by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Bóithre na Banban
Clocha Duirlinge agus gairbhéal !
Agus córas bóithre na tíre seo idir chamáin agam, ní féidir liom, i dtosach báire, gan súil a chaitheamh siar ar an gcineál bóithre a bhí againne thiar, agus mise ag fás aníos in Iorras na nIontas fadó. Mór idir na bóithre sin agus na bóithre atá againn, ar fud na tire, sa lá atá inniu ann. Nár bhaist an file ‘na bóithre fada bána’ orthu, agus b’in a bhí iontu an t-am sin, nó ní raibh deoir fhéin tarra spréite ar an mbóthar mór idir Bhéal an Mhuirthead agus an Fód Dubh, agus roinnt mhaith bóithre eile freisin, an tráth úd. Sea, bóthar bán, anacair, sclaigeach, a bhí ann, gan aon agó, agus ansin, nuair a bhí mise thart ar dhá bhliain déag d’aois, socraíodh ar an mbóthar sin a tharráil. Ba mhór an gar dár gcosa bochta nochta é an socrú céanna sin, nó bhí an tarra go deas, bog, compórdach, teolaí, fúinn, i gcomparáid leis na clocha duirlinge agus an gairbhéal, a bhíodh coitianta leata air, roimhe sin.
De réir a chéile ansin leanadh leis an bhfeabhsú. Deineadh taobh an bhóthair a thaoscadh, trí dhíogacha agus ceiseanna a dhéanamh, nó a fheabhsú, fan an bhóthair sin, agus mar chloch phréacháin ar an iomlán, dheineadar líne bán a phéinteáil suas síos lár an bhóthair, líne a deineadh a mhaisiú le súile chait a fheistiú inti, anseo is ansiúd. Ach ní bóithre Iorrais atá i gceist agam, i ndáiríre, an tseachtain seo, ach Bóithre na Banban, frí chéile, agus an bhail atá orthu, i láthair na huaire seo.
Faoi mar adúirt mé cheana !
Ba chóir dom labhairt i dtosach faoi na timpealláin bheaga, a d’fhás fan ár mbóithre, faoi mar ba fhás aon oíche iad. Is dócha gur féidir a rá fúthu, go ndéanann siad cúis, agus ar an mórgóir, éiríonn leo smacht eicínt a choinneáil ar thrácht buile ár mbóithre. Ach nár mhór an chabhair é don ghluaisteánaí, dá dtógfaí colún sofheicthe, i lár an timpealláinín, sa chaoi go bhféadfaí é a fheiceál go soiléir, píosa ó bhaile, mar adéarfá. Agus nár chóir an bóthar a leathnú roinnt, timpeall an timpealláinín, sa chaoi go mbeadh iachall ar an dtiománaí, tiomáint timpeall an cholúin chéanna sin.
Sea, agus céard faoi na constaicí úd, na rampaí, a chuireann ár n-Udaráis Áitiúla trasna ár mbóithre, agus é mar aidhm acu, srian a chur ar luas na dtiománaithe a thiomáineann timpeall, faoi mar ba chúrsaí rásaíochta iad. Arís, ní gá a rá, nach dtaitníonn na rampaí céanna sin liom, nó mura mbeadh duine san airdeall, is beag nach gcuirfeadh na rampaí céanna sin an tiománaí bocht, ar mhullach a chinn, trí dhíon an chairr amach. Ach arís, éiríonn leo srian a chur le tiománaithe buile, trína gcoinneáil faoi smacht, agus seans a thabhairt don phobal áitiúil úsáid chuí a bhaint as na bóithre sin. Ach, mar aguisín ar sin, ba chóir deireadh a chur leis na rampaí miotail úd a leagtar ar bhóithre áirithe. Níor chóir go nglacfaí lena leithéid in aon tír shibhialta, nó tá mé cinnte, go ndéanann siad dochar do chabhail agus d’inneall na gcarranna a sheolann tharstu. Tá mé ag ceapadh, gur ghearr go mbainfidh gluaisteánaí éigin leas as an dochar sin, le cúis dlí in aghaidh Chomhairle Áitiúil eicínt a thosú. Scéal eile ar fad é, nuair a deintear na lánaí tráchta sin a mharcáil ar ár mbóithre. Thug mé faoi deara, i gContae airithe, ar na mallaibh, go raibh nós tosaithe acusan lána do Rothuithe a mharcáil ar bhóithre a bhí cúng go leor, cheana féin.
