Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

by | 2021/10/27 | Current Affairs, International News, Opinion

An bhfuil a fhios agat cé hí Frances Haugen? I mo thuairim, duine misniúil agus prionsabálta is ea í, mar is cás an leoin agus na luiche atá anseo againn. Bean nochta scéil is ea Frances, a sceith doiciméid inmheánacha Facebook leis na meáin. Scéal mór a bhí ann, inar cuireadh taighde an chomhlachta i láthair mar gheall ar an drochthionchar atá ag Instagram ar chailíní atá sna déaga.  Mothaíonn 32 faoin gcéad den dream sin a úsáideann Instagram níos measa dóibh féin. Bíonn Instagram díríthe ar chorpíomhá fhoirfe seachas corpíomhá réalaíoch agus feictear do na déagóirí sin go bhfuil caighdeán dofhaighte ann dóibh féin. Cuireann sé sin drochmhisneach orthu, agus tagann dúlagar ar chuid acu dá bhrí sin.

Nochtadh cúpla rud eile suntasach freisin. Nuair a athraigh Facebook algartam lárnach sa bhliain 2018, in iarracht feabhsú a dhéanamh ó thaobh an chaidrimh shóisialta de, thit an tóin as an bplean agus chuaigh rudaí in olcas agus spreagadh postálacha deighilteacha agus bréagnuacht ina ionad. Ó – agus rud eile: ní dhéanann Facebook iarrachtaí ar bith ardán sábháilte a bheith ann ach amháin mar gheall ar ábhar as Béarla.

Dúirt Frances ar an gclár teilifíse ’60 Minutes’ gurb í féin a sceith na doiciméid thuasluaite. Thug Frances fianaise do Chomhdháil na Stát Aontaithe tar éis sin ar an 5 Deireadh Fómhair. Dúirt sí gur chruthaigh na doiciméid gur chuir Facebook an dallamullóg orainn d’aon ghnó faoi shábháilteacht na gcailíní, faoi éifeachtacht na hintleachta saorga (IS – nó ‘AI’ as Béarla), agus a ról ag scaipeadh teachtaireachtaí deighilteacha agus míchuibheasacha. D’inis sí do na Seanadóirí ansin go raibh nasc domhain idir na lochtanna go léir a nochtadh sna doiciméid, a léirigh an fhírinne lom faoi bhunphrionsabail an chomhlachta.  

“Ní scéal é seo faoi úsáideoirí na meáin sóisialta ag éirí feargach nó neamhsheasmhach, nó faoi radacú déanta ar thaobh amháin in aghaidh an taoibh eile; is scéal é seo faoi Facebook ag déanamh an chinnidh go bhfásfaidís ar dhóigh amháin nó ar dhóigh eile, ag fás go comhlacht beagnach trilliún dollar, agus ag íoc as a brabús leis ár sábháilteacht,” ar sise leis na Seanadóirí.  “Tá a fhios ag ceannasaíocht Facebook conas is féidir leo na fadhbanna sin a shocrú, ach ní dhéanfaidh siad na hathruithe atá ag teastáil, mar cuireann siad a mbrabús ollmhór chun tosaigh ar shláinte a n-úsáideoirí,” a chríochnaigh Frances.

Aontaím le Frances, agus go bhfuil Facebook, Instagram agus meáin sóisialta eile freisin tocsaineach dúinn. Cosúil le drugaí, cothaíonn siad andúil i go leor úsáideoirí, ach níos measa ná sin, déanann siad an-dochar dúinn agus dár sochaí i go leor slite.

Ach níl anseo ach an fhianaise is déanaí den dochar atá á dhéanamh acu. B’fhéidir gur chuimhin leat comhlacht eile darb ainm ‘Cambridge Analytica’ ach céard faoi ‘Global Science Research?   Fuair an comhlacht sin sonraí pearsanta ar 87 milliún duine! Dhear an acadóir Aleksandr Kogan agus ‘Global Science Research’ aip ar Facebook darb ainm ‘thisisyourdigitallife’, agus íocadh airgead le daoine mar chúiteamh ar mheasúnú síceolaíoch a dhéanamh ar an aip. Bhí ‘Global Science Research’ in ann sonraí pearsanta a bhailiú ní amháin ar na daoine a ndearna an teastáil, ach ar a gcairde ar Facebook freisin.  Lig Facebook dóibh a lán sonraí pearsanta a fháil, gan chead agus fiú gan fhios a n-úsáideoirí!

