Filíocht: An Cnoc a Dhreapaimid!

Filíocht: An Cnoc a Dhreapaimid!

by | 2021/02/03 | Poetry

D’aithris Amanda Gorman a dán “The hill we climb” ag searmanas oirnithe an Uachtaráin Biden le déanaí, agus chuaigh sé go mór i bhfeidhm orm mar baineann sé linn go léir a bhfuil meas againn ar an daonlathas. Chuir mé Gaeilge air ionas go mbeinn in ann é a roinnt leat sa cholún seo! Gan a thuilleadh moilleadh, seo é dán Amanda:  

An cnoc a dhreapaimid

Le breacadh an lae cuirimid ceist orainn féin

Cén áit ar féidir linn solas a aimsiú sa síor–scáth seo?

An cailleadh a iompraímid,

An muir is gá dúinn siúl tríd.

Thugamar dúshlán ar an t-ainscéal;

Tá sé foghlamtha againn nach ionann ciúnas agus síocháin i gcónaí.

Agus na noirm agus na nóisin faoi cad atá cóir

Ní hionann iad i gcónaí agus an Cóir féin.

Ach is dúinn fáinne an lae fiú roimh é a bheith ar eolas againn.

I slí éigin déanaimid é;

I slí éigin chuireamar tharainn

Tír nach bhfuil briste ach amháin neamhchríochnaithe.

Muidne, i gcomharbacht ar thír agus am

Inar féidir cailín óg tanaí dubh de shliocht sclábhaithe

a thóg máthair aonraic a bheith ag brionglóideach go mbeadh sí ina huachtarán,

agus gur éirigh léi a bheith ag aithris fhilíochta d’uachtarán.

Agus sea, tá muid i bhfad ó shnasta, i bhfad ó fhoirfe,

Ach ní fhágann sin nach bhfuil muid ag streachailt chun aontas foirfe a chruthú.

Tá muid ag streachailt chun aontas le haidhm a chothú,

Chun tír a chumadh tiomnaithe do na cultúir, dathanna, tréithe agus dálaí go léir ag baint leis an gcine daonna.

Agus mar sin ardaímid ár súile ní i dtreo cad a sheasann eadrainn,

Ach i dtreo cad a sheasann romhainn.

Dúnaimid an scoilt, mar tá a fhios againn ár dtodhchaí a chur i dtús áite,

Ní foláir dúinn ár ndifríochtaí a chur ar leataobh.

Cuirimid ár gcuid arm uainn

Le go mbeimid in ann ár lámha a shíneadh amach dá chéile.

Níl muid ag iarraidh éinne a ghortú ach síocháin do chách.

Lig don chruinneog a rá ach amháin go bhfuil sé seo fíor:

Faoi mar a bhíomar faoi bhrón, d’fhásamar,

Faoi mar a bhíomar cráite, bhíomar dóchasach,

Faoi mar a d’éiríomar tuirseach, rinneamar iarracht,

Go mbeimid ceangailte le chéile i gcónaí, buacach-

Ní toisc nach gcaillfimid arís go deo,

Ach toisc nach gcothóimid deighilt arís go deo.

Insíonn an scrioptúr dúinn a shamhlú

Go suífidh gach duine faoina fhéith agus a chrann figí féin,

Agus ní chuirfidh éinne eagla orthu.

Chun éirí linn san aois ina bhfuilimid,

Ní luífidh an bua sa leann ach sna droichid ar thógamar iad.

Sin é an cheapach gheallta,

An cnoc a dhreapaimid ach amháin má bhíonn sé de mhisneach againn.

Toisc mar tá an Meiriceánachas níos mó ná bród dúchais,

Is é an t-am atá thart dúinn agus an tslí a réitímid é.

Chonaiceamar fórsa a réabfadh ár dtír in ionad é a roinnt,

A scriosfadh ár dtír dá mhoilleodh sé an daonlathas.

Agus ba bheag nárbh éirí leis an iarracht seo,

Ach cé gur féidir an daonlathas a mhoilliú go tréimhsiúil

Ní féidir é a shárú go buan.

San fhírinne seo, sa chreideamh seo tá muinín againn,

Toisc cé go bhfuil ár súil againn ar an todhchaí, tá súil na staire aici orainn.

Seo é ré an tslánaithe chóir.