Lánaí Glasa ?
Ach, nach ar na taobhchasáin a dhéantar na lánaí sin a mharcáil, i gcónaí?
Ní hea, muis! ach déantar iad a mharcáil freisin amuigh ar thaobh an bhóthair fhéin, agus nuair a bhreathnaíonn tú ar ghluaisteán ag tiomáint leis, os do chomhair amach, feictear duit, nach bhfuil sách slí sa lána atá fágtha don tiománaí lena fheithicil a thiomáint agus a choinneáil faoi smacht ann. Sea, agus nar chuala mé, áit eicínt, go bhfuil ár gComhairle fhéin ag smaoineamh ar a leithéid a dhéanamh, anseo sa Chathair Álainn. Tá súil agam go ndéanfaidh siad athsmaoineamh ar an ábhar seo, sára dtabharfaidís faoi scéim dá leithéid, nó chuirfeadh lána dá leithéid go mór le líon na dtimpistí ar bhóithre bána na Banban.
Céard ba chóir a dhéanamh, mar sin?
Tada! Ba chóir an scéal a fhágail mar atá, agus dualgas a chur ar chuile dhuine a úsáideann ár mbóithre, bheith san airdeall i gcónaí, agus bheith ag faire amach don duine eile, ar eagla go ndéanfadh sé dochar ar bith dó. Mar dhealródh sé, go bhfuil sé níos contúirtí iad a mharcáil ná gan a leithéid a dhéanamh in aon chor! Is é tuairim mo sheanchara, Mhártan a’ Tairbh, gurb iad na Glasaigh is cúis le polasaí dá leithéid, agus dár leis-sean, ba chóir ‘an Lána Glas’ a bhaisteadh ar Lána úd na Rothuithe.
Modh Fógraíochta !
Is dócha gur thug tú faoi deara, freisin nach mbíonn glaine ár mbóithre thar mholadh beirte, corruair, agus cé go ndéanann an Chomhairle Áitiúil, agus an Bardas, chuile iarracht an áit a choinneáil glan, néata, ach gan chabhair an phobail, is snámh in aghaidh easa dóibh é. B’fhéidir dá ndéanfadh siad mar a dheintear thall sna Stáit, agus deis a thabhairt do Lucht Gnó na dúiche, píosa áirithe sraide, nó bóthair, a ghlacadh faoina gcoimirce-sean, agus fógraí a chur in airde, fan na coda sin, ag cur ar a súile don phobal, gurb iadsan atá freagrach as an stráice sin a choinneáil glan. D’fhéadfaidís sin a úsáid mar mhodh fógraíochta dá ngnó, agus nárbh oiriúnach, ciallmhar, agus comharsanúil, an bealach é le fógraiocht a dhéanamh?
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail (: The Quiet Man)
Peadar Bairéad
.
The Dead Republic……………………….Céadchló…………..2010.
By
Roddy Doyle………………………………………………………..£13.99.
.
A Trilogy
Triológ a chuir an t-údar seo, Roddy Doyle, roimhe a scríobh. Triológ ina ndéanfadh sé stair na tíre seo, sa bhfichiú haois, a chlúdach, ach é ag díriú, go háirithe, ar an dtréimhse ó 1916 go dtí cuimhne céad Éirí Amach na Cásca, sa bhliain 2016. ÁthCliathach is ea an t-údar, a rugadh sa bhliain 1958, fear a bhfuil blianta fada caite aige i mbun cheird na múinteoireachta. Chuaigh sé le scríbhneoireacht, go lánaimseartha, sa bhliain 1993, agus mar is eol do chách, tá mám maith leabhar curtha dhe aige faoin am seo. Roinnt duaiseanna liteartha buaite aige, agus ní gá a rá, go bhfuil a shaothar aistrithe go roinnt mhaith teangacha eile. Ach, le filleadh ar an leabhar…
An Tríú Leabhar
Seo an tríú leabhar sa triológ, ar dheineamar tagairt di thuas, agus déanann an leabhar seo trácht ar an bPoblacht s’againne, ón mbliain 1951, go dtí bliain seo ár dTiarna, 2010. Ach breathnaigh ar na leabhair eile sa triológ spéisiúil seo. Ní gá a rá, gurb é Henry Smart príomhcharachtar na triolóige ar fad, agus ritheann a scéal trí na leabhair uilig, faoi mar ba snáithe é ag dul trí chlocha i mbraisléad, á gceangal le chéile, agus á n-aontú ina n-aonad corraitheach, spéisiúil, amháin, iad.
