Tuairim | I mBéal an Phobail

Scéalta Spreagúla!

by mickgb | 2021/11/10 | International News, Opinion

Free Solo

Is dócha go bhfaca tú an clár faisnéise iontach darb ainm ‘Free Solo’. Scéal den scoth scéal atá ann faoin saordhreapadóireacht, agus feiceann tú Alex Honnold ag ailleadóireacht ar El Capitan i gCalifornia, gan úsáid a bhaint as rópa ar bith. Tá an scannán lán de theannas agus muid go léir á spreagadh chun barr an tsléibhe a bhaint amach. Bhuaigh ‘Free Solo’ gradam acadamh sa chatagóir ‘an clár faisnéis is fearr 2018’. Is rud iontach a bheith in ann féachaint ar an ngaisce dochreidte seo nár tharla riamh cheana, agus mothaíonn tú go bhfuil tú ag saordhreapadóireacht taobh le Honnold féin. Rinne na scannánóirí, Elizabeth Chai Vasarhelyi agus a fear céile Jimmy Chin, sárjab agus d’éirigh leo spiorad an éachta fíorshuimiúl, dochreidte seo a chur in iúl dúinn i slí a bhí an-tarraingteach. D’éirigh leo saol an dreapadóra a insint freisin, agus chuir siad Honnold in aithne duit le linn an scannáin. Fear difriúil atá ann, mar tá uathachas air. Thug an spórt seo deis dó rud a dhéanamh a bhfuil a chroí go hiomlán ann agus thaispeáin sé féidearthachtaí an tsaoil dúinn go léir. Thaispeáin sé dúinn freisin nach é do chúlra nó do mhíchumas a leagann amach cé thú féin! Níl aon dabht faoi sin mar is Honnold an saordhreapadóir is fearr sa domhan!

Nach scéal iontach é sin! Mura bhfuil an scannán seo feicthe agat, molaim duit é a fheiceáil – ní bheidh díomá ort!

Cé hí Dierdre?

Ní dócha gur chuala tú trácht ar bith ar Dierdre Wolownick riamh! Dhreap sí El Capitan freisin, cé gur úsáid sí rópaí. Ach ba í an duine is sine a rinne an t-éacht sin riamh – 70 bliain d’aois! Sháraigh sí a curiarracht dhomhanda féin a bhuaigh sí i 2017. Agus an rud is iontaí ar fad fúithi? Is máthair Alex Honnold í Dierdre!

Ní haon timpiste é gur dreapadóir í Dierdre freisin. Ach dá gceapfá gur mhúin sise dreapadóireacht do Alex, bheifeá mícheart, mar is é Alex an múinteoir sa chás seo, agus Dierdre an dalta.

Thosaigh gach rud sa bhliain 2009, nuair a shocraigh Dierdre triail a bhaint as an dreapadóireacht in iarracht aithne níos fearr a chur ar a mac.

“Theastaigh uaim páirt a ghlacadh i saol mo mhac, ag ceiliúradh a bhuanna agus ag déanamh comhbhróin leis faoina theipeanna,” a scríobh Dierdre i mbeathaisnéis a d’fhoilsigh sí cúpla bliain ó shin darb ainm ‘The Sharp End of Life: A Mother’s Story’. “Amuigh faoin aer le hAlex, d’fhoghlaim mé a lán rudaí faoi mo mhac, faoi na sléibhte, fúm féin agus go háirithe faoi na féidearthachtaí atá agam!”

Bhí Dierdre chun tosaigh sna meáin le déanaí sna Stáit Aontaithe, sna páipéir ‘USA Today’ agus ‘New York Times’ san áireamh. Tá éileamh uirthi mar chainteoir spreagúil; is comhairleoir speisialta í leis an gcomhlacht ‘La Sportiva’ – comhlacht a dhíolann éadaí spóirt, agus nuair a thugann sí cuairt ar Ghleann Yosemite, tagann a lucht leanúna chun í a fheiceáil ag dreapadóireacht. Is duine cumasach í Dierdre aisti féin seachas an dreapadóireacht – múinteoir Fraincise agus Iodáilise is ea í, údar cumasacha is ea í agus sé leabhar foilsithe aici, agus iarstiúrthóir ceolfhoirne áitiúla is ea í freisin.

