le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
(This week “I mBéal an Phobail” considers Tomorrow’s Referendum.)
Déardaoin an Reifrinn
Tá sé d’ádh orainne sa tír seo, go bhfuil Bunreacht againn, nó fágann sin nach gceadaítear don Dáil, nó don Rialtas, dlí ar bith a rith, má tharlaíonn an dlí sin a bheith míbhunreachtúil, nó i gcoinne fhorálacha an Bhunreachta. Má theastaíonn uathu a leithéid a dhéanamh, caithfidh siad teacht os comhair phobail vótála na tíre, le cead chuige sin a iarraidh orthusan, nó sin an crann cosanta dlíthiúil amháin atá ag vótóirí na tíre seo, in aghaidh rialtais ar bith a dteastódh uathu rialú, beag beann ar vótóirí na Poblachta seo. Ghlac muintir na tíre seo leis an mBunreacht seo sa bhliain 1937, agus ón mbliain sin i leith, tharla ar ócáidí áirithe gur theastaigh ón Rialtas dlíthe áirithe a thrasnódh fhorálacha an Bhunreachta, a rith, agus chuige sin, d’iarr siad cead ar na vótóirí a leithéid a dhéanamh. De ghnáth, tugadh an cead sin trí vótáil TÁ sa Reifeann, ach anois is arís, diúltaíodh an cead sin orthu trí vótáil NÍL. Mar sin, ní hé seo an chéad uair a ritheadh Reifreann sa tír seo. Is é atá ann, mar sin, nó an Rialtas ag iarraidh cead an Phobail, le dlí a thiocfadh salach ar an mBunreacht, a rith. Agus anois, nuair a theastaíonn ón Rialtas glacadh le Comhaontú Cobhsaíochta Fioscadh seo an Aontais Eorpaigh, bíodh go raibh an Rialtas fhéin sásta glacadh leis an gConradh sin, dúirt an Príomhaighne leo, go gcaithfeadh siad cead an phobail a lorg, toisc go raibh seans maith ann go mbeadh a leithéid de shocrú frithbhunreachtúil. Agus sin anois an fáth go bhfuil an Reifreann sin ar siúl anseo amárach. Níl dabht ar domhan, mar sin, ach go bhfuil sé de dhualgas ar chuile shaoránach, a bhfuil vota aige, dul amach Lá an Reifrinn seo, agus a vóta a chaitheamh, ar thaobh amháin nó ar an dtaobh eile.
Ach in ainm an áidh, céard tá i gceist sa Chomhaontú Cobhsaíochta Fioscach seo, nó mura dtuigeann duine céard tá i gceist sa Chomhaontú, conas is féidir leis guth ciallmhar, barrainneach, a chaitheamh? Bhuel, faoi mar a mhínigh Mártan a’ Tairbh anseo thíos liom, an lá cheana. Go bunúsach, adeir sé, is é atá i gceist, nó go gcaithfidh an Rialtas glacadh leis an gConradh Cobhsaíochta seo, má cheapann siad go mbeidh orthu dul chun an tobair le canna eile Euro a fháil ar iasacht ó Bhuanchiste nua Tarrthála an AE – nó, faoi mar a chuireann an Coimisiún Reifrinn é sa Treoir Neamhspleách, sé sin, ina leabhrán mínithe…”nach mbeidh teacht acu ar an gciste sin ach amháin sa chás go ndaingneoidh siad an Conradh seo.”