“A Star Called Henry” a bhaist an t-údar ar an gcéad leabhar den triológ, agus sa leabhar sin, leagann sé scéal “Henry Smart” os ár gcomhair amach, agus déanann tagairt dá pháirt in Éirí Amach na Cásca 1916, agus gan ann ag an am ach stócach, thart ar cheithre bliana déag d’aois. Leanann an scéal ar aghaidh ansin trí na blianta trioblóideacha idir sin agus bunú an Stáit. Thug Henry Meiriceá air fhéin, sa bhliain 1922, nó tuigeadh dó, nach raibh sé sábháilte dó fanacht abhus, tar éis ar dhein sé de ghunnadóireacht le linn bhlianta na dtrioblóidí.
O Play that Thing
“Oh Play that Thing” a bhaist sé ar an dara leabhar den triológ, agus sa leabhar sin, cuireann sé síos ar na blianta a chaith sé thall, ón mbliain 1922 to dtí gur fhill sé ar Éirinn arís, sa bhliain 1951. Sa dara leabhar sin, cuireann sé síos ar na heachtraí a bhain dó, le linn a thréimhse sna Stáit. Bí ag caint ar an seanfhocal adeir, nach íseal na huasal, ach thíos seal agus thuas seal, nó is cinnte gurbh é sin dála Henry é, i rith na mblianta sin. Ar aon nós, is cinnte gur thíos a bhí sé i ndeireadh a thréimhse thall, nó thit an fear bocht de thraein, a raibh sé ag fáil síbe uirthi, agus ba é deireadh an eachtra sin, nó gur baineadh an chos de sa timpiste sin, rud a d’fhág ar chos mhaide feasta é, agus dá bharr sin, chuaigh sé isteach sa bhfásach le bás a fháil, ar an iargúil. Ní mar sin a bhí áfach, nó tháinig Harry Fonda air, agus é amuigh ansin ag fáil faoisimh, agus ba é deireadh an scéil sin é nó gur chuir Henry s’againne aithne ar John Ford, fear na scannán, agus chuaigh a scéal i bhfeidhm go mór ar Mr Ford, agus bheartaigh an scannánaí cáiliúil sin scannán a dhéanamh as scéal Henry, nó b’fhear é Ford, a raibh dúil mhallaithe aige in Éirinn a bhrionglóidí. Fuair Henry post ar fhoireann Ford mar “IRA Consultant”, agus pá sásúil ag dul dó, mar iocaíocht as an bpost céanna sin.
The Quiet Man
Ar ball, tháinig siad uilig go hÉirinn, leis an scannán a dhéanamh. In éineacht leo, tháinig John Wayne, Maureen O’ Hara, Ford fhéin, agus tuilleadh. Ach tar éis roinnt útamála, fuair Henry amach nach raibh faoi Ford an scannán faoi shaol an óglaigh sin, Henry Smart, a dhéanamh in aon chor, ach gurb amhlaidh a shocraigh an scannánaí cáiliúil ar chuma eile ar fad a chur ar an scéal Éireannach, sa chaoi gur dhein sé dearmad ar an ngunnadóir, Henry, agus gur dhein sé scannán faoi “The Quiet Man” , scannán a deineadh thart ar bhaile Chunga, i gContae Mhaigh Eo. Nuair a tuigeadh sin dár laoch, ba é an chéad rud a chuir sé roimhe a dhéanamh nó John Ford a mharú, ach bíodh gur thug sé cupla smitín dó, níor mharaigh sé é, ach bhailigh sé a chip is a mheanaithe, is thug sé Baile Átha Cliath air fhéin, mar ar casadh a iarpháirtí “Missis O Kelly”, agus a iníon, Nuala O’ Shea, air. Fuair sé post ansin mar airíoch scoile. Baineann an t-údar úsáid as a chleachtadh fhéin mar mhúinteoir scoile, le cuma na fírinne a chur ar an gcuid seo dá scéal. Ansin, tharla buamáil i mBaile Átha Cliath, sna seachtóidí, buamáil aduaidh ba ea í, ach shéid an bhuamáil chéanna sin Henry s’againne, gona chos mhaide, isteach i gcinnlínte na meán, agus thuig lucht an IRA go mba bhronntanas ó Dhia anuas iad, na cinnlínte céanna sin.
