Teangacha i mBaol!

Teangacha i mBaol!

Ceol draíochta an bhéalghrá

Labhair an tAire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Catherine Martin, ag Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge le déanaí. “Ní mór dúinn a bheith réidh le freastal ar na pobail nua uirbeacha seo, mar atá á dhéanamh againn tríd an infheistíocht mhór in Áras Mhic Amhlaigh i gCnoc na Cathrach, mar shampla.  Ach is í an Ghaeltacht tobar an dúchais do na pobail uirbeacha seo sna bailte agus sna cathracha timpeall na tíre, agus níor chóir dúinn ár bhfócas ar an nGaeltacht a chailleadh dá bharr,” arsa an tAire. Ansin, mhaígh sí go raibh an próiseas pleanála teanga ag éirí go hiontach, agus go mbeadh Bille Teanga uaillmhianach nua againn go luath. Tá bua na bhfocal aici, gan dabht, agus b’fhéidir go bhfuil mé amhrasach, ach ní bheathaíonn na briathra na bráithre, i mo thuairim. Agus cé go bhfuil súil agam go bhfuil an ceart aici, ba mhaith liom torthaí a fheiceáil roimh an mbua sin a cheiliúradh! Feictear domsa go bhfuil caomhnú na Gaeilge níos deacra dár rialtas ná fuil a tharraingt as cloch! An gá mar sin a bheadh sé, i ndáiríre? B’fhéidir do na Dúchasaigh Mheiriceá sna Stáit Aontaithe– ábhar an cholúin inniu, ach níl aon leithscéal againn.

Cruachás na nDúchasach i Meiriceá

Tá beagnach 7 milliún Dúchasach Mheiriceá sna Stáit Aontaithe.  beagnach 600 treibh fágtha, agus tá breis is 150 teanga dhúchais ann fós, labhartha ag 370 míle duine in iomlán. Is í an teanga Navachóch an ceann is mó, le 170 míle cainteoir aici. Níl ach timpeall fiche teanga a bhfuil níos mó ná dhá mhíle cainteoir acu.  Is réimse leathan teangacha é sin, agus iad go léir ag sracadh leis a saolta, agus an chuid is mó acu ar a dé deiridh.  Mar shampla, níl ach 230 cainteoir dúchais Lakota ina gceantar féin (Standing Rock Reservation), agus is é 70 meánaois na gcainteoirí sin. Buailtear an dream sin i bhfad níos measa ná daoine óga leis an ngalar COVID-19. Tá na Dúchasaigh Mheiriceá cromtha fén COVID-19 cheana féin, agus iad ag fáil bháis ag dhá oiread an ráta i gcomparáid le daoine geala.

Tá na treibheanna ag achainí ar an rialtas feidearálach cabhrú leo ó thaobh COVID-19 agus ó thaobh a gcultúir agus a dteangacha freisin. Mar is eol do chách, bhí caidreamh achrannach eatarthu i gcónaí, agus go leor fadhbanna ann fós.  Tá a gcóras sláinte i ndroch-chaoi, de bharr easpa maoinithe ón rialtas feidearálach. na treibheanna ag iarraidh córas sláinte níos fearr a fháil le fada an lá, mar níl caighdeán a seirbhíse sláinte inghlactha. Tá dualgas ar rialtas Mheiriceá an scéal uafásach sin a leigheas!  

Tá géarchéim a dteangacha ag dul in olcas go tapa mar tá a lán cainteoirí dúchais ag fáil bháis de bharr COVID-19.  Dá bhrí sin, tá na Náisiúin Dhúchasacha ag iarraidh maoiniú 620 milliún sa bhliain ón rialtas le cur i dtreo athbheochan a dteangacha. Feicfimid cén chaoi a mbeidh cúrsaí ar ball, ach i ndáiríre níl mórán dóchais go bhfaighidh siad a dhath cosúil leis an méid sin.

Chomh maith leis na bearta thuasluaite, na Náisiúin Dhúchasacha ag iarraidh a gcainteoirí dúchasaigh a chosaint go díreach. Bíonn oibrithe deonacha ag seachadadh earraí grósaera agus béilí do na seanóirí a bhfuil cónaí orthu in áiteanna iargúlta agus nach bhfuil uisce reatha ar fáil ag an gcuid is mó acu.

