le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
S t . P a t r i c k ’s B r e a s t p l a t e .
****************************
.
During my years as a student at Cork University, in the forties of the last century, the president of that Institute at the time was the eminent Dr. Alfred O’Rahilly. Our president was a great Irishman, a great scholar, and if I may say so, a great Christian also. It was his custom, every Lent to give a lecture on “The Turin Shroud” and its significance, in our attempts to understand the Passion and Death of Christ. He always prefaced this lecture by stating that this was “his annual sermon”.
Now, as St. Patrick’s Day draws near, my own thoughts return, once again, to our National Patron, and my habit over the past number of years, of writing a special article, to celebrate this august occasion, but this year, permit me to refer to this article as, “my annual sermon”.
Firstly, let us call to mind the old saying that St Brigid promised that every second day from her feast day onwards, would be a good day, while St Patrick promised us that every day after his feast would be good, as would half of his Feastday also. How seldom our national Patron fulfils that promise? However, let us not forget last year, when the day was as fine a day as one would wish for, any time of year, not to mention Mid March!. Let’s hope that that day was the first of many fine St. Patrick’s Days.
However it’s not that but this…
About this time, almost every year, my thoughts go on pilgrimage back the years, to examine again, the truths, and principles of faith, that St Patrick sowed in the fertile soil of the Irish psyche. I recall again the Breastplate he handed on to us, as a protection against all evil, a Breastplate to be buckled on each morning, to ward off the wounding darts of the evil one, because each day must be viewed by the Christian as another battle, to be fought in his advance towards God’s Fort. Let me try to put into verse, in our native language, my understanding of that same Breastplate……
****************************
Lúireach Phádraic Patrick’s Breastplate.
******************* *******************
Neart Dé do mo chosaint gach lá, God’s strength to defend me each day,
Lena Bhriathar mar lúireach, mar scáth, With his word as breastplate and shade,
Críost i mo thimpeall de shíor, Christ be around me always,
Mac Dé i gceartlár mo chroí, Gods Son in my heart all my days,
Romham do mo threorú, Before me to guide,
‘Mo dhiaidh do mo sheoladh, Behind to inspire,
Do mo ghráú, do mo shlánú, gan chríoch, To love and to save without end.
***************
Life’s journey begins anew each morning, but in a special way for the Christian. He must examine once again the truths and principles of his faith, because to my way of thinking, the principles, and truths, that we found easy to accept yesterday, may present quite different facets to us today, which renders them not quite as acceptable, as clear, or as believeable, to us now. There is another aspect of this problem also, as one feels, that belief becomes that little bit more difficult from year to year, because the human becomes more questioning, more forgetful, and more confused, as he becomes enmeshed in the net of the years, and even though, as a youth, he had enough faith to move mountains, the edge of that faith becomes blunted on the hard grindstone of the years, and didn’t the great Saint Paul himself warn us about this condition when he told us, that even though he continues to struggle in the battle of life, he has not yet won the victory, but he fights on, hoping for that final victory. Perhaps that is what the old people, long ago, meant when they spoke of the grace of final perseverance, that grace that would take them over the finishing line, still holding on to the faith that was gifted to them as children. One recalls here also that most of the saints we remember died rather young, and were spared the long lingering struggle of holding on to the faith. However, in these, our times, we have such great examples set before us, as Mother Teresa of Calcutta, and our revered Pope, John Paul the Second himself, two who set us a striking example of holding on to the faith through the advancing years.
**********************
Bí fúm, do mo chosaint gach tráth, Be beneath me to guard me each day
Os mo chionn, do mo threorú, led’ ghrá, Above me to guide in the fray,
Bí liom nuair a luífidh mé síos, Be there when I lie down at night,
Bí faram ar mo leaba san oích’, Guard me as I sleep in your sight,
Ar mo dheis do mo threorú, On my right hand to guide me,
Ar mo chlé do mo sheoladh, On my left to direct me.
A Chríost ghil, ná diúltaigh mo ghuí. Dear Lord! Please grant my request.
***********************
The Christian’s life was never meant to be easy, as day after day, week after week, and year after year he carries with him the gift and burden of the Faith. Take a look at the heart of the Mass and you will understand what I mean. In that part of the Mass the Roman Catholic believes, that Christ himself, body and soul, flesh and blood, humanity and Divinity, comes down among us, on the altar, at the terrible moment of the Consecration. Isn’t it difficult to believe that the Almighty God of Glory himself could possibly hide his majesty and might under the appearances of our humble bread and wine? The two worlds, the other world, and this world, meet in an awful moment in time, right there before us, with nothing between them except the thinnest, and yet most impenetrable veil. For the Roman Catholic then, this is the moment of truth, and if he finds it possible to believe what he says he believes, at that moment, then all is well, and he has bridged the gap of Faith, and he will find it possible, for now, at least, to walk in the shadow of the Lord, because for him the veil of the Temple has been rent from top to bottom, and he has glimpsed that secret world, hidden from us on this side of the veil……….Et velum Templi scisum est…….The Centurian crossed that bridge, long ago, and he could say ….. “In truth this was a son of God”……
*******************
Bí liom nuair a shuífidh mé fúm, Be there when I sit in my place,
Nuair a sheasfaidh, bí taobh liom, a rún, When I stand, be there with your grace,
Bí i mbéal an té a labhrann lem chroí, Be on tongue of all who address me,
Bí i súil an té a chasann im líon, And in eye of each who beholds me,
Romham, do mo threorú, Before me to guide,
‘Mo dhiaidh, do mo sheoladh, Behind to inspire,
Bí i gcluais an té a éisteann lem mhian. Be in the ear that hears my desire.