Níor mhothaíomar réidh le bheith mar oidhrí uaire chomh huafásach,

Ach taobh istigh de d’aimsigh muid an chumhacht

Chun caibidil nua a chumadh,

Chun dóchas agus gáire a thairiscint,

Curtha againne. Cé gur uair amháin d’iarramar:

Conas faoin spéir a d’fhéadfaimis tubaiste a shárú?

Anois maímid: Conas ar domhan a d’fhéadfadh tubaiste muidne a shárú?

Ní mháirseálfaimid ar ais go dtí cad a bhí ann,

Ach bogfaimid ar aghaidh go dtí cad a bheidh ann,

Tír atá brúite ach ina iomláine,

Dea-mhéiniúil ach misniúil,

Fíochmhar agus saor.

Ní bheimid tiontaithe thart nó stoptha de dheasca imeaglú

Mar tá a fhios againn go mbeadh ár n-easpa ghnímh agus marbhántacht fágtha le hoidhreacht ag an gcéad ghlúin eile.

Beidh ár mbotúin mar ualaigh dóibh

Ach tá rud amháin cinnte:

Má mheascaimid trócaire le cumhacht agus cumhacht le ceart,

Ansin beidh grá mar ár n-oidhreacht

A n-athróidh ceart dúchais ár gcuid páistí.

Mar sin fágaimis tír inár ndiaidh níos fearr ná an ceann a fágadh dúinn.

Le gach tarraingt anála i mo chliabhrach umhadhaite preabtha,

Iompóimid an domhan ó gortaithe go hiontach.

Éireoimid ó chnoic órga an Iarthair.

Éireoimid ón Oirthuaisceart sceirdiúil inar chothaigh ár sinsear réabhlóid den chéad uair.

Éireoimid ó na cathracha cois locha san Iarthar Láir.

Éireoimid ón Deisceart griandóite.

Atógfaimid, tiocfaimid le chéile agus chugainn féin

I ngach scáineadh is cúil sa náisiúin s’againne,

I ngach cearn a dtugtar ár dtír air,

Ár bpobal éagsúla agus áille,

Aiséireoidh siad greadta agus galánta.

Le héirí na gréine scaraimid ón scáth,

Trí thine agus gan aon eagla orainn.

Tá an chamhaoir nua ag bláthú agus í á ligean saor againn.

Mar bíonn solas ann i gcónaí ach muid cróga go leor é a fheiceáil,

Ach muid cróga go leor é a bheith ionainn.

.

.

.

.

.

Filíocht: An Cnoc a Dhreapaimid!

Ár dTeanga Bheo: Scéal Siothrún!

by | 2021/01/27 | Language Affairs, Personal

Ba mhaith liom scéal spreagúil a roinnt libh go léir inniu, scríofa ag fear an-chumasach ó San Diego darb ainm Siothrún Sardina, a d’fhoghlaim a chuid Gaeilge ar an idirlíon! Seo a scéal ina chuid focal féin!

Ag Foghlaim na Gaeilge Thar Lear – Siothrún Sardina

Is mise Siothrún. Táim mar mhac léinn na Tríonóide anois agus mar bhall den Chumann Gaelach anseo. Den chéad uair riamh, tá mé in ann an Ghaeilge a labhairt gach lá, agus í a úsáid mar ghnáth-theanga i mo shaol féin. Tá an deis seo níos iontaí dom féin mar ní bhíodh a leithéid de dheis agam roimhe seo. Is as San Diego i gCalifornia sna Stáit Aontaithe Mheiriceá mé, agus d’fhoghlaim mé mo chuid Gaeilge ar an idirlíon, thar lear.

Is minic a chuirtear ceisteanna orm: cén fáth ar fhoghlaim mé an Ghaeilge? Agus conas go ndearna mé é? Bhuel, thosaigh mé ag foghlaim na Gaeilge tuairim agus trí bliana go leith ó shin. Bhí mé tar éis saoránachta na hÉireann a fháil, agus bhíos ag iarraidh teanga nua a fhoghlaim. Mar sin, thosaigh mé cúrsa na Gaeilge ar Duolingo.

Cloisim daoine ag tabhairt amach faoi Duolingo go mion minic – nach múineann sé Gaeilge nádúrtha ná labhairt na Gaeilge. Ach caithfidh mé a rá nach bhfuil sé chomh dona sin ar chor ar bith – fiú nach córas foirfe é ach an oiread. Ar dtús, ní raibh seans dá laghad agam an Ghaeilge a labhairt le héinne eile. Bhí mé ag léamh agus ag éisteacht, ach gan aon chleachtadh labhartha. Mar a deirtear, ní raibh Gaeilge nádúrtha agam, ná fiú Gaeilge labhartha. Ach bhí rud rí-úsáideach amháin agam – bhíos in ann an teanga a thuiscint.

