by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Immigration and Emigration.
Ní gá dhom a rá gurbh fhocal é “an imirce” atá i mbéal daoine, le sinsireacht, nó ba nós dár muintir, chuile lá riamh, géilleadh don bhfonn fáin úd, nó an “Wanderlust”, faoi mar a thugtar air i mBéarla, fonn atá neadaithe sa chroí istigh ionainn ó dhúchas. Ach, ba é a thuigeamar leis an bhfocal céanna sin, le fada, nó dul ón dtír seo chuig tír eicínt eile, ar thóir oibre, nó saoirse, nó rud eicínt dá leithéid, ach le mám blianta anuas anois, cuireadh iachall orainn, breathnú ar an dtaobh eile den scéal sin, nó le traidhfil de bhlianta anois, tá imircigh ag teacht chugainne ón gcoigríoch, ina gcaise do-stoptha, go dtí go bhfuil tarraingt ar leathmhilliún eachtrannach ag cur fúthu sa tírín s’againne, faoi láthair. Ach céard faoin dá fhocal sin, eisimirce agus inimirce? Bhuel, is ionann eisimirce, agus daoine ag fágáil a dtír dhúchais le cur fúthu i dtír eicínt eile, agus ar an dtaobh eile den scéal, is ionan inimirce, agus daoine ón dtaobh amuigh, ag teacht chugainne, le cur fúthu sa tír s’againne. Mar sin is dócha go bhféadfadh duine a rá, gurb ionann eisimirce uainne agus inimirce i dtír eile, agus nach ’in an fáth go mbaintear úsáid as an bhfocal “imirce” coitianta sa tír seo, agus muid ag cur síos ar ghluaiseacht daoine ó thír amháin go tír eile, nó ní raibh ach gné amháin den cheist ag cur as dúinne anseo, leis na cianta, agus b’in muintir na tíre seo ag dul ar imirce chuig tíortha eile, ar thóir oibre, nó saoirse, nó rud eicínt dá leithéid.
Nothing to be had here!
“Céard eile a d’fhéadfaidís a dhéanamh, nó ní raibh tada le fáil acu sa tírín bocht s’againne” adeireadh daoine, roinnt blianta ó shoin, agus b’fhíor dóibh, an t-am sin, tráth a théadh thart ar dhá scór míle Éireannach thar sáile in aghaidh na bliana, ar thóir oibre. Ach, d’imigh sin, is tháinig seo, agus féach orainn anois, agus leath an domhain in éad linn agus na mílte, agus na mílte, ag iarraidh fáil isteach sa tír seo, ar ais nó ar éigean.
Welcome our guests
Scríobh mé alt, tamall ó shoin, faoi na cúrsaí seo, agus mé ag moladh dár muintir, chuile dheis a chur ar fáil do na daoine seo le socrú síos inár measc, trí fáilte a chur rompu mar shaoránaigh, agus chuige sin, ba chóir chuile iarracht a dhéanamh iad a mealladh isteach sna fórsaí cosanta, sna cumainn spóirt, agus sna gairmeacha beatha uilig, nó sin an tslí is fearr lena ndílseacht don Stát s’againne a chothú agus a fhorbairt. Ba chóir freisin, chuile dheis a chur ar fáil dóibh máistreacht a fháil ar theanga, ar chultúr, agus ar shibhialtacht na ndaoine, ina bpobal nua-roghnaithe.
Bheadh sé deacair comhairle níos fearr, nó níos barainní, a chur ar fáil dár Rialtas, nó dár muintir, mas uainn scliúchais agus easaontas a sheachaint sna blianata atá romhainn amach. Ach, caithfear breathnú ar an dtaobh eile den scéal freisin, nó ní bheadh sa mhéid a mhol mé thuas ach am amú, agus comhairle nárbh fhiú an deich triuf í, mura bhfuil na h-inimircigh a tháinig ar chuairt chugainn, mura bhfuil siadsan sásta glacadh leis, nach leo an tír seo, agus go bhfuil de dhualgas orthusan, meas a bheith acu ar dhlíthe agus ar nósanna na tíre seo atá sásta dídean agus ‘bheith istigh’ a chur ar fáil dóibh anseo, in am a ngátair.
The other side of the coin
Céard tá i gceist agam anseo, an ea?