*********************
Didn’t Patrick himself have the strong faith? He believed that God was with him every step of the way, from rising in the morning to his lying down at night. And since he really believed that, he feared not the forces of evil. The trap of the hunter, or the net of the fowler held no terror for him. He would escape the darts of Satan himself, because God was with him and His all-protective breastplate about him. This belief is relatively easy for the person who is setting out on the path of understanding the Faith, because it follows the beautiful, mad, logic of that Faith, but as a person moves on in years, he questions the wisdom of that same Faith, and he has to convince himself, over and over again, having weighed up all the evidence, that this Faith is according to reason, and that it is a human answer to the riddle of life, that riddle that has plagued, and tormented the human mind, from the beginning of time….
*******************
Neart Dé do mo chosaint gach lá, God’s might to defend me each day,
Lena bhriathar, mar Lúireach, mar scáth, With his Word, as Breastplate, and shade,
Críost le mo thaoibhse go buan, Christ at mo side without cease,
Do mo chosaint, ó dhúiseacht go suan, To save me from waking to sleep,
Romham, do mo threorú, Before me to guide,
‘Mo dhiaidh, do mo sheoladh, Behind to inspire.
Do mo shlánú Lá léanmhar an Luain. To save me on Judgement’s dread day.
********************
And now, as we come to celebrate another St Patrick’s Day, and as another Easter races in our direction, we must examine, and weigh up our faith, once again, to see if it deserves our assent, because as far as this delicate faith or ours is concerned, we must examine and re-examine it, weigh and re-weigh it, day after day, week after week, and year after year, cleaning, and polishing, and clarifying it, continuously. There is no visible certitude in any faith nowadays, because it requires our continual assent, to be given freely as each new day dawns.
And since we are now looking forward to the Season of Easter, my memory takes me back, through the flying years, to the Easter mornings of my youth, when the faith was deep in the marrow of my bone. At that time, each Easter morning, we arose before the sun, to watch its joyous Easter dance, as it celebrated the Resurrection.
And did it dance for us? You may ask.
Well I’m not going to assert that the sun danced for us, on those far-away mornings, but I will say this, that we believed passionately that the sun took three jumps out of its skin, with delight, on that morning of the Resurrection, as it rose from its bed in the east to face it’s new day. That was as we saw it then, and that’s the real truth.
Let me end then, by wishing that Patrick’s Breastplate and Brigid’s mantle encircle you this St. Patrick’s Day, and always.
He is risen…..
Alleluia!
.
*************
Peadar Bairéad.
*************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
T o g h c h á n a n Á i r .
*************************
.
“Ar deireadh thiar, tá sé thart!” B’in an chéad rud adúirt mo sheanchara, Séimí a’ Droichid, agus muid beirt socraithe go sásta istigh i gCailleach (snug) an Smugairle Róin, an oíche faoi dheireadh, tar éis do mhuintir Chill Manntáin a gcomhaireamh-san a chríochnú, agus Mildred Fox a fhógairt tofa, tar éis dóibh breis is seachtain a chaitheamh i mbun an chomhairimh chéanna sin.
“Céard é fhéin? Céard tá thart?” Arsa mise, agus mé ag ligint orm, nár thuig mé céard a bhí ar siúl ag Séimí cóir, agus mé tar éis an nuacht chéanna sin a chloisint ar an teilifís, achar gearr roimhe sin.
“An Toghchán, céard eile? A leibide!” arsa Séimí go mífhoighdeach, nó b’fhacthas dó gur chóir go mbeadh a fhios ag amadán ar bith céard faoi a raibh sé ag caint.
“Ach nach bhfuil an toghchán sin thart le breis mhaith is seachtain anois,” arsa mise, á thochrais suas, mar adeir lucht an Bhéarla.
“Nach tú tá smeartáilte anois! ach más ag magadh fúm atá tú, ba chóir duit smaoineamh ar an seanfhocal a bhíodh ag daoine fadó, ‘An té a bhíonn ag magadh, bíonn a leath faoi fhéin’. Sea, agus smaoinigh freisin, nach mbíonn toghchán thart go mbíonn an comhaireamh deiridh críochnaithe, nó go gcanann an bhean ramhar, mar a chuireann lucht an Bhéarla arís é.”
“Fair Play dhuit, a Shéimí, níor chaill tú riamh é. Ach cogar mé seo leat, an raibh tú fhéin sásta leis an toghchán, agus lena thoradh?”