Bliain amháin tar éis tús a chur, chuaigh mé go hÉirinn ar chúrsa staidéir idirnáisiúnta. Bhain mé triail as an nGaeilge a labhairt agus – go deimhin – is beag go raibh mé in ann dhá fhocal a chur le chéile. Ach thuig mé cad a bhí á rá ag na daoine eile. Agus tar éis roinnt seachtainí, d’fhoghlaim mé foghraíocht na Gaeilge, agus bhí mé in ann labhairt faoi dheireadh. Nuair a smaoiním siar, creidim gurb é Duolingo an fáth go raibh mé in ann seo a dhéanamh. Thug sé tús maith dom (agus is ionann sin is leath na hoibre, nach ea!).

Nuair ar d’fhill mé ar San Diego, thuig mé nach mbeinn in ann mo chuid Gaeilge a chur chun cinn gan cleachtadh labhartha. Is mar sin a d’eagraigh mé Pop Up Gaeltacht (PUG) i San Diego. Dála an scéil – tá i bhfad níos mó Gaeilgeoirí i San Diego ná mar a cheaptar! Tar éis PUG tosach iontach, lean mé ar aghaidh á gcur le chéile ar feadh na mblianta go dtí seo. Is mar gheall orthu atá mo chuid Gaeilge chomh maith is atá sí anois–bhíodh cleachtadh agam i gcónaí, agus bhí mé mar chuid de phobal na Gaeilge. Tá an PUG sin fós ag dul ar aghaidh ar Zoom dála an scéil, agus beidh le fada an lá.

Anois agus mé ag Coláiste na Tríonóide, tá an Ghaeilge mar chuid mhór de mo shaol. Bhuail mé le go leor cairde leis an gCumann Gaelach, agus bíonn Gaeilge á labhairt againn i gcónaí. Móide sin, bímse ag bualadh le cairde nua, ag imirt cluichí, agus ag caint trí Ghaeilge beagnach gach lá.

Táim an-bhuíoch as an gCumann agus as mo chairde ann. Ní hamháin mar gur chuireadar fáilte romham, ach mar a bhíonn siad i gcónaí ag cur fáilte roimh fhoghlaimeoirí agus daoine nua.

Níl imní ná stró ann, ach seans chun na Gaeilge a chleachtadh agus a úsáid. Agus an rud a bhainimid amach as ná saol trí Ghaeilge. Mar a luaigh mé cheana, tá an Ghaeilge mar ghnáth-theanga agam anois. Tar éis fiú roinnt míonna sa Choláiste, mothaím go bhfuil mo chuid Gaeilge níos fearr ná mar a bhí sí riamh.

Ní chreidim gur teanga an-deacair í an Ghaeilge. An rud atá i gceist ná gur teanga labhartha í an Ghaeilge. “Beatha teanga í a labhairt”, mar a deirtear. Is fíor gur fhoghlaim mé ar dtús í ar an idirlíon agus mé thar lear, ach ní raibh sí agam i ndáiríre go dtí gur thosaigh mé á labhairt anseo.

Ach ní hionann sin is go raibh an t-aistear an-éasca ar chor ar bith. Fiú anois tá mé ag foghlaim, ach ní sin an phríomhdheacracht i mo thuairim féin. An phríomhdheacracht atá ag baint léi ná an misneach a bheith agat í a labhairt. Ní rud éasca é sin, ach go háirithe nuair atá Gaeilge níos fearr ag na daoine i do thimpeall. Ach bíodh a fhios agat: thosaigh gach uile dhuine mar sin.  Tá áilleacht sa Ghaeilge, fiú go deimhin i nGaeilge bhriste. Mar ní féidir í a chur chun cinn gan í a fhoghlaim, ná foghlaim gan í a ‘bhriseadh’ ar dtús.

Is mar sin a deirim, má tá tú fós ag foghlaim, bíodh misneach agat. Lean ar aghaidh agus labhair í. Is fiú an iarracht!

.

.

.

Filíocht: An Cnoc a Dhreapaimid!

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

by | 2021/01/20 | Current Affairs, International News, Opinion

An Caipeatól!

.