Ní bhíodh saol éasca aici mar ní raibh sí sona sásta ina saol pósta agus níor thaitin saol na mbruachbhailte léi ach an oiread. Fuair a fear céile, Charles, bás i 2004, ar an drochuair. Ach bíonn a beirt pháiste, Alex agus a dheirfiúr Stasia, ina údar áthais agus bróid do Dhierdre. Is lúthchleasaí seasmhachta í Stasia, agus tá sí ar a compord amuigh faoin aer, cosúil le hAlex agus Deirdre sa tslí sin.

Vouloir, c’est Pouvoir!

Duine uaillmhianach is ea Dierdre agus níl sí ar intinn aici moilliú lá ar bith feasta. Mar sin, leanfaidh sí ar aghaidh leis an dreapadóireacht agus tá cúpla dreapadh nua beartaithe aici . Tá plean aici leabhar nua a scríobh ag plé ar conas páistí a thógáil ionas go mbeidh siad i dtiúin leis a dtimpeallacht. Agus i gcúpla mí, beidh garpháiste aici, mar tá Alex agus a bhean chéile Sanni McCandless ag súil le leanbh.

Tá sé an-tábhachtach di, gan dabht, a bheith mar eiseamláir do dhaoine. Ina focail féin: “Is é an cinneadh is tábhachtaí ar fad ná tús a dhéanamh,” ar sise. “Nuair atá sprioc agat agus tógann tú an chéad chéim ina treo, is rud cumhachtach é sin! Bain triail as, agus ní bheadh a fhios agat cad a tharlódh.”

Taispeánann Dierdre dúinn go soiléir nach é d’aois a leagann amach cé thú féin!

Tá comhartha aici ina hoifig sa bhaile: ‘Vouloir, c’est pouvoir’, is é sin a rá ‘áit a bhfuil toil, tá bealach!’ Dea-chomhairle dúinn go léir!

Caimiléireacht Fhadbhunaithe FaceBook!

by mickgb | 2021/10/27 | Current Affairs, International News, Opinion

An bhfuil a fhios agat cé hí Frances Haugen? I mo thuairim, duine misniúil agus prionsabálta is ea í, mar is cás an leoin agus na luiche atá anseo againn. Bean nochta scéil is ea Frances, a sceith doiciméid inmheánacha Facebook leis na meáin. Scéal mór a bhí ann, inar cuireadh taighde an chomhlachta i láthair mar gheall ar an drochthionchar atá ag Instagram ar chailíní atá sna déaga. Mothaíonn 32 faoin gcéad den dream sin a úsáideann Instagram níos measa dóibh féin. Bíonn Instagram díríthe ar chorpíomhá fhoirfe seachas corpíomhá réalaíoch agus feictear do na déagóirí sin go bhfuil caighdeán dofhaighte ann dóibh féin. Cuireann sé sin drochmhisneach orthu, agus tagann dúlagar ar chuid acu dá bhrí sin.

Nochtadh cúpla rud eile suntasach freisin. Nuair a athraigh Facebook algartam lárnach sa bhliain 2018, in iarracht feabhsú a dhéanamh ó thaobh an chaidrimh shóisialta de, thit an tóin as an bplean agus chuaigh rudaí in olcas agus spreagadh postálacha deighilteacha agus bréagnuacht ina ionad. Ó – agus rud eile: ní dhéanann Facebook iarrachtaí ar bith ardán sábháilte a bheith ann ach amháin mar gheall ar ábhar as Béarla.

Dúirt Frances ar an gclár teilifíse ’60 Minutes’ gurb í féin a sceith na doiciméid thuasluaite. Thug Frances fianaise do Chomhdháil na Stát Aontaithe tar éis sin ar an 5 Deireadh Fómhair. Dúirt sí gur chruthaigh na doiciméid gur chuir Facebook an dallamullóg orainn d’aon ghnó faoi shábháilteacht na gcailíní, faoi éifeachtacht na hintleachta saorga (IS – nó ‘AI’ as Béarla), agus a ról ag scaipeadh teachtaireachtaí deighilteacha agus míchuibheasacha. D’inis sí do na Seanadóirí ansin go raibh nasc domhain idir na lochtanna go léir a nochtadh sna doiciméid, a léirigh an fhírinne lom faoi bhunphrionsabail an chomhlachta.