Bhuel, is é atá i gceist agam anseo nó, go gcaithfidh inimircigh bheith sásta glacadh lenár gcóras polaitíochta, lenár gcóras dlí, lenár mbunreacht, agus lenár saoirse creidimh, agus cainte. Bheifí ag súil freisin, go dtabharfadh siad dílseacht don Stát s’againne, don Stát seo atá sásta dídean agus coimirce a chur ar fáil dóibh. Nó mar adeireadh siad fadó, “an té a théann chun na Róimhe, ní mór dó déanamh mar a dhéanann na Rómhánaigh.” An té nach bhfuil sásta sin a dhéanamh, déarfainn gur chóir dó dídean agus coimirce a lorg áit eicínt eile. Ach má tá se sásta bheith ina bhall den phobal s’againne, bhuel, ansin, ba chóir, agus ba cheart, dúinne deighleáil leis, faoi mar ba shaoranách Éireannacha é, nó déarfainn fhéin, go bhfuil chuile bhuntáiste, a bhaineann le saorántacht, tuillte ag an té sin, a thugann a dhílseacht dár Stát, agus dár bpobal. Ní hionann sin uilig is a rá nach bhfuil chuile cheart ag an inimirceach sin a bheith dílis freisin, dá mhuintir fhéin, agus dá thír fhéin, agus dá chultúr fhéin, chomh fada is nach bhfuil easaontas bunaidh idir an dá dhílseacht sin.
Mar sin, fáiltimis ó chroí roimh ár saoránaigh nua, agus guímis saol fada agus bás in Éirinn dóibh.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Laochas, calmacht, agus dáiríreacht, i gcroí na n-imreoirí
(Iománaí ar an gClaí ?)
.
Peadar Barrett
(This week let us bask in the glow of a great hurling experience)
Domhnach a’ Bháire
Anois, agus muid ag fanacht go foighdeach le cluichí iomána na bliana seo chugainn, ba mhaith liom súil a chaitheamh siar ar chluiche a chorraigh mo chroí……
A leithéid de chluiche! A leithéid de chomórtas! Annamh a chonaic mé cluiche chomh corraitheach, chomh spreagúil leis. Ar an deichiú lá de Lúnasa 2014 a tharla an cluiche sin, i mbabhta Leathcheannais san Iomáint, do bhliain sin ár dTiarna 2014. Iománaithe Luimnigh agus iománaithe Chill Chainnigh a rinne an lascadh agus an léasadh, an lá cinniúnach sin. Bí ag caint ar chluiche! Bí ag caint ar aimsir! Bí ag caint ar chalmacht! An bhfuil an dara cluiche á imirt ag daoine, áit ar bith faoi’n mbith bhán, a d’fhéadfadh an craiceann a chorraí ar chúl do mhuinéil, faoi mar a dhéanann cluiche iomána dá leithéid? Bhí mé fhéin ag seanmóireacht liom sa cholún seo, le blianta beaga anuas, faoi mhacántacht an spóirt inár gcluichí, mé ag moladh ghlaineacht an spóirt agus cead a thabhairt don imreoir a scil iontach a léiriú don lucht féachana, ach sílim nár réitigh cluiche an Domhnaigh seo caite leis an dearcadh a bhí agam ar chluichí, agus ar spórt amaitéireach. Caithfidh mé a admháil áfach, gur chuir an Cluiche Leathcheannais, atá idir chamáin agam anseo, gur chuir sé deireadh le mo dhearcadh ar an iomaint, nó níor ghnáthchluiche iománaíochta a imríodh os ár gcomhair an lá sin, ach báire na fola, imeartha idir dhá fhoireann laochra. Thaitin an cluiche sin thar na bearta liom fhéin, bíodh go ndeachaigh an imirt agus an iompar thar theorainneacha an spóirt, corruair, faoi mar a chonacthas domsa é. Ligeadh srian le chuile orlach calmachta a bhí cuachta suas i gcroí agus i meanmna na n-imreoirí. Léim siad isteach go neamheaglach, misniúil, i mbearnaí an bhaoil, gan eagla, gan faitíos, sa chaoi gur léirigh siad don lucht féachana, spiorad agus anam iontach an Ghaeil, faoi mar a thug a gcluichí deis dóibh sin a chleachtadh. B’fhéidir nár mhaith liom bheith ag breathnú ar chluiche dá leithéid chuile lá, ach gan dabht ar domhan, ba mhór an tógáil croí dom cluiche dá leithéid a fheiceáil, corruair, le spiorad agus anam an Ghaeil a chur ag rince ar lic os mo chomhair amach.