De ghnáth, bíonn mo chuid ama roinnte idir dhá áit – Cill Chainnigh agus San Diego, ach níl mé ábalta léim ar an gcéad eitleán eile abhaile de dheasca an COVID diabhalta! Táim sáinnithe anseo i San Diego agus ní bhogfaidh mé go dtí go mbeidh mé vacsaínithe. Idir an dá linn, airím uaim m’áit dúchais, ach ar ámharaí an tsaoil, táim in ann fanacht i dteagmháil le mo theaghlach agus mo chairde in Éirinn. Táim in ann coinneáil ar an eolas freisin faoina bhfuil ag tarlú sa bhaile. Sin cumhacht an idirlín!  Ós rud é go bhfuil mé ar an talamh anseo i Meiriceá, tír i gcuilithe an iliomad géarchéimeanna ag an am céanna, cheap mé go mbeadh suim agat mo pheirspictíocht a léamh ar an nuacht sna Stáit Aontaithe.  Dá bhrí sin, beidh alt míosúil agam ar an ábhar, dar teideal ‘Tuairisc ó Mheiriceá’. Seo an chéad alt den tsraith.     

Naitsithe agus Faisistithe sa Chaipeatól!

Ní raibh ionadh orm go ndéanfadh Trump beart baothdhána nuair a chaill sé an toghchán uachtaránachta, ach baineadh stangadh asam nuair a chonaic mé an Caipeatól faoi ionsaí ag lucht tacaíochta dílis an Uachtaráin Trump. Níos measa fós, ghríosaigh Trump féin iad chun foréigin ag slógadh agóide a d’eagraigh sé i Washington DC. Scríobh Hilary Clinton alt iontach ar an ábhar sa ‘Washington Post’, agus is é seo a leanas achoimre an ailt.

D’fhoilsigh Coimisiún 9/11 tuairisc inar luaigh siad na teipeanna rialtais a d’oscail an doras do na hionsaithe sceimhlitheoireachta a tharla ar an lá tragóideach sin. Ba é an teip ba mhó ná easpa samhlaíochta. Níor chreid na ceannairí chomh tromchúiseach agus a bhí an scéal. Beagnach 20 bliain ina dhiaidh sin táimid ag déanamh an bhotúin chéanna arís, mar níor shamhlaigh muid an méid damáiste ar féidir leis an Uachtarán a dhéanamh.  Mura dtéimid i ngleic leis na bagairtí atá os ár gcomhair, ní bheidh ann ach tús tragóide i bhfad níos géire dúinn.  

Nuair a sheas Trump sa toghchán uachtaránachta i 2016, mhol sé tír faoi riail daoine geala. Thug sé ardán do chiníochaithe geala, agus chaith sé leo mar chairde. Nuair a chaill sé an toghchán le déanaí, ghríosaigh sé iad chun ionradh a dhéanamh ar an gCaipeatól.

Braitheann na teoiricí seafóideacha atá ag na daoine sin amaideach agus ní dhealraíonn sé go bhfuil aon dochar ann, go dtí go bhfuil taithí phearsanta agat. D’fhoghlaim mé féin an ceacht sin, nuair a chumadh comhcheilg fúm ag maíomh gur Sátanach mé i gceannas ar dhrong phéidifilia lonnaithe i dteach píotsa. Sheol cultasaí fanaiceach buama litreach chugam i dtrátha an ama seo!

Tá sé ríshoiléir dúinn go léir anois cé chomh dainséarach is atá teoiricí chomhcheilge. Spreagann siad na creidmhigh chun foréigin a dhéanamh cosúil leis an bhforéigean a chonaiceamar ar 6 Eanáir i Washington DC!   Gan dabht, ní foláir an dlí a chur ar ionróirí an Chaipeatóil agus pionós trom a ghearradh orthu. Ach níl sé sin sách maith! Ní mór dúinn go léir i Meiriceá domhainmhachnamh a dhéanamh.  Tá leabhar iontach scríofa ag Isabel Wilkerson darb ainm ‘Caste: The Origins of our Discontents’. Nochtann Isabel a cuid tuairimí faoi struchtúr na sochaí i Meiriceá, agus taispeánann sí dúinn go háititheach go bhfuil córas na sainaicmí i réim ann. Luann sí ceist ghéar ón staraí Taylor Branch: Dá mbeadh rogha idir daonlathas agus gile againn, cé mhéad duine a roghnódh gile? Is í an fhírinne shearbh go roghnódh roinnt mhaith daoine gile! Bhí daoine geala faoi arm in ann briseadh isteach sa Chaipeatól agus cad a tharla – ní raibh na forsaí slándála ullamh dóibh! Is mór idir é seo agus cad a tharla i mí an Mheitheamh ag agóid shiocánta i gcoinne dúnmharú George Floyd, nuair a bhí na fórsaí slándála gníomhach agus trodach in aghaidh siúlóirí gorma!