Is díol suntais go dtugann siad tús áite do chainteoirí a dteangacha dúchais, maidir leis an vacsaín. Tá sé an-deacair é sin a dhéanamh, mar go minic níl na daoine sin in ann taisteal go dtí clinic nó ospidéal chun an vacsaín a fháil, agus caithfidh oibrithe deonacha a socruithe taistil a eagrú dóibh. Go minic, níor mhaith leo an vacsaín a fháil, mar níl trust acu as rialtas ar fhulaing a muintir ainghníomhartha uafásacha faoi, an rialtas céanna a chuir a dteangacha faoi chos.

Gairm chun gnímh!

B’aoibhinn leis na Dúchasaigh Mheiriceá a bheith inár n-áit, gan dabht. Dar leo, smacht againn ar ár gcinniúint féin – nach bhfuil muid ar mhuin na muice!

I gcomparáid leis na Dúchasaigh Mheiriceá, cheapfá nach mbeadh aon trioblóid againn ár dteanga a chaomhnú. Ach ní mar a shíltear a bhítear!  

Ar aon nós, tar éis an tsaoil, is ár dtír agus ár Rialtas atá i gceist, agus cén fáth nach gcosnóimis – gan a thuilleadh moille – ár n-oidhreachtaí agus go háirithe ár seoda náisiúnta– an Ghaeilge agus na Gaeltachtaí?  Tús maith an vacsaín a chur ar fáil do chainteoirí dúchais anseo, nach ea?   

.

.

.

.

.

Teangacha i mBaol!

Tuairisc ó Mheiriceá: Ar thóir an airgid!

Is scannalach an cur amú ama é triail Uachtarán na Stáit Aontaithe a tharla sa Seanad le déanaí. Cur i gcéill amach is amach a bhí sa triail sin, mar sheas formhór na bPoblachtach sa Seanad in aghaidh Trump a chiontú, cé go raibh a fhios acu go maith gur chothaigh sé an t-éirí amach millteach foréigneach a tharla ag an gCaipeatól ar 20 Eanáir i mbliana. Rinne an t-ionchúisitheoir Jamie Raskin agus a fhoireann jab iontach sa triail sin ag cruthú go raibh Trump ciontach. Bhí fianaise dhoshéanta acu agus ní raibh dlíodóirí an chosantóra in ann aon fhianaise a shéanadh.  Ina ionad sin, dúirt siad nár cheart gnáthshaoránach mar Thrump a chur faoi thriail táinsimh, agus dúirt siad freisin nár chothaigh sé an t-éirí amach.  In ainneoin gach rud a chonaic agus a chuala siad sa triail, chaith 43 Seanadóir Poblachtach a vóta in aghaidh an chiontaithe.  

Tá sé ríshoiléir dom go bhfuil formhór na n-ionadaithe sa Pháirtí Poblachtach ag géilleadh a gcuid prionsabal ar eagla go ngearrfaí Trump agus a pháirtí pionós trom orthu. Cé nár thosaigh an fhadhb seo le Trump agus cé nach gcríochnóidh sé leis ach an oiread, is é Trump an sampla is cáiliúla den chaimiléireacht atá sa Pháirtí Poblachtach. Scriosann Trump aon Phoblachtach nach bhfanann fíordhílis dó, agus chonaiceamar é sin arís agus arís eile. Mar shampla, féach céard a tharla do Jeff Sessions nuair nár sheas sé le Trump maidir leis an bhfiosrúchán faoi ról na Rúise i dtoghchán 2016. Thug Trump an bóthar dó agus ansin nuair a bhí Sessions ag iarraidh toghchán Seanaid a bhuachan i gcoinne Tommy Tubberville in Alabama, thacaigh Trump go dílis le Tommy Tubberville.  De bharr sin bhí an bua ag Tubberville, agus ba é sin deireadh an scéil do Sessions.