Roinn ‘Global Science Research’ na sonraí pearsanta sin le ‘Cambridge Analytica’. D’úsáid ‘Cambridge Analytica’ a sonraí chun proifiliú síceolaíoch a fhorbairt, agus ansin ábhar ar son Trump a scaipeadh ar líne dóibh sa tslí is éifeachtaí ó thaobh na síceolaíochta sóisialta de, eolas míchruinn ón Rúis, san áireamh. Ní de thimpiste a bhí Steve Bannon mar leasuachtarán agus rúnaí ‘Cambridge Analytica’ ó 2014 go dtí 2016. Níl aon bhonn ceart faoi rialtas na Stáit Aontaithe, ó shin i leith, agus ní bheadh a fhios agat cad a tharlódh as sin amach, go háirithe tar éis cad a tharla ar 6 Eanáir sa Chaipeatól i Washington DC i mbliana.  Is Facebook amháin is ciontaí i ngach rud a tharla, i mo thuairim!

Sin ach sampla amháin eile don dochar atá déanta ag Facebook, agus tá go leor eile ann. Dúirt Uachtarán na Stáit Aontaithe, Joe Biden, le déanaí, faoi Facebook agus meáin sóisialta eile: “Tá daoine á marú acu!”

Cé go bhfuil an ceart aige gan dabht, níl sé éasca aon réiteach a fheiceáil, go háirithe nuair atáimid chomh spleách ar Facebook agus a leithéid nach raibh a fhios ag formhór dúinn cad eile ba cheart dúinn a dhéanamh nuair a chuaigh na hardáin sin as líne le déanaí!

.

.

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

Pobalbhreith!

by | 2021/09/10 | Current Affairs, Language Affairs

Rinne an comhlacht taighde margaíochta Kantar pobalbhreith do Chonradh na Gaeilge le déanaí, agus foilsíodh na príomhthorthaí ar líne ar an suíomh www.tuairisc.ie. Seo achoimre bheag ag baint le torthaí ón Deisceart agus ansin cúpla smaoineamh fúithi.

Roinnfidh mé na torthaí ina dhá chatagóir ar leith: úsáid agus foghlaim na teanga agus tacaíocht don teanga ón Stát.  Bhí an suirbhé éasca go leor: tar éis gach ráiteas a léamh, bhí ar an bhfreagróir ceann amháin de na trí rogha seo a thiceáil: ag aontú, ag easaontú nó ní fios.  

Catagóir: Úsáid agus foghlaim na teanga

Ráiteas: Tá mé muiníneach as mo chuid Gaeilge labhartha.

Toradh: D’aontaigh 21% leis. Sa bhliain 2017, d’aontaigh 31% leis. Is ábhar buartha an titim shuntasach sin ar líon na ndaoine a bheadh muiníneach an teanga a labhairt.

Ráiteas: Tá mé muiníneach gur féidir liom Gaeilge a thuiscint.

Toradh: D’aontaigh 30% leis. Sa bhliain 2017, d’aontaigh 40% leis. Tá an toradh seo cosúil leis an gceann thuas.

Ráiteas: I rith na dianghlasála thug mé faoi deara gur bhain mé úsáid as níos mó Gaeilge ar líne, ar na meáin shóisialta, i rang Gaeilge nó eile.

Toradh: Thug 15% de dhaoine faoi deara go raibh siad ag úsáid/foghlaim Gaeilge ar líne níos mó le linn na pandéime. Toradh tábhachtach é seo, a léiríonn go bhfuil suim ag daoine an Ghaeilge a úsáid nó a fhoghlaim, má tá an fhaill agus an acmhainn acu.  

Ráiteas: Ba bhreá liom deis a fháil Gaeilge a labhairt níos minice.

Toradh: D’aontaigh 45% leis, nó dhá thrian má fhágann tú amach na daoine nach bhfuil tuairim acu faoin ráiteas sin. Tuar dóchais é an toradh seo, a léiríonn an méid spéise atá ag an bpobal Gaeilge a úsáid.

Catagóir: Tacaíocht ón Stát

Ráiteas: Ba chóir don Stát seirbhísí a sholáthar trí Ghaeilge dóibh siúd ar mian leo leas a bhaint astu.

Toradh: D’aontaigh 73% leis. Tá sé soiléir go bhfuil easpa seirbhísí Stáit ar fáil as Gaeilge, agus go bhfuil formhór an phobail ag iarraidh ón rialtas dul i mbun gnímh láithreach bonn.

Ráiteas: Ba chóir don Stát tacaíocht bhreise a thabhairt don Ghaeilge.