Tá sé tábhachtach anois Trump a tháinseamh as na coireanna uafásacha a rinne sé.  Ní mór do bhaill de Chomhdháil a thacaigh leis na sceimhlitheoirí éirí as a bpoist, é sin nó iad a chaitheamh amach! Ach is é an rud is tábhachtaí ná dlíthe cóiriúla nua a thabhairt isteach agus a chur i bhfeidhm go géar i gcoinne gach eagraíocht sceimhlitheoireachta atá gníomhach sa tír. Caithfimid aghaidh a thabhairt ar an bhfadhb agus caithfimid deimhniú nach dtarlóidh rud mar seo go deo arís.

Sin a bhí le rá ag Hilary Clinton, agus níl le rá agamsa faoi ach go n-aontaím go hiomlán léi. Céard fút féin?

.

.

.

.

.

Filíocht: An Cnoc a Dhreapaimid!

Nósanna Beaga Bídeacha!

by | 2021/01/13 | Personal, Opinion

Má tá tú cosúil leis an gcuid is mó againn, ní móide gur éirigh leat na dea-rúin a bhí agat an bhliain seo caite a chur i bhfeidhm. Tá leithscéal láidir againn mar tháinig COVID-19 aniar aduaidh orainn, agus chuir an pandéim uafásach ár saolta bunoscionn. Ach déanta na fírinne, is leithscéal é, mar sin féin. Teipeann ar dhaoine nósanna nua a bhunú, formhór an ama. Caithfidh mé a admháil gur theip ormsa le beagnach gach iarratas nós nua a bhunú, go dtí le déanaí. D’athraigh cúrsaí tar éis dom an leabhar ‘Tiny Habits’ a léamh, scríofa ag BJ Fogg, eolaí iompraíochta san Ollscoil Stanford sna Stáit Aontaithe. Cé go raibh amhras orm ar dtús an ndéanfadh a mholtaí aon difríocht, bhí ionadh orm faoi dheireadh tar éis triail a bhaint astu. Oibríonn an córas a mholann Fogg, gan dabht!

Leag Fogg amach bunphrionsabail a chur chuige go deas gonta, ag rá gur gá trí thréithe ionas go mbeidh tú in ann iompar nua a chur i bhfeidhm. Ar dtús, caithfidh tú a bheith spreagtha chun an tasc a dhéanamh. Mar shampla, má tá tú róthrom, seans maith go dteastaíonn go mór uait roinnt meáchain a chailliúint. Ansin, caithfidh sé a bheith ar do chumas an tasc a dhéanamh, agus mar sin tá sé níos fearr tasc éasca a roghnú ná tasc deacair.  Tá gá le leideanna chun a mheabhrú duit an tasc a dhéanamh. Seo an liosta comhábhair: spreagadh, cumas agus leid.  Is é seo a leanas oideas chun an nós beag bídeach a dhearadh agus a chleachtadh.

1.Ní foláir díocas thar na bearta a bheith ort do nós roghnaithe a bhaint amach.   
2.Roghnaigh píosa beag bídeach den nós mar thasc ar dtús.
3.Cuir an tasc i do chlár ama laethúil, ag úsáid an taisc a thagann díreach roimhe mar leid.
4.Tabhair aitheantas duit féin don mhéid a rinne tú!

Lig dom mo thaithí féin a roinnt leat, ionas go mbeidh tú in ann córas Fogg a fheiceáil ag obair. Bhí a fhios agam le fada go bhfuil buntáistí móra ag baint le traenáil meáchain, go háirithe ós rud é go bhfuil na cúlfhiacla curtha go maith agam! Theastaigh uaim traenáil meáchain a dhéanamh, ach theip orm nós a dhéanamh as, in ainneoin go leor iarrachtaí.  Chomh luath is a chríochnaigh mé an leabhar, rith sé liom ionsaí nua a dhéanamh ar an traenáil sin. Gan dabht, bhí díocas thar na bearta orm an cuspóir sin a bhaint amach. Ansin, roghnaigh mé tasc an-bheag a dhéanamh – mo mheáchain a chrochadh os mo chionn uair amháin. Bhí orm ansin an tasc a sceidealú agus leid a bheith agam ionas nach ndéanfainn dearmad faoi! Tá giomnáisiam beag agam sa bhaile, le rothar aclaíochta agus tromáin lúith ann. Gach maidin, téim amach sa gharáiste chun rang spineála a dhéanamh ar an rothar. Mar sin, bheartaigh mé an tasc nua a dhéanamh díreach tar éis dom tuirlingt ón rothar.  Déarfainn ‘go hiontach’ liom féin nuair a bheadh an tasc nua críochnaithe agam.

