by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Patterson chugainn arís
.
“Suzanne’s Diary for Nicholas”
úrscéal le James Patterson
.
Faoi mar a fheiceann sibh, is leabhar eile le James Patterson é seo. Agus ó tharla gur mar sin atá, bheifeá ag súil le scéal lorgaireachta, nó le scéal eicínt dá leithéid uaidh. Anois, caithfidh mé a admháil, nach leabhar nua, amach is amuigh, é an leabhar seo, nó ba sa bhliain 2001 a cuireadh i gcló é, a chéaduair, ach tá sé chomh difriúil sin leis na leabhair eile ón údar cáiliúil, ildánach seo, go gceapá, ar an gcéad dul síos, go mba shaothar údair eile ar fad a bheadh idir chamáin agat. Ní hé seo an chéad leabhar le James Patterson ar dhein mé píosa a scríobh faoi, sa cholún seo, nó b’fhéidir gur chuimhin leat píosaí a léamh anseo, faoi leabhair eile dá chuid, leabhair cosúil le The Beach House, The Big Bad Wolf, Four Blind Mice, The Lake House, agus The Jester. Leabhair den chéad scoth, chuile cheann acu sin, agus chuile cheann acu ag cur síos ar fhoshaol cruálach na coirpeachta, ach sa leabhar seo, léiríonn an t-údar go bhfuil ar a chumas scríobh faoi chineál eile ar fad ábhair, agus faoi chineál ar fad eile saoil, nó sa leabhar seo, níl gadaí nó robálaí, coirpeach nó dúnmharfóir, le feiceál againn, ó thús deireadh an scéil. Ar an dtaobh eile den scéal, is é atá idir chamáin aige nó, grá agus suirí, brón agus briseadh croí.
An Scéal agus an Dialann
Ach, céard faoin scéal féin, an ea?
Tosaíonn an scéal seo le Katie Wilkinson, agus í ina suí ina dabhach folctha ag léamh dialainne. Ag pointe áirithe, d’fhág sí an dialann ar leataobh, agus í buartha, cráite, faoinar léigh sí sa dialann chéanna sin…..
“She lowered her head as she finished reading the diary. her body shivered, and she set the leather-bound book on the wooden stool beside the tub.
Then she started to sob, and Katie saw that her hands were shaking. She was losing it, and she didn’t lose it often.”
Cén fáth, mar sin, ar chorraigh an méid a léigh sí sa dialann sin chomh mór sin í? Toisc nárbh aon ghnáth dhialann í “Suzanne’s Diary for Nicholas”. Níorbh ea, in aon chor. D’fhéadfadh Katie Suzanne a shamhlú ag cur fúithi ina teach fhéin ag Beach Road i Martha’s Vineyard, d’fhéadfadh sí a maicín gormshúileach óg a shamhlú freisin, agus ar deireadh thiar, céard faoi Matt, athair Nicholas, agus fear céile Suzanne? Nárbh é an Matt céanna sin a hiarleannán dílis fhéin, a bhí tar éis í a thréigint tamall gearr roimhe sin? Ba phríomheagarthóir le Comhlacht mór foilsitheoireachta í Katie, agus ba fhile, agus scríbhneoir é Matt, agus ba é sin a chuir i mbealach a chéile iad, a chéaduair. D’éirigh thar barr leo ar feadh tarraingt ar bhliain, agus bhí Katie cinnte go gcuirfeadh sé ceiliúr pósta uirthi, ar ball, ach ansin, faoi mar a bhuailfeá do dhá bhois ar a chéile, bhí Matt glanta leis as a saol, agus Katie fágtha ar an mblár folamh, agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, bhí sí ag iompar, ag an am sin.
Beart gan Choinne
Lá amháin, nuair a chuaigh sí thar nais chuig a hárasán, fuair sí beart beag fágtha taobh amuigh dá doras,
Do bharúil céard a bhí ann?
An ceart agat, bhí ann “Suzanne’s Diary for Nicholas”.
Cé d’fhág ansin é?
Ceart arís! Ba é Matt fhéin a d’fhág ansin é.
Ach céard a bhí le léamh ag Katie sa Dialann ait sin?
