Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Seo an chéad alt eile den tsraith a scríobh m’athair faoi thuras bóthair a rinneamar i samhradh 2017. Feicfidh tú an nasc domhain idir an áit ar rugadh é. Agus anois…

Ar Fhód mo Dhúchais arís

Bhí fúinn fós, cuairt a thabhairt ar Iorras na nIontas, sára mbeadh ár saoire thiar thart, agus dá bharr sin, nuair a tharla go raibh cuma mhaith ar an Aoine, an seachtú lá d’Iúil, agus nuair a bhí chuile shórt socraithe againn sa Ballina Manor Hotel, i mBéal an Átha, bhuaileamar an bóthar siar go breá luath an lá sin, nó theastaigh uainn lán na súl a bhaint as chuile shórt, thiar sa tseanáit. Sheas Néifin Mór go ríoga ar thaobh na ciotóige agus chuir sé fhéin agus na sléibhte eile fáilte romhainn, chomh maith. Trí Chros Uí Mhaoilíona linn agus chun tosaigh ansin i dtreo Bheannchor Iorrais. Mhothaíomar uainn Túr Bhord na Móna fan an bhealaigh, thar Dhroichead an Cheoil linn ar luas, nó níor stopamar le ceol a bhaint as a shlat droichid, trí Bheannchor linn agus muid ag déanamh iontais den fheabhas a bhí tagtha ar an mbaile sin le himeacht na mblianta, agus ar deireadh thiar shroicheamar Béal an Mhuirthead.

Chaitheamar lón breá sásúil sa Broadhaven Bay Hotel agus radharc álainn againn ar Chuan an Inbhir agus ar an taobh tíre ina thimpeall.

Ag taisteal sa Mhuirthead

Nuair a bhí cúl curtha againn ar idir ocras agus tart, bhuaileamar bóthar arís, agus tar éis cuairt a thabhairt ar an tseanáit thiar, leanamar linn trí thailte méithe an Mhuirthead. Thugamar aghaidh ar dtús ar Ionad Deirbhile, ach ar an drochuair, bhí an tIonad dúnta ag an am sin, ach bheartaíomar filleadh ar an áit, ar ball, agus srian níor tharraingíomar ansin nó gur shroicheamar an Fód Dubh fhéin ar ghob theas na Leithinse, agus ó tharla go raibh an lá go breá, grianmhar, bhí radharc thar na bearta againn ar thír is ar thrá, ar shliabh is ar mhá, agus geallaimse dhuit é, gur bhaineamar lán na súl as chuile radharc acu. Ar ball, bhuaileamar bóthar arís, agus an turas seo, chuamar siar i dtreo an Fháil Mhóir agus tar éis dúinn cuairt a thabhairt ar Thobar Dheirbhile, bhuaileamar siar Bóthar a’ Chongo, le radharc a fháil ar Naicil, agus ar Ghlais, mar ar tógadh tithe sna tríochaidí, do phobail Inis Cé, tráth ar aistríodh ó na hoileáin iad, i ndiaidh Bháthadh mór Inis Cé, sa bhliain 1927. Chaitheamar seal ansin ag breathnú uainn ar na hOileáin, a bhí mar bhráisléad thart le cósta, os ár gcomhair ansin.