Get Smart!
Thógadar Henry faoina sciatháin agus bhain úsáid as, lena seasamh polaitíochta a chruthú. Ba é Henry Smart an “real deal”, dár leo, agus chum siad scéal, le dul leis an gcruthú sin. Ach sa chuid seo den dtriológ, feictear don léitheoir nach gcuireann an scéal céanna sin aon dallamullóg ar an údar, nó feictear dó, go bhfuil laigí agus fiú, bréaga, taobh thiar de scéal Henry. Ach, más uait fios fátha gach scéil a fháil amach, sa chás seo, caithfidh tú an leabhar seo a fháil is a léamh, sea, agus mura bhfuil an chéad dá leabhar den dtriológ léite cheana agat, b’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é, sin a dhéanamh anois, nó, gan dabht ar domhan, seasfaidh cuid mhaith de cháil an údair seo, ar fheabhas, ar inchreidteacht, agus ar aontacht, na leabhar, sa triológ seo.
A Hundred and Eight!
Féach mar a chuireann an t-údar críoch lena thríú leabhar den triológ…..
“I’ll close my eyes, finally, tonight. It’s early afternoon, a nice day. I’ve seven hours left, maybe eight. I’ve lived a life. I’m a hundred and eight. I’m Henry Smart.”
B’fhéidir nach é an chríoch is fearr dár léigh tú riamh, ach nach raibh an seanlead ocht mbliana is cúig scór faoin am sin!…..
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Our Latest Trend-setters
“Nuair a labhraíonn muid faoi na Trend-setters nua seo, smaoiníonn muid láithreach ar na láithreoirí, agus ar na hiriseoirí Teilífise agus Raidió úd, a dhéanann chuile iarracht ar a ndearcadh agus ar a dtuairimí fhéin a chur abhaile ar a lucht éisteachta.” B’in mar a chuir Séimí an Droichid tús lena chomhrá, thíos sa Smugairle Róin, an tráthnóna faoi dheireadh.
“In ainm an Rí! céard tá i gceist agat? a Shéimí, a chara” arsa mé fhéin, á fhreagairt, agus mé ag iarraidh scéal nó duan eicínt a mhealladh uaidh, go deas réidh.
“Tá mé ag caint faoi na láithreoirí, agus na hiriseoirí úd, a dhéanann chuile iarracht, ar a lucht éisteachta a mhealladh leo, síos go grinneall an locha, nó tá a fhios acu, go maith, gur thíos ansin, i ndorchadas an doimhnis, a thiocfaidh siad ar na scanaill bhrocacha, agus ar an mbiadán nimhneach, a gcuireann roinnt áirithe dár bphobal suim agus dhá shuim iontu.”
“Anois, a Shéimí, na páirte, b’fhéidir go mbeadh láithreoirí agus iriseoirí dá leithéid le fáil i dtíortha thar lear, ach anseo in Éirinn? Nach deacair a leithéid a chreidiúint?”
“Don té nach mbacann leis na meáin s’againne, bheadh sé éasca go leor dó a chreidiúint, gur dearg áibhéil atá ar siúl agam, ach don té a chaitheann roinnt áirithe ama ag breathnú ar na meáin s’againne, thuigfeadh seisean láithreach, nach raibh ar siúl agam ach lomchlár na fírinne.”
Chapter and Verse!
“Ach an bhféadfá véarsa agus caibidil a lua dúinn, sa chás seo, nó an amhlaidh nach bhfuil i gceist agat, ach gurbh amhlaidh a fheictear dhuit, gur mar sin atá.?”
