by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
.
A n R ó d S e o R o m h a i n n …… 2003 .
*************************
(Scríobhadh an píosa seo, Oíche Chinn Bliana 2002)
.
***************************
.
Beannachtaí na hAthbhliana.
.
Tá an bhliain náid a dó anois sínte,
Go tréithlag faoi chiach is faoi chrá,
Is gan súil go dtiocfaidh sí slán
Ó ghalair an ama is an bháis,
Is táimse ag fanacht le fonn
Ar uair an mheánoíche, gan chiach,
Nuair a dhiúgfaidh mé gloine go bun,
Ag fáiltiu roimh bhliain náid a trí.
.
Tá cos i bpoll curtha againn leis an tseanbhliain, le 2002, agus tríd is tríd, bhí daoine den tuairim, nár den togha í mar bhliain. I dtír seo na hÉireann, thosaigh cúrsaí ag dul le sruth orainn. Anuas go dtí an pointe sin, bhí chuile shórt mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith. Bhí an Tíogar bocht Ceilteach ag tál, gan stad, gan sos, gan staonadh, orainn, agus bhí ag éirí thar cionn leis an gComhrialtas a bhí i gcumhacht againn. Ó, sea, agus tuigeadh dúinn freisin, go raibh ag éirí leis an Eaglais Chaitliceach tosú arís, tar éis a raibh d’anró, agus de chéasadh, fulaingthe aice, trí mhí-iompar roinnt áirithe dá ministrí. Bhíomar ag ceapadh, go mb’fhéidir go suaimhneodh cúrsaí tuilleadh, agus go mbeadh ar ár gcumas, creideamh, trust, agus muinín, a atógáil inár measc arís, go réidh, mall, cúramach. Ní mar sin a tharla áfach, nó in áit a bheith réidh leis na cúrsaí sin, is amhlaidh a ligeadh tuilleadh cat as an mála, sa chaoi go mbeidh tamall eile fós le caitheamh againn ag taisteal sa díthreabh, sul má éiríonn linn Tír Tairngire a bhaint amach arís. Ach nach ‘in an saol agat, a mhiceo?
Ní raibh muid gan ár scéalta móra spóirt i rith na bliana, 2002, áfach. D’éirigh thar cionn lenár ngalfairí ar ardán an domhain, go háirithe, Ó hArrachtáin, an fear a fuair an lámh in uachtar ar churadh an domhain fhéin, Tiger Woods, agus ar éirigh leis an milliún a bhuachan thall i Meiriceá, díreach an méid a bhuaigh an Tíogar fhéin anseo, i Mount Juliet s’againne, i rith na bliana céanna sin, 2002. Ní call dom a rá anseo, ach oiread, go raibh an-bhliain go deo ag iománaithe Chill Chainnigh, nó níl sé éasca, nó fuirist, na laethe seo, Craobh na hÉireann a bhuachan sa chluiche chéanna sin! Ach ba iad lucht sacair a sciob na ceannlínte spóirt chucu fhéin, i rith na bliana seo caite. Nach orainn uilig a bhí an bród, agus an t-áthas, nuair a d’éirigh le foireann na hÉireann sa Sacar, fáil isteach i gComórtas Chorn an Domhain, agus níorbh é sin amháin é, ach nach rabhthas ag súil go ndéanfadh siad ainm dóibh fhéin sa Chomórtas gradamach céanna sin. Bhí foireann mhaith acu, agus nach raibh ceann de na himreoirí ab fhearr ar domhan againn i Roy Keane, Nach raibh an seans ansin, go bhféadfaidís an beart a dhéanamh amuigh ansin sa tSeapáin agus sa Chóiré. Bhí go maith is ní raibh go holc! Chuaigh siad amach ansin, tamall roimh ré, sa chaoi go dtiocfadh siad isteach ar aimsir na dtíortha sin, nó bhí sé te go maith iontu, an tráth sin bliana. Bhuel, bhí chuile shórt ag dul go breá, agus ansin, go tobann, d’éirigh idir an mBainisteoir, An Cárrthach, agus an Cathánach. Ba ghearr go raibh craiceann agus cleití á gcur san aer, agus ba é deireadh na mbeart é, nó gur thug an Bainisteoir bata agus bóthar do Roy s’againne, agus b’in sin. Ná síl anois nár dhein ár n-imreoirí a míle dhícheall, ina dhiaidh sin, nó dhein, agus chruthaigh siad go hiontach maith, nuair a chuireann tú chuile shórt san áireamh, ach ar deireadh thiar thall, níor éirigh leo an Corn gradamach Domhanda sin a tharlú leo abhaile go hÉirinn. Ach sin scéal eile ar fad, do leabhar mór toirtiúil eile! agus tá mé cinnte, go mbeidh tuilleadh le léamh agat sna nuachtáin náisiúnta faoi, go ceann i bhfad fós! Chruthaigh Sonia O Sullivan go maith freisin, agus choinnigh sí ainm na hÉireann, agus a hainm fhéin, i mbéal an phobail, i rith na bliana sin, 2002, freisin.