“Is fusa ceist a chur ná ceist a fhreagairt, mar adeirtí sna seanlaethe. Ní call dom a rá, go raibh mé sásta leis an toghchán fhéin, agus leis an gcomhaireamh, tríd síos, nó deineadh an chuid sin den ghnó go cruinn, ceart, éifeachtach, ach, ar an dtaobh eile den scéal, ní dóigh liom, gur thaitnigh an toradh a bhí ar an toghchán céanna sin, go huile is go hiomlán, liom.”
“Ach a Shéimí, ní raibh de thoradh ar an toghchán ach an toradh a theastaigh ó na vótóirí. Agus, dár ndóigh, caithfear glacadh leis, gur ag na vótóiró a bhíonn iomlán na cumhachta, lá an toghcháin.”
“Tá sin go breá ar fad, chomh fada is a theann sé, ach, má a théann tú go cnámh na huilinne leis an scéal sin, feicfear dhuit, gur beag cumhacht, i ndáiríre, atá ag an vótóir aonair. Téann sé amach agus caitheann sé a vóta, sin an méid. Ní thuigtear dó go bhfuil cumhacht ar bith aige fhéin, sa chás sin, ach gur ag na vótóirí eile atá an chumhacht, agus is dócha gurb é an scéal céanna acusan é. Mar sin, níl i gcumhacht na vótóirí ach cumhacht dall, bhodhar, bhalbh, a oibríonn trí sheans.”
“Nach ait, mar sin, go dtagann an oiread sin daoine ar chomhthuairim, lá an toghcháin?”
“Is ait, gan dabht ar domhan. Ach nuair a labhraíonn iriseoirí faoin chaoi ar chaith na vótóirí Fine Gael i dtraipisí i dToghchán seo Áir, níl ansin ach tuairim gan aon ró-thaca, mar nach bhfuil fhios ag madraí an bhaile, nár tháinig na vótóirí le chéile, roimh ré, le socruithe dá leithéid a dhéanamh. Trí thimpiste a tharla sé, bíodh go raibh roinnt iriseoirí ag iarraidh na vótóirí a shaighdeadh síos an bóithrín sin. D’fhéadfadh duine a rá, is dócha, nach bhfuil sa chineál daonlathais atá againne ach cur i gcéill, sa mhéid go n-éioríonn leis an lucht polaitíochta dallamullóg a chur orainn, nuair a chuireann siad ar ár súile dúinn go bhfuil cumhacht iomlán ag na vótóirí, lá an toghcháin. Fastaíom! Ní bhíonn de chumhacht againn an lá sin ach go gceadaítear dúinn vóta a chaitheamh, agus an tuiscint againn, nach mbeidh tionchar dá laghad ar an vóta sin ar an toradh a bheidh ar an toghchán.”
“Ach, a Shéimí, nach bhfuil a fhios ag chuile dhuine, go mbíonn an chumhacht iomlán againne, lá an toghcháin, nó ní féidir le duine ar bith cumhacht a láimhseáil mura bhfaigheann sé an chumhacht sin ó na vótóirí, lá an toghcháin.?”
“Bhuel! breathnaigh air mar seo. Má fhanann an vótóir sa bhaile, lá an toghcháin, an mbeidh tionchar ar bith aige ar an toradh sin?”
“Bí cinnte dhe nach mbeidh. Tuige a’ mbeadh? Nár fhan sé taobh amuigh den phróiseas ar fad, dá dheoin fhéin?”
“Ó! tagaim leat sa mhéid sin, d’fhan sé taobh amuigh den phróiseas ar fad, ach nuair a bhreathnaíonn sé ar na torthaí, ar ball, agus nuair a scrúdaíonn sé na huimhreacha a fuarthas ina dháilcheantar fhéin, tuigtear dó, go cinnte, nár dhein a neamhláithreacht puinn difríochta , agus sa tslí chéanna, nach ndéanfadh a vótasan puinn difríochta, ach oiread. Thoghfaí na daoine céanna, Cuma cé ann nó as dósan.”
“Ar bhealach, tagaim leat sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, dá ndéanfadh chuile vótóir mar a dhein an vótóir úd, atá idir chamáin againn, ansin dhéanfaí praiseach den chóras ar fad. Ní oibreodh sé a thuilleadh.”
“Tá an ceart agat, chomh fada is a théann sé, ach i ndáiríre, níl aon chumhacht gur fiú trácht air, ag an vótóir aonair, agus níl sa teoiric, go dtagann chuile chumhacht pholaitíochta ó na daoine, ach mearú súl, agus mealladh, sa chaoi go mbeidh na vótóirí sásta cead rialaithe a thabhairt don lucht polaitíochta, go háirithe dóibh siúd a bhuann suíocháin, lá an toghcháin. Le fírinne, tá cead ag na vótóirí teachtaí a thoghadh, ach an bhfuil cead acu diúltú do chuile iarrthóir ar an liosta?”
“Ach ní hé seo ach é siúd. Céard é do mheas ar an ár a deineadh ar Pháirtí Fhine Gael?”