“Caibidil agus Véarsa! adeir tú. Caibidil agus véarsa, an ea? Bhuel, d’fhéadfainn sin a dhéanamh, go héasca, ach nach cuimhin leat, gur scríobh mé píosa anseo, tamall ó shoin, faoin gClár úd a shuítear i mBaile an Aoiligh? An bhféadfadh éinne a rá, go mbeadh sé ar a chompord, ag éisteacht leis an gClár céanna sin i bhfochair a thuismitheoirí agus a chlann? Bhuel, b’fhéidir gur comhartha aoise é, ach caithfidh mé a admháil nach mbeinnse. Níor mhaith liom bheith ag breathnú air i gcomhluadar Naipí agus na rudaí beaga fiú. Bí ag caint ar rás go grinneall! Agus leis an scéal sin a dhéanamh níos measa fós, tá daoine measúla sásta dul ar aon fhód leis na harrachtaigh, nó ar chóir dom, abhaic, a thabhairt orthu, agus iad breá sásta páirt a ghlacadh i gcomhrá brocach leo! “
“Ach, a Shéimí! Nach dtuigeann tú nach bhfuil ansin ach píosa spóirt, agus go mbaineann bunús na n-éisteoirí taitneamh agus spraoi as.”
“Nach é sin go díreach atá i gceist agam anseo, mar in áit daoine a mhealladh chun féaraigh, thar bhóthar a leasa, is amhlaidh a mhealltar trí láib, is trí chlábar a n-aimhleasa iad, ag na trend-setters nua seo, a luaigh mé thuas.”
“ Mura bhfeiceann tú ach fáinleog amháin, ná tuig uaidh sin, go bhfuil an Samhradh Sámh linn go fóill.”
“Fáinleog amháin, an ea? fáinleog amháin, adeir tú? Ní fáinleog amháin atá i gceist anseo, ach scaoth fáinleog.”
“An bhféadfá clár eile a ainmniú, a thumann i dtreo an ghrinnill, ar thóir brocamais.”
Candid Camera
“Céard faoin gclár úd ina ghlacann fear an nuachtáin agus na feadaíle páirt ann? Anois tá bunús an chláir chéanna sin greannmhar go maith, ach tá mír amháin de, a théann thar fóir ar fad.”
“Agus cén mhír í fhéin?”
“Mír na caillí, gan amhras, nó bheadh sé deacair an tseanchailleach úd a shárú ar chaint bhrocach, ghnéasach, gháirsiúil, agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, deirtear liom nach cailleach atá inti in aon chor, ach seanlead!”
“B’fhéidir go dtéann sí, nó sé, thar fóir anseo is ansiúd, ach táid ann, a cheapann, gur mór an spórt í, nó é.”
“Bhuel, nach beag an tuiscint ar spórt a bhíonn ag daoine áirithe, má cheapann siad gur spórt é sin. “
“Agus céard faoin Raidió? An mbíonn aon rud scanallach ar siúl ar an meán sin, ar na mallaibh?”
“Bí cinnte go mbíonn, agus roinnt mhaith freisin, ach caithfidh tú a bheith sásta le sampla amháin, an babhta seo.”
“Scaoil chugainn é, mar sin.”
“Bhuel, is cuimhin liom bheith amuigh, ag tiomáint liom, ar bhóithre bána na Banban, maidin álainn, roinnt míonna ó shoin anois, agus bhí mé ag eisteacht le clár raidió. Duine de mhór-láithreoirí an raidió a bhí i mbun oibre, agus gasúr, thart ar dhá bhliain déag d’aois, á chur faoi agallamh aige. Tar éis dóibh seal a chaitheamh i mbun an ghnó sin, chuir an láithreoir ceist aisteach, amach is amuigh, ar an ngasúr bocht. ‘Ar chuir tú do bhroim trí thine riamh?’ ar seisean. Baineadh stangadh as an ngasúr, agus ansin lean an láithreoir air gur inis scéal faoin éacht neamhghnách sin, agus faoi chara leis, a raibh an éacht céanna mar “Party Piece” aige. Mhúch mé an raidió ag an bpointe sin, nó chuir an scéal, agus an ócáid, masmas orm, geall leis.
There’s more, but……
Sea, agus d’fhéadfainn ualach asail de scéalta nár chóir riamh iad a scaoileadh chugainn ar thonnta an raidió, nó ar an teilifís, ach oiread, ach, bí cinnte, go bhfillfidh mé ar an ábhar seo, amach anseo, arís. Ach, tá sé thar am agamsa bheith ag bogadh.”
Chuir mé mo shlán abhaile, amach an doras ina dhiaidh, ach is dócha nár chuala sé puinn de, nó is dócha go raibh a aigne ró-thógtha suas leis an scéal úd, a bhí idir chamáin aige, an tráthnóna álainn úd. Caithfidh mé a admháil, gur chuir mo Shéimí cóir ag smaoineamh mé ar an saol sona, neamhurchóideadh, as ar fáisceadh roinnt mhaith againn. Sea, “mór idir inné agus inniu,” arsa mise liom fhéin, agus an deoir deiridh a dhiúgadh as mo ghloine agam.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Tadhg an dá Thaobh
Breis is mí ó shoin anois, bhí píosaí le léamh ar pháipéar áirithe, faoi ísliú pá agus an Garda Síochána.