Toradh: D’aontaigh 65% leis. Dúirt Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Niall Comer: “Léiríonn na figiúirí seo go soiléir go bhfuil gá seirbhísí a chur ar fáil don phobal atá ag iarraidh a saol a chaitheamh trí Ghaeilge agus beidh reachtaíocht láidir ag teastáil leis na seirbhísí sin a chinntiú.”

Ráiteas: Ba chóir don Rialtas córas tacaíochta a chur ar fáil chun a chinntiú go dtiocfaidh earnáil na gColáistí Samhraidh Gaeltachta trí ghéarchéim an Covid-19.

Toradh: D’aontaigh 67% leis. Dúirt Peadar Mac Fhlannchadha, bainisteoir abhcóideachta agus Leas-Ardrúnaí Chonradh na Gaeilge: “Chabhródh seo le todhchaí na teanga a chinntiú do na glúine atá le teacht. Anois an t-am leis na gníomhartha sin a dhéanamh.”

Ráiteas: Ba chóir go mbeadh tacaíocht ar fáil do theaghlaigh atá ag tógáil a bpáistí trí Ghaeilge, amhail tacaíocht airgeadais, oideachais nó seirbhísí sláinte.

Toradh: D’aontaigh 48% leis. Tá deacrachtaí ag baint le do theaghlach a thógáil trí Ghaeilge sa lá atá inniu ann, agus is fiú infheistíocht a dhíriú i dtreo na chéad ghlúine eile!

Ráiteas: Ba cheart don Rialtas córas pleanála tithíochta faoi leith a fheidhmiú sa Ghaeltacht chun tacú le hinmharthanacht na Gaeilge mar theanga phobail.

Toradh: D’aontaigh 58% leis. Dúirt Peadar Mac Fhlannchadha: “Tá a fhios ag an saol mór go bhfuil tacaíocht de dhíth ar an Ghaeltacht, ar phobal na Gaeltachta, má tá an teanga ag dul a’ leanstan ar aghaidh ann. Sin an fáth a bhfuil polasaí cuimsitheach don phleanáil teanga sa Ghaeltacht de dhíth a chinnteoidh todhchaí an phobail áitiúil ina gceantar féin trína dteanga féin.”  

Cúpla Smaoineamh

Tá formhór na ndaoine sa tír i bhfábhar níos mó deiseanna a bheith ar fáil acu chun Gaeilge a fhoghlaim agus a labhairt. Tá géarghá le hinfheistíocht chiallmhar sa Ghaeilge sa tír ar fad, ach go háirithe sa Ghaeltacht, mar gan na Gaeltachtaí, ní teanga bheo í an Ghaeilge níos mó!  Tá formhór na ndaoine ag éileamh go ndéanfaidh an rialtas an infheistíocht sin, chomh luath agus is féidir, chun ár dteanga a chaomhnú.  

Tá toil an phobail ann agus ceapaim go bhfuil an toil pholaitiúil ann freisin maidir le caomhnú agus athbheochan na teanga. Ach tá an rud is tábhachtaí ar iarraidh fós agus is é sin infheistíocht sa Ghaeilge a dhéanamh go práinneach.

Is furasta a bheith ag caint, áfach, agus sin an áit ina bhfuilimid inniu. Caithfimid ár mbrú ar an rialtas a mhéadú, ag éileamh go ndéanfar an infheistíocht i gceist láithreach, sula mbeidh sé ródhéanach!

.

.

  .

.

  .

  .

.

.

.

.

.

.

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

Tuairisc ó Mheiriceá: Ag feadaíl thar Reilig na n-Impireachtaí!

by | 2021/09/03 | Current Affairs, International News, Politics, Opinion

Chuaigh rudaí in aimhréidh ar an Uachtarán Biden ag an obair le déanaí.  Chonaiceamar go léir an taifead a thaispeáin go soiléir slua mór ar rúidbhealach in aerfort Kabul ag iarraidh dul ar bord eitleán C-17 a bhí ag inleadh.  Tar éis éirí in airde, ní raibh criú an eitleáin in ann an fearas tuirlingthe a tharraingt isteach, agus níos déanaí thángthas ar bhaill choirp sna loig rotha.  Sin an íomhá a mbeidh dóite i gcroí agus in aigne an phobail ar fud an domhain, aon uair a luafar an Afganastáin as seo amach.  Agus b’fhéidir aon uair a smaoineoidh daoine ar Joe Biden freisin – inseoidh an aimsir! 

