by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Olltoghcháin na dTriochaidí !
.
Peadar Bairéad
.
Cleasa Polaitíochta
Thug ár bpobal vótála aghaidh ar na bothanna vótála ar na mallaibh, le Teachtaí Dála a thoghadh don Aonú Dáil triochad, nó scoradh an triochadú Dáil ar Lá ‘le Bríde na bliana seo, 2011, agus socraíodh Lá an Olltoghcháin don chúigiú lá fichead de Mhí seo na bhFaoilleach, agus cuireadh in iúl freisin, go dtionólfaí an tAonú Dáil Triochad, ar an naoú lá de Mhárta na bliana seo. D’fhág sin go mbeadh thart ar thrí sheachtain ag an lucht polaitíochta, le feachtais toghchánaíochta a eagrú. Ní call dom a rá, nár leo ab fhaillí é, nó taobh istigh d’achar an-ghearr, bhí postaeir á gcrochadh, óráidí á ndéanamh, leanaí á bpógadh, agus polasaithe á nochtadh, sea, agus chuile chleas polaitíochta eile á chleachtadh, ag polaiteoirí glice, stóinsithe, le dallamullóg a chur ar vótóirí maola na tíre seo, lena vótaí a mhealladh uathu, ar mhaithe leis na polaiteoirí glice, stóinsithe, fhéin, ach nach é sin an cluiche atá á imirt ag an dream céanna sin, le sinsearacht?
Toghcháin sna Triochaidí
Anois, is fada mé fhéin ag breathnú ar chleasa na bpolaiteoirí le linn fheachtas toghchánaíochta, ó thoghcháin na dtriochaidí i leith. Tá cuimhne agam fós ar thoghchán ’32, bíodh nach bhfuil an chuimhne chéanna sin ró-ghlé, nó ró-ghlinn, faoin am seo, ach is cuimhin liom go mbíodh na polaiteoirí ag tabhairt óraidí uathu taobh amuigh de Theach an Phobail ar an nGeata Mhór, tar éis an Aifrinn, maidneacha Domhnaigh. D’fhanadh an pobal ar fad, geall leis, idir óg agus aosta, ag éisteacht leis na hóráidí. Anois, ag an am sin, ní cúrsaí náisiúnta, nó idirnáisiúnta, is mó a bhíodh ag teacht idir phobal na Cille Móire Iorrais agus codladh na hoíche, níorbh ea muis! cúrsaí áitiúla ba mhó a bhíodh ag déanamh tinnis dóibh, an tráth úd. Ghealladh an fear seo go ndéanfaí an Draein Mhór a shioscadh, agus a ghlanadh, dá dtoghfaí eisean, agus ghealladh an boc eile, go gcuirfí teara ar an mbóthar mór idir Bhéal an Mhuirthead agus an Fód Dubh, dá seolfaí eisean chun na Dála, agus mar sin dóibh ina n-óráidí, agus ag cuimhneamh siar ar na hóráidí céanna sin anois, ní déarfainn go raibh siad thar mholadh beirte ach oiread, ach cén chaoi a mbeadh, nuair nach raibh cleachtadh ar bith ag na créatúir úd ar óráidíocht, an tráth úd, agus fiú, dá dtoghfaí iad, nár bheag an seans go ligfí dóibh a scileanna a chleachtadh os comhair na Dála, nó a n-easpa scile a léiriú os comhair an náisiúin. Agus, nár bheag an seans go léifeadh an pobal céanna sin a n-óráidí, fiú dá ligfí srian leo sa Dáil, nó nár bheag duine sa pharóiste a léifeadh páipéar nuachta ar bith, ag an am, taobh amuigh den Weekly Independent, b’fhéidir. Ach sin uilig ráite, tá mé ag ceapadh gur bheag tionchar a bhí ag na hóráidí sin go léir ar an bpobal s’againne, nó bhí a fhios go maith ag chuile dhuine den lucht éisteachta sin, cé gheobhadh an “stróc” uaidh, sa Bhoth Vótála, Lá an Toghcháin.
Ba sciob sceab dúinne é
Is cuimhin liom freisin, go dtagadh an corrghluaisteán chugainn, aimsir toghchánaíochta, agus bratacha agus balúin ag sileadh leo, agus anseo agus ansiúd, chaitheadh fear an ghluaisteáin dornán billeoigíní ildaite amach trí fhuinneog an ghluaisteáin. (Ní raibh aon chaint an tráth úd ar chosair, nó truflais, nó tada dá leithéid.) Chomh luath is a chaitheadh, thagadh páistí an bhaile anuas orthu, faoi mar ba sciob sceab é, agus bhailíodh chuile dhuine againn, an oiread agus ab fhéidir, de na billeoigíní ildaite céanna sin, agus ritheadh muid abhaile leo, faoi mar ba bhó a bhronn fear an ghluaisteáin orainn. Ba é a bhíodh scríofa ar an billeoigíní sin nó gur chóir vótaí a thabhairt don Pháirtí ainmnithe. Ba nuacht againne fógraíocht dá leithéid, agus bhailíodh muid go díograiseach iad.