Mar go raibh fíorchumhacht ag Trump ar na Poblachtaigh, bhí orthu é a leanúint síos bealach dorcha i dtreo an údarásaíochais. Thacaigh siad Trump, in ainneoin a chuid bréaga. Nuair a bhuaigh Joe Biden an toghchán uachtaránachta, mar shampla, d’fhan na Poblachtaigh ciúin agus Trump ag maíomh gur ghoideadh an toghchán uaidh.  Faoi dheireadh, sé seachtaine tar éis torthaí an toghcháin a bheith ar fáil, dúirt Ceannaire na bPoblachtach sa Seanad Mitch McConnell go raibh an toghchán thart agus gur bhuaigh Joe Biden agus Kamala Harris – cén fáth ar fhan sé agus a chairde chomh fada chun an rud is léir do gach duine a rá?  Fiú ansin níor ghlac Trump gur buaileadh é agus d’eagraigh sé ollslógadh i Washington DC ar 20 Eanáir nuair a dheimhneofaí vótaí an choláiste toghcháin sa Chaipeatól. Ghríosaigh Trump a lucht tacaíochta chun feirge ag an ollslógadh sin, agus d’iarr sé orthu máirseáil go dtí an gCaipeatól chun stad a chur leis an deimhniú. Tá a fhios againn go léir faoin tubaiste a tharla ansin!

Fiú amháin tar éis na tubaiste sa Chaipeatól, bhí eagla a gcraicinn fós ar go leor Poblachtaigh dul in aghaidh Trump agus bhí siad sa mhodh marthanais nuair a vótáil siad ar son Trump.

Thug Mitch McConnell óráid díreach ina dhiaidh na trialach, ag rá go raibh Trump ciontach, agus gurb é an fáth ar chaith sé a vóta ar son Trump ná nach ceart don Seanad Trump a chur faoi thriail agus é imithe as oifig cheana féin.  Is soiléir go bhfuair cúrsaí polaitíochta an ceann is fearr ar an gciall agus go raibh Mitch ar thóir an airgid!

Tá deontóirí móra (comhlachtaí móra san áireamh) ag coimeád siar a síntiúis don Pháirtí Poblachtach tar éis an fhoréigin spreagtha ag Trump. Cruthaíonn sé sin fadhb mhór mar teastaíonn an t-airgead uathu go géar. Gan dabht, ba mhaith leo Trump a chur ó dhoras anois, ach caithfidh siad a bheith cúramach é a dhéanamh i slite chun an chontúirt pholaitiúil dóibh féin a íoslaghdú.  Tá McConnell ag tabhairt leide don pháirtí agus níos tábhachtaí fós do na deontóirí, go rachaidh siad féin i ngleic leis an bhfadhb darb ainm Trump.  Ach tá na Poblachtaigh scoilte ina dhá ghrúpa anois agus troidfear cath fíochmhar ar son anam an Pháirtí Poblachtaigh sula i bhfad.  Creideann grúpa amháin i gcóras daonlathais, agus creideann an grúpa eile in údarásaíochas. Ní fios d’aon duine cén deireadh a bheidh ar an scéal, ach tá súil agam go dtiocfaidh ár gcóras daonlathais na Stáit Aontaithe slán. Ar an drochuair, níl aon chinnteacht ann faoi sin agus níl aon dul as ach fanacht go bhfeicimid!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Teangacha i mBaol!

Cúrsaí Gaeilge: Ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh!

Scríobh mé cúpla alt i lár na bliana seo caite ag déanamh plé ar Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 agus Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2019.  Dar le treoirlínte an Rialtais féin: “Is iad cuspóirí ginearálta an Achta (2003) úsáid na Gaeilge a chur chun cinn chun críoch oifigiúil sa stát, dualgais na gcomhlachtaí poiblí i leith theangacha oifigiúla an stáit a leagan amach agus Oifig an Choimisinéara Teanga a bhunú.”  Mar go raibh forálacha an Achta lag go leor, thosaigh obair chun an tAcht a neartú i 2011 agus lean sé ar aghaidh i dtreallanna agus faoi dheireadh, in 2019, foilsíodh an bille féin. Tá sprioc sa bhille go mbeadh 20% d’earcaithe nua sa tseirbhís phoiblí ina gcainteoirí Gaeilge, agus chinnteofaí gur trí Ghaeilge a dhéanfadh gach oifig phoiblí sa Ghaeltacht a cuid gnó.  Is í an fhadhb a bhí agam leis sin ná nach raibh aon sprioc-amanna nó seicphointí ag baint leis na spriocanna, agus ní raibh éinne freagrach astu ach an oiread.

