chaitheamh mar ‘Tattie Hokers’ i ngoirt phrátaí in Albain. An bhliain áirithe seo, shocraigh an t-athair ar Aileen a thabhairt leo go hAlbain, le deis a thabhairet di bheith ina ‘Tattie Hoker’ in éineacht lena deartháireacha agus lena hathair. Bhí go maith. Ba ghearr gur casadh gasúr óg, as Aghabeg, Jimmy Walsh, uirthi, agus ní call dom a rá gur thit an péire i ngrá, go dtí na cluasa, lena chéile agus chaithidís bunús a gcuid saor–ama i bhfochair a chéile. D’éirigh go hiontach maith le h–Aileen thall, agus ba ghearr go raibh sí ag cabbhrú leis an ‘Fore Graipe’, Biddy, a bhí i gceannas lucht cócaireachta agus a leithéid.
Bothy trí thine
Lean cúrsaí mar sin go ceann tamaill, ach ansin, nuair a bhí chuile shórt ag gluaiseacht ar aghaidh go hálainn do Jimmy agus d’Aileen. Faoi mar a bhuailfeá do dhá bhois ar a chéile, thit an tóin as na brionglóidí áille, draíochta, a bhí á gcumadh agus á maisiú ag an mbeirt ghasúr sin, nó chuaigh an ‘Bothy’ ina raibh na fir ina gcodhladh trí thine, agus ba é deireadh an scéil sin é nó gur cailleadh deichniúr de na ‘Tattie Hokers’ sin. Rinne Jimmy iarracht dul isteach sa ‘Bhothy’ lena chairde a shábháil, ach bhí sé ró-dhéanach, nó bhi an deichniúr sin caillte cheana féin, ach, ar an ndrochuair, gortaíodh Jimmy go dona agus ba bheag nár cailleadh é.
Leabhar le léamh
Tógadh na coirp abhaile, lena gcur in Éirinn, ach scaradh Jimmy agus Aileen óna chéile. D’fhan Jimmy thall, agus d’fhill Aileen ar Illaunmore, ach má d’fhill, bhí a croí agus a spiorad millte, briste, ag an dtubaiste úd sa mBothy thall. D’fhan sí lei fhéin feasta, agus thosaigh sí ar gharraí dearmadta an tí mhóir a dheisiú. Má theastaíonn uait a fháil amach ar tháinig na leannáin sin le chéile arís? Ar tháinig Jimmy chuige fhéin? nó ar éirigh le h-Aileen an fear maith a fháil ar a buairt agus ar a briseadh croí? Bhuel, má theastaíonn uait freagraí na gceisteanna sin a fháil, níl le déanamh agat ach an leabhar corraitheach, spéisiúil seo a fháil agus a léamh. Ní bheidh a chathú ort, nó is breá go deo an léamh é, agus níl fúmsa é a mhilleadh ort, trí rúin an leabhair bhreá seo a scaoileadh anseo! Sea, is leabhar le léamh é…..
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Uisce Coiscricthe
Peadar Bairéad
Cuimhní Cinn
Bí ag caint ar dhul siar ar Bhóithrín na Smaointe! Ach nach bféadfá a rá, gur rud nádúrtha go leor é, – don té atá imithe anonn sna blianta, – seal a chaitheamh ag dul siar thar chuimhní na mblianta, le cibé feoil atá fanta orthu a chreimeadh ar a shástacht. Ach, cibé faoi sin, chaith mé fhéin seal, ar na mallaibh, ag dul siar ar chúrsaí aimsire, faoi mar a bhíodh blianta ó shoin, ach gan dabht ar domhan, ba iad na stoirmeacha a chuir ag tochtrais ar an gceirtlín sin mé.
Ba iad na cuimhní a rith liom i dtosach nó cuimhní na Samhraí sámha, samhrúla, a bhíodh againn le linn m’óigese. Is cuimhin liom go maith go dtéimís ag snámh chuile mhaidin, d’fhéadfá a rá, agus muid ar ár mbealach chun na scoile, agus arís, thugadh an Máistir síos chun na farraige sinn, am lóin. Sea, agus céard déarfá fúinn agus muid sáite go dtí na cluasa sa bhfarraige arís, ar ár mbealach abhaile ón scoil, tráthnóna! Ach nach mbíodh sé éasca go maith sinn a ‘stripeáil’ na laethe sin, nó ní bhíodh á gcaitheamh againn ach léine agus bríste giortach, nó ní call dom a rá go mbíodh ár mbunús cosnochtaithe, ag an am! Sea, mh’anam! laethe fada, geala, grianmhara, a mhair ó mhaidin go hoíche, sin mar is cuimhin liomsa iad anois, ar aon chuma. Caithfidh nach mbíodh chuile Shamhradh chomh breá, buacach sin, ach mura mbíodh, bí cinnte go bhfuil dearmad glan déanta agamsa de na Samhraí céanna sin!