Bhuel, bhí ann, cuntas a scríobh Suzanne dá mac óg, Nicholas, cuntas ar chuile shórt a bhain le saol Suzanne fhéin agus lena fear céile Matt, sa chaoi go mbeadh ar chumas Nicholas, nuair a bheadh sé fásta suas, chuile shórt a fháil amach faoina mháthair agus faoina athair, agus faoin gcineál saoil a chaitheadar i bhfochair a chéile i Martha’s Vineyard, nuair a bhí seisean ag fás suas. B’fhéidir go raibh cúis eile le scríobh na dialainne sin freisin, nó bhí a fhios ag Suzanne, ar dhochtúir í, bhí a fhios aici go raibh seans ann nach mbeadh sí fadsaolach, agus dá bhrí sin, nach mbeadh sí fhéin sa timpeall leis na cúrsaí sin, faoi laethe a óige, a mhíniú dó, nuair a bheadh sé fásta suas.
Tuige ar tugadh an Dialann do Katie?
Ach, an cheist is tábhachtaí ar fad, Tuige ar thug Matt an Dialann sin do Katie Wilkinson?
Bhuel, is dócha nach raibh ar chumas Mhatt cur síos ar chúrsaí a shaoil le Suzanne agus le Nicholas, agus nach bhféadfadh sé labhairt fiú, le Katie, faoi na cúrsaí croíbhristeacha sin, agus b’in an fáth ar thug sé an Dialann sin di, sa chaoi go bhféadfadh sise chuile eolas a bhailiú, di fhéin, as an dialann neamhghnách sin.
Sin agat, má sea, cnámharlach an scéil seo, agus ar an gcnámharlach sin, togann an t-údar seo, James Patterson, tógann sé a scéal grá. Tríd an scéal seo, feiceann muid Katie agus í ag léamh sleachta as an Dialann, agus sin mar a leagann an t-údar scéal Suzanne agus Matt os ár gcomhair amach.
Ar mhair Suzanne?
Tuige ar thug Matt an Dialann do Katie, nó níor di a scríobhadh í?
Ar tharla tada do Nicholas fhéin?
Nó ar éirigh le Katie agus Matt éirí mór le chéile athuair?
Fútsa atá sé
Bhuel, ba bhreá liom freagraí na gceisteanna sin a thabhairt daoibh, ach, dá ndéanfainn, bheadh an baol ann, go millfinn an scéal oraibhse, agus nach mbeadh fonn oraibh an leabhar fhéin a fháil agus a léamh. Mar sin, fágfaidh mé fúibh fhéin é freagraí na gceisteanna sin a fháil amach daoibh fhéin, nó ba bhreá liom dá léifeadh sibh an scéal seo, le comórtas a dhéanamh idir an scéal seo agus scéalta eile an údair chéanna seo, leis an difir ollmhór atá eatarthu a thabhairt faoi deara. Ní hionann sin is a rá, nach bhfuil an leabhar seo inchurtha le ceann ar bith de na leabhair mhór-ráchairte eile, a scríobh an t-údar seo, go nuige seo.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
The Confession
By
John Grisham
.
.
Peadar Bairéad
.
Úrscéal corraitheach eile
Leabhar nua eile ó pheann líofa John Grisham, agus arís, is féidir linn a rá, gur cúrsaí dlí agus cirt atá idir chamáin aige sa scéal seo “The Confession”. Ní hé seo an chéad leabhar a leag an t-údar seo os ár gcomhair amach, nó cheana féin, tá breis agus scór úrscéal curtha i gcló aige.
Donté Drumm, – fear a daoradh chun báis as dúnmharú chailín ghil, óig, Nicole Yarber, agus fear a bhfuil naoi mbliana caite aige, faoin am seo, i gcillín an bháis i Stát Texas, – is príomhcharachtar sa scéal fíorspéisiúil seo. Ba ghormach é Donté, agus réalt peile den chéad scoth. Gabh na póilíní é, agus tar éis dóibh chuile bhrú níos déine ná a chéile a chur air, le linn dóibh bheith á cheistiú, shínigh sé faoistin a d’admhaigh, gurbh eisean a mharaigh an dalta ardscoile sin. D’admhaigh sé, gur éignigh sé í, gur mharaigh sé í, agus gur chaith a corp thar dhroichead isteach in abhainn. Anois, bhí sé sásta an fhaoistin sin a shíniú, toisc nach raibh páirt ar bith aigesean sa choir uafásach sin, agus tuigeadh dó, go bhfaigheadh na póilíní amach, ar ball, nárbh eisean a rinne an marú, agus ansin, go ligfí saor é, gan smál ar a charachtar. Ghlac na cúirteanna áfach, le fírinne na faoistine sin, agus daoradh Donté chun báis, agus d’aontaigh an chúirt athchomhairc leis an mbreith bháis chéanna sin.