Bhí daoine ann freisin, a cheap go raibh muid gar do bheith réidh le scéalta uafáis na mBinsí Fiosraithe. Ansin, tháinig an bhliain 2002, agus ba ghearr gur tuigeadh dúinn, go raibh breall orainn, mar díreach nuair a tuigeadh dúinn go raibh tóin pholl tí liabáin sroichte againn, i gcúrsaí scannal agus eile, léiríodh dúinn, nach raibh muid i ngar fiú, don ghrinneall fós. Léiríodh sna Binsí Fiosraithe, go raibh tuilleadh líomhaintí á ndéanamh in aghaidh ár lucht polaitíochta. Bhí daoine áirithe á rá freisin, go raibh ceisteanna le freagairt ag baill áirithe den Gharda Síochána. Le fírinne, tá an oireadh sin fiosraithe á ndéanamh, i láthair na huaire seo, agus tuilleadh geallta! go gceapfadh duine, nach mbeidh ar ár gcumas teacht ar an bhfírinne uilig choíche, agus go bhfuil pointe áirithe ag teacht, nuair a bheidh orainn, mar phobal, líne a tharraingt faoi na Binsí Fiosraithe, agus na leabhair uilig a dhúnadh, ionas go bhféadfaimis tosú arís, agus ár ndícheall a dhéanamh an babhta seo, na gaistí mímhorálta a bhain leagan as daoine go nuige seo, a sheachaint feasta. Nó mar adúradh sa taifeadadh úd, a deineadh ar ghuth an pháiste ÁthCliathach sin fadó, nuair a bhíomar uilig i bhfad Éireann níos saonta ná mar atá muid anois…nuair adúirt sí….
……Give up yer oul sins…
Bhí sin olc go leor, ach ar na mallaibh, leath an scéal ina loscadh sléibhe i measc daoine, go raibh comharthaí báis agus buanéaga ag teacht ar ár dTíogar bocht Ceilteach. Sea, mh’anam, agus go raibh a chaiscín meilte, an créatúr! Geallúintí toghchánaíochta a thacht an gadaí, adeirtear! Níl dabht ar domhan ach go mothóimid uainn an Tíogar bocht céanna sin, nó nárbh é a thál go fial flaithiúil ar ár muintir, le roinnt mhaith blianta anois. Nárbh é a d’fhág bunús thíortha an domhain in éad linne anseo i gCríoch Fodla, as an bhail bhreá sláintiúil a bhí ar eacnamaíocht ár dtíre. Ná caillimis dóchas áfach, nó pé rud a dheineamar san am atá thart, beidh ar ár gcumas é a dhéanamh arís, agus ina leitheid de chás, fillfidh an Tíogar fial sin orainn an athuair, má oibríonn muid chuige, mar phobal.
Agus cúrsaí aimsire de! Óra fuist! Nó a leithéid de bhliain ní raibh againn le fada anois. Nach cuimhin libh uilig an Samhradh nach raibh againn anuraidh? In áit an tSamhraidh chéanna sin, ba é a bhí againn nó báisteach agus stroirmeacha, ceo agus smúit. Sea, ba bheag fiach a raibh a theanga bheag amuigh aige leis an dteas, i rith an tsamhraidh seo caite, geallaimse dhuit é! Ó, admhaím go raibh Samhradh beag na nGéanna againn, i Mí Dheireadh Fómhair, agus cé go mba mhaith ann é, déarfadh duine, go raibh sé tuillte, agus tuillte go maith, againn! Agus céard faoi Mhí na Nollag fhéin? Nárbh é breith na saineolaithe é, gurbh í an mhí ba fhliche riamh í, agus ní beag ná suarach an focal é sin. Sea, chomh fada is a bhaineann sé le cúrsaí aimsire, tá mé ag ceapadh go mbeidh sé deacair fear nó bean a fháil a chaoinfeadh an bhliain 2002.
Ní gá dhom anseo dul siar ar na scéalta sin anois, nó nach cuimhin le chuile dhuine agaibh iad, agus fiú má bhí dearmad déanta agaibh ar na huafáis sin uilig, nár dhein na Meáin Chumarsáide a míle dhícheall len iad a chur ar bhur súile daoibh arís iad. Bhuel, ní haon mhaith bheith ag dul siar arís ar na cúrsaí sin anois, san aiste seo, agus muid ar thairseach na bliana úire, mar cé gur chóir dúinn súil a chaitheamh siar, thar an bhliain atá imithe uainn, isteach i muilleann an ama, agus nár dhein mé sin daoibh an tseachtain seo caite, nuair a bhí Oíche Chinn Bliana idir chamáin agam. Anois an t-am le súil a chaitheamh romhainn, féachaint céard tá os ár gcomhair amach, agus céard tá beartaithe againn fhéin a dhéanamh, i rith na bliana seo chugainn. Sin iad na rúin athbhliana, a bhíonn i mbéal gach éinne, thart ar an am seo.
Fáiltímis uilig roimh an bhunóc atá anois á bogadh i gcliabhán an ama, agus gan mórán deanta aice fós. Sea, agus guímis fad saoil uirthi, agus Brat Mhuire á cosaint ó Lá Coille go hOíche Chinn Bliana. Síocháin, sástacht, sonas, agus séan, go raibh ag chuile dhuine de chlann Éabha a mhaireann ar thalamh na cruinne seo anocht.