Ní thosaíodh an spórt uilig go dtí go mbíodh comhaireamh na vótaí déanta. Ansin a thosaíodh an rí-ra, an raic, agus an ruaille buaille, nó tharla ag an am, go mbíodh bailte áirithe ag taobhú le Páirtí amháin, agus bailte eile ag taobhú leis an bPáirtí eile, agus ó tharla go mbíodh Páirtí amháin in uachtar, thagadh muintir na mbailte a thaobhaigh leis an bPáirtí sin amach ag máirseáil, le ceol, agus le drumaí, agus le trí gháir mholta ar chnoc, trí na bailte a chaill sa choimheascair. Bhí an baol ann i gcónaí, go dtarlódh scliúchas ar ócáid dá leithéid, ach b’annamh a tharlaíodh.
Lá faoin dtor againne!
Ní bhíodh an oiread sin cainte i measc daoine faoi na cúrsaí sin uilig, ag an am, nó is dócha go raibh chuile dhuine cinnte, roimh ré, faoi cé gheobhad an “stróc”, nó an Uimhir a hAon uaidh. Ach, ba chuma faoi sin uilig, nó ba lá faoin dtor againne, scolairí, é Lá an Toghcháin, nó nach i dTeach na Scoile a bhíodh na Bothanna Vótála socraithe, an t-am sin, díreach faoi mar a tharlaionn go minic in a lán áiteacha fós. Bhuel! sin agaibh cuid de na cuimhní ar Olltoghcháin na dTriochaidí, cuimhní a thagann ar ais chugam anois agus mé ag smaoineamh ar Olltoghchán 2011, agus muid bodhraithe fós ag lucht na meán, agus iad ar a marana faoi pholasaí an Pháirtí seo, nó faoi bheartaíocht an Pháirtí úd eile. An tráth úd áfach sna triochaidí, in Iorras, ní bhíodh dár mbodhradh ach na postaeir, agus na billeoigíní úd, ar dhein mé tagairt dóibh thuas…Nár mhéanar dúinn bheith beo na laethe úd!
Cur le chéile!
Ach, focal amháin eile uaim…Níl ach leigheas amháin ar ár gcruachás anois, agus sin, éirí as an sciolladóireacht feasta, agus cur le chéile.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
Really, truly, and substantially……..
Peadar Bairéad
.
Ba nath cainte é sin a bhíodh an-choitianta ar bhéala daoine, blianta ó shoin, agus sa ráiteas sin, bhí Caitlicigh Rómhánacha ag dearbhú os ard, gur chreid siad, go raibh an Tiarna fhéin i láthair san abhlann choisricthe, i ndáiríre, go fírinneach, agus go substantiúil.
Agus a Thiarna! Nach mór go deo an focal é sin? Duine ag dearbhú gur chreid sé ina chroí istigh, go raibh Cruthaitheoir na cruinne uilig i láthair sa phíosa beag sin aráin, nár arán go fírinneach é a thuilleadh! Sea, agus ní hé sin amháin é, ach go raibh sé i láthair, ina iomláine, san abhlann sin, Agus ní cur i gcéill ar bith atá i gceist sa láithreacht seo, ní hea! Ach láithreacht lom dáirírech.
Substaintiúil, freisin
Agus céard faoin láithreacht substantiúil? Bhuel, nuair a smaoiníonn tú ar an abhlann, smaoiníonn tú, i dtús báire, ar ghnéithe an aráin, sé sin, a dhath, a dhéanamh, a bhlas, agus a bholadh, agus feictear do dhuine, nár tháinig aon athrú orthu sin, mar sin, céard a tharla sa choisriceadh? Bhuel, is é a chreideann an Caitliceach Rómhánach nó gur athraigh substaint an aráin. Agus céard é fhéin? Bhuel, sin an t’ábhar adeir linn, gur arán atá idir chamáin againn seachas aon stustaint eile, ach le linn an choisricthe, athraítear ábhar an aráin go míorúilteach, agus ní harán a thuilleadh é, ach Corp agus Fuil an Tiarna. Is í an deacracht a bhaineann leis an scéal seo nó, le breathnú ar an abhlann, d’fheicfeadh duine nár tháinig athrú ar bith air, nó tá an dath, an cuma, an blas agus an boladh díreach mar a bhí roimh an choisriceadh, agus sin an fáth go dteastaíonn léim an Chreidimh uainn, más uainn glacadh leis an bhfíorláithreacht sin. Sea, agus nach cuimhin linn uilig céard a tharla, nuair a bhí an Tiarna fhéin ag iarraidh an mhíorúilt seo a mhíniú dá lucht éisteachta fadó, agus nuair a mhínigh sé dóibh, go gcaithfeadh siad a chuid feola a ithe, agus a chuid fola a ól, dá dteastódh uathu fáil isteach i Ríocht Dé na Glóire.