Scéal Travis Boyette
Tráth a raibh naoi mbliana i ndáil le bheith caite ag Donté i gcillín an bháis, agus nuair a bhí chuile iarracht déanta ag dlíodóirí Donté, ar a neamhchiontacht a chruthú, tháinig coirpeach cruthanta, Travis Boyette, ar chuairt chuig an Urramach Keith Shroeder, i Kansas, agus d’inis a scéal dó. D’admhaigh sé don Urramach, gurbh eisean a mheall, a d’éignigh, agus a dhúnmharaigh an cailin óg úd, tarraingt ar dheich mbliana roimhe sin, agus b’eisean freisin, a d’adhlaic in áit rúnda i bhfad ó bhaile í, agus anois, ó tharla go raibh sé i mbéal an bháis, toisc go raibh a sceachaill intinne i mbéal a phléasctha, tuigeadh dó gur chóir dó a scéal a insint. D’éirigh leis an Urramach a chur ar a shúile dó, gur chóir dó dul go Texas lena scéal a phoibliú agus le féachaint chuige, nach gcrochfadh Stát Texas fear neamhchiontach, agus go scaoilfí saor Donté Drumm. Bhail! D’éirigh leis sa bhfionar sin, agus tar éis dó Boyette a iompar go Texas, agus go dtí oifig an dlíodóra a bhí ag déanamh chuile iarracht le Donté a chosaint, agus a shábháil ón tsnáthaid mharfach. Rinne an dlíodóir sin a dhícheall, trí athchomharc in aghaidh bhreith na cúirte, a chur i láthair na n-údarás cuí, ach, ar chúis amháin nó ar chúis eile, thug na húdaráis cheanna sin éisteacht na cluaise bodhaire dó, agus crochadh Donté, ar an lá, agus ag an am spriocáilte.
Argóint an údair in aghaidh phionós an bháis is mó a thugann muid faoi deara sa scéal seo, agus leagann Grisham fíricí na cúise sin os ár gcomhair sa chuid deiridh den úrscéal spéisiúil seo, áit a bhfeiceann muid toradh dhaille, agus dúire, na n-údarás sa chás seo.
An-léamh, an-scéal, an-stíl. B’fhiú do dhuine é a léamh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Caitríona, a chara,
Níl mé cinnte ar chuir mé an píosa seo chugat cheana, ach seo chugat arís é, ar eagla na heagla!!! Le gach deaghuí, Peadar Bairéad
.
The Shack
Bí ag caint ar leabhar neamhghnách! Ní neamhghnách go dtí é. Ach le tús a chur leis an bpíosa seo, ba chóir dom tagairt a dhéanamh i dtosach don údar, do Wm. Paul Young. Ceanadach fir is ea é, a tógadh i measc daoine ó threabh chlochaoiseach, sa Nuaghuine, mar a raibh a thuistí ag obair mar mhisinéirí. Is é, Mackenzie Allen Phillips, príomhcharactar an scéil, agus tá “Mack,” faoi mar a thugann roinnt dá chairde air, tá sé pósta le Nan, agus cúigear clainne orthu.
D’éirigh go maith leo thar na blianta, agus ansin, agus Mack i lár a chaogaidí, thit crann na tubaiste anuas orthu, nó tharla gur fuadaíodh an iníon ab óige, Melissa. Ar ball áfach, tuigeadh óna bhfuarthas i Seantán, i bhfásach iargúlta in Oregon, go raibh chuile sheans gur deineadh í a mharú go brúidiúil ansin. Thit scamall dubhach ar Mhack, agus tháinig athrú ollmhór air mar dhuine.
Ar ball, tharla go bhfuair sé nóta ó Dhia, faoi mar a tuigeadh dó fhéin, ag tabhairt cuiridh dhó, cuairt dheireadh seachtaine a thabhairt ar an Seantán úd in Oregon, agus i ndeireadh na dála, as go brách leis go dtí an bothán úd.