Cuireann sé i gcuimhne dúinn íomhá eile ó Saigon sa bhliain 1975– héileacaptar ar bhloc árasán béal dorais le hAmbasáid na Stáit Aontaithe, agus dréimire ina sheasamh le balla an árasáin, agus é plódaithe le daoine ag iarraidh éalú ó Vítneam ag deireadh an chogaidh sin.

Cad sa diabhal a tharla an t-am seo, an ea?

Imbecilic!

Dar le daoine a raibh ról lárnach acu, is í an fhadhb is mó atá ann ná an tarraingt amach féin.  Mar shampla, chuir Iar-Phríomh-Aire na Breataine Tony Blair a thuairim láidir in iúl ag scríobh gur gníomh amaideach (Béarla: imbecilic) atá ann nach bhfuil aon straitéis fhadtéarmach ag baint leis, á dtiomáint ag an bpolaitíocht.

Worst Deal Ever

Nuair a bhí sé in oifig, bhris an tUachtarán Trump go leor comhaontuithe idirnáisiúnta, cosúil le NAFTA, comhaontú Pháras agus an comhaontú núicléach leis an Iaráin. Dúirt sé nach raibh ann i ngach cás ach an socrú is measa riamh. Bhí sé bródúil as a chumas mar idirbheartaí!  

Ach rinne Trump féin an socrú is measa riamh leis na Taliban ar an 29 Feabhra, 2020, nuair a shínigh a riarachán comhaontú leo. Tugtar comhaontú suíocháin air, ach ní raibh rialtas na hAfganastáine – ceann de na páirtithe sa chogadh san Afganastáin, mar shínitheoir an chomhaontaithe sin. Ní raibh sa chomhaontú céanna ach gealltanas ó na Meiriceánaigh tarraingt amach roimh mhí na Bealtaine 2021, agus ní bhfuair Trump aon rud suntasach ar ais.

Comhaontú dothuigthe é sin, gan dabht ar bith. Ní hamháin é sin, ach tar éis an ghéillte gan choinníoll sin, bhí cosa rialtas na hAfganastáine nite i gceart!  

.

Íomhá Cháinteach

Bhí Biden in aghaidh láithreach leantach airm SAM a bheith san Afganastáin le fada an lá. Nuair a bhí sé ina leas-Uachtarán, bhíodh sé ina raic idir Biden agus Obama faoin gcogadh na hAfganastáine i gcónaí.

Uair amháin, sa bhliain 2010, bhí easaontas géar idir an toscaire speisialta na hAfganastáine Richard Holbrooke agus an leas-Uachtarán Biden mar gheall ar an straitéis san Afganastáin. D’aontaigh an bheirt acu nach féidir le Meiriceá an cogadh a bhuachan, ach dúirt Holbrooke go raibh dualgas orthu fanacht ann chun tacaíocht a thabhairt don tír. Tháinig taom feirge ar Biden agus dúirt sé: “Níl mé chun mo mhac a chur ar ais ann i mbaol a bháis, ar son cearta na mban!” B’fhéidir gur imir a mhothúcháin láidre chomh maith leis a mhífhoighne ról sa chinneadh a ndearna sé tarraingt amach as an Afganastáin, ach más ea, ní rud maith é sin.

.

Praiseach dá dheis

Níl aon dabht ach go bhfuil argóintí ar an dá thaobh – fanacht nó imeacht. Níl sé éasca teacht ar réiteach, mar tá cúrsaí san Afganastáin chomh casta sin. Ach fiú má ghlacann tú le cinneadh Biden, rinne sé praiseach a phlean a chur i bhfeidhm go héifeachtach. Thug sé an Afganastáin ar ais go dtí na Taliban, tar éis fiche bliain a bheith ann, ar chostas níos mó ná $2 trilliún, i gcogadh inár maraíodh timpeall 200,000 duine in iomlán. Níor thóg sé ach 10 lá don Taliban an tír go léir a ghabháil. Dealraíonn sé gur chuir sé sin an dú-iontas ar Biden agus a riarachán, agus is soiléir nach raibh siad réidh ar chor ar bith. Ní raibh aon phlean aslonnaithe inchreidte ann chun coimirce aistir a thabhairt do na daoine a bheadh i gcontúirt mhór ón Taliban. Ina ionad sin, tá go leor daoine a bhí dílis do Mheiriceá agus a chomhghuaillithe sáinnithe san Afganastáin, gan aon slí amach dóibh. Chonaic tú na daoine ar éirigh leo dul go dtí an t-aerfort i Kabul, agus a gcruachás.  I ndáiríre, tá gach duine san Afganastáin i mbaol anois, mar níl sé ar eolas ag éinne cad a dhéanfaidh na Taliban as seo amach agus iad i gceannas sa tír anois!  