Ar ár mbealach ar ais

D’fhilleamar ar an Eachléim ansin agus bhuaileamar isteach ar Ionad Deirbhile arís, ach, faraor! ba é an scéal céanna arís é, agus ní raibh le déanamh againn ansin ach bóthar a bhuaileadh arís. Shroicheamar baile na Druime ar ball, agus thug mé cuairt ar an tseanáit, mar ar tógadh mé, i bhfichidí na haoise seo caite, ach, mo bhrón! ba é an scéal céanna arís é , nó ní raibh duine ar bith ag baile, ag an am, agus ní raibh le déanamh againn ansin ach cuairt a thabhairt ar Reilig Nua na Croise, mar a bhfuil roinnt mhaith de mo mhuintir curtha. Thug sin deis dúinn paidir a chur lena n-anamacha, agus arís thugamar faoi deara an bhail álainn a bhí curtha ar an Reilig chéanna sin le blianta anuas. bhí an áit deas leibhéalta, an féar lomtha sa timpeall, agus bail dheas néata curtha ar na huaigheanna. Agus ó tharla san áit sin muid, shocraíomar ar dhul siar píosa beag eile go bhfeicfimis Seanmhainistir na Croise fhéin. Rinneamar sin, agus chaitheamar seal ag guairdeall thart, ag breathnú ar na huaigheanna agus ar fhothracha na Seanmhainistreach fhéin, a sheasann go bródúil, calma, os cionn na mara móire ansin, agus í ag breathnú amach thar chuan ar Oileán álainn, ársa, Inis Gluaire. Ansin, bhíomar ar ár mbealach ar ais go dtí an Manor Hotel, i mBéal an Átha, agus geallaimse dhuit é, gur bhaineamar taitneamh as an dinnéar breá, blasta, a leagadh os ár gcomhair, sa Teach Ósta sin, agus muid ag breathnú anuas ar iascairí stuama ag iascaireacht go foighdeach in uiscí iascmhara na Muaidhe móire ansin os ár gcomhair amach. Ba lá dár saol é!

Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Cuairt ar Lissadell

Tháinig mé ar chúpla alt a scríobh m’athair faoi thuras bóthair eipiciúil a rinneamar trasna na Sionainne roinnt blianta ó shin. Seo ceann amháin acu.

Fuinneoga móra ag breathnú ó dheas

Tar éis oíche mhaith codlata a bheith againn sa ‘Ballina Manor Hotel’ i mBéal an Átha, thugamar aghaidh ar Phroinnteach an óstáin le bricfeasta galánta a chaitheamh ansin ar ár suaimhneas. D’éirigh linn an ruaig a chur ar ocras agus ar thart, ar an ócáid, agus tar éis dúinn sinn féin a fháil réidh le seal a chaitheamh ag fámaireacht sa dúiche stairiúil sin, d’ardaíomar ár seolta….

Cá ndeachaigh muid ag fámaireacht, an ea?

Bhuel! b’fhada an lá muid ag éisteacht le scéalta faoi’n Teach Mór úd i gContae Shligigh, “Lissadell”.

Solas an tráthnóna i Lissadell.

Fuinneoga móra ag breathnú ó dheas

Ar áilleacht tíre is trá.

Beirt bhan gléasta go gléigeal,

Iad araon álainn,

ach duine acu ina Gazelle.

agus ó tharla anois, go raibh sé gar go leor dúinn, shocraíomar ar chuairt a thabhairt air. Ní gá a rá go raibh na línte úd as dán an Yeatsaigh de ghlanmheabhair againn…

“The light of evening, Lissadell,

Great windows open to the south,

Two girls in silk kimonos, both

beautiful, one a gazelle.”

Ar Lissadell a tharraing mé an scéal

Agus bíodh gur bhaineamar taitneamh nár bheag, as an aistear chuige, agus as an radharc neamhaí, a bhí le fáil againn ar shliabh, is ar ghleann, ar mhuir is ar thrá, ar bhailte is ar thuath, níl fúm tada a rá fúthu sin, an babhta seo, nó ní orthu a tharraing mé an scéal, ach ar an Teach Mór úd, Lissadell, a sheas go ríoga ansin, ar thalamh ard os cionn na mara, agus mar sin, gan a thuilleadh moille, bhíomar ar ár slí isteach sa Teach Mór Ríoga sin, Lissadell.

Ba é Sir Robert Gore-Booth a thóg an Teach sin, sa bhliain 1833. Bhí sparán teann ag an bhfear céanna sin, ag an am, agus is dócha gur theastaigh uaidh sin a chur in iúl, trí mhéid, agus trí shuíomh a Thigh. Bhain garchlann Sir Robert cáil agus clú amach dóibh fhéin, ar ball. Tá’s ag chuile dhuine faoi Constance, Countess Markievicz, agus an cháil a bhain sise amach di fhéin i stair chorraithe a tíre, ina lá. Bhí gariníon eile aige freisin, Eva, agus bhain sise cáil amach di fhéin mar fhile, mar shíochánaí agus mar shufragóir. Bhain a gharmhac, Sir Josslyn Gore-Booth, cáil amach dó fhéin, freisin, mar gharnóir.