Ní bheathaíonn na briathra na bráithre áfach, agus cé gur bhreá linn uilig an dea-fhocal, ag an am gcéanna, sa chás seo, tá fhios againn, nach mar sin go díreach a tharlóidh ar an saol anróiteach seo, i rith na bliana seo 2003, atá díreach ag leathadh a leabhair os ár gcomhair amach anois. Is beag duine beo, a bhfuil aon choinnlíocht ann, nach bhfuil ag ceapadh, go bhfuil baol cogaidh ag bagairt orainn uilig, sul má théann an bhliain seo anonn sna míonna. Tá súile an chine dhaonna dírithe anois ar an Iaráic, agus ar an té atá i gceannas ar phobail na tíre míámharaí sin. Tá Meiriceá, -George Bush ach go háirithe, – den tuairim, go bhfuil airm ilscriosacha stóráilte ag Sadam Hussein, rialtóir na tíre sin, agus tuigtear dóibh, gur bhaol dá thír fhéin, agus do thíortha eile, na hairm ilscriosacha céanna sin. Tá an saol ag coinneáil a n-anála, féachaint céard a tharlóidh sna laethe, agus sna seachtainí atá romhainn amach. Nár lige Dia mór na Glóire dóibh cogadh fíochmhar dá leithéid a thosú, nó cé go bhfuil sé éasca go maith cogadh a thosú, níl sé chomh héasca sin a rá cathain a chríochnódh sé, nó dá dtosódh an cogadh sin, ag Dia amháin atá a fhios, cad iad na fórsaí a ligfeadh scliúchas dá leithéid saor i measc daoine. Dia idir sinn agus an anachain! Agus leis an scéal sin a dhéanamh níos measa, nach bhfuil an Chóiré Thuaidh ag cur na cosa uaithe freisin, agus í ag bagairt go raghadh sí a bealach fhéin, chomh fada is a bhaineann sé le cumhacht núicléach a ghiniúint agus a fhorbairt. Ní bheadh sin chomh holc sin, ach amháin go bhfuil fhios ag madraí an bhaile fhéin, go bhfuil ar chumas na tíre sin, buamaí eithneacha a chur i dtoll a chéile, taobh istigh de roinnt míonna. Ó, bhuel! B’fhéidir le Dia go mbeifear ábalta an tine sin a choigilt, sul má séidtear an sop sin tuilleadh eile.
Bhuel, sin agat anois dualgas tráth seo na bliana coimhlíonta agam, sé sin, súil caite siar againn ar an mbóthar a thaisteal muid i 2002, agus muid ag iarraidh freisin, an tsúil eile a chaitheamh, ar an ‘ród seo romhainn’. Agus sin déanta, níl ach rud amháin eile le déanamh agam, agus sin tagairt a dhéanamh do rúin athbhliana. Nár mhór go deo an scéal iad tráth raibh mise i mo ghasúr? Chuile dhuine a chasfadh ort thart ar Lá Coille, d’fhiafródh sé díot, céard a bhí beartaithe agat a dhéanamh don bhliain nua? Déanta na fírinne, ba é a bhíodh i gceist ag a mbunús, nó céard a bhí beartaithe agat gan a dhéanamh, i rith na hathbhliana.
“What are yeh givin’ up for the new year?”
Bhíodh a fhreagra fhéin ag chuile dhuine ar an gceist sin. Fear amháin, agus ba é a bheadh beartaithe aigesean nó éirí as an dtobac, sé sin, as an bpíopa, nó as na toitíní, mar ba bheag duine sa phobal s’againne, a raibh tóir ar bith aige ar thodóga, an tráth úd! Fear eile, ba é a bheadh socraithe aigesean nó go n-éireodh sé as milseáin, agus a leithéid, nó bhí an dochtúir tar éis sin a mholadh dó, ar mhaithe lena shláinte. Fear eile fós, agus bheadh seisean meáite ar éirí níos moiche ar maidin, agus obair níos crua, san athbhliain, agus féach, nach bhfaighfeá duine eile arís, agus gan ag teacht idir chodladh na hoíche agus é, ach an saol a ghlacadh go breá, bog, feasta. Bhuel, b’in mar a bhíodh, chuile dhuine agus a rún, nó a rúin fhéin, aige, agus ba léir don saol mór, nár lia duine na rún. Ach céard fúinne fhéin? Céard tá beartaithe againne a dhéanamh, nó gan a dhéanamh, san athbhliain?
Diabhal mórán beartaithe agam fhéin. Ach tá socraithe agam, leanacht liom ag scríobh, chomh maith agus is féidir liom. Déanfaidh mé iarracht ar ábhar spéisiúil a leagan os bhur gcomhair, anseo i mBéal an Phobail, ó sheachtain go seachtain, agus ó tharla go mbeidh an Colún seo, “I mBéal an Phobail”, ceithre bliana is fiche d’aois, am eicínt i rith na bliana seo, bí cinnte, nach bhfuil mé meáite ar éirí as, go foill beag, ar aon nós!! Agus ó tharla gur mar sin atá, céard fútsa? B’fhéidir nár mhiste dom a mholadh duitse, rún athbhliana a dhéanamh an Colún céanna seo a léamh go rialta, chuile sheachtain, feasta!!
.