Dochreidte!
Ar ghlacadar leis an scéal sin, an ea?
Níor ghlac, muis! nó is amhlaidh a thréigh roinnt mhaith dá lucht éisteachta é, ach níor dhein an Tiarna an Ráiteas céanna sin a aistharraingt, nó a mhaolú fiú, ach is amhlaidh a rinne sé é a ath-rá, agus a threisiú, le cur i dtuiscint dóibh siúd a raibh amhras orthu faoi fhéidireacht míorúilte dá leithéid. Ní raibh aon áit sa Ríocht don té nach bhféadfadh glacadh leis an ráiteas céanna sin mar chloch choirnéil dá chreideamh. Le sin a dheanamh, nil uainn ach Leim an Chreidimh. Ná bíodh drugall ar bith orainn an léim chéanna sin a ghearradh.
.
.
.
.
.
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
St. Jude’s,
Bóthar Phort Láirge,
Cill Chainnigh.
27. 11. ’02.
.
A Eagarthoir a chara,
Alt beag chugat. N’fheadar an mbeadh aon spéis agat ann. Ag súil le scéala uait.
Beir Bua agus Beannacht
ó
Peadar Bairéad.
***************************************************
S a o i r s e C a i n t e .
**************************
.
Daonlathas atá againn sa tír seo, agus sa chineál sin rialtais, cuirtear saoirsí faoi leith in áirithe do shaoránaigh uilig an Stáit.
Cén cineál saoirsí, an ea ?
Saoirse tionóil, saoirse caidrimh, agus saoirse cainte, na cinn a thagann chun cuimhne, ar an bpointe boise, ach do thuras na huaire seo, is í an tsaoirse cainte is mó a bheidh idir chamáin agam.
Tuige, an ea?
Bhuel, chuile thuige, mar i ndáiríre, nach í an tsaoirse chéanna seo bun agus barr an daonlathais. Mura bhfuil saoirse cainte againn, ní fiú an deich triuf ceann ar bith de na saoirsí eile a ghealltar dúinn sa mBunreacht.
Agus céard é go díreach atá i gceist sa tsaoirse iontach seo, a chuireann saoirse cainte in áirithe don saoránach?
Tá seo, go ngealltar don saoránach, go bhféachfaidh an dlí chuige, go mbeidh cead agus ceart aige a thuairimí dílse fhéin a nochtadh, os íseal, nó os ard, chomh fada is nach n-úsáidtear an tsaoirse sin le huisce faoi thalamh a chothú i gcoinne an Stáit, nó i gcoinne an phobail. Sea, agus chomh fada is nach gcuirtear isteach ar shaoirse éinne eile.
Ach, tuige a’ bhfuil tú ag seinm ar an dtéad seo inniu? Nach bhfuil chuile shaoránach sásta an ceart sin a bhronnadh ort, agus ar chuile shaoránach eile, chomh maith leat?
B’fhéidir go bhfuil, agus b’fhéidir nach bhfuil. Is dócha go mbeadh sé níos cóngaraí don bhfírinne, dá ndéarfainn go bhfuil an Stát sásta an tsaoirse sin a bhronnadh orm, ach an bhfuil chuile shaoránach sa Stát sásta a leithéid céanna a dhéanamh? Déarfainn fhéin nach bhfuil.
Conas a tháinig tú ar an tuairim sin?
Bhuel, níl le déanamh agat ach éisteacht le daoine ag comhrá, ar chláracha Raidió, nó ar chláracha teilifíse fiú, agus tabharfaidh tú fhéin faoi deara, go bhfuil tuairimí áirithe nach bhfuil glacadh ag an bpobal leo, nó ag láithreoirí na gclár úd, dá ndéarfainn é, ach oiread.
Cén cineál ábhair atá i gceist agam sa mhéid sin?
Bhuel, nach cuimhin leat an chomhairle a thugtaí do dhaoine óga, agus iad ag fágáil an bhaile fadó, le dul ar scoil chónaithe, nó ag dul amach chun oibre dóibh, nó roimh dhul ar an mbád bán nó a leithéid, dóibh.