Céard a bhí i gceist sna píosaí céanna sin, an ea?
Bhail! Bhí seo. Dúradh go raibh an ísliú pá sin ag cur as go mór do bhaill an Gharda Síochána, go háirithe do na baill óga, a bhí ar phá íseal go maith, cheana féin, agus dá leanfaí leis an bpolasaí míchiallmhar sin, go mbeadh baol ann, go bhféadfadh coirpigh ghairmiúla fábhar na mball sin a cheannacht, trí bhreabaireacht.
Caithfidh mé a admháil gur bheag nár bhain an raiteas céanna sin an anáil díom! agus níos measa fós, ba cheannairí cheardchumainn na ngardaí a dhearbhaigh a leithéid, de réir an nuachtáin chéanna sin.
Céard a bhí i gceist sa dearcadh sin, an ea?
Go dtí na Cluasa!
Bhail! Bhí seo. Ó tharla go raibh cúrsaí eacnamaíochta na tíre seo sáite go dtí na cluasa i dtrioblóid, agus ó tharla go raibh ar an Rialtas chuile iarracht a dhéanamh le sinn a thabhairt i dtír slán sábháilte as an bpuiteach maraitheach sin, ní raibh an dara rogha acu, ach pá agus liúntais a n-oibrithe a ísliú. Agus i ndáiríre, más uainn talamh slán a shroichint go luath, caithfidh chuile dhuine againn a chion fhéin a dhéanamh, ar mhaithe leis an bpobal frí chéile. Arbh é a bhí á rá sa ráiteas úd, nó nach raibh na Gardaí sásta a gcion fhéin a dhéanamh i gcosaint an phobail s’againne? Mar, dá mba ea, cé bhronn an tseamair Mhuire orthusan? Nó cé dúirt leo taobhú le taobh amháin, seachas an taobh eile, sa chogaíocht bhuan idir dhlí agus cheart, ar thaobh amháin, agus coirpeacht agus fealltacht, ar an dtaobh eile.
An i ndáiríre atá siad?
Ag cogaíocht le Coirpigh
Déarfainn nárbh ea, nó an bhfuil aon dream sa tír seo, a chaitheann a laethe agus an n-oícheanta, dá ndéarfainn é, ag cogaíocht le coirpigh, agus iad ag iarraidh Cothrom na Féinne a chur ar fáil do chuile shaoránach. An gceapann tú go bhféadfadh duine dá leithéid, seal a chaitheamh, ag taobhú leis an dtaobh eile?
Ní chreidfinn é, agus chomh fada is a d’fheicfidís go raibh an Stát ag tabhairt Cothrom na Féinne dóibh fhein, agus go raibh an t-ualach céanna á iompar ag chuile shaoránach eile, bhail, ní chreidfinn go bhféadfadh garda ar bith a phost a thréigint sa chogaíocht i gcoinne na gcoirpeach.
Ach céard faoi na cinnlínte ar an nuachtán úd, má sea?
Diabhal a bhí iontu ach, cinnlínte ar nuachtán, agus ní cinnlínte a dhréachtann polasaí an Gharda Síochána, déarfainn.
Sea, agus taobh amuigh de na cinnlínte céanna sin, tá scéal eile a sníomhtar isteach sna nuachtáin, ó am go chéile, freisin, faoi chúrsaí ioncaim.
Agus céard é fhéin, an ea?
Bhail, tá daoine áirithe sa tír seo, a shaothraíonn lab mór airgid, in aghaidh na bliana, agus is é a theastaíonn uathusan, nó greim dúide a choinneáil ar an airgead céanna sin, agus cé go mbíonn ar an gcosmhuintir glacadh le hísliú pá, le fadhb airgid na tíre a leigheas, tuigtear do na daoine saibhre seo, nach bhfuil dualgas ar bith orthusan a gcion fhéin a dhéanamh, leis an ngéirchéim sin a shárú, agus níl a leath fhéin sásta dul i gcomhar leis an bpobal s’againne, leis an bpoll dubh sin in ár mbuiséad a líonadh.