Ach faoi’n am seo, tá muid bailithe sa ‘porte-cochere’ agus muid ag fanacht ar ár dtreoraí, le sinn a stiúradh timpeall an Tí Mhóir seo, Lissadell. Seo an áit a dtagadh na cóistí fadó, le deis a thabhairt do na maithe móra fáil isteach, gan bhaol ó ghaoth nó ó fhearthainn. Ar ball, tháinig fear breá, óg, chugainn, agus d’iarr orainn é a leanacht isteach. Rinneamar rud air, agus isteach linn i dtosach sa Halla mór, ornáideach, é ard, maorga, is ag cur thar maoil le troscán álainn, ársa, agus le pictiúir mhóra, suntasacha, ealaíonta, crochta ar na fallaí. Labhair an treorai linn go breá soiléir, faoi chuile shórt a bhí leagtha amach ansin os ár gcomhair. Leanamar linn ansin ar ár dturas trí na seomraí a bhí suite ar an urlár talún. Chuaigh an Bhialann i gcion go mór orainn, trí áilleacht, agus trí fheabhas a leagan amach, agus trí fhoirfeacht a cuid troscáin.

Thíos Staighre

Síos linn ansin go dtí an chistin agus trí bhialann an lucht freastail, agus caithfidh mé a admháil anseo, nach ndeachaigh leagan amach, nó trealamh, nó troscán, na n-ionad sin, i bhfeidhm orm fhéin, in aon chor, nó thug sé le fios dom, an meas a bhí ag aicme amháin ar aicme eile, agus iad ag maireachtáil faoin díon céanna. Ach sin mar a bhí, an tráth sin, ach nár chóir dúinn sa ghlúin seo, féachaint chuige, nach mar sin a bheas sa Phoblach s’againne, feasta. Ach leis an meas sin a chur abhaile orainn, i ndáiríre, seoladh amach as an Teach Mór sin trí thollán na n-oibrithe, a tógadh ansin, sa chaoi nach mbeadh radharc ag lucht an tí, nó ag a gcuairteoirí, ar oibrithe gioblacha ar a mbealach isteach chuig, nó ar a mbealach amach as, an Teach Mór sin. Lissadell. Ach sin uilig ráite, agus tuigthe, caithfidh mé a admháil, go ndeachaigh an Teach céanna sin i bhfeidhm go mór orm fhéin, agus ar na cuairteoirí a bhí in éindigh linn, ar ár dturas stairiúil go Lissadell.

.

.

Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Tuairisc ó Mheiriceá: Fiabhras Cábáin!

Chuaigh mo bhean chéile agus mé féin ar thuras bóthair le déanaí, tar éis dúinn an dara dáileog den vacsaín COVID-19 a fháil. De ghnáth, téimid go dtí an Cainneon Mór in Arizona cúpla uair gach bliain. Chuamar ann timpeall trí mhí ó shin, nuair a bhí tairiscint speisialta ar fáil ag an óstán El Tovar ar imeall an taoibh ó dheas den chainneon. Bhí an pandéim dona go leor ag an am sin, ach chuamar ann ar aon nós. Ná lochtaigh tú an rud a fhaigheann tú in aisce, mar a déarfá!

De ghnáth, bíonn go leor daoine ar cuairt go dtí an taobh ó dheas i gcónaí, idir Mheiriceánaigh agus eachtrannaigh. Ach ag an am sin, ní raibh aon eachtrannaigh ann, agus is beag Meiriceánach a bhí ann ach an oiread. Ní raibh sé deacair fanacht glan ó dhaoine, mar ní raibh orainn a bheith gar d’aon duine. Ní raibh gach seirbhís ar fáil, ach níorbh aon chur isteach é sin, i ndáiríre. Bhí an aimsir go breá agus bhí siúlóidí iontacha againn ar imeall an chainneoin.

Ní haon ionadh é, mar sin, gur shocraíomar dul go dtí an Cainneon Mór arís i an Mheithimh. Bhí sé beartaithe againn trí lá a chaitheamh ar an taobh ó thuaidh ar dtús, agus ansin lá amháin ar an taobh ó dheas, chun bualadh lenár gcairde ann.