.

.

.

.

.

.

.

.

.

  .

.

  .

  .

.

.

.

.

.

.

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

Cluichí Oilimpeacha – Tóiceo 2020!

by | 2021/08/25 | Current Affairs, International News

Ba bheag nár tharla na Cluichí Oilimpeacha i mbliana de bharr an chineáil Delta den choróinvíreas, atá i bhfad níos tógálaí ná aon chineál eile go dtí seo. Ar an 8 Iúil, coicís roimh thús na gcluichí, fógraíodh go mbeadh dianghlasáil i bhfeidhm i dTóiceo ó 12 Iúil go dtí an 22 Lúnasa, agus nach mbeadh cead ag an bpobal freastal ar na Cluichí Oilimpeacha. Ach lean na cluichí féin ar aghaidh, agus ceapaim gur rud maith é sin, a thóg ardú meanman dúinn go léir, agus a tharraing ár n-intinn ó na drochscéalta a bhí ar siúl sa domhan mór. Bhí na cluichí an-rathúil in ainneoin na srianta a bhí ann, agus bhí iomaíocht ghéar le feiceáil i ngach mórimeacht spóirt. Bhí scéalta daonspéise ann freisin, agus d’fhoghlaimíomar faoin strus a bhíonn ar gach iomaitheoir sna cluichí. Seo iad mo bhuaicphointí ó Thóiceo 2020!

Éireannaigh sna Cluichí Oilimpeacha

Ba cheart dúinn a bheith an-bhródúil asainn féin, agus as ár lúthchleasaithe. Bhuamar ceithre bhonn, bonn óir agus bonn cré-umha sa dornálaíocht agus bonn óir agus bonn cré-umha sa rámhaíocht. Sa rámhaíocht, bhuaigh Aifric Keogh, Eimear Lambe, Fíona Murtagh agus Emily Hegarty an bonn cré-umha. Is as Gaeltacht Chonamara iad Aifric agus Fíona. Rás 2k a bhí ann agus le 200m fágtha sa rás, agus foireann Ríocht Aontaithe sa tríú háit, chuaigh foireann na hÉireann tharstu chun an bonn a thuilleadh!  Dá ghaire don chnámh is ea is milse an fheoil!  Bhuaigh Paul Ó’Donovan agus Fintan McCarthy bonn óir sa chomórtas rámhaíochta Bád Beirte Éadrom. Rogha na coitiantachta ba ea iad mar bhuaigh siad Craobhacha na hEorpa agus an Domhain roimhe sin. Ní raibh foireann na Gearmáine in ann an bhua a bhaint amach, agus fuair siadsan an bonn airgid.  Sa dornálaíocht bhuaigh Aidan Walsh ó Bhéal Feirste an bonn cré-umha. Bhí air tarraingt amach ansin mar gheall ar ghortú rúitín.  Sa dornálaíocht freisin, ar lá deiridh na gcluichí, fuair Kellie Harrington an ceann is fearr ar Beatriz Ferreira sa chomhrac ceannais 60kg. Ba é sin buaicphointe na gcluichí dom, mar is gnáthdhuine tarraingteach í Kellie a léiríonn meon dochloíte na hÉireann.

Curriarrachtaí Domhanda Nua againn

Briseadh go leor curriarrachtaí domhanda i dTóiceo – an iomarca acu ann lena lua as a n-ainm anseo. Ach luafaidh mé cúpla ceann anseo ar díol suntais iad.

Sna cluichí raon agus faiche, bhí babhtaí ceannais an chliathrása 400m dochreidte, idir fhir agus mhná. Bhí rás na mban beagnach críochnaithe nuair a luasghéaraigh Sydney McLoughlin thar Dalilah Muhammad chun an bhua a bhaint amach. Sháraigh an bheirt ó Mheiriceá an churiarracht dhomhanda a bhí ag Sydney McLoughlin go dtí sin.

Bhí babhta ceannais na bhfear beagnach mar an gcéanna sa chaoi ar tharla an eachtra os ár gcomhair amach. Sa chás seo, bhí an rás beagnach buaite ag an Meiriceánach Rai Benjamin, ach díreach roimh an líne chríche, fuair an tIoruach Karsten Warholm an ceann is fearr ar Rai Benjamin chun an bonn óir a bhuachan. Scrios Karsten a churriarracht dhomhanda féin, agus bhris Rai í freisin!