Ní cuimhin liom go díreach anois.
Bhuel, ba é adeirtí leo, ná ábhair áirithe comhrá a sheachaint, ábhair a raibh baint acu le Creideamh nó le Polaitíocht, agus déarfainn go bhfuil cuid mhaith den bhfírinne ag baint leis an gcomhairle céanna sin, fiú sa lá atá inniu fhéin ann.
Ach, nach féidir le duine rud ar bith is maith leis a rá ar chláracha raidió, nó teilifíse, na laethe seo?
D’fhéadfadh sé go bhfuil, ach má breathnaíonn tú ar chúrsaí, feicfidh tú, go n-itear beo beathaíoch an té a dhéanann iarracht ar thuairimí áirithe a chur os comhair an phobail, ar raidió, nó ar theilifís, gan trácht in aon chor ar na nuachtáin, agus go minic, is iad fiacla an láithreora is géire san ithe céanna sin.
Nach bhfuil sé deacair sin a chreidiúint sa lá atá inniu ann, agus go háirithe, ó thuigtear do na láithreoirí céanna sin, gurb iad fhéin tús agus deireadh na saoirse cainte, agus, ag an am gcéanna, nach minic a thugann siad ardán do bhoicíní aite, nach n-éistfeadh amadán an choirnéil fhéin leo
Tagaim leat sa mhéid sin, go dtugann siad ardán do bhoicíní aite, gan dabht ar domhan, ach de ghnáth, cuireann na boicíní céanna sin tuairimí aite an láithreora fhéin os comhair an phobail. Sea, bíonn clár oibre faoi leith ag na láithreoirí céanna sin, nó nach ionann le heaspaig iad, agus iad ag éisteacht le faoistiní na cosmhuintire, agus ag cur comhairle orthu, díreach faoi mar ba shagairt pharáiste, ar a laghad, iad.
Ar an dtaobh eile den scéal, má dhéanann tusa iarracht ar thuairimí nach n-aontaíonn an láithreoir leo, a chur i láthair, bí cinnte, go mbainfear sclaimh asat, agus chomh maith le sin, bí cinnte freisin, gur gearr go ruaigfear den aer thú, tú fhéin is do thuairimí coimeádacha!
Sea, ach cén cineál tuairimí coimeádacha atá i gceist agam, an ea?
Bhuel, le blianta fada anois, nach deacair do thuairimí faoi chúrsaí náisiúnta a nochtadh go neamheaglach, macánta, ar cheann ar bith de na meáin chumarsáide. N’fheadar mé anois go díreach, céard is cúis le sin. Ach, ar an gcéad dul síos, tá faitíos ar dhaoine a dtuairimí macánta fhéin a nochtadh, ar eagla go mbainfí as a gcnámha é, ar ball. Tá’s ag chuile dhuine againn, nach bhfuil pionóis phríobháideacha, thuaidh nó theas, thar mholadh beirte, le mám maith blianta anois. Tá’s ag chuile dhuine, go bhfuil pionóis uafásacha á ngearradh ar dhaoine, agus nílim ag labhairt faoin bpionós a ghearann an Stát, trína chúireanna, ar dhaoine, ach oiread, ach an pionós a ghearann na paramílitigh, ar a mbaill fhéin, i dtosach, agus ar bhaill an phobail freisin, nuair a bhriseann siad rialacha áirithe, i measc na cosmhuintire. Bhuel, anois, ní go ró-mhinic a bhíonn tuairiscí na bpionós céanna sin le fáil againn ar na meáin chumarsáide. Sea, agus d’fhéadfá a bheith cinnte dearfa de, gur lú ná sin fós, na tagairtí dóibh siúd a ghearrann na pionóis sin, a bheidh le fáil agat ar na meáin. Níor den chéill é, a leithéid a dhéanamh, bíodh go ngeallann an Stát saoirsí dá leithéid dúinn!
Tá ábhair eile ann freisin, nach maith le daoine a dtuairimí dílse fhéin a nochtadh fúthu.
Cén cineál ábhair atá i gceist agam, an ea?