An raibh Dia na Glóire fhéin ag fanacht air sa tseanSeantán úd? Bhuel, tuigeadh do Mhack go raibh, agus i rith an deireadh seachtaine sin, chuir sé aithne ar thrí phearsa na Tríonóide, bíodh go mba neamhghnách na pearsain iad. Ba ghearr ansin é nuair a chuala sé guthanna. B’fhéidir go raibh Dia tagtha ar chuairt! Agus é ar tí cnag a bhualadh ar an ndoras, d’oscail an doras as a stuaim fhéin, agus ansin, os a chomhair amach, sheas bean mhór ghealgháireach Afra-Mheiriceánach. D’fhear sí Fáilte Uí Cheallaigh roimhe, agus rug barróg air. Ansin, nocht bean eile, a raibh cuma na hÁise uirthi, agus ceol draíochta na nAingeal ina guth. Go gairid ina dhiaidh sin tháinig pearsa eile ar an bhfód, é gléasta mar fhear oibre, agus cuma air gur ón Meán Oirthear dó.
Tuigeadh do Mhack, go mb’fhéidir go raibh sé i láthair Dhia mhór na Glóire, agus chuir an cheist…
“Which one of you is God?
‘I am,’ said all three in unison.”
Bhail, b’in iad trí phearsa na Tríonóide, faoi mar a foilsíodh do Mhack iad. Chaith sé an deireadh seachtaine sin ina gcomhluadar, agus baineadh de an t-ualach bróin a bhí anuas ar a ghuaille, ó fuadaíodh a iníon. Ar a bhealach abhaile, tharla timpiste dhó, agus fágadh gan aithne gan urlabhra é, go ceann i bhfad. An raibh aon tionchar ag an timpiste sin ar a theacht i láthair na Tríonóide? Bhail, le fios fátha an scéal sin a fháil, caithfidh tú an leabhar sin a fháil, is a léamh. B’fhéidir go mbeadh sé deacair chuile fhocal sa scéal seo a cheidiúint, ach ag an am gcéanna, coraíonn soineantacht agus saontacht chur chuige an údair sa scéal seo croí an léitheora. Súil agam go mbainfidh tú taitneamh agus tairbhe, fiú, as.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Úrscéal Corraitheach
.
ROOM…………………..by………………… Emma Donoghue
.
Peadar Bairéad
.
Ní bréag ar bith é a rá, gur úrscéal neamhghnách é seo, nó ní chuile lá a gheofá úrscéal bunaithe ar an ábhar is dúshraith don scéal seo. Corruair, léann muid sna nuachtáin, faoi fhear buile eicínt, a ghabh bean bhocht mar phríosúnach, agus a choinnigh i ngéibheann í, ar an gcúlráid, ar mhaithe le saol leithleach, gnéasach, a chur ar fáil dó fhéin, ar bhonn seasta. Tharla scéal scannrúil dá leithéid sin san Ostáir, cupla bliain ó shoin. Léann muid scéal dá leithéid, ó am go ham. Scannraíonn sé sinn, ach ar ball, deineann muid dearmad de, agus gabhtar sinn i ngréasán na beatha laethúla, go dtí go dtarlaíonn a leithéid, nó níos measa, arís, ach seo scéal bunaithe ar iompar, nó ar mhí-iompar, dá leithéid, agus bíodh go dtéann sé i bhfeidhm orainn, agus go bhfuil sé deacair an leabhar seo a fhágáil uait, go dtí go mbíonn an deoir deiridh dá scéal diúgtha agat, ag an am gcéanna, nuair a dhéanann tú do mharana ar an ábhar seo, thuigfeá láithreach, go dtéann an t-ábhar seo thar theorainn na daonachta amach, ach ó tharla go gcuirtear an scéal inár láthair trí ghasúr, a bhfuil na cúig bliana díreach sáraithe aige, cailltear roinnt áirithe den mhasmas, den samhnas, agus den déistean, a chuirfeadh an scéal céanna orainn, dá mba í an bhean fhéin a chuirfeadh an scéal inár láthair. Ach, b’fhéidir gur chóir dom tagairt a dhéanamh don scéal neamhghnách, scannrúil, lán-teannais seo.