“Ní scéal é seo faoi úsáideoirí na meáin sóisialta ag éirí feargach nó neamhsheasmhach, nó faoi radacú déanta ar thaobh amháin in aghaidh an taoibh eile; is scéal é seo faoi Facebook ag déanamh an chinnidh go bhfásfaidís ar dhóigh amháin nó ar dhóigh eile, ag fás go comhlacht beagnach trilliún dollar, agus ag íoc as a brabús leis ár sábháilteacht,” ar sise leis na Seanadóirí. “Tá a fhios ag ceannasaíocht Facebook conas is féidir leo na fadhbanna sin a shocrú, ach ní dhéanfaidh siad na hathruithe atá ag teastáil, mar cuireann siad a mbrabús ollmhór chun tosaigh ar shláinte a n-úsáideoirí,” a chríochnaigh Frances.

Aontaím le Frances, agus go bhfuil Facebook, Instagram agus meáin sóisialta eile freisin tocsaineach dúinn. Cosúil le drugaí, cothaíonn siad andúil i go leor úsáideoirí, ach níos measa ná sin, déanann siad an-dochar dúinn agus dár sochaí i go leor slite.

Ach níl anseo ach an fhianaise is déanaí den dochar atá á dhéanamh acu. B’fhéidir gur chuimhin leat comhlacht eile darb ainm ‘Cambridge Analytica’ ach céard faoi ‘Global Science Research? Fuair an comhlacht sin sonraí pearsanta ar 87 milliún duine! Dhear an acadóir Aleksandr Kogan agus ‘Global Science Research’ aip ar Facebook darb ainm ‘thisisyourdigitallife’, agus íocadh airgead le daoine mar chúiteamh ar mheasúnú síceolaíoch a dhéanamh ar an aip. Bhí ‘Global Science Research’ in ann sonraí pearsanta a bhailiú ní amháin ar na daoine a ndearna an teastáil, ach ar a gcairde ar Facebook freisin. Lig Facebook dóibh a lán sonraí pearsanta a fháil, gan chead agus fiú gan fhios a n-úsáideoirí!

Roinn ‘Global Science Research’ na sonraí pearsanta sin le ‘Cambridge Analytica’. D’úsáid ‘Cambridge Analytica’ a sonraí chun proifiliú síceolaíoch a fhorbairt, agus ansin ábhar ar son Trump a scaipeadh ar líne dóibh sa tslí is éifeachtaí ó thaobh na síceolaíochta sóisialta de, eolas míchruinn ón Rúis, san áireamh. Ní de thimpiste a bhí Steve Bannon mar leasuachtarán agus rúnaí ‘Cambridge Analytica’ ó 2014 go dtí 2016. Níl aon bhonn ceart faoi rialtas na Stáit Aontaithe, ó shin i leith, agus ní bheadh a fhios agat cad a tharlódh as sin amach, go háirithe tar éis cad a tharla ar 6 Eanáir sa Chaipeatól i Washington DC i mbliana. Is Facebook amháin is ciontaí i ngach rud a tharla, i mo thuairim!

Sin ach sampla amháin eile don dochar atá déanta ag Facebook, agus tá go leor eile ann. Dúirt Uachtarán na Stáit Aontaithe, Joe Biden, le déanaí, faoi Facebook agus meáin sóisialta eile: “Tá daoine á marú acu!”

Cé go bhfuil an ceart aige gan dabht, níl sé éasca aon réiteach a fheiceáil, go háirithe nuair atáimid chomh spleách ar Facebook agus a leithéid nach raibh a fhios ag formhór dúinn cad eile ba cheart dúinn a dhéanamh nuair a chuaigh na hardáin sin as líne le déanaí!

Togra Gnó Inmharthana?

by mickgb | 2021/10/20 | Language Affairs, Opinion

Baineadh an ghaoth as mo sheolta agus thit an lug ar an lag orm le déanaí, agus mé sa Ghaeltacht don chéad uair le cúpla bliain anuas. Is amhlaidh a ghéaraigh sé ar an bpian toisc go bhfuil cónaí orm sna Stáit Aontaithe an chuid is mó den bhliain, gan fáil agam ar an nGaeltacht go héasca. Ach caithfidh tú a thuiscint nach raibh mé buartha dom féin amháin ach ar son ár dteanga álainn freisin, a bhfuil beagnach in arraingeacha a bháis.