Difríochtaí idir an dá imeall

Ní thógfá ort dá gcreidfeá nach bhfuil mórán difríocht idir an dá imeall, ach ní bheadh an ceart agat ar chor ar bith! thagann gan ach codán an-íseal de na cuairteoirí go dtí an t-imeall ó thuaidh, mar tá sé i bhfad níos iargúlta ná an t-imeall ó dheas. Níl mórán seirbhísí ar fáil agus níl ach óstán amháin agus ionad campála amháin gar don imeall ó thuaidh. Tá go leor óstáin ar an imeall ó dheas os a choinne sin. Ní hamháin é sin, ach tá baile díreach taobh amuigh den pháirc ar an taobh ó dheas, darb ainm Tusayan. Tá go leor óstáin agus bialanna ar fáil ann do chuairteoirí ar a slí go dtí an t-imeall ó dheas!

Difríocht mhór eile atá idir an dá imeall ná go bhfuil an t-imeall ó thuaidh, 2400m ar airde, timpeall 400m níos airde ná an t-imeall ó dheas. Dá bharr sin, bíonn an aimsir níos fuaire ar an taobh ó thuaidh. Bíonn sneachta domhain ann sa gheimhreadh, agus bíonn an bóthar agus an t-óstán dúnta ó mhí na Bealtaine go mí Mheán Fómhair gach bliain.  Ar an lámh eile, bíonn an pháirc ar an taobh ó thuaidh ar oscailt go hiomlán an t-am go léir.

Ár gcuairt

Bhí ádh na haimsire linn, mar bhí teocht dheas 25ºC againn ag an imeall ó thuaidh, nuair a bhí daoine i Phoenix in Arizona bácáilte le teocht os cionn 40ºC! Ní raibh mórán cuairteoirí le feiceáil agus bhí siúlóidí iontacha againn agus radhairc áille le feiceáil i ngach treo. D’imigh na laethanta thart an-tapa agus i bpreabadh na súl bhí sé in am imeachta dúinn. Thiomáineamar timpeall an chainneoin ón imeall ó thuaidh go dtí an t-imeall ó dheas, turas 5 uaire, chun ár deireanach a chaitheamh ag an imeall ó dheas!  Toisc go rabhamar sa Pháirc Náisiúnta cheana féin, ní raibh orainn dul isteach sa Pháirc arís ar an taobh ó dheas. Rud maith é sin, mar chualamar go raibh tréimhse feithimh fhada chun teacht isteach sa Pháirc. Faoi dheireadh fuaireamar spás páirceála, agus bhuaileamar lenár gcairde. Bhí sé plódaithe le daoine i ngach áit, istigh is amuigh, agus mar sin shocraíomar bualadh le chéile níos déanaí sa bheár le haghaidh an dinir. Idir an dá linn, chúlaíomar go léir siar chuig ár n-óstáin. Ach nuair a bhí sé in am dul go dtí an beár, bhí ár gcairde tugtha tráchta, agus shocraíomar trí theachtaireachtaí téacs bualadh le chéile an mhaidin dár gcionn. Sa tslí sin, bhíomar in ann ar a laghad bricfeasta a fháil le chéile. Teip iomlán (nó ‘Epic Fail’ as Béarla) a bhí sa chuairt go dtí an t-imeall ó dheas, i gcodarsnacht leis ár gcuairt iontach go dtí an t-imeall ó thuaidh!  

Conclusion

Cad a bhí ar siúl ar chor ar bith ar an taobh ó dheas den chainneon? Fiabhras cábáin a bhí i gceist in éineacht le cosc ar thaisteal idirnáisiúnta, agus bhíomar féin chomh ciontach le haon duine eile!  Cúpla lá ina dhiaidh ár dturas bóthair, chonaic mé grianghraif ó cúpla Páirc Náisiúnta eile (Arches, Zion) agus bhí scuainí fada i ngach áit.  Nóta chugam féin seachain páirceanna náisiúnta ach amháin iad atá an-iargúlta!   

.

  

.

.

.

Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Emilio an Bearbóir

Thug mé an madra amach ag siúl sa chomharsanacht, le déanaí, ní ar ár ngnáthbhealach ach ar bhealach dhifriúil, mar athrú.  Chuamar thar ionad siopadóireachta beag sa bhaile a mbainim úsáid as go minic, mar tá cúpla siopa beag ann agus an siopa bearbóra lonnaithe san ionad céanna. Suas go dtí dianghlasáil na pandéime, bhínn ann go minic ag siopadóireacht, agus gach mí nó mar sin, d’fhaighinn bearradh gruaige sa siopa bearbóra. Tá an bearbóir céanna agam le bliain is fiche anois. Emilio is ainm dó, fear as Cúba ó dhúchas. Is leis an siopa bearbóra, agus cabhraíonn bearbóir eile leis, fear darb ainm John, ó am go ham, agus go háirithe nuair a bhíonn a lán custaiméirí ag fanacht.

Rith sé liom dul go dtí an siopa bearbóra, chun a fháil amach an raibh sé ar oscailt, ós é gur cheadaíodh iad a bheith ar oscailt arís cúpla seachtain ó shin. B’fhéidir go bhféachainn mo chara agus go mbeadh an deis agam dreas comhrá a dhéanamh leis. Nach mbeadh sé sin go hiontach! Shiúl mé díreach go dtí an siopa, ach bhí an doras dúnta. ‘’Níor oscail sé fós, b’fhéidir roimh i bhfad!” Sin a cheapas ar aon nós! Ní raibh sé éasca féachaint isteach sa siopa mar bhí screamh dhorcha ar na fuinneoga ionas nach mbeadh daoine in ann an taobh istigh a fheiceáil. Ach nuair a chuir mé mo lámh os comhair mo shúile, agus mé in éadan na fuinneoige, bhí mé in ann gach rud a fheiceáil. Baineadh droch-chroitheadh asam ar an toirt!

Ní raibh ann anois ach seomra stórais don teach tábhairne béal dorais. Bhí stólta arda agus lampaí teasa caite sa mhullach ar a chéile, agus gach rud a bhíodh sa siopa imithe. Tháinig tocht orm agus tháinig go leor cuimhní ar ais go tréan chugam.

Nach ann a thugainn mo mhac chun bearradh gruaige a fháil, agus é fós ina luathdhéagóir! Nuair a bhíodh sé ag bearradh a ghruaige, thaispeánadh Emilio fístéipeanna dó – cartúin Disney agus a leithéid. B’aoibhinn le mo mhac dul ann agus bhíodh sé i gcónaí ag tnúth leis an chéad chuairt eile go Emilio. Déanta na fírinne, b’aoibhinn liomsa dul ann freisin. Agus é ag bearradh mo chuid gruaige, bhímis ag geabaireacht an t-am go léir faoi gach ábhar faoin spéir. Go minic, athraíodh ábhar an chomhrá go cúrsaí i gCúba nó in Éirinn, mar bhí suim mhór ag Emilio in Éirinn agus suim mhór agam i gCúba. D’insímis scéalta dá chéile faoi eachtraí ár n-óige inár dtíortha dúchais agus ceol aigeanta na seascaidí agus na seachtóidí le cloisteáil sa chúlra. Ní bearradh gruaige a bhí i gceist dom riamh – ach amthaisteal.

Thagadh cuairteoirí chuig an siopa freisin agus bhíodh fáilte mhór ag Emilio roimh gach cuairteoir, fiú amháin daoine nach raibh bearradh gruaige ag teastáil uathu, agus bhí scéalta iontacha ag gach duine acu agus go háirithe ag na cuairteoirí seasta. Club sóisialta a bhí ann, i ndáiríre, agus bearradh gruaige mar leithscéal teacht le chéile.

Tar éis tamaill mar chustaiméir ann, neartaigh an cairdeas eadrainn.  Nuair a bhí mé in Éirinn samhradh amháin, cheannaigh mé cúpla mionbhuidéal fuisce sa siopa saor ó dhleacht san aerfort. Ar mo chéad chuairt eile go dtí an siopa bearbóra, thug mé mionbhuidéal liom ag deireadh an lae. Fuair mé mo bhearradh gruaige, agus ansin thóg mé amach cúpla mionbhuidéal agus d’ólamar iad. B’aoibhinn le Emilio gach saghas fuisce, ach go háirithe fuisce braiche as Éirinn. Neartaigh an deoch sin an nasc eadrainn agus gineadh nós nua ansin. Gach uair tar éis dom mo bhearradh gruaige a fháil, tharraingínn amach cúpla mionbhuidéal, agus bhíodh an-chraic againn ansin. Uaireanta, bhíodh rum Cúbach ag Emilio, agus d’ólaimis rum iontach cosúil le ’Havana Club Gran Reserva’.   