Cúchulainn Óg
Agus mé ag breathnú ar an gCluiche Leathcheannais úd, ar Dhomhnach a’ Bháire, d’éalaigh mo smaointe siar thar na blianta, siar go dtí an saol a léiríodh dúinn sna seanscéalta, a tháinig anuas chugainn trí scéalta na Rúraíochta agus trí eachtraí na Fiannaíochta. Chonaic mé Cúchulainn óg ar a bhealach go dtí Dún Chonchúir Mhic Neassa agus a Chraobh Rua, fadó, fadó, a chamán is a shliotar á oibriú aige le scileanna corraitheacha an iománaí shnasta, agus ansin nuair a shroich sé Eamhain, áit a raibh ógra na Craoibhe Rua ag imirt leo, agus ghlac an Chú óg páirt sa chluiche sin, agus is féidir a bheith cinnte nár mar dhuine-uasailín a d’imir sé, ach mar a d’oir do laoch óg. Ní dóigh liom, ach oiread, gur chuir rialacha ar bith laincis ar a dhúil, nó ar a mheanmna, agus é ag lascadh agus ag bualadh roimhe agus ina dhiaidh, go dtí go raibh bua bainte.
B’in iad na híomhánna a chonaic mé ar scáileán mo shamhlaíochta, agus cluiche an Domhnaigh sin á imirt. Bhí laochas, calmacht, dáiríreacht, agus macántacht, ag baint na sál da chéile san imirt, fad a bhi na laochra úd ag scaoileadh srian lena scileanna iománaíochta, lena Rí agus a Lucht leanúna, a chur faoi gheasa, lena máistreacht ar scileanna an chamáin chaim, agus lena misneach dochloíte, a léiriú dóibh.
Fillimis ar chluiche an lae inniu.
Ní gá tuilleadh a thochrais ar an gceirtlín sin. Leor a rá, gur chuir an Cluiche Leathcheannais úd mise faoi gheasa, sa chaoi gur dhein mé dearmad glan de rialacha an chluiche nua-aoisigh, agus ar choimhlíonadh cruinn na rialacha céanna sin, ar pháirc ghlórmhar na himeartha. Níl dabht ar domhan ach gur chabhraigh fíochmhaireacht na haimsire agus géire nimhneach na sceana gréasaí a scaoil an doineann leis na himreoirí calma, gur chuir sin uilig le draíocht doilfe na hócáide. Ach sin uilig raite, tuigthe, agam, ba mhaith liom a dhearbhu gur chóir filleadh ar an saol mar atá, agus deireadh a chur le brionglóidí tarraingteacha, a bhfuil a seal tugtha le fada an lá. Caithfimid imirt feasta de réir rialacha an chluiche, faoi mar atá leagtha amach, sa lá atá inniu ann.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
L u a s a r B h ó i t h r e !
.
**************************
.
Nach mór go deo idir inné agus inniu! Ba bheag trácht a bhí ar luas ar bhóithre nuair a bhí mise ag fás suas in Iorras na nIontas, breis is trí scór bliain ó shoin anois. Capall, cú, nó giorria, na beithigh a rithfeadh linne agus muid ag samhlú luas thar na bearta, dúinn fhéin, an tráth úd, agus le fírinne, ba bheag cur isteach a dhéanadh fear ar bith den triúr sin orainne, nó ní raibh capaill ráis, nó cúite, chomh flúirseach sin i measc na cosmhuintire, ag an am, agus téadh an giorria ag feadaíl, nó ba bheag dochair a d’fhéadfadh seisean a dhéanamh dúinn. Ceart go leor, bhí cupla feithicil le hinill dócháin inmheánaigh iontu, sa timpeall, ach ní dóigh liom, go gcuirfeadh sé aon ró-stró ar chapall ar bith, gan trácht ar chapall ráis in aon chor, coinneáil suas le ceachtar acusan. Sa lá atá inniu ann áfach, is earra marfach, amach is amuigh, é an luas céanna sin, agus tá an cine s’againne ag dul as a gcrann cumhachta ag iarraidh taisteal níos tapúla, agus níos tapúla fós. Tá sin go breá, ach nuair a smaoiníonn tú ar na feithicil atá cumtha acu don taisteal, sa lá atá inniu ann, ansin tuigfidh tú an dochar a d’fhéadfadh fear de na feithicil sin a dhéanamh, nuair a théann sé ó smacht.
Ní chreideann tú mé, an ea?