Ar uair an mheánoíche anocht,
Raghaimid thar an gceis úd anonn,
Go msiniúil, dána, gan bhuairt,
Is siúlfaidh go cróga, le fonn,
Thar thairseach na bliana seo nua,
Lán dóchais, is creidimh, is brí,
Mar scalann dúinn solas go glé,
D’ár mealladh chun bóthair is slí.
B’fhéidir gur leor sin don bhabhta seo, agus mar sin, níl le déanamh agamsa, ach an tseanghuí chéanna a ghui oraibh arís i mbliana
Go mbeirimid beo ar an am seo arís!
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Ar Bhás Eoin Pól a Dó
.
Peadar Bairéad
Cé go raibh a fhios ag an domhan mór is a mháthair, go raibh an Pápa s’againne i mbéal an bháis, agus cé gur tuigeadh don uile dhuine, nach raibh biseach i ndán dó, nó “galar fada ní abrann síoraí bréag” mar adeireadh an tseandream fadó, ach ag an am gcéanna, nuair a cailleadh an fear bocht, bhain a bhás stangadh asainn uilig, nó ba dhuine é a chuaigh i gcionn ar óg is ar aosta, ar shaibhir is ar daibhir, ar fhir is ar mhná, ó cheann ceann na cruinne, i ngeall ar a naofacht, a chríostaíocht, a dhaonnacht, is ar a ghrá do chuile dhuine. Dá chruthú sin, níl le déanamh againn ach breathnú ar an gcaoi ar chuir a bhás isteach ar dhaoine. Leath scamall dubhach an bhróin thar chlann Éabha uilig, nó tuigeadh do chuile dhuine againn go raibh cara caillte againn, go raibh solas soilseach eile múchta orainn, agus go raibh muid fágtha inár ndílleachtaí ar an saol anróiteach gruama seo.
Ach ní bheidh muid inár ndílleachtaí i gcónaí, nó i gcionn coicíse, nó mar sin, tiocfaidh Cairdinéil an tsaoil mhóir i gcionn a chéile, sa Róimh, le Comharba Pheadair a roghnú dúinn, ní as a stuaim fhéin a dhéanfaidh amhlaidh, dár ndóigh, nó is é sin gnó dílis an Spioraid Naoimh, a dhéanfaidh a chuid oibre tríothusan a bhfuil guth acu sa toghchán speisialta sin. Ach sin scéal eile, do lá eicínt eile, mar i láthair na huaire seo, caithfear spás a chur ar fáil dúinn, lenár mbuairt, is lenár gcumha, a chur in iúl. Seo é torramh an Phápa, Eoin Pól a Dó, agus déanaimís mar a dhéantar ag tórramh ar bith eile, nuair a thagann an pobal le chéile lena mbuairt is a mbrón a chur in iúl, agus le smaoineamh siar ar ghníomhartha, is ar ghaisce, an té atá caillte.
Na Mná Caointe
Is dócha nach bhfuil mórán daoine fágtha ar an saol anois a chuala na mná caointe i mbun a gceirde. D’fhanfadh cuimhne an chaointe sin le duine go dtí go leagfaí na hordóga air. Chuirfeadh caoineadh dá leithéid an ghruaig ar chúl do mhuinéil ina seasamh ar aire, agus mhothófá drithlíní fuachta ag saghdadh isteach tri smior do chnámha fhéin istigh. Ní hamhrán caointe a bhíodh a chanadh acu, ach dán molta, don té a bhí imithe, a bhíodh á chumadh ar an toirt acu, agus á chanadh go binn, cumhach, croíbhriste, os cionn an mharbháin. Ní fhágfaidís bua ar bith a bhí ag an duine sin ar lár, agus mura gcuirfidís le cáil an té a bhí os cionn cláir, ní baol go mbainfidís uaidh. Is ón gcaoineadh dúchasach sin a d’fhoghlaim muid brí agus doimhneas ár mbuairt i láthair an bháis. Ní haon ionadh, mar sin, go dtéann muid siar bóithrín na smaointe, le glóir an Phápa, Eoin Pól a Dó, a thabhairt chun cuimhne, athuair.
Bóithrín na Smaointe
Is glas fós mo chuimhní fhéin ar an lá breá gréine úd, i bhFómhar na bliana 1979, nuair a thug mé aghaidh ar Thulach an Phápa, i bPáirc an Fhíonuisce, ar imeall chathair Átha Cliath. Tharla go raibh baicle d’ábhar sagairt, ó Choláiste Chiaráin, anseo sa Chathair Álainn, ag dul ar oilithreacht chun na hócáide céanna sin, agus ar ámharaí an tsaoil, tharla go raibh suíochán folamh sa mhionbhus a bhí á dtabhairt ó thuaidh. Thugadar cuireadh dom fhéin taisteal ina bhfochair, agus geallaimse dhuit é nach raibh orthu an dara cuireadh a thabhairt dom, nó ní raibh fonn dá laghad tiomána ormsa, an lá céanna sin. Ní call dom a rá, go raibh chuile theastas, chuile phas, agus chuile dhintiúir riachtanach, réidh, ullamh, agus i gcúl mo ghlaice agamsa, don ócáid, agus ar deireadh thiar, bhuaileamar bóthar le moiche na maidine. Ba bhreá an comhluadar iad na mic léinn chéanna sin, agus níor mhothaíomar an t-am ag sleamhnú tharainn go dtí gur shroicheamar ceann ár scríbe, i bPáirc an Fhíonuisce.