Conas ar éirigh liom, an ea? Caithfidh mé a rá go raibh mé amhrasach faoin gcur chuige seo ar dtús.  Ach ní raibh aon ní le cailleadh agam, agus bhain mé triail as. Tar éis cúpla lá, ní raibh orm smaoineamh ar an tasc nua ar chor ar bith, agus rinne mé é go huathoibríoch. Bhí mé sásta gach uair a chríochnaigh mé an tasc agus scread mé ‘go hiontach!’ sa gharáiste. Tar éis tamaillín eile, bhí fonn orm níos mó a dhéanamh, agus d’ardaigh mé na meáchain dhá uair. Lean mé ar aghaidh mar sin, agus i gceann míosa bhí mé ar ardú na meáchain sin deich n-uaire.  Níor stad mé ansin ach an oiread, mar nach raibh mé ar mhuin na muice! Thosaigh mé cleachtadh nua leis na meáchain, agus ar aghaidh liom mar sin. Agus é seo á scríobh, tá deich gcleachtadh dhifriúla agam, agus gach ceann á dhéanamh agam deich n-uaire! An rud a thosaigh mar nós beag bídeach, is nós déanta é anois agus níor chaill mé oiread is lá amháin ag crochadh meáchain! Creidim go láidir i dteagasc Fogg, mar nach é tástáil na putóige a hithe!

Beidh tú in ann triail a bhaint as an gcur chuige seo duit féin, saor in aisce ar an suíomh: https://recipemaker.tinyhabits.com/. Ní gá an suíomh a úsáid, ach is fiú brabhsáil air, ar aon nós.

.

.

.

.

Má tá tú cosúil leis an gcuid is mó againn, ní móide gur éirigh leat na dea-rúin a bhí agat an bhliain seo caite a chur i bhfeidhm. Tá leithscéal láidir againn mar tháinig COVID-19 aniar aduaidh orainn, agus chuir an pandéim uafásach ár saolta bunoscionn. Ach déanta na fírinne, is leithscéal é, mar sin féin. Teipeann ar dhaoine nósanna nua a bhunú, formhór an ama. Caithfidh mé a admháil gur theip ormsa le beagnach gach iarratas nós nua a bhunú, go dtí le déanaí. D’athraigh cúrsaí tar éis dom an leabhar ‘Tiny Habits’ a léamh, scríofa ag BJ Fogg, eolaí iompraíochta san Ollscoil Stanford sna Stáit Aontaithe. Cé go raibh amhras orm ar dtús an ndéanfadh a mholtaí aon difríocht, bhí ionadh orm faoi dheireadh tar éis triail a bhaint astu. Oibríonn an córas a mholann Fogg, gan dabht!

Leag Fogg amach bunphrionsabail a chur chuige go deas gonta, ag rá gur gá trí thréithe ionas go mbeidh tú in ann iompar nua a chur i bhfeidhm. Ar dtús, caithfidh tú a bheith spreagtha chun an tasc a dhéanamh. Mar shampla, má tá tú róthrom, seans maith go dteastaíonn go mór uait roinnt meáchain a chailliúint. Ansin, caithfidh sé a bheith ar do chumas an tasc a dhéanamh, agus mar sin tá sé níos fearr tasc éasca a roghnú ná tasc deacair.  Tá gá le leideanna chun a mheabhrú duit an tasc a dhéanamh. Seo an liosta comhábhair: spreagadh, cumas agus leid.  Is é seo a leanas oideas chun an nós beag bídeach a dhearadh agus a chleachtadh.

1.Ní foláir díocas thar na bearta a bheith ort do nós roghnaithe a bhaint amach.   
2.Roghnaigh píosa beag bídeach den nós mar thasc ar dtús.
3.Cuir an tasc i do chlár ama laethúil, ag úsáid an taisc a thagann díreach roimhe mar leid.
4.Tabhair aitheantas duit féin don mhéid a rinne tú!

