I mBéal an Phobail

Peadar Bairéad

Memories of 1947

Ní dhéanfaidh an glún atá suas anois dearmad go luath ar an gcineál aimsire a bhí againn i ndeireadh na bliana seo caite agus i dtús na bliana reatha seo, nó ní raibh aimsir chomh crua leis againn i gcuimhne an té is sine dá bhfuil beo i láthair na huaire seo. Mhair an cruas sin ar feadh tarraingt ar mhí, agus i rith na tréimhse sin, bhí clocha ceangailte agus madraí scaoilte, ó cheann ceann na tíre seo. Bhí an talamh clúdaithe le sneachta i rith bhúnus an ama sin, agus ní cuimhin liom fhéin a leithéid d’aimsir a bheith ann ó reo mór na bliana 1947. Agus ag caint ar an mbliain chrua sin, ar inis mé dhaoibh cheana, go raibh mé fhéin ag cur fúm i gColáiste Cónaithe, an bhliain sin. Sea, mh’anam, im’ nóibhíseach sea bhíos, an bhliain sin!! agus mé i bhfad ó bhaile, i bhfad ó mo dhúchas, ach sin scéal eile, do lá eicínt eile, nuair a bheidh an t-am againn seal seanchais a dhéanamh ar ár sáimhín só.

Where did the frost go?

Ach ag caint ar na blianta crua sin, nach nádúrtha an rud é ceist a chur, ag fiafraí cár imigh an sioc? Is deacair freagra sásúil a thabhair ar an gceist chéanna sin, ach d’fhéadfadh duine a rá, gur tháinig leá chúr na habhann air, nó gur imigh sé, faoi mar a d’imeodh slam de cheo, nó sinneán gaoithe, uainn. Nó faoi mar a d’imigh an saibhreas a bailíodh i rith bhlianta flúirseacha an Tíogair Cheiltigh! Bhí an saibhreas ansin ag daoine, agus súil acu go mairfeadh sé chomh fada leis na sléibhte, ach ansin, tháinig lá an léin, agus faoi mar a bhuailfeá do dhá bhois ar a chéile, bhí sé imithe, imithe faoi mar a imíonn an sioc uainn, agus gan a rian fiú, fágtha ina dhiaidh.

Sea, cár imigh an sioc?

Changed Times

B’in an cheist a d’fhás mar dhris, sa chasán romham amach, agus mé ag smaoineamh ar na laethe a bhí, agus ar an saol a bhí ann tráth agus nach bhfuil fáil air a thuilleadh. Is cuimhin liom fhéin, agus mé i mo ghasúr, go raibh cónaí ar na hoileáin, amach ó chósta an Mhuirthead, in Iorras, i gContae Mhaigh Eo, bhí cónaí ar dhá oileán Inis Géidhe an tráth úd, sea, agus ar Inis Gluaire freisin, ach ní mhaireann ar na hoileáin chéanna sin anois ach na héin, is na hainmhithe, a bhíonn ag iníor leo go sásta ar a sraitheanna is ar a n-ardáin. D’imigh sin áfach, is tháinig seo, agus sa lá atá inniu ann, tá an saol sin ar fad imithe, faoi mar a d’imigh an sioc. Ach, taobh amuigh de na cúrsaí sin uilig, tomhais cad é an rud is mó a mhothóidh mé fhéin uaim, ar mo chéad chuairt eile ar Iorras na nIontas?

Demise of the Fog Horn

Ní hé feisteas na ndaoine, nó galántacht a dtithe; nó easpa cónaí ar na hoileáin, nó meicniú na feirmeoireachta; ní hiad mh’anam! ach sé an rud is mó a mhothóidh mé fhéin uaim an chéad bhabhta eile, nó glór slóchtach, carsánach, fiáin Bhonnáin Cheo Oileán Iolair (Eagle Island Foghorn). Sin an lead a mhothóidh mé fhéin uaim, nó faoi’n am sin, beidh cos i bpoll curtha ag an dul-chun-cinn le búir bhuile an bhonnáin chéanna sin, torann a chuireadh a chodladh mé, le linn m’óige thiar, agus torann a d’fháilteoinn roimhe, chuile bhabhta a chloisfinn é, ó laethe glórmhara m’óige i leith. Ach, cosúil le chuile ghné, geall leis, den saol a bhí sa treis, le linn m’óigese, tá siad glanta leo, faoi mar a d’imigh an sioc.

Cár imigh an Sioc?

An ionadh ar bith é, mar sin, gur minic an cheist sin, Cár imigh an Sioc? ar bharr mo theanga agamsa?

Dála an scéil, chuala go raibh léitheoirí áirithe ag ceapadh, um Nollaig, gurbh é a scéal céanna é i gcás ár gColúinín fhéin, “I mBéal an Phobail”, toisc nach raibh fáil, thíos nó thuas, air, ar feadh roinnt seachtainí! Bhuel! Is féidir liom sibh a chur ar bhur suaimhneas anois, mar geallaim dhaoibh, nach bhfuil an colún céanna sin imithe leis an sioc, go fóill, ar aon nós!