Ar réitigh ár Rialtas na fadhbanna sin? Bhuel, cé go raibh geallta ag an Rialtas agus airí na Gaeltachta go n-achtófar an bille in 2019, ní achtófar! Moilleadóireacht agus tuilleadh moilleadóireacht a deirim. Ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh! Tá cúpla duine ag cur brú ar an Rialtas agus ar Aire Stáit na Gaeltachta Jack Chambers, agus tá meas mór agam orthu.mórán le rá ar an ábhar ag an Teachta Dála Neamhspleách Catherine Connolly, agus níl aon dabht ach go ndearna sí a pointe go neamhbhalbh le déanaí, nuair a dúirt sí sa Dáil: “An bhearna is mó a fheicim ná nach bhfuil aitheantas ar bith tugtha agaibhse, an Rialtas seo ná ag an Rialtas cheana, go bhfuil géarchéim i gceist ó thaobh na nGaeltachtaí de agus ó thaobh na Gaeilge de. Is gá aitheantas a thabhairt don ghéarchéim seo, cosúil leis an Covid. Bhí orainn aitheantas a thabhairt dó. Bhí orainn an víreas a ainmniú. Tá teipthe oraibh an fhadhb anseo a aithint agus is bearna ollmhór í sin.  Tá gá le bearta práinneacha chun dul i ngleic leis an ngéarchéim atá ann sa Ghaeilge agus sna Gaeltachtaí ar fud na tíre.” Aontaím go huile agus go hiomlán léi. sé in am beart a dhéanamh anois gan a thuilleadh moille nó beidh sé ródhéanach. Tá go leor leasaithe réasúnta sa Bhille atá á mholadh, ach mar sin féin bhí níos mó ná 90 leasú (as 308 leasú in iomlán atá sa Bhille) dícheadaithe ag Oifig na mBillí. Agus an rud is aistí dom faoi sinní raibh aon ról ag Aire Stáit na Gaeltachta Jack Chambers i ndícheadú na 90 leasú sin. I mo thuairim, ní raibh Jack Chambers ag comhlíonadh a ndualgais mar Aire Stáit na Gaeltachta, agus ní shílim go bhfuil sé seo inghlactha!

Labhair Aengus Ó’Snodaigh (urlabhraí Gaeilge Shinn Féin agus Cathaoirleach Choiste Oireachtais na Gaeilge) amach ar son na Gaeilge gan scáth ná faitíos sa Dáil freisin. Dúirt sé go raibh baol ann nach mbeadh de thoradh ar an mbille teanga nua ach tuilleadh daoine sa tseirbhís phoiblí nach bhfuil de Ghaeilge acu ach ‘Dia Duit’. Is é a bhí i gceist ná an chiall ag baint leis an téarma ‘inniúlacht sa Ghaeilge. Mhol Sinn Féin caighdeán TEG B2 a úsáid mar chritéir inniúlachta sa Ghaeilge. Ach dhiúltaigh Aire Stáit Jack Chambers don mhíniú sin agus don leasú ag baint leis, a bhfuil sé mar phríomhchuspóir aige a chinntiú go mbeidh 20% d’earcaigh nua na seirbhíse poiblí ina nGaeilgeoirí faoin mbliain 2030. Dúirt sé go mbeadh sé sásta filleadh ar an ábhar ag ‘céim na tuarascála’, a tharlódh níos déanaí sa phróiseas. Ach dúirt an Teachta Dála de chuid Fhianna Fáil, Éamon Ó’Cúiv go bhfuil ceist na hinniúlachta i gcroílár an bhille. Dúirt sé freisin mura ndéanfaí an inniúlacht sin a shainmhíniú go soiléir, go ndéarfaí amach go mbeadh 20% d’earcaigh nua ina nGaeilgeoirí nach mbeadh Gaeilge acu! D’aontaigh Catherine Connolly gurb í ceist na hinniúlachta an cheist is bunúsaí den bhille.