An t-údar fhéin
Emma Donoghue a scríobh an scéal seo. Rugadh í sa bhliain 1969, agus scríbhneoir gairmiúil Éireannach is ea í, a bhfuil cónaí uirthi i gCeanada, ón mbliain 1998, áit a mhaireann sí, i London, Ontario, lena páirtí, agus tá beirt clainne acu.
Ach le filleadh ar an scéal. Féach mar a chuir an t-údar tús lena scéal agus í ag cur a príomhcharachtar, Jack, in aithne don léitheoir :-
“Today I’m five. I was four last night going to sleep in Wardrobe, but when I wake up in Bed in the dark I’m changed to five, abracadabra. Before that I was three, then two then one, then zero. “Was I minus numbers?
“ Hmm?” ‘Ma’ does a big stretch.”
Sea, mh’anam! Níorbh aon dóichín é an maicín é Jack s’againne. Nárbh iontach go deo an múinteoir í. ‘Ma’, nó b’in an t-ainm a bhaist an t-údar ar mháthair Jack.
Níl dabht ar bith ann, ach gurb é Jack an príomhcharachtar sa scéal seo, agus é i gcomhar lena Mham sa bhfiontar sin. “Ma” a thugann sé ar a Mham, tríd an scéal seo síos. Anois, caithfear a chur san áireamh, nach bhfuil Jack ach cúig bliana d’aois, agus nár chuir sé cos taobh amuigh den “Room” riamh. Éiríonn leis an údar seo, an saol a chur in iúl dúinn trí shúile an ghasúir óig seo.
Fios gach fátha
Conas a tharla, nár leag sé cos taobh amuigh den ‘Room’ riamh, an ea?
Bhuel! Le fios fátha an scéil sin a fháil, caithfear carachtar eile a tharraingt isteach sa scéal, ag an bpointe seo. Fear ba ea é, agus ba é ainm a bhaist ‘Ma’ agus Jack air, nó “Old Nick”. Tharla gur éirigh le “Old Nick” dallamullóg a chur ar ‘Ma’, nuair nach raibh inti ach cailín óg naoi mbliana déag d’aois. Mheall sé í. Rinne príosúnach di, agus tharlaigh abhaile leis í ina leoraí beag, gur shac sé isteach i ‘seid’ nach raibh ach aon troigh déag ar leithead faoi aon troigh déag ar fad. Ní raibh fuinneog ar bith ar an seid, nó ar an ‘Room’ seo, agus bhí an doras glasáilte an t-am ar fad, agus gan cód oscailte an ghlais sin ag éinne ach ag “Old Nick” fhéin. Thagadh sé ar chuairt chuile oíche, geall leis, agus thugadh bia agus riachtanais eile chucu, ar na hócáidí céanna sin. Dár ndóigh, bhí praghas le híoc ag ‘Ma’ as na sóláistí sin, nó dhéanadh Old Nick í a éigniú, go rialta, agus gan deis éalaithe ar bith ag ‘Ma’ bhocht. Chuile Oíche Dhomhnaigh, thagadh sé ar chuairt freisin, agus ar na hócáidí sin, thógadh sé féirín eicínt leis.
Treats ó “Old Nick”
Ar ball, dár ndóigh, rugadh Jack, agus ba bheag spéis a chuir Old Nick sa mhac céanna sin, thar an corrbhréagán a thabhairt chuige mar “Sundaytreats”. Thit an obair ar fad sin ar ‘Ma’ agus cloiseann muid an scéal ar fad trí bhéal Jack, agus óna bhfuil le rá aige sa scéal sin, tuigtear dúinn, go mba iontach, amach is amuigh, an Mam í ‘Ma’, nó do bhuachaill nach raibh ach na cúig bliana sáraithe aige, nach iontach go deo an méid atá foghlamtha aige, faoin am sin. Tá rannta, tomhaiseanna, scéalta, seanchas, agus tuilleadh, ar bharr a ghoib aige. Sea, mh’anam, agus nach líofa atá ar a chumas freisin, srian a ligint lena thaghd feirge, nuair a thuigtear dó, nach bhfuil ‘Ma’ sásta cead a chinn a thabhairt dó. Ach nach cúng go deo an domhan a bhí thart air! ‘An Room’, 11’ X 11’! nár bheag an ríocht a bhí faoina chúram aige?