Tar éis tamaill agus an nós sin againn, nuair a d’fhéachadh Emilio mé ag teacht, deireadh sé: “Ah, seo mo ‘Irish Connection’ ag teacht.” Bhí aithne ag na custaiméirí go léir orm roimh i bhfad agus mise orthu – ach ní raibh a fhios acu cén fáth ar thug Emilio an t-ainm sin orm. Sin rún a d’fhan idir Emilio agus mé féin – go dtí an nóiméad seo, ar aon nós!

Braithim uaim go mór an siopa bearbóra sin, agus go háirithe mo bhearbóir phearsanta agus mo ‘Cuban Connection’. Fuair seoid bheag áitiúil bás, áit sóisialta do mhuintir na háite, agus ní bheidh a leithéid le feiceáil arís, is dócha. Ceapaim go bhfuil mo phost mar an ‘Irish connection’ caillte go deo, freisin! Ní bheidh an saol ach go háirithe bearradh gruaige mar an gcéanna arís!

.

.

.

.

.

Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Ceacht Daor!

Bhí fadhb agam le déanaí le caidéal uisce agus chuaigh mé isteach sa gharáiste chun é a thástáil. Phlugáilisteach é agus díreach ansin stad an soicéad cumhachta ag obair! Díphlugáil mé an caidéal, agus phlugáil mé isteach lampa ach níor oibrigh sé sin ach an oiread.

Tharraing mé anáil dhomhain agus dhírigh mé m’aird ar an bhfadhb seo. Ar dtús, chinntigh mé go raibh gach soicéad cumhachta eile sa teach ag obair. Ansin, chuaigh mé go dtí an painéal a raibh na scoradáin chiorcaid ann, ach ní raibh aon cheann dóibh truipeáilte. Chuir mé as an scoradán ag baint leis an ngaráiste agus ansin chuir mé ar siúl arís é. Ach níor thosaigh an soicéad ag obair arís. Ní raibh aon rud eile le déanamh anois ach leictreoir a fháil.  

Chuir mé glaoch ar leictreoir áitiúil, agus chuir sé cúpla ceist orm.  Cén seoladh atá agam? Cén aois an teach? Conas a tharla an fhadhb? Cén áit ar tharla an fhadhb? An raibh a lán rudaí á stóráil sa gharáiste agam? An ndearna mé iarracht an fhadhb a shocrú? Cad a rinne mé? D’fhreagair mé a chuid ceisteanna agus ansin dúirt sé go mbeadh sé in ann teacht an lá dár gcionn chun é a shocrú.  Chuir mé ceist amháin ar Laurence an leictreoir – an raibh aon smaoineamh aige faoin bhfadhb seo? Dúirt sé dá roinnfeadh sé a rún, ní bheadh aon obair aige. Cheap mé ag an am go raibh a theanga ina phluc aige á rá.

Ansin, lean sé ar aghaidh agus mhínigh sé dom téarmaí a chonartha. Chosnódh sé €150 ar a laghad, a chuimseodh suas go dtí uair amháin, agus chosnódh sé €120 eile san uair nó aon sciar de tar éis sin. D’aontaigh mé leis a choinníollacha.

Tháinig Laurence chuig an gcoinne agus rinneamar dreas cainte ar dtús, scartha óna chéile taobh amuigh agus ag caitheamh ár maisc. Feictear domsa gur fear croíúil, cairdiúil a bhí ann. Bhí an garáiste ar oscailt agus thaispeáin mé an soicéad lochtach dó.

Dhearbhaigh sé nach raibh an soicéad ag obair. Ansin, chuamar go dtí an painéal agus bhain sé na scriúnna as an gcumhdach, agus sheiceáil sé na scoradáin chiorcaid. Bhí siad go léir ag obair i gceart. D’fhilleamar ar ais ar an gharáiste ansin agus chuir sé ceist orm.