Agus mo thuairimse?  Cuireann an scéal seo i gcuimhne dom Néaró agus é ag fidléireacht fad a bhí an Róimh ina thimpeall á loscadh. Sa chás seo, tá an Rialtas (agus go háirithe Aire Stáit na Gaeltachta Jack Chambers) ag casadh ceoil agus an Ghaeilge á dó. Níl aon dabht ach gur gá gníomhú go práinneach, bille láidir a chur i bhfeidhm agus stad a chur láithreach leis an bpleidhcíocht agus an díospóireacht atá ar siúl sa Dáil!

.

.

.

.

.

Teangacha i mBaol!

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

An Caipeatól!

.

De ghnáth, bíonn mo chuid ama roinnte idir dhá áit – Cill Chainnigh agus San Diego, ach níl mé ábalta léim ar an gcéad eitleán eile abhaile de dheasca an COVID diabhalta! Táim sáinnithe anseo i San Diego agusbhogfaidh mé go dtí go mbeidh vacsaínithe. Idir an dá linn, airím uaim m’áit dúchais, ach ar ámharaí an tsaoil, táim in ann fanacht i dteagmháil le mo theaghlach agus mo chairde in Éirinn. Táim in ann coinneáil ar an eolas freisin faoina bhfuil ag tarlú sa bhaile. Sin cumhacht an idirlín!  Ós rud é go bhfuil mé ar an talamh anseo i Meiriceá, tír i gcuilithe an iliomad géarchéimeanna ag an am céanna, cheap mé go mbeadh suim agat mo pheirspictíocht a léamh ar an nuacht sna Stáit Aontaithe.  Dá bhrí sin, beidh alt míosúil agam ar an ábhar, dar teideal ‘Tuairisc ó Mheiriceá’. Seo an chéad alt den tsraith.     

Naitsithe agus Faisistithe sa Chaipeatól!

Ní raibh ionadh orm go ndéanfadh Trump beart baothdhána nuair a chaill sé an toghchán uachtaránachta, ach baineadh stangadh asam nuair a chonaic mé an Caipeatól faoi ionsaí ag lucht tacaíochta dílis an Uachtaráin Trump. Níos measa fós, ghríosaigh Trump féin iad chun foréigin ag slógadh agóide a d’eagraigh sé i Washington DC. Scríobh Hilary Clinton alt iontach ar an ábhar sa Washington Post, agus is é seo a leanas achoimre an ailt.

D’fhoilsigh Coimisiún 9/11 tuairisc inar luaigh siad na teipeanna rialtais a d’oscail an doras do na hionsaithe sceimhlitheoireachta a tharla ar an lá tragóideach sin. Ba é an teip ba mhó ná easpa samhlaíochta. Níor chreid na ceannairí chomh tromchúiseach agus a bhí an scéal. Beagnach 20 bliain ina dhiaidh sin táimid ag déanamh an bhoin chéanna arís, mar níor shamhlaigh muid an méid damáiste ar féidir leis an Uachtarán a dhéanamh.  Mura dtéimid i ngleic leis na bagairtí atá os ár gcomhair, ní bheidh ann ach tús tragóide i bhfad níos géire dúinn.  

Nuair a sheas Trump sa toghchán uachtaránachta i 2016, mhol sé tír faoi riail daoine geala. Thug sé ardán do chiníochaithe geala, agus chaith sé leo mar chairde. Nuair a chaill sé an toghchán le déanaí, ghríosaigh sé iad chun ionradh a dhéanamh ar an gCaipeatól.