Chomh luath is a thángamar i dtír i gCill Rónáin baineadh an dallach dubh díom láithreach. Bhí tiománaí tacsaí ag fanacht linn nuair a shiúlamar amach ag brú ár mbagáiste romhainn. D’iarr sé orainn as Béarla an raibh tacsaí ag teastáil uainn agus d’fhreagair mé nach raibh. Ansin, thosaigh mé ag caint as Gaeilge, gan ach ag déanamh mionchomhrá.

“Tá an aimsir go breá, agus mar sin ba mhaith linn siúlóid bheag amuigh faoin aer!” arsa mise, ag míniú cén fáth nach raibh tacsaí ag teastáil uainn.

Ansin, gan rabhadh, bhuail sé buille maraithe na muice ormsa agus ar an nGaeilge. “I don’t understand”, a d’fhreagair sé agus blas follasach an oileáin ar a chuid cainte. Ní raibh mé ag súil leis an bhfreagra borb, eascairdiúil sin a fuair mé uaidh, agus mhothaigh mé nach raibh fáilte dháiríre romhainn ar Inis Mór. Rith sé liom nach mbeadh aon fhadhb don fhear sin Gaeilge a labhairt linn dá mba rud é gur thógamar a thacsaí. B’fhéidir nach raibh ionainn ach togra gnó inmharthana agus nach raibh ag teastáil ag an bhfear sin ach dath an airgid? Ach arbh eisceacht é an tiománaí, nó arbh ionadaí na n-Oileánach é agus bheadh gach duine eile ar an oileán mar sin freisin? Sin iad ná smaointe a bhí ag snámh trí mo mheabhair agus muid ag siúl suas an bhóthair. Ó – agus fearg freisin! Nach maslach an rud a rinne mo dhuine! Ar cheap sé gur coimeádaí ár dteanga náisiúnta é agus cé a thug an t-údarás sin dó? Nach linn go léir ár dteanga álainn, agus í á séanadh agus á marú ag an bhfear seo? Níor thaitin an réamhbhlaiseadh seo liom in aon chor. Ar an drochuair, leag sé síos an chaoi a mbeadh cúrsaí an chuid eile dár gcuairt ghearr.

Bhí teachín deas faighte againn agus bhí a seomraí réitithe go hálainn. Tar éis dúinn gach rud a bhaint amach as ár málaí, chuamar go dtí an teach tábhairne, Tí Joe Watty’s, le haghaidh dinnéir. Thosaigh mé ag labhairt Gaeilge, ach dúirt an freastalaí nach raibh Gaeilge aige. Ní raibh Béarla líofa aige ach an oiread mar níorbh as Éirinn ó dhúchas é.

Tar éis codladh sámh agus bricfeasta deas sa teachín, chuamar ag lorg rothar. Bhí rothair ar cíos i siopa beag in aice leis an gcé. Thosaigh mé ag labhairt Gaeilge leis an bhfear ag obair taobh thiar den deasc, ach nuair a d’fhreagair sé “Sorry, I don’t speak Irish, mate”, d’aithin mé an blas Astrálaigh ar a chuid cainte. Dúirt sé gur gá airgead tirim a úsáid agus, mar nach raibh ach cárta creidmheasa agam, bhí orainn dul go dtí an t-ollmhargadh chun airgead a fháil sa mheaisín bainc. Ar ais ag an siopa, bhí fear eile taobh thiar den deasc, agus an tAstrálach ag caint leis. “They’re the ones were speaking Irish,” a dúirt sé go ciúin, ionas nach gcloisfimis.

“How long do you want the bikes?” arsa an fear nua liom.

“Go dtí an Domhnach!” arsa mise.

“What?” arsa an fear nua, ag ligean air nár thuig sé focal a bhí á rá agam. Tar éis triail eile, d’fhreagair mé as Béarla. Bhí mé cinnte gur Oileánach a bhí ann agus Gaeilge líofa aige.

Lean ár gcuairt ar aghaidh mar sin, agus ní bheadh a fhios agat gur Gaeltacht atá ann, ach amháin cúpla uair nuair a chualamar Oileánaigh ag caint le chéile.

Bhí díomá mhór orm ag deireadh na cúirte, mar ní raibh an Ghaeilge ar fáil dúinn ar chor ar bith, agus lig na hOileánaigh ar bhuail mé leo nár thuig siad cad a bhí á rá agam nuair a labhair mé Gaeilge leo. Tá na daoine sin ag déanamh leithcheal orainn, ar ár dteanga agus fiú orthu féin, agus caithfimid ár míshásamh a léiriú lena n-iompar.