Cros an Phápa
Chun tosaigh linn ansin, agus bíodh go raibh sé breá luath sa lá fós, bhí na mílte agus na mílte ar a gcois, cheana féin, agus iad ag deifriú leo go fuadrach i dtreo na croise airde, a bhí crochta go buacach ar Thulach an Phápa. Ó tharla go raibh mé fhéin i láthair mar ionadaí ó Pharáiste Phádraig anseo i gCill Chainnigh, bhí áit faoi leith curtha in áirithe dúinne, díreach os comhair na croise airde úd amach, agus muid cóngarach go maith don altóir.
Lean na sluaite ag slógadh leo isteach, iad ag teacht chugainn ó chuile aird, agus chuile dhuine acu ag dul chuig a ionad spriocáilte fhéin, nó seoladh chuile shlua acu isteach ina bhanrach fhéin, agus ar deireadh thiar thall, bhí thart ar 1.25 milliún duine tagtha i láthair, le fáiltiú roimh a Naofacht, agus le hAifreann Pápúil a cheiliúradh ina fhochair. Bhí orainn tamall maith a chaitheamh ansin ag fanacht, ach ní call a rá, go raibh a dhóthain le feiceáil ag chuile dhuine a bhí ar an bhfód an mhaidin sin, nó bhí radharc os a gcomhair amach nach bhfaca éinne riamh cheana, sa tír seo, agus, chuile sheans, nach bhfeicfear a leithéid anseo go deo arís. Bhí daoine ansin ina sraitheanna, agus ina ranganna, ag síneadh uait, i ngach aon treo, amach go híor na spéire.
Fáilte Uí Cheallaigh
Ar deireadh thiar, tháinig an Pápa fhéin inár measc, agus is cuimhin liom fós an bualadh bos, an tógáil croí, agus an gliondar daonna, a chuir Fáilte Uí Cheallaigh roimh a Naofacht, tráth tháinig sé inár láthair le ceann a chur ar an Aifreann. Nár bhreá, láidir, scafánta, gealgháireach an duine é, an mhaidin bheannaithe sin? Agus nárbh é a bhain macalla as acraí iomadúla na Páirce lena habairtí Gaeilge? Sea, níorbh aon ionadh, gur tuigeadh dúinn uilig, go mba dhuine dínn fhéin é an Pápa beannaithe sin, a chuir an oireadh sin stró air fhéin teacht inár bhfochair, i bhFómhar na bliana beannaithe sin. Bhí súil an uile dhuine ar an gCeiliúraí, ar Eoin Pól a Dó, agus an tAifreann sin á léamh aige. Ar ball, bhí de phribhléid agam, dul in airde na gcéimeanna iomadúla sin, le Comaoin Naofa a ghlacadh ó láimh an Phápa fhéin. Sin noiméad nach ndéanfadh duine dearmad air an dá fhaid is a mhairfeadh sé beo, agus is é an dála céanna agamsa é.
Athchuairt
Ní haon ionadh, mar sin, gur bhain bás an Phápa, Eoin Pól a Dó, stangadh asamsa, agus as roinnt mhaith eile chomh maith liom. Ach, ná déanaimís dearmad, go raibh an Pápa ag smaoineamh ar chuairt eile ar thabhairt ar an dtír seo faoi Shamhradh na bliana seo, agus ó tharla go mba dhuine i measc daoine é an fear céanna sin, ní chuirfeadh sé lá iontais ormsa, dá gcoimhlíonfadh sé an mian sin, ar bhealach amháin nó ar bhealach eile, agus b’fhéidir le Dia, go dtabharfaí aird ar leith, an babhta seo, ar a ghuí ar son síochána inár measc, nuair a labhair sé le lucht an fhoréigin, i bhFómhar Bhliain úd an Phápa, 1979.
Scríobh mé roinnt véarsaí, tamall i ndiaidh chuairt an Phápa orainn, agus b’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é, athlua a dhéanamh orthu anseo. Mar sin, seo chugaibh:-
“Cuairt an Phápa”.
Bratach an Phápa ar foluain,
Is crois ard ag seasamh go buach,
Ar Thulach geal aerach an Phápa,
Nuair a tháinig a Naofacht ar chuairt.
.
Na fíréin mar mhóinéar féir scaipthe,
Ag triomú go héasca faoin ngréin,
Gaeil craite go híor na spéire
Ag fáiltiú roimh Theachta Mhac Dé.
.
An tAoire ag seoladh a thréada,
Na hAingil ag faire go fíor,
Geataí na bhFlaitheas á n-oscailt,
Nuair a d’ardaigh an Pápa Corp Chríost.
.
Tógann an radharc mo mhisneach,
Anois fhéin, tar éis scaipeadh na mblain,
Nuair a ghlac mé an Chomaoin ón bPápa
Ba gheall é le ceol bog na Naomh.
.
Mar phobal an Silva Vocluti
Ag glaoch ar Phádraig, trí shuan,
Impímís ar Eoin Pól na Róimhe
Filleadh is siúl linn, athuair.