Braitheann na teoiricí seafóideacha atá ag na daoine sin amaideach agus ní dhealraíonn sé go bhfuil aon dochar ann, go dtí go bhfuil taithí phearsanta agat. D’fhoghlaim mé féin an ceacht sin, nuair a chumadh comhcheilg fúm ag maíomh gur Sátanach mé i gceannas ar dhrong phéidifilia lonnaithe i dteach píotsa. Sheol cultasaí fanaiceach buama litreach chugam i dtrátha an ama seo!

sé ríshoiléir dúinn go léir anois cé chomh dainséarach is atá teoiricí chomhcheilge. Spreagann siad na creidmhigh chun foréigin a dhéanamh cosúil leis an bhforéigean a chonaiceamar ar 6 Eanáir i Washington DC!   Gan dabht, ní foláir an dlí a chur ar ionróirí an Chaipeatóil agus pionós trom a ghearradh orthu. Ach níl sé sin sách maith! Ní mór dúinn go léir i Meiriceá domhainmhachnamh a dhéanamh.  Tá leabhar iontach scríofa ag Isabel Wilkerson darb ainm ‘Caste: The Origins of our Discontents. Nochtann Isabel a cuid tuairimí faoi struchtúr na sochaí i Meiriceá, agus taispnann sí dúinn go háititheach go bhfuil córas na sainaicmí i réim ann. Luann sí ceist ghéar ón staraí Taylor Branch: Dá mbeadh rogha idir daonlathas agus gile againn, cé mhéad duine a roghnódh gile? Is í an fhírinne shearbh go roghnódh roinnt mhaith daoine gile! Bhí daoine geala faoi arm in ann briseadh isteach sa Chaipeatól agus cad a tharla ní raibh na forsaí slándála ullamh dóibh! Is mór idir é seo agus cad a tharla i mí an Mheitheamh ag agóid shiocánta i gcoinne dúnmharú George Floyd, nuair a bhí na fórsaí slándála gníomhach agus trodach in aghaidh siúlóirí gorma!

Tá sé tábhachtach anois Trump a tháinseamh as na coireanna uafásacha a rinne sé.  Ní mór do bhaill de Chomhdháil a thacaigh leis na sceimhlitheoirí éirí as a bpoist, é sin iad a chaitheamh amach! Ach is é an rud is tábhachtaí ná dlíthe cóiriúla nua a thabhairt isteach agus a chur i bhfeidhm go géar i gcoinne gach eagraíocht sceimhlitheoireachta atá gníomhach sa tír. Caithfimid aghaidh a thabhairt ar an bhfadhb agus caithfimid deimhniú nach dtarlóidh rud mar seo go deo arís.

Sin a bhí le rá ag Hilary Clinton, agus níl le rá agamsa faoi ach go n-aontaím go hiomlán léi. Céard fút féin?

.

.

.

.

.

Teangacha i mBaol!

Fán Fada Ort 2020 na Pandéime!

Tá an tseanbhliain feoite ag dul i léig

A saol caite aici agus í ar tí imeacht

Tá bliain úr láidir anois ag fáil réidh

Chun brionglóidí nua a thabhairt isteach!

.

An tSeanbhliain Feoite

ag ceapadh nach n-aireoidh aon duine uathu bliain na pandéime! Ní aireoidh mise uaim í, mar chomh maith le huafás na tragóide sin, cailleadh mo mháthair i mí Iúil, seacht mí tar éis bháis m’athair! Cuimhnímid orthu go léir a ndeachaigh ar shlí na fírinne i rith na bliana 2020 go ndéana Dia a mhaith orthu.

Bhí bliain dheacair againn go léir de dheasca pandéime COVID-19. Cailleadh 2,200 duine as na 82,000 a tholg an galar uafásach go dtí seo. Bhíomar go léir ag tuairteáil ó dhianghlasáil amháin go dtí an chéad cheann eile agus muid ag éirí tinn tuirseach den rud ar fad – ach níl na cosa tugtha linn fós againn!  Nach gcuireann an bhliain 2020 lionn dubh ort?  