Agus má vótáilfidh muid TÁ, ansin gabhann muid de dhualgas dlíthiúil orainn fhéin, go ndéanfaidh muid an buiséad a chothromú, mar riail ginearálta, chuile bhliain feasta, agus nach raghadh muid thar fóir lenár gcaitheachas as seo amach. Anois, tá’s ag an lá, nach ró-olc an dlí é sin, agus dár ndóigh, beidh ar chuile stát eile san Aontas an cleas céanna a dhéanamh. Mar sin, caithfidh muid ár n-aigne fhéin a shocrú amárach, agus guth ciallmhar, barainneach, a chaitheamh, nó beidh tionchar ag ár vóta ar thodhchaí na tíre seo, agus ar a phobal, lá is fuide anonn. Ortsa atá an dualgas an vóta seo a chaitheamh. Níl fúmsa moladh dhuit, doi vóta a chaitheamh ar thaobh amháin, nó ar an dtaobh eile, ach mholfainn do dhuine ar bith, a dhul amach agus a vóta a chaitheamh ar an ócáid cinniúnach seo. Amárach an lá, mar sin, Lá an Reifrinn, agus ná lig do leas ar chairde ar an lá céanna sin. Ná tabhair mórán airde orthu siúd a bhí ag buirthil is ag beicil leo faoi na cúrsaí céanna sin, le scathamh anuas. Bhí a gclár oibre fhéin ag roinnt áirithe de na daoine sin, agus tabbhair faoi deara, nach é an guth is airde a bhuann an argóint, chuile bhabhta. Éist leo agus ansin déan dearmad orthu, nó tá an tír ag braith ar do bhreith fhéin sa Reifreann seo……
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Aoibhinn Beatha an Scoláire !
.
Bhí mé ag smaoineamh, ar na mallaibh, ar an mbliain bhreá thaitneamhach úd, a chaith mé fhéin is mo sheanchara Albanach, Jimmy, in ár mic léinn in Ollscoil na Gaillimhe, ó Dheireadh Fómhair na bliana 1950, go dtí Meitheamh na bliana dár gcionn, agus bíodh nár den dámh céanna sinn, ba dhlúthchairde sinn, dá ainneoin sin. Ceann de na rudaí ba mó a chuireadh isteach ar mhic léinn Ollscoile, an tráth úd, nó ganntanas airgid. Bhíodh mic léinn áirithe ag súdaireacht leo ó thús go deireadh na bliana. Cúrsaí óil, nó cúrsaí cearrbhachais, ba chúis le sin, bunús an ama, ach i gcás roinnt áirithe eile daltlaí, ba é ba chúis leis na tsúdaireacht chéanna sin nó go raibh orthu teacht i dtír ar an mbeagán. Nílim ag maíomh anseo go mbíodh sparán teann agam fhéin, i gcónaí, i rith na bliana céanna sin, ach i gcomparáid le hógánaigh eile, bhí dóthain mhór agamsa, chuile lá den bhliain sin.
.
Shaothraigh mé é
Cá bhfuair mé an t-airgead sin uilig, an ea? Nó ní raibh mórán fáltais, nó gustail, ag mo mhuintir, sa bhaile, i mbaile na Druime in Iorras?
Bhuel, ba é ba chúis leis an bhflúirse sin uilig nó go mbíodh deiseanna agamsa le hairgead a shaothrú, agus níor scaoil mé na deiseanna céanna sin tharam, geallaimse dhuit é! Ach rug mé orthu go daingean docht, agus b’in a d’fhág go mbíodh na pingneacha agamsa, nuair a bhíodh mic léinn eile ar an ngannchuid, agus iad ag iarraidh iasacht a fháil ó mo leithéidse!
Coláiste Uí Ghriallaigh
Ach, conas a tharla go mbíodh na deiseanna sin agamsa, an ea?
Bhuel, bhí Scoil Dianstaidéir á reachtáil ag “Mr Grealy” i gcathair na Gaillimhe, ag an am, scoil ina ndéantaí daltaí a ullmhú do Scrúduithe Teistiméireachta, trí dhianstaidéar a chur ar fáil dóibh, le cúrsaí áirithe a phulcadh isteach iontu, roimh na scrúduithe. Bhuel, tharla go raibh múinteoir Laidine ag teastáil ón nduine uasal céanna sin, agus chuir sé fógra sna páipéir, ag iarraidh ar mhúinteoirí cur isteach ar an bpost sin, ag maíomh go raibh oiread áirithe uaireannta an chloig sa tseachtain i gceist, agus b’fhéidir go n-oirfeadh sé do mhac léinn Ollscoile. Bhuel, chuir mé fhéin isteach ar an bpost sin, agus iarradh orm teacht isteach go Coláiste Uí Ghriallaigh, le go gcuirfí faoi agallamh mé. Rinne mé sin, agus ó tharla go raibh bliain san Ollscoil caite agam i mbun na Laidine, dúirt Mr Grealy go raibh sé lán-tsásta an post a thabhairt dom. Chraitheamar lámh air, agus b’in sin. Bhí post agam. Bheadh teacht isteach rialta agam feasta, agus bhí mé fhéin lán-tsásta leis an dtaobh sin dem’ mhargadh.