.
Sea, mh’anam! agus déarfainn go gcloisfidh sé sinn, agus go ndéanfaidh sé rud orainn freisin, le deonú Dé.
Solas na soilse, agus leaba i measc na Naomh,
go raibh agat, a Eoin Pól, inniu agus i dtólamh.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh uilig.
Peadar Bairéad
(Some thoughts about years past, and years to come)
Bliain úr ina rás chugainn!
Is breá liom píosa a scríobh faoi bhás na seanbhliana agus faoi bhreith na bliana úire, agus ar ball ansin, píosa eile a scríobh faoi rúin athbhliana. Agus na píosaí seo á gcur i dtoll a chéile agam, bíonn de nós agam dul siar ar phíosaí a scríobh mé blianta ó shoin agus athlua a dhéanamh ar roinnt dár scríobh mé sna hailt sin freisin. Mar sin, cuirfidh mé tús leis an bpíosa seo le véarsa as an dán sin, ‘In Memoriam’, le Alfred Lord Tennyson, ina gcaoineann sé bás a charad, Arthur Hallum, sa bhliain 1841.
“Ring out wild bells to the wild sky,
The flying cloud, the frosty lights;
The year is dying in the night,
Ring out, wild bells, and let him die.”
Sea, clingigí libh a chloig chaointe, nó tá an tseanbliain ag síothlú i lár na hoíche seo, clingigí libh, agus lig di bás d’fháil. Nuair a smaoiním fhéin ar an tráth seo bliana, téann mo chuimhne siar chuig an tír úd a shíneann ó “Chocán a’ Líne go dté tú go dtí an Fál Mór.” Smaoiním, ar pháirceanna loma, sceirdiúla; coinlíní geala anseo, agus iomairí bainte san áit eile; linnte uisce thall, agus sraitheanna féarmhara abhus, ach bhí chuile chosúlacht ar chúrsaí, go raibh dian-saothrú á dhéanamh ar aon talamh cuir a bhí le fáil sna bólaí thart timpeall. Amuigh ar imeall na spéire, bhí na hoileáin feistithe go daingean i bhfarraige tóigthe, gharbh. Sin iad na cuimhní a ritheann isteach chugam ar thonn na cuimhne anois.
Sean-nósanna
Ag caint ar na nósanna a bhí coitianta inár measc ag an am….Bhuel! an t-am sin, théadh roinnt mhaith de mhuintir na háite go hAlbain le fataí a phiocadh d’fheirmeoirí móra na tíre sin. Ní gá a rá nárbh é saol an mhada bháin a bhíodh acu thall. Ní gá ach Tubaiste “Kirkintulloch” a lua, le sin a chur abhaile ar éinne nár chaith seal ina “Tatie Hoker” thall. Cloisimse fós iad, mo dhaid agus a chomrádaithe ag scéalaíocht faoi na blianta a chaith siad thall. Seo cupla véarsa a scríobh mé, blianta fada ó shoin, faoin scéalaiocht chéanna sin…
Cloisimse anocht iad ar leacracha mo chroí,
Cuimhní cinn ag rince, thréis blianta ina luí.
First-footers agus Haggis, ba-toighthe do na Gaeil,
Naavaithe lena sluaiste, ábhar dáin is scéil.
Minic a d’fhanadh lucht pioctha na bprátaí thall ar feadh tréimhe, i ndiaidh dóibh na prátaí a bheith pioctha acu agus bhídís in Albain mar sin don bhféile is mó ag Albanaigh, sé sin, “Hogmaney”, agus sa tslí sin, phiocadar suas nósanna Chinn Bliana na tíre sin. Chaith m’athair roinnt mhaith blianta thall le linn a óige, agus mar sin, níorbh aon ionadh go leagtaí béim faoi leith ar an “Hogmanay”, sa teach s’againne. Ba é nós an “First Footer” an chéad cheann de na nósanna sin, a chuaigh i gcionn orm fhéin, agus mé ag fás aníos thiar. B’in an nós a bhí acu fáilte faoi leith a chur roimh an chéad fhear a bhuaileadh isteach thar thairseach chucu Lá Coille. Bhaineadh fir óga an-leas as an nós sin, agus théidís timpeall an bhaile, sa chaoi go mbídís ‘maith go leor’, nuair bhíodh cúrsa an bhaile tugtha acu. Bhí col cúigir agam fhéin, agus bhí a nós fhéin aigesean le fáilte a chur roimh an bhliain úr. Bhí seanbhuidéal gan tóin aige, agus thart ar mheánoíche, thagadh sé amach ag binn a thí agus shéideadh trí rois chluaisphléascacha as, ag fágáil slán ag an tseanbhliain, agus ag fáiltiú roimh an mbliain úr, nós adeireadh sé, a d’fhoghlaim sé le linn a óige, agus nach raibh sé de chroí aige an nós céanna sin a bhriseadh, ar feadh a shaoil uilig. Bhain na nósanna sin uilig le saol atá caite, caointe, agus adhlactha, anois.
Mar sin, ag tus na bliana 2015, guímse rath agus séan ar chuile dhuine agaibh.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Bhur gCéad Fáilte isteach!