Tar éis 26 bliain, thit curiarracht dhomhanda na mban sa trí léim. Ba í Yulimar Rojas ó Veiniséala a bhris an churiarracht dhomhanda, agus ba í Yulimar an chéad bhean ó Veiniséala a bhua bonn óir riamh freisin!

Sa linn snámha, bhuaigh Caeleb Dressel ó Mheiriceá cúig bhonn óir agus sháraigh sé dhá churiarracht dhomhanda sa phróiseas, ceann amháin sa rás sealaíochta 4X100m na bhfear agus an ceann eile sa snámh féileacáin 100m na bhfear.

Sháraigh an tógálaí meáchan Lasha Talakhadze ón tSeoirsia trí churriaracht dhomhanda a bhí aige féin, agus bhuaigh sé bonn óir amháin.

Agus an meall mór ar deireadh, briseadh curiarrachtaí domhanda na bhfear (an Iodáil) agus na mban (an Ghearmáin agus an tSín) sa raonrothaíocht!

Meabhairshláinte!

Las an sárimreoir leadóige Seapánach Naomi Osaka an tóirse Oilimpeach. Níor éirigh le Naomi bonn a fháil sna cluichí, ar an drochuair. Bhí sí sa nuacht le déanaí, mar níor fhreastail sí ar preasócáid ag baint leis an gCraobhchomórtas Oscailte Leadóige na Fraince, chun aire a thabhairt di féin mar gheall ar a meabhairshláinte.  

Chuir sé leis an teachtaireacht seo nuair a tharraing Simon Biles amach as cúpla comórtas gleacaíochta. Luigh sí a meabhairshláinte mar chúis leis an bhfadhb.

Bhí fadhbanna meabhairshláinte ag an iar-sheaimpín Oilimpeach Michael Phelps le fada, agus thug sé a thacaíocht do Naomi, Simone agus lúthchleasaithe eile a bhfuil fadhbanna meabhairshláinte acu.

Is sár-réalta iad an triúr dóibh mar tá sé de chrógacht acu labhairt amach ar son daoine a bhfuil fadhbanna meabhairshláinte acu.

.

.

.

.

.

.

.

  .

.

.

.

.

.

.

.

  .

.

  .

.

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

Meabhairshláinte i Ré an Ghalair!

by | 2021/08/18 | Current Affairs, Opinion

Bhí mé an-sásta liom féin tar éis dom an dara dáileog a fháil in aghaidh COVID-19. Cheap mé go raibh mé ar mhuin na muice agus nach mbeadh orm a bheith buartha faoin gcoróinvíreas ó shin i leith! Brionglóid dheas a bhí ann a fhad is a mhair sé, agus ní fada a mhair an créatúr sin! Tháinig tromluí ina ionad, darb ainm Delta. Ar dtús, litir eile in aibítir na Gréigise a bhí ann, á úsáid chun ainm neamhpholaitiúil a bhaisteadh ar chineál nua den gcoróinvíreas. Ach ansin diaidh ar ndiaidh, tháinig na drochscéalta nuachta a teacht isteach, agus d’fhoghlaim mé go raibh an cineál Delta i bhfad níos tógálaí ná aon chineál eile.  Ansin, le déanaí sceitheadh tuarascáil inmheánach curtha le chéile ag an Lárionad um Ghalair a Rialú (CDC) sna Stáit Aontaithe, agus ba chúis imní é, gan dabht. Is foinse iontaofa í an CDC de ghnáth agus nuair a deimhníodh gur fíor-tuarascáil a bhí ann, thosaigh mé ag éirí imníoch. Dá mhéad a chuala nó a léigh mé faoin gcineál Delta den víreas is ea is mó buaireamh a tháinig orm. Dúirt Stiúrthóir an CDC, an Dochtúir Rochelle Walensky: “Caithfidh daoine a thuiscint nach bhfuil muid ag déanamh chailleach an uafáis agus is rud tromchúiseach atá i gceist anseo. Tá an cineál víreas seo ar cheann de na víris is tógálaí atá ar eolas againn. Tá an víreas seo beagnach chomh tógálach le deilgneach. Mar sin, scaipeann an galar ó dhuine ionfhabhtaithe go seisear eile, ar an meán. Tugtar R-uimhir ar an uimhir sin, agus leis an gcéad cineál den víreas, bhí an uimhir sin i bhfad níos lú, timpeall a dó.  Ceaptar freisin go mb’fhéidir go bhfuil daoine vacsaínithe in ann an galar a scaipeadh. Agus seans maith go bhfuil galar níos measa ag baint leis an gcineál Delta den víreas. Ní haon ionadh é go bhfuil an cheathrú maidhm den Covid-19 ar siúl anois ar fud an domhain, agus líon na gcásanna ag méadú go tapa. Sin é an tromluí a ndearna mé tagairt dó níos luaithe. Is mór an trua é, mar níl deireadh na pandéime le feiceáil fós. B’fhéidir go mbeidh srianta ag teacht ar ais roimh i bhfad – is deacair a rá.  Gan dabht, cuireann na drochscéalta sin lionn dubh orainn go léir, agus ardaíonn sé sin ceist eile – céard faoinár meabhairshláinte?  Tá sé deacair dúinn agus don tsochaí feidhmiú go maith in aghaidh na mbagairtí agus na srianta ar gá leo de dheasca na pandéime. Bhuel, tá ceithre nod agam ar an ábhar, a chabhraíonn go mór liom agus a roinnfidh mé leat sa tsúil go mbeidís úsáideach duitse freisin.