Is rud ait é, ach d’eascair iarmhairtí dearfacha le linn na pandéime. Thuigeamar go léir cé chomh tábhachtach is atá ár dteaghlaigh agus ár gcairde, mar uaireanta ní rabhamar in ann cuid dóibh a fheiceáil nó bhí orainn scaradh sóisialta a chleachtadh leo agus bhí sé an-deacair orainn.  Seans maith go bhfuil tú go léir breá cleachta le ‘Zoom’, le siopadóireacht ar líne agus le béilí le tabhairt leat. B’fhéidir gur ansa leat a bheith in ann obair ón mbaile, mar tá níos mó ama agat gan tiaráil laethúil na comaitéireachta, agus tá an stíl maireachtála seo níos neamhdhíobhálaí don timpeallacht freisin!  B’fhéidir go bhfuil caitheamh aimsire nua agat sa bhaile, cosúil le cócaireacht, nó grianghrafadóireacht, nó léitheoireacht. B’fhéidir go bhfuil tú ag cur feabhas ar do chuid Gaeilge, nó ag staidéar ábhar eile a bhfuil suim agat ann! Nó b’fhéidir gur thosaigh ag siúlóireacht, ag rothaíocht, mar is fearr leat a bheith amuigh faoin aer!  Níl aon easpa deiseanna duit dúshláin nua a thabhairt faoi, má tá an suim agat!  Go gcoimeádaimid ach amháin na dea-rudaí sa bhliain úr agus go ndéanaimid dearmad ar COVID-19 go deo!

.

Bliain Úr Láidir

.

Ach anois tá sé in am dúinn a bheith ag amharc go dóchasach ar an mbliain úr atá le teacht! Tá údar dóchais againn arís don todhchaí anois, buíochas le Dia! Beidh an vacsaín ar fáil do chách sula i bhfad, agus beidh ré an víris ag druidim chun clabhsúir, le cúnamh Dé, agus cúrsaí in ann teacht ar ais mar a bhí siad roimh an ngalar. Táimid ag tnúth go mór leis an lá nach mbeidh aon ghá le dianghlasáil scaradh sóisialta a bheith i bhfeidhm, agus gach rud ar oscailt arís. Tiocfaidh ár lá gan dabht ach ní mór dúinn a bheith foighneach tamaillín eile ar dtús.

Samhlaím lá mar seo roimh i bhfad: Tar éis mo bhricfeasta, rachaidh mé ar shiúlóid i lár na cathrach, agus beidh mé ag féachaint thart sna siopaí ar mo shuaimhneas, agus ag comhrá leis na daoine a gcasfaidh leo. Ansin, buailfidh mé le mo chara Séimí an Droichid ag an Smugairle Róin le haghaidh lóin agus chun dreas comhrá a dhéanamh.  Sa tráthnóna, rachaidh chuig cluiche iomána i bPáirc Uí Nualláin i dteannta slua mhóir lucht leanúna Cill Chainnigh!  Beidh an bua againn, le cúnamh Dé, agus tabharfaimid ár n-aghaidh ar theach tábhairne chun deoch a fháil agus anailís a dhéanamh ar an gcluiche.  Tar éis fliuchadh béil, beidh ocras orainn agus rachaimid go dtí bialann in aice láimhe chun béile blasta a bheith againn. Gan dabht, beidh lá galánta againn nuair a thagann an saol ar ais arís mar a bhí!

Idir an dá linn, ba mhaith liom mé féin a choinneáil beo, agus caithfidh mé mo mhasc, nífidh mé mo lámha agus fanfaidh mé dhá mhéadar amach ó dhaoine eile sa chás gur féidir!  Geallaim go bhfaighidhan vacsaín in aghaidh COVID-19 chomh luath riamh i 2021 agus is féidir liom! Ansin, beidh mé in ann bliain an víris a chur taobh thiar díom i gceart agus an bhliain úr a cheiliúradh go croíúil! Mholfainn do chách an vacsaín a fháil agus leis sin saol nua a fháil.

Faoi dheireadh – teachtaireacht do mo léitheoirí dílse – Athbhliain faoi mhaise dhaoibh go léir!

.

.

Teangacha i mBaol!

Christmas Greetings

Seo píosa oiriúnach le séasúr na Nollag, a scríobh m’athair blianta ó shin agus é ag cuimhneamh ar an saghas Nollag a bhí aige mar gasúr. Nollaig faoi shéan agus faoi mhaise daoibh go léir!