Bhuel, ní chuile dhuine a nochtfadh tuairim nach mbeadh ag teacht le tuairimí na gceartchreidmheach, i gcúrsaí creidimh, i gcúrsaí sóisialta, nó i gcúrsaí gnéis. Níl dabht ar domhan, ach gur chalma an saighdiúir a raghadh ag argóint faoi chúrsaí gnéis, ar chlár raidió, nó ar chlár teilifíse, agus é ag iarraidh dearcadh coimeádach a chur ar a súile don lucht éisteachta. Chonaic muid uilig an chaoi ar deineadh daoine áirithe a mhugáil ar chláracha dá leithéid. Smaoinigh ar an té a bheadh ag iarraidh a chur ina luí ar a lucht éisteachta, nár chóir do mhná pósta dul amach ag obair! nó nár chóir do lánúnacha aonghnéis bheith ag iarraidh pósadh, nó páiste a uchtú, ach oiread, Nó fiú, nár dheacair an cúram a bheadh ar dhuine, agus é ag iarraidh a chur ina luí ar a lucht éisteachta, gur daoine macánta, díograiseacha, neamhleithleasacha iad, lucht polaitíochta. Ná síltear anois go mbeadh fonn orm fhéin na tuairimí sin a chur os comhair an phobail, ach ní chuirfeadh sé as dom éisteacht le duine eile agus é ag iarraidh dearcadh dá leithéid a chur ar a chosa, os ard. Ach sé an chaoi a bhfuil cúrsaí anois, nó nach dtabharfaí deis ar bith do dhuine dá leithéid, a dhearcadh, nó a chuid argóintí, a shlógadh, ar mhachaire na hargóna, nó is amhlaidh a dhéanfaí é a ionsaí ar an toirt, ar eagla go mbeadh deis aige dul i gcionn ar an bpobal, nuair ba chiallmhaire, go mór fada, deis labhartha a thabhairt dó, sa chaoi go bhfeicfí, an raibh ar a chumas a chás a shonrú agus a chosaint.
Is cuimhin liom, blianta ó shoin, nuair a bhí lucht Jehovah ag dul timpeall na mbailte, ag iarraidh a soiscéal a chraobhscaoileadh, i measc daoine, bhuel, ba é mo thuairim fhéin, ag an am, nár chóir an cead sin a thabhairt dóibh, ach bhí cara agam, ag an am, agus nuair a dheineamar an scéal a chíoradh, ba é an tuairim a bhí aigesean, nó gur chóir lánchead a thabhairt dóibh a ndearcadh a chur i láthair an phobail, cead acusan, ag an bpobal, ansin, glacadh leis, nó diúltú dó. Ar ball, thuig mé ciall agus eagna an dearcaidh chéanna sin. Anois, níl dabht ar domhan, ach go dtugann an Bunreacht s’againne an ceart agus an tsaoirse sin dár saoránaigh, ach ní haon mhaith é sin, mura bhfuil na saoránaigh sásta agus toilteanach déanamh mar a mholtar dóibh sa Bhunreacht céanna sin.
Ar na mallaibh, tháinig ábhar eile os comhair an phobail, ábhar atá i bhfad Éireann níos cigiltí, agus níos tinneallaí, fós, ná na cinn atá luaite agam, go nuige seo.
Agus cén t-ábhar é fhéin, in ainm an Rí?
Is dócha go bhféadfaí mí-úsáid gnéis, ar dhaoine óga, ag baill áirithe den chléir a ainmniú anseo. Tá’s ag madraí an bhaile fhéin, faoin am seo, gur tharla a leithéid, go réasúnta forleathan, ó cheann ceann na tíre seo, agus gur tharla sin, le roinnt mhaith blianta anuas anois. Gníomhartha dochosanta iad na gníomhartha céanna sin, agus admhaítear gur deineadh leithcheal trom ar na daoine sin, ar deineadh an mhí-úsáid sin orthu, cuma cé dhéanfadh é, ach tá sé i bhfad Éireann níos measa fós nuair a dhéanann baill den chléir é, nó bhí de dhualgas ar na daoine céanna sin an óige a chosaint, agus a gcúram a thógáil orthu fhéin, agus dá bhrí sin, bhí de cheart ag an óige bheith muiníneach astu. Ach anois, samhlaigh duit fhéin duine ar chlár teilifíse, nó ar chlár raidió, agus é ag iarraidh na baill sin den chléir a chosaint, nó a bheith ag iarraidh na hEaspaig a bhí ina bhfeighil, a chosaint, ach oiread! An dtabharfaí deis dó a chás a leagan os comhair a lucht éisteachta, gan cur isteach, gan trasnaíl? Ag magadh fúm atá tú! D’íosfaí é beo, beathaíoch, gan salann, gan anlann.
Ach, i ndeireadh na dála, caithfimid éisteacht leis an dá thaobh den scéal, nó ní bheidh síocháin go deo againn nó go dtuigfimid bun agus barr, agus fios fátha, an scéil, ó thús deireadh. Nílim ag maíomh anois go mbeidh sé éasca sin a dhéanamh, nó ní bheidh, ach más uainn seolta a ardú arís, agus bóthar a bhuaileadh chun an dara Earraigh sin atá romhainn amach, caithfear rud eicínt dá leithéid a dhéanamh.