“Bhuel, caithfidh mé a rá, gur fágadh gan focal mé, nuair a chuala mé faoin sléacht a deineadh ar an bpáirtí céanna sin, nó tríd is tríd, is páirtí ciallmhar, stuama, dáiríreach, iad, agus páirtí a dhein leas an náisiúin, am ar bith ar tugadh an chumhacht rialaithe dóibh. An babhta seo áfach, d’éirigh an pobal frí chéile ina gcoinne, agus rinneadar ár gan áireamh orthu. Chaill siad thart ar scór suíochán sa toghchán sin 2002. Ba bheag nár chaill siad leath dá dTeachtaí, san aon choimheascar polaitíochta amháin sin.”
“Ach, nach mar sin a léirítear toil an phobail. Ní chaithfí amach iad, mura n-éireodh na vótóirí amach ina gcoinne, leis an méid sin díobh a ghlanadh, scun scan, amach as Teach Laighean.”
“Ach, nach ‘in atá á rá agam, le tamall anois. Níor aontaigh an pobal le sin a dhéanamh. Níor tháinig siad le chéile, roimh ré, le plean dá leithéid a dhréachtadh, nó a chur i ngníomh. I ndáiríre, ní raibh ann ach timpiste gur bheartaigh an oiread áirithe sin vótóirí vótáil ina gcoinne, san olltoghchán áirithe sin.”
“Ach nach raibh na pobalbhreitheanna á thuar, le scathamh maith anuas, go mbrisfí ar Fhine Gael, san olltoghchán sin?”
Aontaím leat go raibh, ach arís, is beag é mo mheas fhéin ar phobalbhreitheanna, agus raghaidh mé níos faide ná sin, agus déarfaidh mé, go gcuirfinn fhéin críoch leo, dá mbeadh an chumhacht sin agam. Ach ó tharla nach bhfuil a leithéid de chumhacht agam, caithfhidh mé cur suas leo, ach ní hionann sin is a rá go dtaitníonn siad liom. Níl iontu ach cleas eile le meon an phobail a cheansú, agus a mhúnlú, le toil lucht an airgid a dhéanamh, lá an toghcháin. Sna seanlaethe, bhíodh an Tiarna Talaimh istigh sa bhoth vótála, lá an toghcháin, le brú a chur ar a thionóntaithe vótáil ar bhealach áirithe, Is é an cleas céanna atá á oibriú ag lucht na bpobalbhreitheanna. Feiceann an chosmhuintir go bhfuil an pobal ar fad, geall leis, ag dul ag vótáil ar bhealach áirithe, agus cuireann sin brú orthusan an tréad a leanúint, nó theastaíonn ó chuile dhuine bheith i measc na mbuaiteoirí.”
“Ach nach mar sin a oibríonn an córas. Buann duine amháin, agus cailleann duine eile.”
“Nach é sin atá á rá agam, ach ag an am gcéanna, ta mé ag maíomh, nach bhfuil ann ach timpiste, go mbuann an duine seo, agus go gcailleann an duine úd eile. Ní rud é a bhearthaigh na vótóirí. Agus breathnaigh ar an scéal, nóiméad amháin eile. Cé caithfeadh amach as an Dáil daoine cumasacha, eolgaiseacha, ábalta, cosúil le cuid de na teachtaí a caitheadh i dtraipisí, in olltoghchán 2002? Sea, mh’anam, agus breathnaigh ar chuid de na daoine a thoigh siad, le móramh mór, in áiteacha eile, agus i bpáirtithe eile. An é an dá mhar a chéile é.”
“An é atá á rá agat, a Sheimí, nach bhfuil tú fhéin ró-shásta leis an gcóras daonlathais atá againn anseo i dtír na hÉireann?”
“Sin é díreach ata á rá agam. Bheadh sé deacair córas níos mí-éifeachtaí, a shamhlú, fiú amháin. Níl ann ach cur i gcéill, caimiléireacht, agus dallamullóg ó thús deireadh.”
“Ar chóir dúinn, mar sin, córas eile a bhunú anseo i dtír na hÉireann? Ar chóir dúinn Ríocht, nó Deachtóireacht, a chur sa tsiúl anseo, in áit an chóras daonlathais ata againn i láthair na huaire seo?”
“Níor chóir, fiú, smaoineamh ar a leithéid a dhéanamh, nó cé go bhfuil an córas atá againn lochtach go maith, is measa i bhfad na córais eile. Tá an córas s’againne lochtach, míchuibhiúil, go dtí go smaoiníonn tú ar chomharba a fháil dó. Is ansin a thuigtear duit, nár chóir dúinn an córas seo a chaitheamh uainn fós, ach gur chóir dúinn, ár ndúthracht a chaitheamh, ag iarraidh é a fheabhsú, agus a chur in oiriúint don todhchaí. Tá mé cinnte, go bhfuil sin indéanta, ach cur chuige.”
“Is dócha go bhfuil, a Shéimí, ach cogar, céard é do thuairim fhéin faoi uimhir na Neamspleách, uimhir atá ag meadú in ár measc, mar fhás aon oíche, ó bhliain go chéile anois?”