Ag cruinniú na Leithscéal
Agus an bhfuil leithscéal ar bith ag na daoine seo as gan a gcion fhéin a dhéanamh i ré seo ár nganntain?
Tá, mh’anam, agus dhá leithscéal! Ach arís, is leithscéalta iad a bhfuil a dtóin leo! Nó maíonn siad i dtosach, go mbeadh an baol ann, go ndéanfadh tír éigin eile iad a phóitseáil uainn, mura mbeadh an phingin is airde á fháil acu uainne! Sin, nó ar an dara dul síos, dár le roinnt eile de na daoine cumhachtacha seo, go mbeadh an baol ann, go nglacfadh roinnt áirithe dá mbaill breabanna, go háirithe, breabanna ó choirpigh. Is beag uisce a choinneodh ceachtar den dá leithscéal sin, dá mba channaí stáin iad! Má tharlaíonn go bhfuil postanna den scoth acu, agus má íoctar go maith iad as dualgaisí an phoist sin a choimhlíonadh, bhail! nach é is lú is gann dúinn a bheith ag súil uathu, nó go nglacfadh siad go fonnmhar le hísliú pá, chomh maith le duine, agus gan a bheith ag cruinniú na leithscéal roimh ré, ar eagla go n-iarrfaí orthu a ndea-shaorántacht a chruthú in am an ghátair. B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo, nó ní tráth cainte é, ach tráth dáiríreachta agus gnímh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cairde caillte.
Denis Philpott
Ar na mallaibh a chuala mé an scéal, drochscéal gan choinne, chomh fada is a bhain sé liom fhéin, nó bíodh go raibh aithne agam ar Denis thar bhlianta fada, ón tráth ar tháinig sé go Cill Chainnigh a chéaduair, i dtús na seachtóidí, mar nach raibh muid beirt i mbun múinteoireachta i gColáiste Chiaráin anseo sa Chathair Álainn feadh cuid mhaith den am sin, ach mar sin fhéin, ba bheag an teangmháil a bhí eadrainn ó d’éirigh mé fhéin as an múinteoireacht, roinnt blianta ó shoin. Ach ní hionann sin is a rá, nár áirigh mé Denis ar dhuine dem chairde, agus dem chomhleacaithe, duine a raibh meas, agus dhá mheas, agam air, mar dhuine agus mar mhúinteoir díograiseach, dúthrachtach, dáiríreach. Ach, céard is féidir liom a rá faoin laoch seo anois, agus mé ag iarraidh cloch a chur ina leacht? Mar tuigtear dom, go bhfuil a leithéid tuillte aige, agus mar sin, seo chuige mé….
Fear breá eile sciobtha uainn ag an mbás bradach. Caithfidh mé a admháil dhuit nach raibh mé ag súil lena bhás, nó b’fhear breá, scafánta, óigeanta ab ea Denis, fear ar chaith mé blianta fada i mbun oibre in éindigh leis, agus fear a d’fhéadfá bheith ag brath ar a chúnamh, agus a chomhoibriú, chuile lá riamh, nó ba dhuine uasal, díograiseach, macánta, é, agus Gael dílis, ionraic, den chéad scoth. Ba mhór é a spéis i gcluichí agus i gcultúr an Ghaeil, agus ba mhúinteoir é a bhí réidh agus sásta, i gcónaí, a dhúthracht a chaitheamh ar mhaithe lena dhaltaí. Sea, ní chuile lá a chasfadh a leithéid ort, nó faoi mar adúirt, an tú adúirt, seans nach mbeidh a leithéid arís ann. Méala mór a bhás dá bhean, Catherine, agus dá chlann, agus is mór linn uilig a mbris.
Solas na Soilse, agus ionad i measc na Naomh Éireannach, go raibh aige anois agus i dtólamh.
Slán le Denis….
.
A Dhonncha gealgháireach mothóimid uainn thú,
Do chomhairle gaoise, is do chúnamh caoin, Do neart, do dhearcadh, is do chluas le héisteacht,
Bheith ’na n-éaghmais feasta, is buille dian.
.
Dáileadh an chré leat i Mí na Marbh,
Is fágadh do mhuintir i mbuairt ‘s i mbrón ,
Ach duitse, a chara, guím solas na soilse
I dTeaghlach an Rí, anois is go deo.