Bhuel, níl le déanamh agat ach dul amach ar na bóithre s’againne, lá ar bith, agus feicfidh tú na gluaisteáin, na busanna, agus na leoraithe, gan trácht in aon chor ar na rothair ghluaiste, agus iad faoi mar a bheidís in iomaíocht lena chéile, iad ag iarraidh an bhearna a bhaint dá chéile, iad ag iarraidh an fear maith a fháil ar a chéile, nó is cosúil le cluiche báis nó beatha an cluiche atá idir chamáin acu, amuigh ansin ar bhóithre na Banban. Ní gá dom pictiúr a líniú duit ar an toradh a bheadh ar phléascadh boinn, ar mhiogarnach neamhbheartaithe, ar shraoth gan choinne, ar bheach gan chuireadh, nó ar thada ar bith eile dá leithéid sin, go háirithe, nuair atá tú ag caint ar luas thart ar ochtó, nó nócha, míle san uair a chloig.
.
Ach, adéarfadh duine, b’fhéidir, níl luas dá leithéid ceadaithe ar ár mbóithre, anseo i dtír seo na nÉireann.
Fíor dhuit, a mhac! níl luas dá leithéid ceadaithe ar bhóithre na Banban, ach ní hionann sin is a rá nach dtéann gluaisteánaithe áirithe ar na luasanna sin. Níl le déanamh ag duine ach dul amach ar na bóithre sin, agus tabharfaidh sé fhein faoi deara, nach dtugann daoine áirithe aird dá laghad ar an teorainn luais. Má dhéanann tú fhéin iarracht ar fanacht taobh istigh dár dteorainneacha luais, is beag nach séidtear den bhóthar thú, nuair a réabann gluaisteánaithe áirithe tharat. Minic a iompaionn siad thart, le radharc ceart a fháil ar an tseilide de thiománaí, nach bhfuil de luas faoi ach an seasca míle san uair! agus bóthar breá, leathan, folamh, os a chomhair amach. Sea, mh’anam, agus seans freisin, go dtabharfadh sé comhartha na méar dhuit, lena dhrochmheas a chur in iúl dhuit. Nach é an scéal céanna é ar shráideanna ár mbailte, agus ár gcathracha? Meas dá laghad níl ag cuid acu ar na teorainneacha luais atá i bhfeidhm ar na sráideanna céanna sin.
.
Ach, b’fhéidir go ndéarfá liom, gur scríobh mé sa cholún seo, anuraidh, go raibh feabhas ollmhór tagtha ar bhéasa bóthair ár dtiománaithe, le tamall anuas.
Admhaím gur scríobh mé a leithéid, anuraidh, ceart go leor, ach má scríobh, geallaimse dhuit é, go raibh sin fíor, ag an am. Bhí feabhas iontach tagtha ar bhéasa na ngluaisteánaithe, an t-am sin. Choinnigh a mbunús an teorainn luais, agus lena chois sin, thiomáin siad go ciallmhar, cúramach, comharasanúil, sa chaoi go mba phléisiúr é bheith amuigh ar na bóithre, in éindigh leo. Ach le tamall anuas, thug mé faoi deara, go raibh na dea-bhéasa sin imithe le gaoth, imithe mar a d’imigh an sneachta a bhí ann anuraidh, agus tá faitíos orm, nach bhfillfidh siad arís, mura múintear fios a mbéas dóibh, agus sin go luath, nó má leantar ar aghaidh, faoi mar atá cúrsaí, i láthair na huaire seo, raghaidh uimhir na dtionóiscí tríd an díon, amach anseo.
Ach céard is féidir linn a dhéanamh, leis an scéal seo a leigheas?
.
Cibé rud is féidir linn a dhéanamh leis an scéal seo a leigheas, caithfear a admháil i dtosach báire, nach bhfuil ag éirí le cibé rialacha atá i bhfeidhm againn i láthair na huaire seo leis an ngnó sin a dhéanamh. Is dócha nach bhfuil aon mhaith bheith ag iarraidh ar dhaoine dlithe an bhóthair a choimeád, faoi mar a bheifeá ag súil go gcoimeádfadh saoránaigh mhaithe iad. Agus ó tharla gur mar sin atá, caithfear úsáid a bhaint as an mbata, in ait na meala.
Cén bata, an ea?