“Caithfidh mé a admháil dhuit, gur beag é mo mheas ar roinnt bheag acu. Nó i ndáiríre, is ionann cuid acu sin agus cearrbhaigh, iad ag súil, ar an gcéad ásc, go dtoghfaí iad, agus ansin iad ag súil go dtarlódh sé, go mbeifí ina dtuilleamaí, le Rialtas a chur i dtoll a chéile. Chonaic muid sa Dáil deiridh, an chumhacht díréireach a bhí ag Neamhspleáigh áirithe, agus an chaoi a bhféadfaidís brú a chur ar an Rialtas, fábhar a dhéanamh, agus airgead, thar an meán, a chaitheamh ina ndáilcheantar fhéin. Níl dabht ar domhan, ach go bhfuil an nós sin frithdhaonlathach, nó má éiríonn leis na Neamhspleáigh sin, airgead, thar an meán, a fháil dá ndúiche fhéin, ansin luíonn sé le réasún, go mbeidh dúichí eile thíos leis an gcinneadh sin. Níl sé ceart, cóir, nó feiliúnach, go ndéanfadh Páirtí Polaitíochta ar bith margadh dá leithéid le Neamhspleách ar bith. Ach tá faitíos orm nach mar sin a tharlaíonn sa saol s’againne, nó téann tart na cumhachta i gcionn ar Pháirtithe áirithe, nuair a fheiceann siad seans le greim a fháil ar luamháin na cumhachta.”
“An é an scéal céanna é i gcás na bPáirtithe beaga, faoi mar atá ag tarlú i láthair na huaire seo le Fianna Fáil agus an Páirtí Daonlathach?”
“Ní dóigh liom gurb é, nó sa chás sin, ní hé a theastaíonn ón bPáirtí Daonlathach, tuilleadh airgid a chaitheamh i ndúiche faoi leith. Is é a theastaíonn uathu, i ndáiríre, nó an oiread agus is féidir leo, dá bpolasaí fhéin a chur i gcrích, trí dhul i gcomhar le Fianna Fáil. An leas náisiúnta atá idir chamáin acu, agus ní leas a ndáilcheantair fhéin thar aon dúiche eile sa tír, atá uathu, agus i ndáiríre, is cuspóir inmhianaithe í sin. Ach sin ráite agam, ní hé mo thuairim, gur rud inmhianaithe é, an méadú ollmhór atá ag teacht ar pháirtithe beaga, inár measc, le tamall anuas. Im thuairimse, lagaíonn sin ár ndaonlathas, agus is deacraidc é Rialtas a chur i dtoll a chéile. Níl dabht ar domhan, ach gurb é an leagan amach is fearr, nó dhá pháirtí mhóra a bheith ann, maraon le cupla páirtí beaga, ach faoi mar atá cúrsaí i láthair na huaire seo, is é is dóichí nó nach bhfuil ar na cartaí ach Comhrialtas Fianna Fáileach, agus ní dóigh go bhfuil sin inmhianaithe, mar shocrú fadtéarmach, nó b’fhearr go mbeadh rogha i gcónaí ag na vótóirí, nó ní daonlathas go rogha”
“Ach sin toil an phobail agat, a Shéimí, agus caithfear cur suas leis.”
“Ar an drochuair caithfear, ach bhfuil fhios agat, cad dúirt Mártan an Tairbh liom, thíos ag an droichead, an lá cheana?”
“Níl muis! Céard dúirt sé leat?”
“ ‘Bhuel! a Shéimí’, ar seisean, ‘bhfuil fhios agat go bhféadfaí toradh díreach chomh maith a fháil gan toghchán ar bith?’ ‘Conas a d’fhéadfaí a leithéid a dhéanamh gan toghchán’, arsa mé fhéin leis. ‘Nach bhféadfaí é a chur ar chranna’ arsa mo Mhártan cóir. Agus nach raibh sciar maith den cheart aige sa mhéid sin.
Ach, go bhfóire Dia orainn uilig! An bhfeiceann tú an t-am?
Maróidh Naipí s’againne mé, nó bíonn sí ag súil liom, thart ar a hocht a chlog, agus féach go bhfuil sé ag tarraingt ar a naoi, cheana féin. Slán, agus oíche mhaith!”
“Slán abhaile” a chuir mé fhéin ina dhiaidh, nó bhí sé glanta leis an doras amach, faoin am ar labhair mé, agus mise fágtha liom fhéin sa Chailleach, agus gan le déanamh agam, ach mo ghloine a dhiúgadh go tóin, agus mo mharana a dhéanamh. Ach d’fhág, Séimí na mire, ábhar an ailt seo agam, agus bhí mé buíoch, beannachtach, dá bharr.
*******************
Peadar Bairéad.
*******************
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
An Bonnaire
.
The Footman…by…A. O’ Connor
Céadchló………………………………2015
Peadar Bairéad
(This week we review A. O’ Connor’s historic novel, The Footman.
.
Féach orm anois!
San úrscéal seo tugann an t-údar, Andrew O’ Connor, spléachadh dúinn, i dtosach báire, ar ar bpríomhcharactar, Joseph Grady, sa bhliain 1988, agus é anois ina sheascaidí, agus é ina abhchóide cáiliúil i mbun oibre i gcúirt i Londain Shasana, agus trí úsáid a bhaint, den chéad uair riamh, as fianaise an DNA éiríonn leis a chruthú gurbh í an cúisí fhéin a mharaigh a céile fir, agus tríd an bhua sin éiríonn leis freisin cur lena cháil mar abhchóide den scoth.