Sea, mh’anam, is crua iad na greamanna ina bhfuil pobal Dé gafa, i láthair na huiare seo, ach má chreidimid an deascéal, ní tráth ar bith éadóchais é, seo an t-am le leorghníomh a dhéanamh, maithiúnas a lorg, agus ansin tabhairt faoin todhchaí go misniúil arís, ar lorg an Spioraid. Níl an dara suí sa bhuaile againn, ach glacadh leis, go bhfuil buille trom buailte ar an Eaglais Chaitliceach Romhánach, agus bíodh go dtugann sin an-deis do dhaoine áirithe smitín eile a bhuaileadh uirthi, agus an chloch sa mhainchille a oibriú uirthi, caithfear glacadh leis, go bhfuil sin uilig tuillte, agus tuillte go maith, aice, ach ná caithimis uainn an leanbh in éindí leis an uisce folcaidh.
Chun oibre linn, má sea, mar tiocfaidh an dara Earrach sin, mar a bheadh tuar faoin tairngreacht, má tá an fonn orainn chuige.
.
******************
Peadar Bairéad.
******************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
.
I m B é a l a n P h o b a i l .
****************************
.
The August Holiday . 2
Ar Lá Saoire Lúnasa, shocraíomar ar gheábh a thabhairt siar go Dún Chaoin, le go bhfeicfimis arís, áilleacht agus éagsúlacht na dúiche sin. An babhta seo áfach, is amhlaidh a thugamar an bóthar trí Abhainn na Scáil orainn fhéin, agus tar éis dúinn tamall a chaitheamh sa Daingean, ag tabhairt chuile shórt faoi deara, leanamar orainn i dtreo Fhionn Trá, agus uaidh sin arís i dtreo Cheann Sléibhe, mar a raibh an Fharraige Mhór ar thaobh na ciotóige, agus Sliabh scanraitheach an Fhiolair ar thaobh na láimhe deise againn. Nach deacair dul thar radharcra chomh corraitheach sin gan lán na súl a bhaint as, anois is arís, fiú. Ach, sa lá atá inniu ann, agus an oiread sin tráchta sin ar bhóithre dá leithéid seo, ní bhíonn an dara rogha ag duine, ach na súile a choinneáil dírithe ar an ród a shníonn, go hanacair, casta, roimhe amach.
Slea Head .
Nach álainn an tír sin a shíneann ó Cheann Sléibhe go Dún Chaoin? An féidir na radharcanna mara is sléibhe sin a shárú, áit ar bith ar domhan? Ach ba é an ceann scríbe a bhí socraithe againn don lá áirithe sin nó “Ionad an Bhlascaoid Mhóir”, atá suite cóngarach do bhaile Dhún Chaoin fhéin. Níorbh í seo an chéad uair againn cuairt a thabhairt ar an Ionad céanna seo, ach caithfidh mé a admháil, go n-éiríonn leis mé fhéin a chur faoi gheasa, agus mé a mhealladh ar ais chuige, chuile uair a tharlaíonn sna bólaí céanna sin mé.
The Great Blasket Centre .
Ar deireadh, shroicheamar an tIonad. Pháirceáil muid an gluaisteán in ionad páirceála an Ionaid, agus ar aghaidh linn isteach. Bhí togha na Gaeilge blasta le fáil istigh, ag an té ar theastaigh a leithéid uaidh, sea agus flúirse di freisin. Caithfidh mé a admháil, gur thaitin sin go mór liom. Fuaireamar ár dticéid, agus isteach linn san Ionad álainn dea-thógtha, dea-fheistithe, sin.