Fonn Éalaithe
Ach anois, ó tharla go raibh sé cúig bliana d’aois, bhí na ceisteanna ag teacht go tiubh faoi theorainneacha an tsaoil bhig a bhí faoina aire aige, agus tuigeadh do ‘Ma’ go mbeadh uirthi tuilleadh eolais a chur ar fáil dó, feasta. Diaidh ar ndiaidh, d’éirigh lei sin a dhéanamh, agus ba é toradh a bhí ar sin nó gur bhuail fonn éalaithe í. Nach raibh blianta fada caite anois aici ina príosúnach gnéis, faoi smacht ag an bhfear uafásach, cruálach, mídhaonna, seo. Thosaigh sí láithreach ag pleanáil don eachtra iontach, saortha, fuascailteach, seo, a shaorfadh í ó thíoránacht, agus ó chuing na daoirse, faoina raibh sí sáinnithe.
Scéal Corraitheach, Tochtmhar
Ar éirigh lei éaló ón ‘Room’? Agus cad é an toradh a bhí ar an mian éalaithe seo? Sea, agus ar éirigh le Old Nick na cosa a thabhairt leis?
Le freagra na gceisteanna sin a fháil, caithfidh tú an leabhar corraitheach, neamhghnách, lán-teannais, seo, a fháil is a léamh. Ní bheidh a chathú ort, nó bheadh sé deacair leabhar níos corraithí ná an leabhar seo, ‘Room’, a fháil.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
I mBéal an Phobail
Áilleacht an tSaoil seo 6
Peadar Bairéad
Pearse not discouraged
Níor chuir tada aon lagmhisneach ar an bPiarsach áfach, nó i 1905 – ’06, chuir sé an leabhar sin, “Iosagán agus Scéalta eile” ar fáil dá lucht léite. Ceithre scéal a bhí sa leabhrán céanna sin, Iosagán, Eoinín na nÉan, Bairbre, agus An Sagart. Cuireadh an leabhar sin ar an gClár don Intermediate Certificate, rud a thug ardán agus poiblíocht don údar óg. Anois, bíodh go raibh scil agus cruthaíocht ag baint lena chéad scéal, “Poll an Phíobaire”, agus nach raibh de locht ag daoine air ach a ainm! ní raibh ann ach an tús, nó níl dabht ar domhan, ach go bhfuil feabhas an-mhór tagtha ar a theicníocht, agus ar a chumas, sna scéalta in “Iosagán agus Scéalta eile”. Tóg an chéad scéal sa bhailiúchán sin, Iosagán, fhéin, agus feicfidh tú saothar dea-chumtha, dea-dheartha, snasta, agus bunaithe ar thraidisiún agus ar oidhreacht na Gaeltachta thiar, ag an am. Níl leadrán, nó tada dá leithéid ag baint leis, ach é ag scuabadh leis, trí eachtraí agus imeachtaí an scéil, gan mhoill, gan stadaíl, gan dul amú. Tá na carachtair inchreidte, beoga, agus cumasach, agus dúchasach, agus cosúil le cuid mhaith de scéalta an Phiarsaigh, baineann na scéalta leis an saol morólta, agus leis an saol spioradálta. Go bunúsach, séard atá sa scéal seo, nó seanfhear, Sean-Mhaitias, nár chleacht creideamh nó séipéal le tuilleadh is trí scór bliain, ach seanfhear a bhí lách, cineálta, go háirithe leis na daoine óga. Ní raibh duine na deoraí ina chónaí in éineacht leis, ach é ina chadhan aonraic i measc daoine. Conas a chaillfí a leithéid de dhuine? Nó conas a shábháilfí é? Ach i ndeireadh na dála, agus an bás ag bagairt air, chuir “Iosagán” an sagart chuige, ar ghlaoch ola, le deis a thabhairt don tseanfhear a anam a dhéanamh, agus é fhéin a ullmhú don turas a bhí roimhe amach. Ba chóir a lua anseo, gurbh iomaí dhuine a chuir aithne, a chéaduair, ar nua-litríocht na Gaeilge, tríd an scéal seo, Iosagán, a léamh. Minic freisin, a chuirtí sleachta den scéal seo de ghlan mheabhair, sleachta ar nós..