Ar ball, léigh an t-abhchóide cáiliúil sin cuntas i nuachtán faoi bhean eile a gabhadh, agus a rabhthas lena cúiseadh i ndúnmharú a céile fir freisin, ach amháin, gur tharla an marú sin thart ar dhá scór bliain roimhe sin. Sa chás seo áfach, ba dhuine den uasaicme í an cúisí, iníon an Tí Mhóir, Cliffenden House, arbh ainm di Cassandra Fullerton. Bhí a hainm i mbéal an phhobail le blianta fada faoin am sin, agus í daortha, crochta, cheana féin, ag bunús mór an phobail. Chuir Joseph Grady suim agus dhá shuim sa scéal sin láithrach bonn, nó bhí seanaithne aige ar Cliffenden House, agus ar mhuintir Fullerton freisin, nó nuair nach raibh sé ach sna déaga, sa bhliain 1937, d’éirigh leis post a fháil mar Footman i gCliffenden House,. Bí ag caint ar an dá shaol! agus nárbh é an Joseph céanna sin a chonaic an dá shaol sin. Bhí i dtosach, saol na mbocht, agus ansin, ar an dtaobh eile, bhí saol an mhadaidh bháin, faoi mar a chaith muintir an Tí Mhóir é.
Joe ina Bhonnaire!
Ach cibé faoi sin, d’éirigh le Joseph post a fháil i gCliffenden House, a bhuíochas sin, cuid mhaith, do Cassandra, nó Cassie, faoi mar a thugadh a cairde uirthi. Níorbh aon ribín réidh é, áfach, an buitléir a bhí mar mháistir ag Joseph, le linn a thréimhse sa Teach Mór sin. tharla cairdeas idir Cassie agus Joseph ó thús, agus bhain sise úsáid as Joe le teachtaireachtaí i iompar di go dtí Bowden Grey, fear óg san áit, a raibh sí i ngrá leis. Theastaigh ó thuistí Cassie áfach, go bpósfadh sí baincéir saibhir ó Mheiriceá, Wally Stanton, nó, leis an bhfírinne a rá, bhí ganntanas airgid ag teacht idir iad fhéin agus codladh na hoíche, ach bhí ceatai sa scéal sin, nó ní raibh fonn ar bith ar Cassie an fear sin a phósadh, nó bhí sí splanctha i ndiaidh Bowden. Lean an scéal sin amhlaidh ar feadh tréimhse, ach nuair a tháinig an crú ar an tairne agus nuair a chuir na tuistí brú ar Cassie an baincéir sin, Wally Stanton, a phósadh, shocraigh sí fhéin agus Bowden Grey éaló leo go Meiriceá. Agus ionas nach mbeadh fios a dhath faoi sin ag na tuistí, nó ag Wally, lig Cassie uirthi go bpósfadh sí Wally, sa tslí go nglanfadh Wally fiacha an Tí Mhóir, ach ag an am gcéanna sin, shocraigh Bowden go raibh an t-am tagtha, agus thug sé litir do Joe le tabhairt do Cassie, ag moladh di éaló agus buaileadh leis in áit speisialta, taobh istigh de chupla lá. Ag an am sin, shocraigh Joe, tar éis dó an litir sin a oscailt agus a léamh, gan an litir a thabhairt do Cassie, nó tuigeadh dó, go mbeadh post mar bhuiltéir le fáil aige fhéin i dtigh Wally, dá bpósfadh Cassie Wally, agus tuigeadh dó freisin, go mbeadh saol níos fearr i ndán do Cassie sa chás sin, ná mar a bheadh aici dá n-éalódh sí le Bowden Grey. Bheul! Phós Cassie Wally, nó tuigeadh di, gur thréig Bowden í, agus níorbh fhada gur tuigeadh di freisin, go raibh botún doleigheasta déanta aici.
Cassie ar a Coimeád!
Tharla go raibh Wally agus Cassie i bPáras le linn an chogaidh, agus ba é críoch an scéil sin nó gur mharaigh Cassie a céile fir agus gur éirigh lei éaló ón dlí agus teach iostais a fháil agus a riar, ar feadh blianta fada, ach ‘dá fhaid a théann an sionnach beirtear sa deireadh air’, faoi mar adeir an seanfhocal, agus ba é an scéal céanna é i gcás Cassie, agus ba ansin a léigh Joe faoin scéal, agus dár ndóigh, b’eisean a fostaíodh len í a chosaint os comhair na cúirte.
Ar éirigh le Joe í a shaoradh? Agus céard a tharla ina dhiaidh sin? Bhuel , caithfidh tú an leabhar sin a fháil, is a léamh, le fios fátha gach scéil a fháil amach duit fhéin, ach tá mé cinnte go mbainfidh tú taitneamah as an scéal seo.
An-léamh. An-scéal. An-stíl. An-scéalaí. Is fiú go maith é a léamh.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Timire an Chroí Ró-naofa
Peadar Bairéad
An Foilseachán Gaeilge is sine ar domhan?