Chuala mé go raibh an Ghaeltacht ar Inis Meáin i bhfad níos fearr, ó thaobh Gaeilge labhartha de, agus is thall ansin a rachaidh mé an chéad uair eile atá fonn orm taistil chuig Oileáin Arainn!

Tuairisc ó Mheiriceá: Ag feadaíl thar Reilig na n-Impireachtaí!

by mickgb | 2021/09/03 | Current Affairs, International News, Politics, Opinion

Chuaigh rudaí in aimhréidh ar an Uachtarán Biden ag an obair le déanaí. Chonaiceamar go léir an taifead a thaispeáin go soiléir slua mór ar rúidbhealach in aerfort Kabul ag iarraidh dul ar bord eitleán C-17 a bhí ag inleadh. Tar éis éirí in airde, ní raibh criú an eitleáin in ann an fearas tuirlingthe a tharraingt isteach, agus níos déanaí thángthas ar bhaill choirp sna loig rotha. Sin an íomhá a mbeidh dóite i gcroí agus in aigne an phobail ar fud an domhain, aon uair a luafar an Afganastáin as seo amach. Agus b’fhéidir aon uair a smaoineoidh daoine ar Joe Biden freisin – inseoidh an aimsir!

Cuireann sé i gcuimhne dúinn íomhá eile ó Saigon sa bhliain 1975– héileacaptar ar bhloc árasán béal dorais le hAmbasáid na Stáit Aontaithe, agus dréimire ina sheasamh le balla an árasáin, agus é plódaithe le daoine ag iarraidh éalú ó Vítneam ag deireadh an chogaidh sin.

Cad sa diabhal a tharla an t-am seo, an ea?

Imbecilic!

Dar le daoine a raibh ról lárnach acu, is í an fhadhb is mó atá ann ná an tarraingt amach féin. Mar shampla, chuir Iar-Phríomh-Aire na Breataine Tony Blair a thuairim láidir in iúl ag scríobh gur gníomh amaideach (Béarla: imbecilic) atá ann nach bhfuil aon straitéis fhadtéarmach ag baint leis, á dtiomáint ag an bpolaitíocht.

Worst Deal Ever

Nuair a bhí sé in oifig, bhris an tUachtarán Trump go leor comhaontuithe idirnáisiúnta, cosúil le NAFTA, comhaontú Pháras agus an comhaontú núicléach leis an Iaráin. Dúirt sé nach raibh ann i ngach cás ach an socrú is measa riamh. Bhí sé bródúil as a chumas mar idirbheartaí!

Ach rinne Trump féin an socrú is measa riamh leis na Taliban ar an 29 Feabhra, 2020, nuair a shínigh a riarachán comhaontú leo. Tugtar comhaontú suíocháin air, ach ní raibh rialtas na hAfganastáine – ceann de na páirtithe sa chogadh san Afganastáin, mar shínitheoir an chomhaontaithe sin. Ní raibh sa chomhaontú céanna ach gealltanas ó na Meiriceánaigh tarraingt amach roimh mhí na Bealtaine 2021, agus ní bhfuair Trump aon rud suntasach ar ais.

Comhaontú dothuigthe é sin, gan dabht ar bith. Ní hamháin é sin, ach tar éis an ghéillte gan choinníoll sin, bhí cosa rialtas na hAfganastáine nite i gceart!

Íomhá Cháinteach

Bhí Biden in aghaidh láithreach leantach airm SAM a bheith san Afganastáin le fada an lá. Nuair a bhí sé ina leas-Uachtarán, bhíodh sé ina raic idir Biden agus Obama faoin gcogadh na hAfganastáine i gcónaí.

Uair amháin, sa bhliain 2010, bhí easaontas géar idir an toscaire speisialta na hAfganastáine Richard Holbrooke agus an leas-Uachtarán Biden mar gheall ar an straitéis san Afganastáin. D’aontaigh an bheirt acu nach féidir le Meiriceá an cogadh a bhuachan, ach dúirt Holbrooke go raibh dualgas orthu fanacht ann chun tacaíocht a thabhairt don tír. Tháinig taom feirge ar Biden agus dúirt sé: “Níl mé chun mo mhac a chur ar ais ann i mbaol a bháis, ar son cearta na mban!” B’fhéidir gur imir a mhothúcháin láidre chomh maith leis a mhífhoighne ról sa chinneadh a ndearna sé tarraingt amach as an Afganastáin, ach más ea, ní rud maith é sin.