“An bhfuil a fhios agat an bhfuil aon soicéid eile anseo sa gharáiste?” ar seisean. Ní raibh am agam fiú focal amháin a sular labhair Laurence arís. “Roimh an cheist sin a fhreagairt”, ar seisean, “bheadh ionadh ort an méid daoine a mhionnaigh agus a mhóidigh nach raibh aon soicéid eile ina ngaráistí, nach raibh an ceart acu!”

“Níl mé cinnte,” arsa mise, faoi bhrú anois, “ach ní cheapaim go bhfuil.”

cófra mór adhmaid ar bhalla an gharáiste, agus d’oscail Laurence é agus thóg sé amach na boscaí a bhí ar an tseilf is ísle. Ansin, chuaigh sé ar ais go dtí an soicéad lochtach agus chroith sé tástálaí voltais gar dó. Thosaigh sé ag bípeáil.

“Tá tú faoi lánseol arís, a chara!” a d’fhógair sé.

Bhí mé trína chéile. “Cad a rinne tú?” arsa mise.

“Bhrúigh mé an cnaipe anseo!” a d’fhreagair sé, agus thaispeáin dom soicéad eile ar an mballa, laistigh den chófra. Soicéad le scoradán ciorcaid srutha iarmharaigh atá i gceist anseo, agus nuair a phlugáil tú an gléas leictreach lochtach isteach sa soicéad eile, thruipeáil an scoradán ar an soicéad sa chófra, mar tá an dá shoicéad ar an líne chéanna.

Thuig mé láithreach cad a bhí á rá aige, agus sin an fáth ar chinntigh mé go raibh gach soicéad eile a bhí ar eolas agam ag obair i gceart. Ach rinne mé dearmad ar an gceann folaithe sa chófra.

Bhí Laurence tar éis an fhadhb a réiteach taoibh istigh de cúig nóiméad. Chuaigh mé amach leis go dtí a charr.

“Anois, cé mhéad atá le híoc?” a d’fhiafraigh mé de, agus mé ag súil nach nglacfadh sé aon táille, nó b’fhéidir táille ainmniúil mar bhí air cúpla ciliméadar a thiomáint agus cúpla nóiméad a chaitheamh.   

€150,” arsa Laurence. Ní raibh an dara rogha agam ach an t-airgead a thabhairt dó.

Caithfidh mé a rá gur chuir an eachtra déistin orm. Nár bualadh bob orm? Ach is é an rud is measa faoi, gur mé féin ba chiontaí! Faigheann foighne fortacht agus ní raibh a dhóthain foighne agam sa chás seo. Bhuel, sin é an ceacht daor a d’fhoghlaim mé le déanaí, agus tá súil agam nach dtarlóidh a leithéid arís – domsa nó duitse!

.

.

.

.

.

.

.

Cuairt ar Iorras na n-Iontas

Is iontaí fírinne ná finscéal!

Nuair a bhí mé timpeall dhá bhliain déag d’aois, thairg mo thuismitheoirí deis dom dul go Rosmuc ar chúrsa samhraidh ar feadh míosa.  Thapaigh mé an cuireadh agus d’fhreastail mé ar an gcúrsa sin gan cheist!  Cúrsa iontach a bhí ann, ach bhí deacair go leor i gcúpla bealach. Sa chéad áit, ní raibh cead againn Béarla a labhairt, gan eisceacht. Ag tús an chúrsa, díbríodh cúpla duine as an gcoláiste ar bhris siad an riail sin agus geallaim duit nár chualathas aon Bhéarla sa choláiste ina dhiaidh sin.

Sa dara háit ban iomarca rialacha agus polasaithe ann. Ardaítear bratach na hÉireann gach maidin agus íslítear í gach oíche, agus bhí orainn máirseáil isteach sa chlós agus ansin seasamh ar aire os comhair na brataí. Ba é canadh Amhrán na bhFiann sméar mhullaigh an tsearmanais. Ní raibh cead againn bogadh le linn an tsearmanais ach an oiread, cé go rabhamar ite ag na míoltóga!   Choimeád daltaí a bhí ina gceannairí smacht orainn le linn an chúrsa, agus bhí cumhachtaí speisialta acu cosúil le leifteanaint san arm.  

go raibh an clár an-dúshlánach againn de dheasca an diansmachta a bhí i bhfeidhm, i ndáiríre ní fadhb mhór a bhí ann mar d’éiríomar cleachta leis sin. Agus ba é an rud is tábhachtaí ar fad ná gur fhoghlaimíomar an t-uafás Gaeilge.  Mar sin, d’fhreastail mé ar an gcúrsa arís an bhliain ina dhiaidh sin, agus arís d’fhoghlaim mé méid mór Gaeilge ann.