Le tús a chur leis an bpíosa seo, ba chóir a admháil i dtosach báire nach aon sicín lae é an Iris Chaitliceach seo, an Timire, nó cuireadh i gcló é, a chéaduair, sa bhliain 1911, breis mhaith is céad bliain ó shoin anois, agus ó tharla go bhfuiltear ag ceiliúradh chuimhne céad Éirí Amach na Cásca, sa bhliain seo 1916, tugann muid faoi deara, go raibh an Timire á fhoilsiú le roinnt blianta roimh an am sin. Ní call dom a rá, gur chosúil gur shíolraigh an Iris seo ón Iris Chaitliceach eile sin, The Sacred Heart Messenger, nó ‘The Messenger’ faoi mar a thugtar uirthi, de ghnáth, nó nach é Timire an Ghaeilge ar Messenger? agus nach iad na hÍosánaigh atá i mbun an dá Iris cháiliúil sin? Tabhair faoi deara, gur foilsíodh an ‘Messenger’ a chéaduair, in Eanair na bliana 1888, rud a fhágann nach aon bhunóc bliana a thuilleadh ise, ach oiread. Thart ar 9,000 léitheoir a bhí ag an ‘Messenger’ ar dtús, agus faoi láthair, maítear go bhfuil thart ar 70,000 léitheoir aici, rud a fhágann gur bheag iris, idir Bhéarla nó Ghaeilge, a sháraíonn an díol sin!
‘The Messenger’.
Ar an ‘Messenger’ a chuir mé fhéin aithne i dtosach, nó bhíodh an Iris bheag sin á díol sa Séipéal s’againne, chuile mhí, agus bhíodh an-ghlaoch uirthi, ag an am, agus ní call dom a rá, go gceannaíodh mo Mham cóip di, chuile bhabhta. B’in mar a chuir mé fhéin aithne ar an Iris sin, tráth nach raibh teacht againne, gasúir, ar aon rud i bhfoirm greannáin, nó Irisí, dírithe ar an óige, faoi mar atá coitianta sa lá atá inniu ann. Ar ball, nuair a chuir mé aithne ar an Timire, an Iris nua Chaitliceach i nGaeilge, ní call dom a rá, gur chuir mé dhá shuim ann, ó thús. ‘Sí an ceann a bhí os mo chomhair, agus an píosa seo á scríobh agam, ná Eagrán an Gheimhridh, 2015, agus ní call dom a rá, go raibh mé tar éis a leite, faoin am sin. Tá eagarfocal spéisiúil ón eagarthóir fhéin, an tAth. Frainc Mac Brádaigh, S.J. ann, Tá píosa breá ag Marie Whelton, ‘An doras ar oscailt’, a bhaist sí air, agus í ag cur síos ar an mBliain Iúbhaile Neamhchoitianta, ón 8ú Nollaig 2015, go dtí an 20u Samhain, 2016, a d’fhógair an Pápa Proinsias don saol mór, le déanaí, ina gcuireann sí síos ar Dhoirse na Trócaire, a osclófar sa Róimh don bhliain speisialta seo, agus an turas seo, iarann an Pápa fhéin ar chuile easpag, doras faoi leith, doras na Trócaire, a oscailt ina Ard-eaglais fhéin. Seo mar a chuireann Marie fhéin é…
“Beidh an doras oscailte ina chomhartha ar an gcuireadh, saor inaisce, a thugann Dia do gach duine dul thar an tairseach isteach chun blaiseadh dá thrócaire, agus dá réir, d’iomláine na beatha.”
Cuireadh
Tá an cuireadh, saor in aisce, ansin dúinn, agus gan le déanamh againne ach siúl isteach, le Trócaire Dé a bhlaiseadh, ach beifear ag súil go ndéanfaidh an té a théann isteach ar an doras sin, go ndéanfaidh sé iarracht faoi leith ar bheatha Críostaí a chaitheamh feasta.
Alt eile inar chuir mé fhéin suim ba ea “Cuimhní Cinn ar Mhaigh Nuad ’66” leis an scríbhneoir cáiliúil sin, Pádraig Standún, ina gcuireann sé síos ar eachtraí na bliana 1966, nuair a deineadh an caogadú bliain ó Éirí Amach na Cásca 1916 a chomóradh. Féach ar chuid de na cuimhní a fhanann fós ag Pádraig….
“Bhí Éamon de Valera ina Uachtarán, Seán Lemass ina Thaoiseach, Pius XII ina Phápa, na Beatles in ard a réime, foireann trí sa ró na Gaillimhe le bheith buacach arís…..”
Scór bliain d’aois a bhí Pádraig ag an am, agus é ag staidéar le bheith ina shagart i Má Nuad. “Sheasfainn sa sneachta ag éisteacht le Tomás Ó Fiaich….an léachtoir is fearr a chuala mé ariamh….”. An-alt, cosúil leis na hailt eile san eagrán Geimhridh sin.
Tá Súil agam go mbainfidh tú an-taitneamh as.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cá raghaimis anois?