Praiseach dá dheis

Níl aon dabht ach go bhfuil argóintí ar an dá thaobh – fanacht nó imeacht. Níl sé éasca teacht ar réiteach, mar tá cúrsaí san Afganastáin chomh casta sin. Ach fiú má ghlacann tú le cinneadh Biden, rinne sé praiseach a phlean a chur i bhfeidhm go héifeachtach. Thug sé an Afganastáin ar ais go dtí na Taliban, tar éis fiche bliain a bheith ann, ar chostas níos mó ná $2 trilliún, i gcogadh inár maraíodh timpeall 200,000 duine in iomlán. Níor thóg sé ach 10 lá don Taliban an tír go léir a ghabháil. Dealraíonn sé gur chuir sé sin an dú-iontas ar Biden agus a riarachán, agus is soiléir nach raibh siad réidh ar chor ar bith. Ní raibh aon phlean aslonnaithe inchreidte ann chun coimirce aistir a thabhairt do na daoine a bheadh i gcontúirt mhór ón Taliban. Ina ionad sin, tá go leor daoine a bhí dílis do Mheiriceá agus a chomhghuaillithe sáinnithe san Afganastáin, gan aon slí amach dóibh. Chonaic tú na daoine ar éirigh leo dul go dtí an t-aerfort i Kabul, agus a gcruachás. I ndáiríre, tá gach duine san Afganastáin i mbaol anois, mar níl sé ar eolas ag éinne cad a dhéanfaidh na Taliban as seo amach agus iad i gceannas sa tír anois!

Meabhairshláinte i Ré an Ghalair!

by mickgb | 2021/08/18 | Current Affairs, Opinion

Bhí mé an-sásta liom féin tar éis dom an dara dáileog a fháil in aghaidh COVID-19. Cheap mé go raibh mé ar mhuin na muice agus nach mbeadh orm a bheith buartha faoin gcoróinvíreas ó shin i leith! Brionglóid dheas a bhí ann a fhad is a mhair sé, agus ní fada a mhair an créatúr sin! Tháinig tromluí ina ionad, darb ainm Delta. Ar dtús, litir eile in aibítir na Gréigise a bhí ann, á úsáid chun ainm neamhpholaitiúil a bhaisteadh ar chineál nua den gcoróinvíreas. Ach ansin diaidh ar ndiaidh, tháinig na drochscéalta nuachta a teacht isteach, agus d’fhoghlaim mé go raibh an cineál Delta i bhfad níos tógálaí ná aon chineál eile. Ansin, le déanaí sceitheadh tuarascáil inmheánach curtha le chéile ag an Lárionad um Ghalair a Rialú (CDC) sna Stáit Aontaithe, agus ba chúis imní é, gan dabht. Is foinse iontaofa í an CDC de ghnáth agus nuair a deimhníodh gur fíor-tuarascáil a bhí ann, thosaigh mé ag éirí imníoch. Dá mhéad a chuala nó a léigh mé faoin gcineál Delta den víreas is ea is mó buaireamh a tháinig orm. Dúirt Stiúrthóir an CDC, an Dochtúir Rochelle Walensky: “Caithfidh daoine a thuiscint nach bhfuil muid ag déanamh chailleach an uafáis agus is rud tromchúiseach atá i gceist anseo. Tá an cineál víreas seo ar cheann de na víris is tógálaí atá ar eolas againn. Tá an víreas seo beagnach chomh tógálach le deilgneach. Mar sin, scaipeann an galar ó dhuine ionfhabhtaithe go seisear eile, ar an meán. Tugtar R-uimhir ar an uimhir sin, agus leis an gcéad cineál den víreas, bhí an uimhir sin i bhfad níos lú, timpeall a dó. Ceaptar freisin go mb’fhéidir go bhfuil daoine vacsaínithe in ann an galar a scaipeadh. Agus seans maith go bhfuil galar níos measa ag baint leis an gcineál Delta den víreas. Ní haon ionadh é go bhfuil an cheathrú maidhm den Covid-19 ar siúl anois ar fud an domhain, agus líon na gcásanna ag méadú go tapa. Sin é an tromluí a ndearna mé tagairt dó níos luaithe. Is mór an trua é, mar níl deireadh na pandéime le feiceáil fós. B’fhéidir go mbeidh srianta ag teacht ar ais roimh i bhfad – is deacair a rá. Gan dabht, cuireann na drochscéalta sin lionn dubh orainn go léir, agus ardaíonn sé sin ceist eile – céard faoinár meabhairshláinte? Tá sé deacair dúinn agus don tsochaí feidhmiú go maith in aghaidh na mbagairtí agus na srianta ar gá leo de dheasca na pandéime. Bhuel, tá ceithre nod agam ar an ábhar, a chabhraíonn go mór liom agus a roinnfidh mé leat sa tsúil go mbeidís úsáideach duitse freisin.