Bhuel, caithfear cór speisialta tráchta a bhunú, leis an ngnó a dhéanamh, ó tharla nach bhfuil a ndóthain ama, nó ball, ag an nGarda Síochána, leis an mbeart a dhéanamh dúinn. D’fhéadfadh an cór sin cúram a dhéanamh de thrácht na tíre seo, ionas go mbeadh ar a gcumas, rialacha an bhóthair, maraon le teorainneacha luais, a chur i bhfeidhm, ó cheann ceann na tíre seo. D’fhéadfadh siad úsáid a bhaint as chuile ghléas is nua-aimseartha ná a chéile, chuige sin. Geallaimse dhuit é, gur ghearr go mbeadh cúrsaí faoi mar a d’iarrfadh do bhéal fhein iad a bheith, dá gcuirfí beart dá leithéid i gcrích. Faoi mar atá cúrsaí faoi láthair, ní féidir leis na gardaí bheith i ngach áit ar fud na tíre, i mbun an ghnó sin, nuair atá orthu a n-aird a dhíriú ar dhlithe uile na tíre a chur i bhfeidhm. Agus arís, cad is fiú ceamara a shuíomh anseo is ansiúd le teacht ar lucht briste rialacha an bhóthair? Go háirithe, má chuireann tú fógra suas, ag insint don saol mór, go bhfuil an ceamara sin suite ag an bpointe áirithe seo, nó ag an ionad áirithe úd eile! Má theastaíonn uainn teacht aniar aduaidh, ar lucht briste na dteorainneacha luais, nó ar lucht sáraithe rialacha an bhóthair, ní dóigh liom gur chóir dúinn clog a chur ar an gcat bocht, ach is amhlaidh a caithfimid úsáid a bhaint as ceamaraí ceilte. Sin iad na “leaids” a chuirfidh stop lena srianta scaoilte, geallaimse dhuit é!
.
Ar thug tú faoi deara, go bhfuil rampaí ag fás chomh tapaidh le miosarúin ar bhóithre ár mbailte, agus ár gcathracha, na laethe seo?
Thug, mh’anam, agus geallaimse dhuit é, nach dtaitníonn na rampaí céanna liom, olc maith nó dona.
Ach nach n-éirionn leo srian a chur ar luas na ngluaisteánaithe, thart ar ár sraideanna? Agus nach maith an rud é sin, go háirithe, fan na sráideanna mar a bhfuil cónaí ar dhaoine?
Ó, tagaim leat sa mhéid sin, éiríonn leo teorainn luais a chur i bhfeidhm, agus chaithfeadh duine a admháil, gur maith an toradh é sin ar na rampaí úd, ach má bhreathnaíonn tú ar an dtaobh eile den scéal, feicfidh tú nach bhfuil ann ach an bealach leisciúil le dlí a chur i bhfeidhm.
Conas a dhéanann tú sin amach?
Bhuel, ritheadh an dlí le teorainneacha áirithe luais a chur i bhfeidhm ar shráideanna ár mbailte, agus ár gcathracha. Anois, ar thiomáin na gluaisteánaithe taobh istigh de na teorainneacha sin? Bí cinnte nár thiomáin. Agus ar deineadh chuile iarracht ansin, iachall a chur orthu, glacadh leis na rialacha sin? Rinne na gardaí a ndícheall leis na teorainneacha luais sin a chur i bhfeidhm, ach nuair a tugadh lucht briste na dteorainneacha céanna os comhair na cúirte, níor gearradh ach fíneáil beag orthu, sa chaoi gur tuigeadh do lucht briste na rialacha sin, nár fál go haer é, dá mbéarfaí orthu, nó gurbh fhiú an tairbhe an pionós. Ach dá ngearrfaí fíneáil sách trom orthu, bheadh scéal eile ar fad againn anois, agus ní bheadh aon ghá le rampaí a chur ar bhóithre, nó ar shráideanna nach raibh thar mholadh beirte, cheana féin. I ndáiríre, nach bhféadfadh duine a rá, nach raibh sa teorainn luais, a chéaduair, ach fastaím, agus fastaím gan chúis, nó dá gcuirfí na rampaí ansin, a chéaduair, ní bheadh gá leis an dteorainn luais in aon chor, má thuigeann tú leat mé! Agus má bhreathnaíonn tú air, ó thaobh eile fós, feicfidh tú nach bhfuil ann ach pionós a ghearradh ar chuile ghluaisteánaí, toisc go bhfuil mionlach beag ag briseadh an teorainn luais, agus caithfidh tú a admháil, gur baolach ar fad an beithíoch é an rampa céanna sin, agus dá dtiocfá ar cheann acu gan choinne, geallaimse dhuit é, go mbainfeadh sé stangadh asat fhéin, agus as do ghluaisteán bocht, ag an am gcéanna. N’fheadar an mbeadh cúis dlí ag duine i gcoinne na Comhairle Áitiúla, i gcás dá leithéid? Bheinn fhéin den tuairim go mbeadh! Agus arís, nach dona an scéal é, go gcaithfidh na Comhairlí Áitiúla a mbóithre, agus a sráideanna, a mhilleadh ar an mbealach sin, ar mhaithe le ceacht a mhúineadh do chupla áilteoir. Nárbh fhearr i bhfad iadsan a chur ó bhaol, in áit nach mbeadh ar a gcumas feasta dochar a dhéanamh do dhuine ar bith.