Bhí daoine óga linn, agus bhí ceisteanna acusan le cur orainn, agus thug sin deis dúinne, scéal an oileáin agus a phobail a mhíniú dóibh, chomh fada is a d’fhéadfaimis é sin a dhéanamh, agus chuamar ar thuras leo, ó sheomra go seomra, le scéal uilig an oileáin a léamh, agus a fheiceáil sna pictiúir iomadúla a bhí crochta chomh cliste sin ar fhallaí na seomraí céanna sin. I lár na hoibre sin go léir, tugadh leid dúinn, go raibh an Scannán Faisnéise faoi’n mBlascaod ar tí tosú san Amharclann álainn atá acu san Ionad Mínithe sin. Thugamar cluas don leid chéanna sin, agus thugamar aghaidh ar an Amharclann. Ní bréag ar bith a rá, gur thaitin an seó sin thar barr linne. Fuaireamar an-tuiscint ann, ar phobal an oileáin, agus ar a slí bheatha agus maireachtála, sular chuir eacnamaíocht an fichiú haois críoch lena ré mar oileanáigh, agus mar iascairí a bhí sásta dul i ngleic le cumhacht agus le fíochmhaireacht na Farraige Móire. B’fhearr, agus ba shoiléire ár dtuiscint, ar shaol agus ar shaothar mhuintir an Bhlascaoid, tar éis dúinn an scannán úd a fheiceáil. Chuamar isteach ansin i seoimrín eile, agus istigh ansin, bhí mionsamhail an oileáin fhéin, leata os ár gcomhair amach, ar bhord. B’éasca dúinn ansin, cósta, cé, tithe, páircíní, bóithre, agus eile, a thabhairt faoi deara ansin, agus arís, chuir an mhionsamhail sin lenár dtuiscint ar an timpeallacht inar mhair oileanáigh cháiliúla úd an Bhlascaoid. In áit eile fós, bhí scéal agus pictiúir na n-oileánach úd a thug an tOileán Úr orthu fhéin, tráth raibh ré a n-oileáin fhéin thart. Bhainfeadh na pictiúir chéanna sin deoir asat, ach nach ‘in an saol agat a mhiceo!
Beautiful Dún Chaoin .
Ní call dom a rá, nach bhfuil ansin ach roinnt an-bheag den mhéid a bhí le feiceáil againn in Ionad Oidhreachta an Bhlascaoid Mhóir, Ionad álainn a tógadh ansin i nDún Chaoin, agus é ag breathnú amach ar an mBlascaod Mór agus ar an ál oileán atá scaipthe thart air, amuigh ansin i ngiorracht fad urchar méaróige don tír mhór, faoi mar a cheapfá. Chhomh luath is a d’fhágamar Dún Chaoin, ar ár mbealach arais, d’ísligh dlúthchheo draíochta anuas ar muir is ar tír, ionas nach raibh radharc le fáil againn a thuilleadh, ar oileán álainn an Bhlascaoid, nó ar na hoileáin eile a mhaireann faoina scáth. Ach, nár chuma linne, nach raibh ár ndóthair feicthe againn don lá áirithe sin, agus nach mbeidís uilig ansin, nuair a d’fhillfeadh muid, an chéad bhabhta eile.
Ar ár mbealach ar ais ar an gCom, bhuaileamar isteach tigh Phaudí Uí Shé, i bhFionn Trá, agus chaitheamar lón ann, lón a chuir cúl ar ár dtart agus ar ár n-ocras, go ceann scathaimh mhaith, ach go háirithe. Thugamar cuairt ar Sháipéal Chaitlíona atá in aice láimhe, agus chuir áilleacht agus atmosféar ciúin, síochánta, an tSaipéil cheanna faoi gheasa sinn.
The Son of the Virgin Lives !
Chuireamar an-spéis go deo sa phictiúr atá deartha go healaíonta taobh thiar den altóir, sa tSáipéal céanna sin. Cén pictiúr, an ea? Coileach, ina sheasamh ar imeall phota, agus é ag glaoch….. “Mac na hÓighe Slán.” Ní call dom a rá, gur smaoinigh mé láithreach ar Pheig Sayers, agus ar an scéal atá le léamh ag duine, sa leabhar sin “Peig”, faoin aiséirí.
I ndiaidh an tsosa sin i bhFionn Trá, thugamar aghaidh arís ar an gCom, agus ní haithristear scéala ar bith orainn gur bhaineamar ceann ár scríbe amach. Agus le sin, cuirfidh mé críoch le scéala ár saoire ar an gCom, i Lúnasa na bliana seo, 2004.
**************
Peadar Bairéad.
**************
.
by Peter Barrett | 2017/04/04 | Uncategorized
Sceanadh, Mugáil, agus Marú…. 1
Peadar Bairéad
(This week we take a look at violent behaviour)
Éigean agus Slad!