.
Mothóimid uainn thú, anois is feasta,
Agus sinn i sáinn nó i bhfadhb gan bhrí,
Ach beidh do chuimhne mar mhéar an eolais
Dár stiúradh fós trí bhuairt an tsaoil.
.
Codladh sámh dhuit i dteaghlach Chiaráin,
I bhfad ód’ dhúthaigh ar bhruach na Laoi,
Mar tá d’áit in áirithe ag Bord an Tiarna,
Is fáilteofar romhatsa i measc na Naomh.
.
**********************************************************
.
.
Laoch eile ar lár
John Glynn
Dáileadh an chré le laoch eile, anseo sa Chathair Álainn, ar na mallaibh freisin. Deoraí eile atá i gceist agam anseo, agus fear mór spóirt freisin, nó ba Ghaillimheach é, a d’imir ar Fhoireann Sinsear Peile na Gaillimhe, ina lá, agus fear a chaith blianta fada freisin, mar ghalfóir díograiseach, anseo i gClub Ghailf Chill Chainnigh.
Cé tá i gceist agam, an ea?
Cé eile, ach an duine uasal sin, John Glynn. Fear macánta, díograiseach, dúthrachtach, ab ea John, agus bíodh go raibh sé imithe anonn sna blianta, nuair a chuir mé fhéin aithne air, a chéaduair, ag an am gcéanna, bhí ar a chumas cluiche breá gailf a imirt, agus geallaimse dhuit é, nach go héasca a gheofaí an lámh in uachtar air, sa chluiche céanna sin. Thuigfeá láithreach, go raibh tú ag imirt le curadh, a chaith a dhúthracht le linn a óige, ag imirt peile ag an leibhéal ab airde, lena Chontae, i nGaillimh thiar.
Bhí aithne mhaith freisin ag pobal Eaglais Fhiachra ar John, anseo sa Chathair Álainn, agus ba é an scéal céanna é ag John, bíodh sé san Eaglais, nó amuigh ar pháirc na himeartha, ní dhéanadh sé riamh dhá leath dá dhícheall. B’éasca a thuiscint uaidh, go mba fhear creidimh, amach is amuigh é. Mothóimid uainn thú, a Sheáin na gile, ach guímis solas na soilse, agus áit ag Bord an Tiarna, go raibh agat anocht agus i dtólamh.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
Nuair a bhí mé ag iarraidh cloch a chaitheamh ar charn Dháithí Uí Ógáin, cupla seachtain ó shoin, scríobh mé véarsí in onóir don ócáid sin, ach ceal spáis, fágadh ar lár iad an tráth sin, bhuel, shocraigh mé ar iad a chur isteach mar rubaillín le píosa na seachtaine seo. Mar sin, seo chugaibh iad……………… Cloch ar a Charn
Rinne mé iarracht ar chupla véarsa a shnadhmadh le chéile mar chloch ar a charn, agus le mo mheas ar ár Scoláire Gaelach fhéin a chur in iúl. Seo chugaibh anois é………………
.
Laoch eile ar lár
.
Trom anocht croí éigeas Osraí,
Millteach mór a chaill,
Fear dána eile sínte, caillte,
Fleasc a cheirde sciobtha ar fán.
.
Tobar eolais, Foinse eagna,
Crann taca Gael go hiomlán
Laoch sa bhearna in am an ghátair,
Ar gcosaint tréan gach aon tráth.
.
Cé sheasfaidh feasta sa bhearna bhaoil dúinn,
Nuair a thiocfaidh géar ar chine Gael?
Cé dhéanfaidh an taighde, lenar gcás a scaoileadh,
Nuair a dhéanfar ionsaí ar ár n-aos léinn.
.
Mothóidh muid uainn thú, anseo in Osraí
In aimsir álainn ár nDaonscoile glé
Nó ghlac tú chugat saorántacht ár Ríochta
Mar dhúthaigh ársa do chine ghil fhéin
Solas na Soilse ag soilsiú na slí dhuit,
Is leaba gan chnaipe id chomhairse gach tráth,
Scoláireacht is taighde dod mhealladh le héifeacht,
Anois agus choíche, go bruinne an bhrátha.
.
Solas na soilse agus leaba i measc Naoimh Éireann go raibh ag a amam uasal, anocht, agus i dtólamh.
.
.
.
English 
Gaeilge