.

Léirigh do mhothúcháin

Ná lig ort go bhfuil gach rud i gceart nuair nach bhfuil. Ná bí buartha labhairt le duine de do theaghlach nó do chairde aon uair a thagann saghas ísle brí ort. Mura bhfuil teaghlach nó cairde ar fáil, is féidir leat teagmháil a dhéanamh le gairmí sa tseirbhís mheabhairshláinte. Tar éis labhairt le duine eile maidir le haon deacrachtaí atá agat, mothóidh tú níos fearr. Fiú mura bhfaigheann tú moltaí, tabharfaidh an comhrá féin faoiseamh duit.

.

Féinchúram

Tá sé tábhachtach aire a thabhairt duit féin, go háirithe in am an ghátair.  Cur liosta gníomhaíochtaí a thaitníonn leat le chéile agus cur isteach iad i do sceideal laethúla. Seo cúpla gníomhaíocht i mo liosta: siúlóid, cleachtadh a dhéanamh ar an ngiotár, éisteacht le Raidió na Gaeltachta, aclaíocht a dhéanamh, breathnú ar imeachtaí spóirt, srl.

.

Gnáthamh

Tá go leor dúinn sa bhaile beagnach an t-am go léir de dheasca na pandéime, agus is rud maith é a bheith gnóthach. Cuireann an fear díomhaoin cathú ar an diabhal, mar a déarfá. Is smaoineamh maith é sceideal a chur le chéile duit féin. Má tá tú ag cian obair sa bhaile, beidh sé tábhachtach am a chur in áirithe chun an obair sin a dhéanamh, agus do sceideal a bheith ar eolas ag na baill eile den teaghlach.

.

Dearcadh Dearfach    

Más fada an lá tagann an oíche, agus lá amháin beidh an chuid is measa den bpandéim seo curtha dínn againn. Níl muid ann fós, ach tiocfaidh ár lá. Idir an dá linn, cabhróidh sé go mór linn dearcadh dearfach a chothú. Tá sé sin níos deacra in am na pandéime, mar is rud nádúrtha dúinn a bheith ag faire amach do bhagairtí. Mar shampla, dá mhéad a dhéanann tú gruaimscrolláil (‘doomscrolling’ as Béarla) ar an idirlíon, is mó buaireamh a thiocfaidh ort agus ní rud maith é sin.  Cur an bhéim ar na rudaí dearfacha i do shaol agus mothóidh tú i bhfad níos fearr!

.

.

.

.

.

       .

.


.

.

.

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

Leigheas Draíochta?

by | 2021/08/11 | Current Affairs, Science and Technology, Opinion

Chuir mé ár n-eitiltí in áirithe le déanaí chun taisteal ó Mheiriceá go hÉirinn.  Beagnach díreach tar éis an chnaipe a bhrú tháinig aiféala ceannaitheora orm. B’fhearrde dom gan aon rud nua a léamh faoin gcoróinvíreas, go háirithe faoin gcineál Delta. Fiosracht a mharaigh an cat, agus ní fhéadfainn gan taighde a dhéanamh faoin víreas. Thosaigh mé ag tarraingt ar shnáitheanna scaoilte m’fhiosrachta agus ag léamh gach rud a chaith Google suas. Ach dá mhéad alt a léigh mé is ea is mó ceisteanna a bhí agam.  Agus dá mhéad ceisteanna a bhí agam is ea is mó buaireamh a tháinig orm.  