Léirigh do mhothúcháin

Ná lig ort go bhfuil gach rud i gceart nuair nach bhfuil. Ná bí buartha labhairt le duine de do theaghlach nó do chairde aon uair a thagann saghas ísle brí ort. Mura bhfuil teaghlach nó cairde ar fáil, is féidir leat teagmháil a dhéanamh le gairmí sa tseirbhís mheabhairshláinte. Tar éis labhairt le duine eile maidir le haon deacrachtaí atá agat, mothóidh tú níos fearr. Fiú mura bhfaigheann tú moltaí, tabharfaidh an comhrá féin faoiseamh duit.

Féinchúram

Tá sé tábhachtach aire a thabhairt duit féin, go háirithe in am an ghátair. Cur liosta gníomhaíochtaí a thaitníonn leat le chéile agus cur isteach iad i do sceideal laethúla. Seo cúpla gníomhaíocht i mo liosta: siúlóid, cleachtadh a dhéanamh ar an ngiotár, éisteacht le Raidió na Gaeltachta, aclaíocht a dhéanamh, breathnú ar imeachtaí spóirt, srl.

Gnáthamh

Tá go leor dúinn sa bhaile beagnach an t-am go léir de dheasca na pandéime, agus is rud maith é a bheith gnóthach. Cuireann an fear díomhaoin cathú ar an diabhal, mar a déarfá. Is smaoineamh maith é sceideal a chur le chéile duit féin. Má tá tú ag cian obair sa bhaile, beidh sé tábhachtach am a chur in áirithe chun an obair sin a dhéanamh, agus do sceideal a bheith ar eolas ag na baill eile den teaghlach.

Dearcadh Dearfach

Más fada an lá tagann an oíche, agus lá amháin beidh an chuid is measa den bpandéim seo curtha dínn againn. Níl muid ann fós, ach tiocfaidh ár lá. Idir an dá linn, cabhróidh sé go mór linn dearcadh dearfach a chothú. Tá sé sin níos deacra in am na pandéime, mar is rud nádúrtha dúinn a bheith ag faire amach do bhagairtí. Mar shampla, dá mhéad a dhéanann tú gruaimscrolláil (‘doomscrolling’ as Béarla) ar an idirlíon, is mó buaireamh a thiocfaidh ort agus ní rud maith é sin. Cur an bhéim ar na rudaí dearfacha i do shaol agus mothóidh tú i bhfad níos fearr!

Leigheas Draíochta?

by mickgb | 2021/08/11 | Current Affairs, Science and Technology, Opinion

Chuir mé ár n-eitiltí in áirithe le déanaí chun taisteal ó Mheiriceá go hÉirinn. Beagnach díreach tar éis an chnaipe a bhrú tháinig aiféala ceannaitheora orm. B’fhearrde dom gan aon rud nua a léamh faoin gcoróinvíreas, go háirithe faoin gcineál Delta. Fiosracht a mharaigh an cat, agus ní fhéadfainn gan taighde a dhéanamh faoin víreas. Thosaigh mé ag tarraingt ar shnáitheanna scaoilte m’fhiosrachta agus ag léamh gach rud a chaith Google suas. Ach dá mhéad alt a léigh mé is ea is mó ceisteanna a bhí agam. Agus dá mhéad ceisteanna a bhí agam is ea is mó buaireamh a tháinig orm.