Lig dom mo thaithí féin a roinnt leat, ionas go mbeidh tú in ann córas Fogg a fheiceáil ag obair. Bhí a fhios agam le fada go bhfuil buntáistí móra ag baint le traenáil meáchain, go háirithe ós rud é go bhfuil na cúlfhiacla curtha go maith agam! Theastaigh uaim traenáil meáchain a dhéanamh, ach theip orm nós a dhéanamh as, in ainneoin go leor iarrachtaí.  Chomh luath is a chríochnaigh mé an leabhar, rith sé liom ionsaí nua a dhéanamh ar an traenáil sin. Gan dabht, bhí díocas thar na bearta orm an cuspóir sin a bhaint amach. Ansin, roghnaigh mé tasc an-bheag a dhéanamh – mo mheáchain a chrochadh os mo chionn uair amháin. Bhí orm ansin an tasc a sceidealú agus leid a bheith agam ionas nach ndéanfainn dearmad faoi! Tá giomnáisiam beag agam sa bhaile, le rothar aclaíochta agus tromáin lúith ann. Gach maidin, téim amach sa gharáiste chun rang spineála a dhéanamh ar an rothar. Mar sin, bheartaigh mé an tasc nua a dhéanamh díreach tar éis dom tuirlingt ón rothar.  Déarfainn ‘go hiontach’ liom féin nuair a bheadh an tasc nua críochnaithe agam.

Conas ar éirigh liom, an ea? Caithfidh mé a rá go raibh mé amhrasach faoin gcur chuige seo ar dtús.  Ach ní raibh aon ní le cailleadh agam, agus bhain mé triail as. Tar éis cúpla lá, ní raibh orm smaoineamh ar an tasc nua ar chor ar bith, agus rinne mé é go huathoibríoch. Bhí mé sásta gach uair a chríochnaigh mé an tasc agus scread mé ‘go hiontach!’ sa gharáiste. Tar éis tamaillín eile, bhí fonn orm níos mó a dhéanamh, agus d’ardaigh mé na meáchain dhá uair. Lean mé ar aghaidh mar sin, agus i gceann míosa bhí mé ar ardú na meáchain sin deich n-uaire.  Níor stad mé ansin ach an oiread, mar nach raibh mé ar mhuin na muice! Thosaigh mé cleachtadh nua leis na meáchain, agus ar aghaidh liom mar sin. Agus é seo á scríobh, tá deich gcleachtadh dhifriúla agam, agus gach ceann á dhéanamh agam deich n-uaire! An rud a thosaigh mar nós beag bídeach, is nós déanta é anois agus níor chaill mé oiread is lá amháin ag crochadh meáchain! Creidim go láidir i dteagasc Fogg, mar nach é tástáil na putóige a hithe!

Beidh tú in ann triail a bhaint as an gcur chuige seo duit féin, saor in aisce ar an suíomh: https://recipemaker.tinyhabits.com/. Ní gá an suíomh a úsáid, ach is fiú brabhsáil air, ar aon nós.

.

.

Filíocht: An Cnoc a Dhreapaimid!

Cúig cheist a fhreagairt!

by | 2021/01/06 | Personal, Opinion

1. Céard é an chuimhne is mó atá agat ar 2020?

Bás mo mháthar, Patricia, i mí Iúil na bliana.  Fuair sí bás i ndiaidh di cath fíochmhar agus pianmhar a throid in éadan na hailse.  Bhí na hadhlacóirí ag caitheamh trealamh cosanta pearsanta nuair a d’iompair siad a cónra amach ón teach altranais go dtí an t-eileatram. 

Eispéireas ait ba ea é sin agus an tsochraid ina dhiaidh sin.  Ní raibh ach garghaolta in ann dul chuig an tsochraid.  Ar an tslí go dtí an reilig chuamar thar an teach s’againne agus stad ár gcomharsana taobh amuigh dá dtithe chun ómós a thabhairt do mo mháthair.  Bhog an beart flaithiúil sin mo chroí!  Bheadh lúcháir an domhan ar mo mháthair faoi sin, gan dabht.  Braithim go mór uaim an bhean iontach seo.  Mhúin sí dom aislingí móra a bheith agam agus iad a bhaint amach go diongbháilte.  Síocháin lena hanam uasal!