.
Geimhrí gáifeacha
Cuimhne eile a ritheann go glé, glinn, glan, chugam anois isea cuimhne na nGeimhrí fuara, feannaideacha, reoiteacha, a thagadh aniar aduaidh orainn, anois is arís. Chuirimisne, páistí, seanbhróga le daoine fásta orainn, agus amach linn ar fud na bhfud, ag sleamhnú is ag cleasaíocht ar loch is ar linn, go dtí go mbímis préachta le fuacht is le hoighreach. Anois, caithfear a rá, nach mbíodh na Geimhrí feanntacha úd chomh flúirseach leis na Samhraí róstacha, a luaigh mé thuas.
Cuimhne amháin eile, agus sin cuimhne na stoirmeacha scanrúla úd, le toirneach agus tinntreach, a thagadh orainn cupla uair sa bhliain, agus bí ag caint ar stoirmeacha! leagfadh an ghaoth sin tarbh bliana, gan trácht ar dhuine daonna in aon chor. Ní raibh ach leigheas amháin le muintir an tí a chosaint ar an toirneach bhodhrúil, chluasphléascach, chéanna sin, agus b’in steall d’uisce coisricthe a chraitheadh thart ar cheithre choirnéal an tí. Ba ansin a thagadh mo Mham isteach sa phictiúr, nó b’ise a chraitheadh an t-uisce coisricthe ar cheithre choirnéal an tí dúinn, agus i gcuimhne na laethe sin, chuir mé cupla véarsa i dtoll a chéile i gcuimhne na ndaoine a bhí thart orm an tráth úd. Solas na soilse dóibh uilig, agus ionad saor ó stoirmeacha agus ó drochshíon go raibh acu anois agus i dtólamh.
Seo chugat na véarsaí úd anois……..
.
Uisce Coisricthe
.
Scaoileann na tonnta sleamhna a moing le gaoth,
Is pléascann go toirniúil, ar fhaill, ar chloch, ar chreag,
Cáitheadh farraige is cúr ag léim go barr an aeir.
.
Sáile goirt go searbh ar bheola bealaithe.
Gaineamh biorach go sceanach, ag dealgadh,
Trí chraiceann is trí chnámh.
.
Sianaíl thaibhsiúil ag éaló
Go piachánach bodhar
Ó scornach gortach
Na bhfarraigí ionracha.
.
.
Marcaíonn faoileán amscaí
Go gioblach, scanraithe,
Ar mhuin gháifeach
Na stoirme géire crua.
.
Rásann scamaill ghiobacha
Thar spéartha treafa, liatha.
Srónann bó a slí trí ghort guaireach géar
An ghála réabadh-reilgigh.
.
Ach le huisce coisricthe
Smachtaíonn Mam an ghaoth,
Is siúlann líon tí go costirim, slán,
Thar uiscí corraithe Loch na Gailíle.
.
*****************************
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
.
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
(This week “I mBéal an Phobail” again revisits our Rambling House, to trace the history of the Belmullet Bridges! )
.