Is dócha gur thug tú faoi deara, ar na mallaibh, go bhfuil an focal “éigean” i mbéal gach éinne i bhfad Éireann níos minicí ná mar a bhíodh. Ní hionann sin is a rá, nach raibh an t-earra céanna sin ar fáil roimhe seo, nó bhí, ach is dócha nach bréag ar bith é a rá, go bhfuil an foréigean céanna sin imithe chun an donais ar fad, le mám blianta anuas. Tá daoine ann adeir, gurb iad na drugaí agus an t-ól is cúis leis, agus is dócha go bhfuil sláimín den cheart acu sa mhéid sin, ach, i ndáiríre, níor chóir dúinn glacadh le leithscéal dá leithéid, nó má dhéanann, is ionann sin is a rá, nach mbeadh duine ar bith freagrach, as a ghníomhartha i gcás dá leithéid feasta, toisc gur féidir leis an milleán a leagan ar chúis eicínt taobh amuigh dá bheith fhéin. Bhíodh leithscéalta dá leithéid á dtabhairt sna cúirteanna, i gcás an óil, tamall de bhlianta ó shoin, ach ar deireadh, is dócha gur shocraigh na breithiúna, nár chóir glacadh lena leithéid feasta, nó tuigeadh dóibh, go raibh an meisceoir ciontach ina mheisce, ar an gcéad dul síos, agus dá bharr sin, go raibh sé ciontach freisin sna gníomharatha a rinne sé le linn a mheisce. B’fhéidir go ndéarfadh duine, go bhfuil an-difear idir bheith ar meisce agus a bheith mearaithe, dí-aignithe, ag cumhacht na ndrugaí, ach ag an am gcéanna, nach é an dá mhar a chéile é, nó i ngach cás acu, tá cumas an duine guaim a choinneáil air fhéin, bearnaithe nó millte. Ach an ionann sin is a rá, nach bhfuil duine ciontach sna gníomharatha a rinne sé i gcás dá leithéid? Ní dóigh liom gurb ea, nó dá ndéarfaí a leithéid, ansin, is dócha go mbeadh sé de dhualgas ar na húdaráis an té sin a choinneáil i ngéibheann go dtí go bhféadfaí a rá arís nár bhaol don phobal é
Uisce na bhFataí
Bhí mé ag caint faoi na cúrsaí sin le Mártan an Tairbh, seanchara linn, an lá cheana, agus bhfuil fhios agat céard adúirt seisean liom?
Bhuel! ar seisean liom, nach ionann intinn an duine agus inneall cumhachtach, dea-dheartha, dea–dhéanta, foirfe. Agus ar seisean ansin, an mbeifeása sásta uisce na bhfataí a chur isteach ann, in áit díosail, nó peitril? agus tú ansin ag súil, i ndiaidh an iomláin, go mbeadh a rith agus a léim aige ina dhiaidh sin? Ní dóigh liom go ndéanfá, arsa mo chara, agus é ag scaoileadh gáilleog den stuif crua siar le fána! Ó, bhuel! beatha dhuine a thoil, arsa mise liom fhéin. Tar éis na cainte sin go léir, caithfear a admháil, is dócha, go bhfuil tionchar do-áirithe ag drugaí ar fhás an foréigin sráide sin, a thugtar faoi deara, ar sráideanna ár mbailte agus ár gcathracha, le roinnt blianta anuas.
Ach an bhfuil leigheas ar an scéal, má sea?
Bí cinnte nach bhfuil ‘leigheas ar an toirt’ le fáil ar fhadhb chasta dá leithéid, a bhfuil an domhan mór cráite, céasta, aici, le cupla scór bliain anuas, nó dá mbeadh a leithéid de leigheas ar fáil, bí cinnte go mbeadh úsáid bainte as, ag na tíortha móra saibhre, a bhfuil na milliúin á gcaitheamh acu in aghaidh na bliana, ag iarraidh srian a choinneáil ar dhéanamh, ar úsáid, ar dhíol agus ar leathadh, na ndrugaí díobhálacha céanna sin.
Ach, fágaimis an fhadhb sin ar leataobh, go fóill, agus tugaimis aghaidh arís ar an bhforéigean sráide sin, atá i mbéal gach éinne, na laethe seo.
Nach cuimhin le chuile dhuine againn an nath úd a bhíodh ar bhéala daoine, roinnt blianta ó shoin, nó ní bhíodh i mbéal an uile dhuine, an tráth sin ach “Zero Tolerance”. Is dócha gurbh iad na Puncáin a chuir tús leis an téarma céanna sin, agus ba é ciall a bhí, agus atá, leis, nó nach dtabharfaí an dara seans do dhuine ar bith, dá mbrisfeadh sé dlí nó riail ar bith, cuma cén cineál dlí a bheadh i gceist, marú duine, nó ag caitheamh bun toitín ar an tsráid, chuirfí an dlí i bhfeidhm, go huile is go hiomlán, i ngach uile chás. Rinneadh iarracht ar sin a dhéanamh ar shráideanna Nua Eabhraic, agus deirtear gur tháinig an-fheabhas ar chúrsaí ansin dá bharr. Ba ghearr go raibh an mana céanna á úsáid anseo i dTír na hÉireann freisin, ach ní dóigh liom, go raibh toradh céadach air anseo, faoi mar a bhí thall!
(Tuilleadh an tseachtain seo chugainn.)
.
.
.
.
English 
Gaeilge