“Bhí na daoine ar fad bailithe leo chuig an Aifreann. Chonaic sean-Mhaiatias ag gabháil thairis iad, ina nduine ‘s ina nduine nó ina mion-dreamanna. Bhí na gearr-bhodaigh ag rith ‘s ag léimneach. Bhí na cailíní ag sioscadh cainte go meidhreach. Bhí na mná ag comhrá os íseal. Bhí na fir ina dtost. Mar sin a thriallaidís an bóthar gach Domhnach. Mar sin a shuíodh sean-Mhaitias ar a chathaoir ag breathnú orthu nó go dtéidís as amharc.”
Nach deas meáite, ceolmhar, rithimeach, an píosa scríbhneoireachta é sin. Tá le feiceáil againn, go bhfuil bearradh déanta aige ar an bpíosa próis sin, nó bheadh sé deacair focal amháin eile a fhágáil ar lár, gan an píosa ar fad a mhilleadh.
Breathnaigh ar an bpíosa seo, freisin.
“Is iomaí sin fuaim cheolmhar a bhí le cloisteáil, an té a mbeadh aird aige orthu. Chuala sean-Mhaitias olagón na dtonn ar na carraigreacha agus monabhar an tsruithleáin ag sileadh leis an gclochar. Chuala sé scréach na coirre éisc ón duirling, géimneach na mbó ó’n mbuaile, agus geal-gháire na bpáistí ó’n bhfaiche. Ach ní le ceachtar acu seo a bhí sé ag éisteacht chomh haireach sin – cé go mba bhinn leis iad go léir – ach le glór glé glinn cloig an Aifrinn a bhí ag teacht chuige le gaoith i gciúineadas na maidne.”
Píosa dea-scríofa, taitneamhach, ceolmhar, ó pheann an ghearrscéalaí ildánaigh seo, arís againn anseo. Breathnaigh an ceol a bhaineann sé as……..
glór glé glinn cloig an Aifrinn a bhí ag teacht chuige le gaoith i gciúineadas na maidne.
Cuir ceol le sin agus d’fhéadfá é a chanadh!
Is beag nach bhféadfá glór an chlog á bhualadh a chloisteáil agus tú ag éisteacht leis na focail sin. Don chluas a cumadh a leithéid d’abairt, agus ní don tsúil, agus sa mhéid sin arís, is dócha gur ar sheanchaithe Chonamara a bhí an Piarsach ag smaoineamh agus na focail sin á ngaibhniú aige.
Mar chríoch leis an bpíosa seo faoi’n scéal sin, Iosagán, breathnaigh mar a chruthaíonn an Piarsach atmosféar difriúil, agus é ag teacht go deireadh a scéil…
Tháinig an oíche fliuch stoirmiúil. Cluineadh na tonntracha móra ag briseach le fuamán i n-aghaidh an chladaigh. Bhí na crainn thart timpeall ar theach an phobail ag luascadh is ag lúbadh le neart na gaoithe (tá an séipéal ar ardán atá ag titim le fána síos go farraige.) Bhí an tAthair Seán ar tí a leabhar a dhúnadh agus a phaidrín a rá nuair a chuala sé torann mar a bheadh duine ag bualadh an dorais.”
Sin an chaoi a ullmhaíonn an t-údar an léitheoir le hidirghabháil ón saol eile. Is dócha go raibh an scéal, agus atmosféar an scéil seo, níos cóngaraí do dhearcadh na ndaoine i dtús na haoise seo caite, ná mar a bheadh siad do spiorad na haoise s’againne. Ach caithfidh mé a admháil, go mbainimse fhéin an-taitneamh as an sceilín sin, fiú sa lá atá inniu fhéin ann.
Nach deas an scéal é “An Sagart” freisin? go háirithe do dhaoine óga, sílim go mbaineadh siad an-spraoi agus an-spórt as, sna seanlaethe, ach arís, is dócha go bhfuil óige an lae inniu ró-shofaisticiúil, le spraoi ar bith a bhaint as scéal chomh simplí leis!