Mar is eol do chách anois, tá an tOlltoghchán thart. Tá na Teachtaí tofa. Tá an Rialtas roghnaithe, agus muid uilig anois ag súil le tús nua i saol polaitíochta, agus i saol sóisialta, na tíre seo. Táthar ag súil, go gcuirfí críoch le caimiléireacht, le héagoir, le bochtaineacht, le hanró, agus le soc sa trach ag lucht cumhachta. Dár ndóigh, tá’s ag an lá, nach bhféadfaí chuile dhuine a shásamh sna cúrsaí seo, nó dá gcuirfeá an cnoc thall ar an gcnoc abhus, bheadh duine eicínt fágtha amuigh, agus ábhar clamhsáin aigesean, ach… an leas is mó, don uimhir is mó… sin an sprioc daonlathach is ceart a shocrú don Rialtas nua. Ní gá a rá, go bhfuil ualach asail de mhí-shásamh, agus d’fhearg, lonnaithe ar dhroim daoine, in aois seo an chúlú eacnamaíochta.
Ina gcodladh i mbun stiúrtha!
Leis an scéal a dhéanamh i bhfad Éireann níos measa, tuigtear dá lán, nach de thimpiste a tharla a leithéid, ach gurbh é cúis a bhí leis, nó gur thit ar Rialtas ina gcodladh agus iad i mbun stiúrtha, agus gurbh é toradh a bhí ar an miogarnach sin nó gur caitheadh i dtír ar charraigreacha garbha fiachacha muid, gur polladh báidín an Stáit, agus gur fágadh muidinne sáinnithe agus i gcruachás ceart, gan slí ar bith éasca éalaithe fágtha againn. Ach, bíodh sin fíor bréagach, caithfidh muid ár mbealach a dhéanamh amach as an sáinn seo, ar ais nó ar éigean.
Margadh nua uainn
Agus mar is eol do chách anois, sé an gad is giorra don scórnach atá le scaoileadh againn ná go gcaithfidh muid an margadh a deineadh leis an AE, agus leis an IMF. a athscrúdú, agus a athstruchtúrú, nó má leantar le cúrsaí faoi mar atá i láthair na huaire seo, níl dabht ar domhan, de réir na saineolaithe, ach go mbeidh orainn loiceadh i nglanadh ár bhfiacha.
Ach nach gceapfá, go mbeadh sé éasca go maith a leithéid a dhéanamh?
B’fhéidir go gceapfá, ach má sea fhéin, ní mar a shíltear a bhítear, go minic, nó deir an AE, go mbeidís fhéin sásta athstruchtúrú a dhéanamh ar an margadh a dhein Rialtas na hÉireann leo, i laethe deiridh an Rialtas deiridh, ar choinníoll go mbeadh Rialtas nua na hÉireann sásta Cáin Chorporáide na tíre seo a ardú go leibhéal an Aontais Eorpaigh. Anois, níl an Rialtas s’againne sásta géilleadh puinn ar leibhéal na Cánach céanna sin, agus dá bharr sin, níl an tAontas sásta ísliú úis, ar a n-iasacht, a thabhairt dúinne, agus sin mar a fágadh an scéal tar éis Chruinniú Mullaigh na dTaoiseach Eorpach, ar an Aoine, an t-aonú lá déag de Mhárta.
Ach, nach gceapfá go mbeadh ar Enda Kenny, ag feidhmiú thar cheann an Rialtais s’againne, go mbeadh air géilleadh, sa cheist sin, do na Ceannairí Eorpacha?
Bhail, b’fhéidir gur chóir a rá, gurbh iad an Fhrainc, an Ghearmáin, agus b’fhéidir, an Tír Fó Thoinn, is mó a chuir an leagan-amach sin chun tosaigh. Anois, b’fhéidir go bhfuil siadsan den tuairim sin, toisc go bhfuil toghcháin le reachtáil sna tíortha sin, gan mórán moille, agus go bhfuil a fhios go maith acu, nár chabhair in aon chor dóibhsean géilleadh do sheasamh na hÉireann, sa scéal seo.
Cairde móra!
Ach nár dhúirt duine eicínt liom, le déanaí, gur gheall tíortha an AE dúinn, sular ghlacamar le Conradh Lisboa, ar an dara iarraidh, nár gheall siad dúinn, go mbeadh cead ár gcinn againn, sa todhchaí, ár gCáin Chorporáide, agus cúrsaí cánach go ginearálta, a choinneáil díreach mar a bhí, dá mba é sin a theastaigh uainn. Ach, thugadar an gheallúint sin dúinn, nuair a theastaigh uathu, go nglacfadh pobal na tíre seo le Conradh Lisboa, ar an dara iaraidh. Ach, nuair a bhreathnaíonn muid anois ar éileamh na mboc mór san Aontas, nach bhfuil sé deacair go maith, bheith ag brath orthu sin, sa todhchaí. Sea, ar mhaithe leis fhéin a dhéanann an cat crónán! Tá faitíos orm, gurb é sin an chiall is cóir dúinn baint as “lámh chúnta” seo ar gcairde móra mór-roinneacha! “In am an ghátair a aithnítear na cairde” an chomhairle a shíneann ár sinsear anuas chugainn, thar taoide thréan na mblianta. Tugaimis cluas easóige dóibh.
Gaeilge 
English