Roimh an gcineál Delta, cheap mé go raibh mé dochloíte tar éis dom a bheith vacsaínithe! Ach ní mar a shíltear a bhítear!  D’athraigh an cineál Delta den choróinvíreas an cluiche go hiomlán, ar an drochuair. Déanta na fírinne, níl aon leigheas draíochta ar fáil chun dul i ngleic leis an gcoróinvireas. Ach is uirlis troda tábhachtach agus éifeachtach é an vacsaín, mar sin féin, fiú in aghaidh na gcineálacha nua, suas go dtí seo ar aon nós. Gan dabht is í an fhadhb is mó atá againn ná na daoine nach bhfuil vacsaínithe, mar is gorlann cineálacha nua den choróinvíreas iad. Is dainséar iad ní amháin dóibh féin, ach dúinn a bhfuil vacsaínithe freisin, mar tá céatadán beag dúinn nach bhfuil imdhíonacht againn ar an víreas agus a chineálacha. Níos measa ná sin, b’fhéidir go dtiocfaidh cineál nua nach mbeidh aon éifeacht ag an vacsaín air! Bheadh orainn dul ar ais go dtí cearnóg a haon! A Dhiabhal!

Tá sé soiléir nach bhfuil na freagraí go léir faighte againn fós mar gheall ar an gcineál Delta, agus tá na saineolaithe ag obair go dian chun iad a fháil. Ach tá roinnt eolais againn faoin am seo, agus níl cuma mhaith ar chúrsaí, ó thaobh an virís de. Agus sin an fáth go bhfuil mé idir dhá chomhairle anois mar gheall ar mo shocruithe taistil. Ach tá na ticéid faighte agam anois, agus cuirfidh mé cos i dtaca ag an bpointe seo. Seans maith fós nach rachaidh cúrsaí in olcas agus go mbeimid in ann taisteal go hÉirinn. Ach cad atá ar eolas againn faoi láthair faoin víreas agus cad iad na féidearthachtaí as seo amach?  

Cineál Delta den Choróinvireas

Déan dearmad ar gach cineál den choróinvíreas ach an cineál Delta, mar scaipeann an cineál Delta i bhfad níos tapúla ná aon chineál eile. Thosaigh an cineál seo san India ag deireadh 2020, agus anois tá sé tar éis spré chuig 85 tír ar a laghad.  Sna Stáit Aontaithe, is é an cineál Delta atá i gceist i 83 de na cásanna COVID-19 go léir.  Níl na saineolaithe cinnte fós, ach ceapann siad go bhfuil an cineál Delta timpeall 50% níos tógálaí ná an cineál Alpha, agus 100% níos tógálaí ná an chéad chineál, nach raibh litir ag baint leis. Dúirt taighdeoirí ón tSín go bhfuil i bhfad níos mó cáithníní den víreas ag teacht amach san aer ó dhaoine leis an gcineál Delta COVID-19 ná mar a bhí leis an gcéad cineál, agus gurb é sin fáth amháin a bhfuil sé níos tógálaí.  

Éifeachtacht an vacsaín

Is é príomhaidhm aon vacsaín ná beatha daoine a shábháil. Dealraíonn sé go bhfuil an vacsaín in aghaidh COVID-19 an-éifeachtach sa tslí sin.  Meastar go bhfuil an vacsaín chomh héifeachtach in aghaidh galair dhéin anois agus a bhí sé riamh. Ach cé nach bhfuil siad cinnte fós, seans maith go dtolgfadh níos mó daoine vacsaínithe COVID-19 le siomptóim laga nó gan siomptóim ar bith agus mar sin bheidís ina scaiptheoirí an ghalair. Ní rud maith é sin!  

Moladh

Chun an vacsaín a bheith éifeachtach don chine daonna in iomlán, tá sé tábhachtach do gach duine an vacsaín a fháil más féidir. I mo thuairim, is dualgas tromchúiseach, sochaíoch é sin. Gan dabht, tá a lán obair le déanamh chun an vacsaín a chur ar fáil do gach duine ar fud an domhain, ach ceapaim nach bhfuil an dara rogha againn ach é sin a dhéanamh chomh luath agus is féidir linn.

Seachas é sin a dhéanamh, beidh cuid dúinn ag fáil bháis ó COVID-19 le fada an lá, agus beidh cineálacha níos measa ar na bacáin, gan dabht!

B’fhéidir go bhfuil leigheas draíochta ar fáil, tar éis an tsaoil, má oibrímid as lámha a chéile agus ar son a chéile in aghaidh an víris!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

  .

.

.

en_USEnglish
en_USEnglish gaGaeilge