Ní gá a rá, gurb an-scéal é “Eoinín na nÉan, scéal a bhainfeadh óg agus aosta taitneamh as. Gasúr ann fhéin is ea Eoinín, gasúr a bhfuil an eitinn ag gabháil dó, b’fhéidir, agus gasúr a shíleann go mbíonn na fáinleoga ag caint leis. Sílim gur chreid a mháthair sin, ach nuair a d’inis sise a scéal don Sagart, tuigeadh dósan, nach raibh i gceist ach rámhaillí an tinnis, agus chuir sé roinnt ceisteanna ar an ngasúr, ach má chuir fhéin, léirigh Eoinín ina fhreagraí go raibh eolas agus tuiscint ar scéal na bhfáinleog aige, nach bhféadfadh sé a fháil ar bhealach ar bith eile ach ó na fáinleoga! Tuigeadh dó freisin, go raibh Eoinín bocht i mbéal an bháis, rud nár tuigeadh don mháthair bhocht. Ar deireadh, tháinig an tráth úd den bhliain, nuair ba chóir do na fáinleoga bheith ag scuabah leo go dtí an Domhan Theas, agus d’fhiafraigh Eoinín dá mháthair an mbeadh uaigneas uirthi, dá n-imeodh seisean in éineacht leo? Mar chríoch leis an scéal seo, faigheann Eoinín bocht bás, tráth raibh na fáinleoga ag fágáil slán ag an tír seo, agus iad ag ardú a seolta, ar a mbealach leo go dtí an Domhan Theas. Féach mar a chuireann an t-údar é..
“Lig sé a cheann siar ar ghualainn a mháthar agus chuir sé osna as. Cluineadh gol mná ins an áit uaignigh úd – gol máthar ag caoineadh a páiste. – Bhí Eoinín imithe i bhfochair na bhfáinleog.”
Táid ann freisin, a dtaitníonn an scéal eile sin, “Bairbre” leo, ach cé gur scéal taitneamhach é, ní déarfainn gurbh é mo rogha fhéin é, ach ina lá fhéin, is dócha go mbainfí ard-taitneamh as.
Is cuimhin liom fós an leabhrán beag sin, “Íosagán agus Scéalta eile”. Ní raibh sé chomh mór leis na leabhair eile a bhíodh im mhála scoile agam, ach thaitin a chlúdach bog, bándearg, liom, clúdach a raibh pictiúr d’Íosagán air, é gléasta i ngúna, cosúil le léine oíche, é cosnochtaithe, ceannnochtaithe, agus loinnir na glóire ag soilsiú as.
Ná ceap anois nár scríobh an Piarsach aon ghearrscéal eile, nó scríobh. Scríobh sé mám maith de scealta eile, scéalta ar nós :- An Gadaí, An Bhean Chaointe, An Dearg-Daol, Bríd na nAmhrán, An Mháthair, agus Na Bóithre. Gearrscéalta taitneamhacha, suimiúla, dea-chumtha, isea chuile cheann acu sin, ach níl an t-am agam anseo, cur síos a dhéanamh orthusan, ach níl sé deacair teacht orthu i leabharlann ar bith, déarfainn. Caithfidh mé a admháil, go mbainim fhéin an-taitneamh fós as scéalta cosúil le “An Gadaí.” Scéal ina bhfuil an Piarsach arís ag iarraidh ceisteanna morálta a scrúdú agus a scaoileadh.
B’fhéidir go bhféadfá a rá, nach scríobhfadh an Piarsach gearrscéal ar bith riamh, dá n-éireodh leis scríbhneoirí eile a spreagadh chun pinn, ach nuair a theip air sin a dhéanamh, chuaigh sé i mbun na hoibre sin é fhéin, agus déarfainn gur saibhride ár litríocht cinneadh úd an Phiarsaigh. Cuir san áireamh freisin, nach raibh sách ama aige le barr feabhais a chur ar a scileanna scríbhneoireachta, nó bhí an iomarca le déanamh aige, agus gan a sháith ama fágtha aige, le barr feabhais a chur ar a chumas mar ghearrscéalaí. Caithfear glacadh leis, go mba é fhéin agus SeanPhádraic Ó Conaire na ceannródaithe i bhforbairt an ghearrscéil i nua-litríocht na Gaeilge, agus ní beag ná suarach an teist é sin ar an dá Phádraic s’againne.
leabhrán, booklet; leadrán, slowness; ní raibh duine ná deoraí ann, there wasn’t a soul or sinner there; ina chadhan aonraic, all on his own; fuamán, noise; ón mbuaile, from the small grazing field; idirghabháil, intervention; eitinn, tuberculosis; rámhaillí, raving; an iomarca, too much.
.
.
.
.
.
.
.
English 
Gaeilge