Peadar Bairéad
(This week we consider the Refugee problem, today, and tomorrow.)
.
Tearmann do Dhídeanaithe
Ó tharla go bhfuil scéal seo na ndideanaithe i mbéal gach éinne, tuigeadh dom, gur chóir dom mo ladar fhéin a chur sa scéal freisin. Tá an saol mór suaite ag ceist seo na n-imirceach, atá faoi láthair ag iarraidh fáil isteach i gcríocha na hEorpa, agus iad ag lorg tearmainn agus dídean ó chruatan, ó léirscrios, agus ó ghéarleanúint de shaghas amháin, nó de shaghas eile, ina dtír dhúchais. Agus i measc na ndaoine seo go léir, tá sruth eile freisin de dhaoine a bhfuil saol níos fearr uathu, saol nach bhfuil fáil air ina dtíortha fhéin. Shnígh an sruth daonna seo i dtreo na hEorpa, ina nduine is ina nduine i dtosach, agus ansin, ina sruthán caol, fánach, ach de réir a chéile, chuaigh an sruthán sin i méad, agus faoi láthair, tá an sruthán sin ag líonadh, ina thuile do-stoptha, thar chríocha na hEorpa isteach. Tuigeadh i dtosach go bhféadfaí an tuile sin a fhódú, ach dá mhéad a d’iarr na hEorpaigh sin a dhéanamh is ea ba mhó a neartaigh an tuile, go dtí nach raibh an dara rogha acu ach géilleadh, agus fáiltiú roimh an dtuile dídeanaithe céanna sin. Anois, ba chóir a rá, nach raibh chuile dhream Eorpach chomh fáilteach sin ar fad rompu, nó bhí corrthír a thóg fallaí cosanta, leis an dtuile sin a stopadh.
‘Fair Play’ dAingeal na Gearmáine
Sea, agus ‘Fair Play’ d’Aingeal na Gearmáine, nó b’ise a thug an dea-shampla dúinn uilig a chéaduair, nuair a dúirt sí, go raibh an Ghearmáin ullamh le 800,000 dídeanaí a ligean isteach thar theorainn na tíre sin, roimh dheireadh na bliana seo 2015, cé gur admhaigh sí freisin, go ndéanfadh sin a dtír dhúchais a athrú ó bhonn. Ba ghearr ina dhiaidh sin gur shocraigh an Rialtas s’againne go mbeadh muidinne sásta glacadh le ceithre mhíle dídeanaí, roimh dheireadh na bliana reatha. Agus anois, is beag tír san Eoraip, nach bhfuil ullamh a cion fhéin a dhéanamh, le freastal ar an rabharta daonna seo atá ag líonadh isteach thar chríocha na hEorpa, i láthair na huaire seo, agus leis an scéal a dhéanamh níos dofhuascailte fós, tuigtear anois nach n-ísleoidh an rabharta céanna sin go ceann i bhfad fós. Tuigeadh cheana, go raibh ceart doshéanta ag chuile thír a shocrú cé ligfí isteach chun cónaithe taobh istigh dá gcríocha. Ní mar sin atá anois, nó shocraigh an tAontas Eorpach go mbeadh ar chuile thír san Aontas oiread áirithe dídeanaithe a ghlacadh le dídean a thabhairt dóibh chomh fada is a bheadh siad i mbaol dá bhfillfeadh siad ar a gcríocha fhéin. Ní féidir a shéanadh, go bhfuil gá le polasaí dá leithéid, i gcomhthéacs na géirchéime atá i réim, i láthair na huaire seo i stair chiníocha áirithe.
Ní féidir a shéanadh, ach oiread, go mbeidh costas ollmhór ag baint le polasaí dá leithéid, nó caithfear oideachas a chur ar fáil dóibh, agus seirbhísí leighis agus eile, freisin, agus caithfear chuile iarracht a dhéanamh len iad a ghlacadh isteach mar bhaill dá bpobail nua. Smaoinigh ar pháisti na ndideanaithe sin. Caithfear cur ar a gcumas teanga na tíre nua sin a fhoghlaim, agus caithfear ranganna teanga a chur ar fáil dá dtuistí freisin, más uainn iad a ghlacadh isteach, go hiomlán, ina bpobail nua. Má dhéantar na seirbhísí sin a chur ar fáil go ciallmhar dóibh, beidh ar a gcumas ansin páirt ghníomhach a ghlacadh sna tíortha a thug dídean dóibh. Ar an dtaobh eile den scéal, beidh dídeanaithe áirithe meáite ar fhilleadh ar thír a ndúchais, chomh luath is a bheidh an tír sin fillte ar bhealaí na síochána arís.