Mar dhuine fásta, bhí a lán cuimhní iontacha agam faoin am a chaith mé sa Ghaeltacht agus mé i mo ghasúr. Nach raibh an t-ádh dearg agam go raibh mé in ann lántairbhe a bhaint as deis iontach a bhí agam na blianta fada ó shin! Ach bhí an t-ádh dearg agam ar chúis eile freisin, mar a d’fhoghlaim mé beagnach caoga bliain ina dhiaidh sin.  

Fear cáiliúil ba ea bunaitheoir agus ceannasaí an choláiste Domhnall Ó Lubhlaí.  Bhí sé mar mhúinteoir agam uaireanta, agus bhí sé inár measc gach lá. Fear cumasach, cumhachtach, ceannasach agus uaireanta cantalach a bhí ann, agus bhí sé mar dhia beag dúinn ag an am. Bhíomar go léir scanraithe roimhe, mar thiocfadh racht feirge air gan choinne, agus níor mhaith le haon duine a bheith i ngar dó ansin.

Ach ní raibh a fhios againn a leath! Rinne an fear seo mí-úsáid gnéis ar pháistí ar fud na tíre, a dhaltaí san áireamh, thar thréimhse tríocha bliain. Is iomaí páiste ar milleadh a óige agus ar scriosadh a shaol dá dheasca, agus bhí an t-ádh mór orm gan dabht, nár thriail sé aon ní orm féin riamh!

Le scéal fada a dhéanamh gairid, níor ciontaíodh Ó’Lubhlaí riamh as na hionsaithe gnéis a cuireadh ina leith cé gur cuireadh ar a thriail é i 2002. Fuair sé bás i 2013, ach níor stad daoine ag insint a scéalta faoin mí-úsáid ghnéasach a rinne Ó’Lubhlaí orthu. Tá clár faisnéise ar fáil ar TG4 (Finné) ina n-insíonn Liam Ó Maolaodha agus íospartaigh eile dúinn céard a tharla dóibh.  Mura bhfaca tú é, mholfainn go hard duit é a fheiceáil – tá sé dochreidte!  

Is é an rud is aistí dom ar fad ná an easpa freagrachta a bhí (agus atá fós) ag an Rialtas agus go háirithe ag an nGarda Síochána.  Nuair a bhí cás ar siúl in aghaidh Ó Lubhlaí, chaill siad fianaise thábhachtach agus ansin éiríodh as an gcás go luath ina dhiaidh sin. Tá athbhreithniú inmheánach acu ach tá siad ag diúltú le fada aon eolas a thabhairt do na fir a ndearna Ó Lubhlaí ionsaí orthu.Catherine Connolly, an Teachta Dála as Gaillimh, chun ceisteanna a chur ar an Aire Dlí agus Cirt, Helen McEntee faoi chás UÍ Lubhlaí agus faoin athbhreithniú inmheánach atá ag baint leis.  

I bhfad siar i 2014, dúirt ceannaire Shinn Féin Mary Lou McDonald gur ‘brick wall’ a bhí os comhair na n-íospartach nuair a lorgaíodar eolas faoin gcás ón Roinn Oideachais, ó Roinn na Gaeltachta, ón Roinn Dlí, ón nGarda Síochána agus ón HSE, agus go raibh sé ‘mind-boggling’ nach raibh eolas faoin gcás á chur ar fáil dóibh agus go raibh an chuma ar an scéal go raibh ‘botched investigation’ i gceist agus go raibh ‘botched cover-up’ anois ar bun.

Nach bhfuil sé thar am dóibh siúd an fhírinne a insint anois faoi dheireadh, agus saghas clabhsúir a fháil do na híospartaigh bochta agus dúinn go léir faoin gcaibidil uafásach seo inár stair.

.

  

.

.

.

en_USEnglish