.
Nach é an scéal céanna é i gcás na gcuaillí sin a tógadh ar thaobh na dtaobhchasán, le tamall anuas. Nach amhlaidh a chuirtear ansin iad le bac a chur le gluaisteánaithe ionad páirceála a dhéanamh den dtaobhchasán? Nárbh fhearr, i fhfad, an dlí a chur i bhfeidhm, agus na taobhchasáin a fhágáil slán.
.
Rud amháin eile a thagann idir me fhéin agus codladh na hoíche isea na clampaí úd, a fháisctear ar rothaí na ngluaisteán a fhaightear páirceáilte, in áit a bhfuil páirceáil crosta ar ghluaisteánaithe. Nach é an scéal céanna arís é? Nárbh fhearr an dlí a chur ar na daoine a bhriseann an riail sin, agus gan iachall a chur air freisin, a ghluaisteán a shaoradh ón lucht clamptha. Is bróch go deo an nós é, nós úd an chlamptha, agus cothaíonn sé fuath bóthair, agus drochfhuil, i measc gluaisteánaithe, frí chéile, nuair a fheiceann siad a leithéid ag tarlú.
Ach b’fhéidir go bhfuil mo sháith ráite agam don bhabhta seo.
Mar sin, go dtí an chéad uair eile….
Slán….
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Leabhar neamhghnách
.
The Blue Guitar le John Banville.…£12.99
céadchló…………………………………....2015
Peadar Bairéad
.
“Call me Autolycus.”
Sin é go díreach mar a chuireann an t-údar tús leis an úrscéal neamhghnách seo, agus féach mar a théann sé ar aghaidh ón tús céanna sin….
“Call me Autolycus. Well, no, don’t. Although I am, like that unfunny clown, a picker-up of unconsidered trifles. Which is a fancy way of saying I steal things. Always did, as far back as I can remember. I may claim to have been a child prodigy in the fine art of thieving. ”
Nach ait an bealach é sin le tús a chur le h-úrscéal? Ach is dócha go bhfuil cuid de rún an úrscéil seo á léiriú aige sa tús céanna sin. Tá snáithe na héiginteachta á léiriú aige sa tús sin.
…Call me Autolycus. Well, no, don’t, Although I am….” Admhaíonn sé freisin, go mba ghadaí é, bíodh nach bhfuil náire ar bith air faoi sin, nó ní le haghaidh sochair a ghoideann sé, agus ní bhíonn i gceist sa ghoid chéanna sin ach earraí neamhluachmhara, earraí a ghoideann sé óna lucht aitheantais, nó teastaíonn uaidh go bhfeicfeadh sé tionchar a ghadaíochta ar aghaidhthe na ndaoine sin.
Ní gá a rá, go raibh bua na gadaíochta ag Autolycus, bua a fuair sé ,de réir an tseanchais, óna athair, Hermes….
Ach céard faoin údar fhéin?
John Banville an t-údar, fear a bhfuil aithne, agus dhá aithne, air mar úrscéalaí thall is abhus, agus údar a bhfuil ualach asail de dhuaiseanna, ó cheann ceann na cruinne, bainte aige, cheana féin . Éireannach é, a rugadh i gContae Loch gCarman, sa bhliain 1945 a bhfuil clú agus cáil bainte amach aige mar úrscéalaí cheana féin. Is dócha go bfuair sé an t-ainm don úrscéal seo i ndán fada le Wallace Stevens, ‘The Man with the Blue Guitar’, dán a cuireadh i gcló sna triochaidí.
