Belfast!

Fuair an scannán ‘Belfast’ ó Kenneth Branagh seacht n-ainmniúchán do na Golden Globes agus seacht n-ainmniúchán do ghradaim Oscar. Bhuaigh sé Golden Globe amháin (do scríbhinn Kenneth Branagh), agus ní bheidh na gradaim Oscar ar siúl go dtí deireadh mhí an Mhárta.

Ní raibh an dara rogha agam ach an scannán sin a fheiceáil agus bhí mé dóchasach go mbainfinn an-taitneamh as.  Ach go minic, ní mar a shíltear a bhítear, agus gan dabht, bhraith mé é sin go láidir faoin scannán ‘Belfast’. Bhí mé ag súil le rud amháin ach fuair mé rud eile ar fad. Mhothaigh mé gur buaileadh bob orm. Ach tá mé rud beag chun tosaigh orm féin.

Plota an Scannáin

Rugadh Kenneth Branagh in ‘Tiger’s Bay’ i dtuaisceart Bhéal Feirste go dtí go raibh sé naoi mbliana d’aois. Ansin, bhog siad go ‘Reading’ i Sasana chun éalú ón bhforéigean a bhí ar siúl – na Trioblóidí. Is saothar leath bheathaisnéise é an scannán, mar is buachaill é an príomhcharachtar Buddy (Jude Hill) do naoi mbliana d’aois sa bhliain 1969 – díreach cosúil le Branagh féin. Is trí chéadfaí Buddy a léirítear an scéal, agus sa tslí sin, cuireann Branagh a thaithí féin in iúl dúinn ón am sin. Bhí a theaghlach go léir ina gcónaí sa cheantar, agus ceantar bocht a bhí ann. Protastúnaigh a bhí iontu, agus bhí idir Phrotastúnaigh agus Chaitlicigh ina gcónaí taobh le chéile, agus ag tús an scannáin ní raibh aon fhadhb eatarthu. Ach ansin, tosaíonn na círéibeacha, eagraithe ag paraimíleataigh Phrotastúnacha a bhfuil ag iarraidh bata agus bóthar a thabhairt do Chaitlicigh sa cheantar. Feiceann tú saighdiúirí na Breataine ag cur ceisteanna ar na Caitlicigh freisin, agus iad ag tógáil bacán chun Protastúnaigh agus Caitlicigh a scaradh óna chéile. Cuireann ceannaire na bparaimíleatach brú ar athair Buddy cabhair a thabhairt dóibh ach ní aontaíonn sé chun é sin a dhéanamh. Faoi dheireadh, socraíonn a thuismitheoirí go raibh orthu imeacht go Sasana le Buddy. Roimhe sin, titeann Buddy i ngrá le cailín ar scoil, titeann sé i ngrá leis an scáileán mór, agus tá sé an-sásta a bheith ag fás aníos agus a ghaolta go léir in aice leis gach lá, agus go háirithe a sheantuismitheoirí. Ag deireadh an scannáin, tá tú in ann pian an bhuachalla óig a mhothú agus é chun a bheith scartha óna áit dúchais, óna ghaolta, óna chailín, agus óna shaol coitianta. Ach tá rudaí sa chathair ag éirí níos dainséaraí, agus cé nach bhfuil a fhios go maith ag Buddy faoi sin, tá sé soiléir dá thuismitheoirí, a dtuigeann nach bhfuil sé sábháilte dóibh fanacht níos mó.

Mo thuairim

Tá caighdeán teicniúil an-ard sa scannán agus feiceann tú tá lorg an scothcheardaí (Branagh) air. Úsáidtear cineamatagrafaíocht dhubh agus bhán agus uillinneacha an cheamara go héifeachtúil chun an scéal a thaispeáint duit, agus tá fuaimrian cumhachtach corraitheach le cloisteáil in amhráin iontacha Van Morrison. Tá an aisteoireacht go maith freisin, agus is aisteoir den chéad scoth é an buachaill Jude Hill i ról Buddy.  Déanann a thuismitheoirí (Caitríona Balfe agus Jamie Dornan) agus a sheantuismitheoirí (Judi Dench agus Ciarán Hinds) jab iontach freisin ó thaobh na haisteoireachta de.

Is é láidreacht agus laige an scannáin gur trí shúile Buddy a fheiceann tú an saol. Is láidreacht é nuair a bhaineann sé lena scéal féin.  Is rud draíochtach dúinn Buddy agus a theaghlach a fheiceáil ag an bpictiúrlann ag breathnú ar ‘One Million Years B.C.’ nó ‘Chitty Chitty Bang Bang’, mar shampla. Cuireann sé i gcuimhne dúinn scannáin dhraíochtacha eile cosúil le ‘Cinema Paradiso’.  B’fhéidir go bhfuil Buddy ró-ghleoite uaireanta agus sa tslí sin cuireann sé i gcuimhne dom freisin an tsraith ‘The Wonder Years’, agus buachaill óg i Meiriceá ag teacht in aois sna seascaidí.  

Is é an fhadhb amháin atá agamsa ná go bhfuil an scannán ag iarraidh dá thrá a fhreastal, teacht in aois do Bhuddy, agus na Trioblóidí i dTuaisceart na hÉireann.   Cuireann an iarracht fiú píosa beag de scéal na dTrioblóidí a insint an fhírinne as a riocht, agus déanann Branagh simpliú ollmhór as an scéal. Tuigim go maith gur dearcadh bhuachalla óig a tá i gceist ach mar sin féin ceapaim go bhfuil an méid beag atá ann faoina dTrioblóidí míthreorach don lucht féachana. Níl cuntas tomhaiste nó cuntas iomlán léirithe dúinn sa tsliseog staire atá le feiceáil sa scannán seo.

Ach sin ráite agam, is mó atá dearfach ná atá diúltach i dtaca leis an scannán ‘Belfast’ agus mar sin, mholfainn duit é a fheiceáil.