Comhar na Náisiún Aontaithe
Ba chóir dom a lua anseo, nach fadhb Eorpach amháin atá idir chamáin againn anseo. Ní hea, mh’anam! Fadhb Domhanda atá dúisithe anseo againn, agus dá bharr sin, bheadh muid ag súil go dtiocfadh ciníocha an domhain uilig i gcabhair ar na dídeanaithe seo. Anois an t-am le náisiúin an tsaoil mhóir ‘bheith istigh’ a thabhairt do na créatúir bhochta seo, a bhfuil orthu éaló ó bhaol, ó leatrom, agus ó ghorta. Sea, agus ba chóir freisin, chuile iarracht a dhéanamh, ar a dtíortha dúchais a mhealladh ar ais ar bealaí na síochána arís, sa chaoi go bhfáilteoidh siad roimh na dídeanaithe sin a d’éalaigh, go drogallach uathu, nuair a chonacthas dóibh, go mbeadh siad i mbaol a mbáis dá bhfanfaidís. Anois an t-am le Comhar na Náisiún Aontaithe a bhunú, le fadhb seo na ndídeanaithe a fhuascailt.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Cáisc nua chugainn
(This week we think of re-birth and renewal)
Peadar Bairéad
.
A Season of Hope
Níl le déanamh againn, an tráth seo bliana, ach súil a chaitheamh ar mhíorúiltí an tsaoil thart orainn, le go dtuigfeadh muid an ceacht atá á mhúineadh dúinn, agus an rún atá á scaoileadh dúinn, ag Rí an Dúlra fhéin. Tá athmhúscailt ag tarlú chuile áit a gcaitheann muid súil. Na plandaí, a tuigeadh dúinn a bheith mín, marbh, roinnt míosa ó shoin, tá siad ag teacht chucu fhéin arís, tar éis chodladh fada an Gheimhridh. Mar an gcéanna le duilleoga na gcrann is na dtor. Cailleadh iad i ndeireadh an Fhómhair, ach seo chugainn arís iad ag péacadh go beoga dóibh fhéin. Sea, agus na h-éin a bhí imithe uainn le linn séasúr an fhuachta, tá siad chugainn arís anois agus iad lán croí agus dóchais, agus fiú na h-éin a d’fhan dílis dúinn le linn na drochaimsire, tá fonn ceoil ag teacht orthu arís. Mar sin, ní haon leasainm é séasúr an dóchais agus na hathbheochana a thabhairt ar an tráth seo bliana. Ritheann focail Raifterí linn agus muid ag smaoineamh ar na cúrsaí seo…
“Anois teacht an Earraigh beidh an lá dul chun síneadh,
Is tar éis na Féil’ Bríde ardóidh mé mo sheol,
Ó chuir mé i mo cheann é ní stopfaidh mé choíche
Go seasa mé thíos i lár Chontae Mhaigh Eo.
Féach mar a chuir, teacht an Earraigh, spioradh agus spreacach i gcroí an fhile agus é ar deoraíocht, ag an am, i gContae na Gaillimhe. Músclaíodh fonn taistil, agus fonn abhaile, i gcroí an fhile bhoicht daill, bíodh nach raibh ann ach fonn gan fíoradh fhéin!
Fís an Dóchais
Níl le déanamh againne ach féachaint ar stair ár dtíre fhéin le go dtuigfimid gur músclaíodh spiorad agus fonn na saoirse inár muintir fhéin, teacht na Cásca, tarraingt ar chéad bliain ó shoin anois. Sea, agus nár roghnaigh Mac Dé fhéin an tráth seo bliana, le fís an dóchais a phlandáil arís i gcroí an daonnaí, agus nár chuir sé an chloch phréacháin ar an bhfiontar sin trína aiséirí fhéin ó mhairbh ar Dhomhnach Mór na Cásca?
Mar sméar mhullaigh ar an scéal seo ar fad, féach mar a roghnaigh an Pápa Benedict XVI fhéin, an tráth seo bliana, le Pápa nua a chur ar fáil don Eaglais Chaitliceach, trína éirí fhéin as oifig, go luath sa Charghas. Sea, agus féach ar an gcineál Pápa a roghnaíodh dúinn, teacht na Cásca, i mbliain seo 2013? An Pápa Proinsias fhéin, Pápa a bhfuil sé ar aigne aige, an Eaglais fhéin a athbheochan agus a athnuachan. Níl ach roinnt laethanta ó toghadh é, agus cheana fhéin, tá sé imithe i gcionn go mór ar lucht na meán, agus ar lucht an chreidimh freisin, i gcéin is i gcóngar. Cheana féin, tá an saol mór ag súil le hathruithe móra, i spiorad, agus in anam, na Críostaíochta. Táthar ag éisteacht le chuile fhocal a shileann óna bhéal, faoi mar ba phéarla lómhar chuile cheann acu. agus ag breathnú ar chuile bheart dá ndéanann sé, á meá agus á meas. Tá mé ag ceapadh, agus ag dúil, go mbeidh fás agus borradh ag teacht ar dhearcadh agus ar nósmhaireacht na hEaglaise Caitlicí i ré seo an Phápa Proinsias. Go bhfága Dia an tsláinte, agus an cumas aigne agus coirp aige, le sin a chur i gcrích, lena linn.
Agus le críoch a chur leis an bpíosa seo, níl le déanamh agamsa anois ach a fhiafraí de’n léitheoir, an raibh gá níos mó riamh le lámh chúnta ón bhFear Thuas, le bád Pheadair a chur ar bhealach a tharrthála, nó ar bhealach a leasa fiú? Súil agam, nach fonn gan fíoradh atá le léamh againn i leabhar dian diamhair an dúlra, an babhta seo.
Cáisc shona, shéanmhar, dhaoibh go léir.
.
.
English 
Gaeilge