Is é Oliver Otway Orme, O.O.O, príomhcharactar an úrscéil seo. Ba dheacair ‘laoch an scéil’ a bhaisteadh air, nó, dár leis fhéin, ní caractar é, a bhfuil clú nó cáil tuillte aige lena thréithe nó lena scileanna. Seo duine a d’éirigh as a scil mar phéintéir, ar chúis eicínt, duine freisin, a admhaíonn gur gadaí é, bíodh go ndeir sé nach ngoideann sé ach earraí neamhluachmara, earraí a ghoideann sé óna lucht aitheantais. Duine freisin, a ‘ghoideann’ Polly Pettit, bean a charad, Marcus, agus duine é, ag an am gcéanna, a thréigeann, ar feadh tréimhse, a bhean ‘dhílis’ fhéin, Gloria. Fear is ea Oliver Orme, ar mhaith leis bheith ina laoch ina scéal fhéin, ach teipeann air cur lena mhian, nó lena fhís. Tréigeann a thallann péintéireachta é, agus fiú teipeann air freisin croí a ‘leannáin’, Polly, a ghoid, go fadtéarmach. Éiríonn leis an sár-údar seo a scéal a chrochadh ar na tairní sin, agus agus caithfear a admháil nach chuile údar a d’fhéadfadh éacht dá leithéid a chur i gcrích.
Ach breathnaigh mar a éiríonn leis an údar seo críoch fheiliúnach a chur le scéal seo Ollie an mhí-áidh. D’éirigh idir é fhéin agus Polly, agus i ngan fhios do Ollie maol, d’éirigh a bhean, Gloria, agus Marcas, mór le chéile, sea! agus leis an sméar mhullaigh a chur ar an scéal, d’imigh Polly le Freddie Hyland. Bí ag caint ar chríoch an scéil a bheith mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith! Ina áit sin, sé atá agat nó críoch ina bhfuil chuile shórt ag iompú béal faoi! ach é uilig ag tarlú faoi bhaitín an údair sciliúil, cliste, seantriailte, John Banville. Agus ag deireadh an scéil, agus chuile shórt léite agat, tuigtear duit go bhfuil an t-údar ar a dhícheall ag iarraidh greim a bhreith ar ruball an tsaoil chasta, do-thuigthe seo, agus gur leag sé os ár gcomhair, foireann carachtar atá ag iarraidh toit a bhaint as an saol, ach nach raibh fágtha acu i ndeireadh na dála ach cuid Pháidín den mheacan, an rubaillín caol!!
An-leabhar, an–scéal, an-léamh. Stíl leithleach, plota casta, leabhar neamhghnách, a dhéanann iarracht na sramaí a bhaint dár súile, b’fhéidir!
Bain taitneamh as.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Misean Santa Ynez
…..(Atheagar ar phíosa a scríobh me blianta ó shoin.)…..
Ar an gCéadaoin, an fichiú lá de Lúnasa, 2003, thug mé cuairt ar Mhisean Santa Ynez, i gCalafóirnia, nó tharla ag an am, go raibh mé ag iarraidh cuairt a thabhairt ar na Misin uilig sin, a thóg na Spáinnigh fan chósta Chalafóirnia, nó tuigeadh dóibh, go go bhféadfaidís cumhacht na Spáinne a leathnú sa tír ollmhór sin, dá n-éireodh leo an Soiscéal a chraoibhscaoileadh i measc na náisiún Indiach a bhí ag cur fúthu sna dúthaigh sin, ag an am. Chuireadar rompu fiche Misean a thógáil sna bólaí sin, idir San Diego agus San Francisco, agus ba é Misean Santa Ynez, an naoú ceann déag den scór sin. Agus ní hamháin go n-éireodh leo cumhacht na Spáinne a leathnú sa tír sin, trí thógáil na Misean céanna sin, ach ag an am gcéanna, tuigeadh dóibh, go raibh súil bhradach á chaitheamh ag na Rúisigh ar an dtaobh céanna tíre, agus é d’aidhm acusan, a gcumhachtsan a leathnú, ó dheas, ansin freisin, ach, dá n-éireodh leis na Spáinnigh i bhfiontar na Misean, chuirfeadh sin críoch obann le sainnt na Rúiseach, sa taobh sin tíre. Bhí go maith. D’éirigh leis na Spáinnigh ina bhfiontar siúd, agus ní dheachaigh na Rúisigh níos faide leis an scéal.