Droichead Dhoire
Ní bhíonn in aon rud ach seal, agus ba é an dála céanna é ag sclóindroichead Bhéal an Mhuirthead, agus faoin mbliain 1900, tuigeadh go raibh a rás rite, agus shocraigh Comhairle Chontae Mhaigh Eo agus Bord na gCeantar Cúng ar dhroichead nua a chur ina ionad. Rinneadh an droichead sin a chur i dtoll a chéile i gCathair Dhoire, agus seoladh, ar bhád as sin go Sligeach é, i Meitheamh na bliana 1903. Thóg sé trí mhí an droichead a iompar as sin go Béal an Mhuirthead, nó bhí orthu, droichid, caidhséir, agus ceiseanna, a neartú, le meáchan an droichid nua a iompar. Droichead cruach, a bhí thart ar ocht dtroigh is daichead ar a fhad, a bhí ann. Socraíodh ina ionad é, i dtús na bliana, 1904. Ba bhreá láidir an droichead é, agus nach iomaí sin duine a thrasnaigh é, idir sin, agus an bhliain 1988, nuair a osclaíodh an droichead nua atá ann faoi láthair, thar an gcanáil, ag bun Shráid Mheiriceá. Bhíothas den tuairim, le scathamh maith roimhe sin, go raibh seandroichead Dhoire ag éirí contúirteach. Bíodh sin fíor, nó ná bíodh, ach thóg sé roinnt mhaith ama orthu, an seandroichead céanna sin a leagan, i ndeireadh na feide. Ba bheag nach raibh ar lucht na Comhairle Contae é a phléascadh, i ndeireadh na dála! Ba bheag Iorrasach nár shil deoir ina dhiaidh. mar nach iomaí sin deoraí a mhothaigh an seandroichead uaidh, agus é ar chuairt ar a dhúchas, agus nárbh iomaí sin deoraí a d’imigh thar an ndroichead céanna sin, agus nach bhfillfeadh go deo leis an ndroichead céanna sin a thrasnú arís.
Nach orm fhéin a bhí an t-áthas, mar sin, agus mé ar saoire in Iorras, i dtús Mhí Lúnasa, 1993, nuair a chonaic mé go raibh droichead nua, do choisithe, á thógáil thar an gcanáil, san áit ar leagadh Droichead Dhoire, sa bhlain 1988. Tuigeadh dom láithreach, go raibh scéal éigin taobh thiar den tionscadal nua seo, agus chuaigh mé sa tóir air.
Lorg na nDealbh
Lorg na nDealbh, is cúis leis an ndroichead coisithe seo, agus mar is eol do chách faoin am seo, is cuid de chomóradh an chúigiú mílaois de chultúr Mhaigh Eo é, an Lorg céanna seo. Socraíodh ar roinnt áirithe dealbha a shuíomh in ionaid éagsúla, i dTuaisceart Mhaigh Eo. Thart ar cheithre cinn déag díobh a bheadh ann, agus é d’aidhm acu, cuairteoirí a mhealladh isteach ar an iargúil, le háilleacht na dúiche a bhlaiseadh ina hiomláine. Taobh thiar de thionscadal seo an “Droichid” i mBéal an Mhuirthead, tá Comhar Iorrais, Clár “Leader”, Comhairle Chontae Mhaigh Eo, agus Údarás na Gaeltachta. George Trakas atá i mbun an tionscadail seo. Dealbhóir as Manhattan, Mheiriceá, is ea George. B’eisean a dhear agus a rinne an droichead nua coisithe, i Saotharlann Chomhar Iorrais, agus b’eisean freisin, a chuir an droichead galánta seo i gceann a chéile, ar an ionad céanna ar ar suíodh Droichead Dhoire, sa bhlain 1904. Duine lách, geanúil, is ea George Trakas, a bhfuil aithne curtha ag muintir Iorrais air, cheana féin, agus fear a bhfuil gach uile eolas curtha aigesean ar dhroichid Bhéal an Mhuirthead freisin. Chonaic mé fhéin i mbun oibre é, agus mé ag gabháil thar bráid, agus mé ar saoire thiar, roimh Lá Mór an Logha. Osclaiodh Droichead Trakas go gairid ina dhiaidh sin agus nach minic a chuaigh me fhein trasna thar an ndroichead ceanna sin san idirlinn. Má bhuaileann an fonn taistil thú, amach anseo, téigh siar, agus cuartaigh na ceithre dhealbh déag atá folaithe ar Lorg na nDealbh i dTuaisceart Mhaigh Eo. Súil agam go n-éireoidh leat teacht orthu uilig!
Ní gá dhom a rá gur thrasnaigh mé fhéin an droichead álainn céanna sin go mion agus go minic ó shoin i leith, agus ní call a rá, ach oiread, gur chríochnaigh George Trakas a chruid oibre, go deas, bláfar, cumasach, agus go mbeidh a ainm luaite feasta i seanchas Iorrais, le Sir Arthur Shaen, le Henry Boyle Carter, agus le Patrick Knight. A chonách sin air!
.
.
English 
Gaeilge