Roimh an gcineál Delta, cheap mé go raibh mé dochloíte tar éis dom a bheith vacsaínithe! Ach ní mar a shíltear a bhítear! D’athraigh an cineál Delta den choróinvíreas an cluiche go hiomlán, ar an drochuair. Déanta na fírinne, níl aon leigheas draíochta ar fáil chun dul i ngleic leis an gcoróinvireas. Ach is uirlis troda tábhachtach agus éifeachtach é an vacsaín, mar sin féin, fiú in aghaidh na gcineálacha nua, suas go dtí seo ar aon nós. Gan dabht is í an fhadhb is mó atá againn ná na daoine nach bhfuil vacsaínithe, mar is gorlann cineálacha nua den choróinvíreas iad. Is dainséar iad ní amháin dóibh féin, ach dúinn a bhfuil vacsaínithe freisin, mar tá céatadán beag dúinn nach bhfuil imdhíonacht againn ar an víreas agus a chineálacha. Níos measa ná sin, b’fhéidir go dtiocfaidh cineál nua nach mbeidh aon éifeacht ag an vacsaín air! Bheadh orainn dul ar ais go dtí cearnóg a haon! A Dhiabhal!

Tá sé soiléir nach bhfuil na freagraí go léir faighte againn fós mar gheall ar an gcineál Delta, agus tá na saineolaithe ag obair go dian chun iad a fháil. Ach tá roinnt eolais againn faoin am seo, agus níl cuma mhaith ar chúrsaí, ó thaobh an virís de. Agus sin an fáth go bhfuil mé idir dhá chomhairle anois mar gheall ar mo shocruithe taistil. Ach tá na ticéid faighte agam anois, agus cuirfidh mé cos i dtaca ag an bpointe seo. Seans maith fós nach rachaidh cúrsaí in olcas agus go mbeimid in ann taisteal go hÉirinn. Ach cad atá ar eolas againn faoi láthair faoin víreas agus cad iad na féidearthachtaí as seo amach?

Cineál Delta den Choróinvireas

Déan dearmad ar gach cineál den choróinvíreas ach an cineál Delta, mar scaipeann an cineál Delta i bhfad níos tapúla ná aon chineál eile. Thosaigh an cineál seo san India ag deireadh 2020, agus anois tá sé tar éis spré chuig 85 tír ar a laghad. Sna Stáit Aontaithe, is é an cineál Delta atá i gceist i 83 de na cásanna COVID-19 go léir. Níl na saineolaithe cinnte fós, ach ceapann siad go bhfuil an cineál Delta timpeall 50% níos tógálaí ná an cineál Alpha, agus 100% níos tógálaí ná an chéad chineál, nach raibh litir ag baint leis. Dúirt taighdeoirí ón tSín go bhfuil i bhfad níos mó cáithníní den víreas ag teacht amach san aer ó dhaoine leis an gcineál Delta COVID-19 ná mar a bhí leis an gcéad cineál, agus gurb é sin fáth amháin a bhfuil sé níos tógálaí.

Éifeachtacht an vacsaín

Is é príomhaidhm aon vacsaín ná beatha daoine a shábháil. Dealraíonn sé go bhfuil an vacsaín in aghaidh COVID-19 an-éifeachtach sa tslí sin. Meastar go bhfuil an vacsaín chomh héifeachtach in aghaidh galair dhéin anois agus a bhí sé riamh. Ach cé nach bhfuil siad cinnte fós, seans maith go dtolgfadh níos mó daoine vacsaínithe COVID-19 le siomptóim laga nó gan siomptóim ar bith agus mar sin bheidís ina scaiptheoirí an ghalair. Ní rud maith é sin!

Moladh

Chun an vacsaín a bheith éifeachtach don chine daonna in iomlán, tá sé tábhachtach do gach duine an vacsaín a fháil más féidir. I mo thuairim, is dualgas tromchúiseach, sochaíoch é sin. Gan dabht, tá a lán obair le déanamh chun an vacsaín a chur ar fáil do gach duine ar fud an domhain, ach ceapaim nach bhfuil an dara rogha againn ach é sin a dhéanamh chomh luath agus is féidir linn.

Seachas é sin a dhéanamh, beidh cuid dúinn ag fáil bháis ó COVID-19 le fada an lá, agus beidh cineálacha níos measa ar na bacáin, gan dabht!

B’fhéidir go bhfuil leigheas draíochta ar fáil, tar éis an tsaoil, má oibrímid as lámha a chéile agus ar son a chéile in aghaidh an víris!

« Older Entries

Next Entries »