Ionradh na Meicsiceach
Faoin mbliain 1836 áfach, ghabh na Meicsicigh seilbh ar an gcuid sin de Chalafóirnia, choigistigh na misin, agus rinne iad a dhí-eaglaisiú. Baineadh úsáid as Misean Santa Ynez mar Choláiste, ar feadh scathaimh, ach faoin mbliain 1862, tugadh thar nais don Eaglais arís é, agus uaidh sin i leith, baineadh úsáid go leanúnach as, mar Theach Pobail, ag freastal ar phobal Dé sa limistéar sin. Misean an-mhór is ea Misean Santa Ynez, agus chomh maith le bheith ag freastal ar an bpobal sin mar Shéipéal, bhí sé acu freisin mar Iarsmalann, leis na seoda iomadúla a bhain le ré na Spáinneach a chur ar teaspáint inti. Agus arís, chuir sé ionadh ár gcroí orainn, an oireadh sin iarsmaí ón tseansaol a fheiceáil bailithe, rangaithe, feistithe, agus ar teaspáint ansin.
An tAthair Albert arís
Ar ár mbealach amach as an Misean áfach, isea a baineadh stangadh ceart asainn, nó ansin ar fhalla, agus in áit fheiceálach, chonaic muid pictiúr den Sagart Gaelach sin, an tAthair Albert Bibby, fear a chuaigh, nó a cuireadh, ar imirce, óna Mhainistir fhéin anseo i gCill Chainnigh, le dul ag freastal ar phobal Críostai i bhfad ó bhaile, i Misean Santa Ynez. Ní gá a rá, gur stadamar tamall, ag breathnú ar a raibh le feiceáil, agus le léamh againn, i bhfógraí timpeall an phictiúir chéanna sin. Bhí le léamh againn ansin freisin, gearrthóga as nuachtáin an ama, ina bhfuair muid amach gurbh é an tAthair Albert an chéad Tréadaí Capaisíneach, a ceapadh ar Mhisean Santa Ynez. Chaith sé bliain iomlán i mbun an ghnó sin, agus b’in sin, nó ag deireadh na tréimhse sin, sa bhliain 1925 Cailleadh an fear bocht ansin, i bhfad ó bhaile. Cuireadh i Reilg an Mhisin é. Agus le meas na tíre seo ar an gCapaisíneach Gaelach úd a léiriú os ard, chuaigh Seán T. Ó Ceallaigh (fear a bheadh ina Uachtarán ar Éirinn, ar ball) amach le labhairt thall, le linn na socraide. Labhair an Ceallach faoi’n sagart díograiseach sin, agus mhol é, as a spioradáltacht, as a náisiúntacht, as a dhílseacht dá thréad, agus as an bpáirt a ghlac sé in Éirí Amach na Cásca sa bhliain 1916, agus as a thóir ar shaoirse Éireann.
Ar ball, agus muid istigh i siopa na gcuimhneachán ar thóir neathanna beaga le tabhairt linn, le cuimhne an Mhisin a choinneáil glas, cheannaigh mé fhéin roinnt leabhar agus tráth raibh mé ag íoc astu, labhair mé leis an bhfreastalaí.
Interesting conversation
An bhfuil aon chuimhne anseo in bhur measc fós, ar shagart Éireannach, a shaothraigh in bhur measc anseo, sa bhliain 1925?
Cén t-ainm a bhí air? a d’fhiafraigh sí díom.
An tAthair Albert, arsa mé fhéin, á freagairt.
An é ár nAthair Bibby atá idir chamáin agat? Ar sise.
An fear ceannan céanna, arsa mé fhéin.
Chuir duine eile a ladar isteach sa scéal ag an bpointe sin….
Cailleadh sa bhliain 1925 é, agus cuireadh anseo é, ach caithfhidh go raibh ard-mheas air ina thír fhéin , nó tháinig maithe móra na tíre sin chun a shochraide, ach níor fágadh a chorp anseo againne, nó thángthas sa bhliain 1958, rinneadar a chorp a dhíadhlacadh, agus a thógáil leo abhaile, lena chur i measac a phobail fhéin.
Mhínigh mé dóibh ansin, gur tháinig mé fhéin chucu ó Chathair Chill Chainnigh, áit a raibh Mainistir an Athar Bibby ag feidhmiú fós i measc an phobail chríostaí ansin, agus dúirt me freisin, go raibh áthas an domhain orm, go raibh cuimhne fós air i Misean Santa Ynez.
Bhí sin tuillte, agus tuillte go maith, aige, arsa’n freastalaí.
D’fhág mé Misean mór Santa Ynez i mo dhiaidh ansin, nó bhí Misin eile le feiceáil fós agam, ach ní dhéanfaidh mé dearmad go luath ar an gcuairt iontach spéisiúil a thug mé ar an ionad céanna sin, i gCalafóirnia na gréine gile. Súil agam gur bhain túsa taitneamh freisin as píosa na seachtaine seo.
English 
Gaeilge