2. Céard é an scéal is mó a chuir áthas ort in 2020?

B’fhéidir go bhfuil sé róluath a bheith ag ceiliúradh ach bhí ríméad orm nuair a chuala mé an scéal go mbeadh vacsaíniú ar fáil in aghaidh Covid-19.   D’fhógair Pfizer agus Moderna torthaí dearfacha tar éis dóibh trialacha cliniciúla a dhéanamh, agus mhaígh siad go raibh éifeachtacht timpeall 95 faoin gcéad léirithe ag na vacsaíní nua in aghaidh an Covid-19.  Tá vacsaín traidisiúnta ar fáil freisin ó Astrazeneca atá níos saoire ná an péire eile agus níos fusa a stóráil.

Úsáideann vacsaíní Pfizer agus Moderna teicneolaíocht nua – instealltar píosa mRNA (ábhar géiniteach) isteach sa cholainn, agus ansin gintear próitéiní spící sna cealla agus caitear amach iad.   Spreagann na próitéiní spící an córas imdhíonachta ionas go bhfuil sé in ann iad a neodrú.  

Tá na próitéiní sin díreach cosúil leis na próitéiní spící a bhfuil an coróinvíreas clúdaithe leo.  Úsáideann an víreas na próitéiní spící mar eochair chun dul isteach sna cealla chun coróinvíreas nua a athchruthú agus a chaitheamh amach, agus ansin tosaíonn an timthriall sin as an nua.   Tar éis duine a bheith vacsaínithe, neodraíonn a chóras imdhíonachta na próitéiní spící agus níl an coróinvíreas in ann dul isteach sna cealla.  D’fhéadfá an cur chuige seo a úsáid chun cóir leighis a chruthú go tapa i gcoinne go leor víris eile.

B’fhéidir go bhfuil an spéir dorcha ach tá údar dóchais fós againn go bhfillfidh ár saol ar ais mar a bhí sa bhliain 2021. Mholfainn do gach duine vacsaín a fháil – déanfaidh tú gar ní hamháin duit féin ach dúinn go léir – ar scáth a chéile a mhairfimid!

3. Céard é an scéal is mó a chuir brón ort in 2020?

Gabhadh agus maraíodh George Floyd i nDeisceart Minneapolis ar an 25 Bealtaine, 2020. Is dócha go bhfacamar an taifeadadh ina raibh duine de na póilíní darb ainm Derek Chauvin agus a ghlúin chlé ag cur brú millteanach ar mhuineál Floyd. Coimeádann sé a ghlúin air ar feadh ocht nóiméad agus 46 soicind, in ainneoin impí na daoine a bhí in aice láimhe agus in ainneoin impí Floyd féin agus é ag scairteadh amach lena mháthair.

Chonaiceamar go léir an t-uafás doshamhlaithe sa taifeadadh agus leis sin, gránnacht an chiníochais i Meiriceá. Sa bhliain 2020, is soiléir go bhfuil a lán obair le déanamh i Meiriceá agus ar fud an domhain chun deireadh a chur leis an gciníochas. Tá dualgas againn go léir seasamh prionsabálta a ghlacadh in aghaidh an chiníochais!

4. Céard é an rud is mó a d’fhoghlaim tú ó thús deireadh na bliana 2020?

D’fhoghlaim mé go bhfuil bolscaireacht mhioscaiseach an-dainséarach! Bhí ionadh mór orm faoin méid daoine a chreideann gach saghas raiméis. Ar an drochuair, bíonn sé éasca do bhithiúnaigh dúshaothrú a dhéanamh ar na daoine saonta sin agus iad a ionramháil chun a leasa féin. Tuigim níos fearr anois an tslí ar tháinig deachtóirí cosúil le Hitler i gcumhacht! Go deimhin, níl mé ag iarraidh go dtarlóidh an rud céanna arís go deo!

5. Ar éirigh leat déanamh de réir aon rún a bhí agat ag tús na bliana 2020?

D’éirigh, ar an mórgóir! Ach ní raibh mé in ann a lán taisteal a dhéanamh, de dheasca an víris. Bhí sé deacair casadh le mo chairde freisin, agus dianghlasáil i bhfeidhm! Bhí níos mó ama agam le rudaí eile a dhéanamh, áfach, cosúil le cócaireacht, aclaíocht, léitheoireacht agus scríbhneoireacht. Cé gur bliain dheacair a bhí ann, ní gearán dom!

Seol do fhreagraí féin chugam (mickgb@gmail.com), agus b’fhéidir go bhfoilseofar sa cholún seo iad!

.

.

.

en_USEnglish
en_USEnglish gaGaeilge