Christmas Greetings

Tá an tráth sin den bhliain linn arís, an tráth sin, nuair a thugaimid uilig, geall leis, aghaidh, uair amháin eile, ar bhóithrín geal, mealltach, na smaointe, le spléachadh amháin eile a fháil ar an gcineál saoil a bhí ann, nuair a bhíodh muidinne ag fanacht go foighdeach ar chuairt oíche ó Dhaidí na Nollag fhéin, sea, agus muid freisin ag súil le féirín eicínt, nó bronntanas, uaidh. Thuigeamar ag an am, go raibh neart spáis i mála an fhir mhóir chéanna sin, agus nach mothódh sé uaidh, an méidín beag suarach a líonfadh an stoca sin a d’fhág muid crochta ag cois na leapa thíos! Agus bíodh nach mbriseadh an fear mór groí sin a chroí leis an méid a bhronnadh sé ormsa, ach go háirithe, ag an am gcéanna, tuigeadh domsa, nach raibh éinne riamh a bhí leath chomh fial flaithiúil leis. Murab ionann is gasúir an lae inniu, bhíodh muidinne cleachtach ar an mbeagán, agus dá bhrí sin, shásódh an beagán sinn. Dá bhfaighinnse fhéin glac milseán, cupla úll, oráiste, agus gluaisteáinín, nó guinnín fhéin, ó Dhaidí na Nollag, cheapfainn go raibh bó bronnta aige orm. Ní bheinnse ag súil le mórán, agus dá bhrí sin, shásódh an beagán mé. 

Other things to do!

Sea, agus nach raibh rudaí eile ar ár n-aire againn freisin. Nach raibh orainn bheith sa séipéal, maidin Lae Nollag, le hAifreann na Nollag a éisteacht?  Sea, agus nach raibh tamall le caitheamh againn, roimh an dinnéar, ar thóir an dreoilín, nó bhíodh pleananna déanta againn na bailte timpeall a shiúl, lenár bhfortún a dhéanamh, agus muid amuigh leis an nDreoilín, Lá ‘le Stiofáin. Sea mh’anam! bhíodh rudaí le déanamh againn agus áiteacha le taisteal againn Lá Nollag, agus muid ag ullmhú do Lá úd an Dreoilín. 

That Christmas Carol!

Ag an bpointe seo áfach, ba mhaith liom nós eile dem’ chuid a leanúint, agus sin nós atá agam le blianta fada anois, sé sin, dáinín beag Nollag a chumadh don ócáid, mar bhronntanas beag uaimse don Naí sa Mháinséar, agus dá Mham, ach sul má leagain an dáinín sin os bhur gcomhair, ba mhaith liom Nollaig faoi shéan agus faoi mhaise a ghuí ar chuile dhuine a léifidh an aiste seo, sea, agus guím Beannachtaí na Féile Beannaithe seo ar chuile dhuine dár muintir, is dár gcine, thall nó abhus dóibh, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine acu, bliain ó anocht…………..

Cuimhní na Nollag

Cuimhní na Nollag  ’na rás chugainn,

Is coinneall mhór dhearg ina chaor,

Gaineamh geal leata ar urláir

In onóir do Mhac Dé an Naí.

.

Cácaí na Nollag á mbácáil

Is a mboladh mar thúis gan locht.

Agus gé ramhar pioctha is bearrtha,

Feistithe san oigheann ina nocht.

.

Páistí ar rotha le gliondar

is a súile ag drithliú mar réalt’ 

Ag smaoineamh ar “Santy” is a fhianna

 Chucu thar Bhealach na Néall

.

Tá ár gcistin ghlan maisithe go glégeal,

Eidhean is cuileann go fras,

Is croíthe ‘na lasair mar choinnle

Ag fáiltiú roimh Íosa is a Mham.  

.

Maidin amárach, más beo sinn,

Éireoimid le solas an Réalt’,

Is raghaimid go hAifreann na Gine

Ag comóradh breithlá ár nDé.

            

.

en_USEnglish