Conas a d’éirigh liom leis na ranganna sin, an ea?
D’éirigh go maith liom, tríd is tríd, agus ní hamháin go mbíodh ranganna den chineál sin á dtabhairt agam sa Laidin, ach bhí Mr Grealy sásta obair eile a thabhairt dom, ó am go chéile, sa tslí go mbíodh mo dhóthain oibre le fáil agam i gColáiste úd Uí Ghriallaigh, i nGaillimh, i rith na bliana áirithe sin 1950 – ’51. D’éirigh go maith liom i gcás daltaí áirithe, ach bhí dalta amháin agam, agus a leithéid de chrá croí níor fhulaing mé riamh roimhe, nó ó shoin i leith, ach oiread, agus mé ag iarraidh díochlaontaí agus réimnithe Laidine a mhúineadh don dalta céanna sin! Ní raibh spéis dá laghad aigesean sa Laidin, ach is amhlaidh a thugadh a athair a ghluaisteán dó, chuile lá, le freastal ar na ranganna sin, le go n-éireodh leis pas d’fháil sa Mhaithreánach, nó theastaigh ón athair sin dochtúir a dhéanamh dá mhac. Rinne mé chuile iarracht é a spreagadh le roinnt áirithe Laidine a fhoghlaim, ach dúirt sé liom, go neamhbhalbh, gur chuma sa diabhal leis mé fhéin is mo chuid Laidine, agus nár theastaigh uaidh ach leithscéal a bheith aige teacht go Gaillimh, chuile lá, le bualadh lena leannán! Bhuel, nach féidir le duine ar bith capall a thabhairt chun an uisce, ach ní fhéadfadh fir uilig an rí iachall a chur air an t-uisce sin a ól!
Múinteoir sealadach, lánaimseartha!
Tharla an bhliain áirithe sin freisin, go raibh folúntas sealadach i gColáiste na bProinsiascánach, sa Chlocán, agus tháinig lucht na scoile sin chun cainte le Pat Larkin, ár nOllamhna, agus d’fhiafraigh siad de, an mbeadh aon mhac léinn aige, an bhliain sin, a mholfadh sé don phost áirithe sin, ar feadh míosa, nó mar sin. Bhuail an Lorcánach bleid orm fhéin, agus mhínigh an scéal dom, ó thús deireadh, agus dúirt, go mbeadh seisean sásta mé a ligint go dtí an Clochán, ar feadh míosa, nó bhí sé sásta go mbainfinnse tairbhe as an gcleachtadh, agus go mbeadh ar mo chumas staidéar a dhéanamh ar cibé léachtaí a chaillfinn, i rith na míosa sin, ach na nótaí a fháil ó mhac léinn iontaofa eicínt im’ rang.
Bhí go maith, is ní raibh go holc, mar adeireadh lucht scéalaíochta fadó. Bhuel, bhailigh mé mo chip is mo mheánaithe, agus bhuail mé an bóthar go dtí an Clochán. Ar Veain an Phosta a fuair mé síob, le moiche na maidine, ó Chathair na dTreabh go dtí baile mór an Chlocháin. Thug mé aghaidh ar an dTeach Ósta, in a raibh seomra curtha in áirithe dhom ar feadh na míosa, agus ansin, casadh orm an fear a bheadh ag feidhmiú mar ardmháistir, le linn dom bheith im mhúinteoir ansin. Nach orm a bhí an t-ádh gur chaith mé seal ag múineadh i Scoil Náisiúnta na Cille Móire, in Iorras, roimhe sin, nó i rith an ama sin, d’fhoghlaim mé roinnt mhaith faoi cheird na múinteoireachta. Chaith mé an chuid eile den lá sin dom ullmhú fhéin don obair a bhí romham amach. An mhaidin dár gcionn, bhí mé i láthair sa scoil sin go breá luath, agus mé réidh le dul i mbun oibre, ar bhuille a naoi.
Cleachtadh a dhéanann máistreacht
Conas a d’éirigh liom, i rith na míosa sin, an ea? ís dócha gur féidir liom a rá anois, gur éirigh liom go seoigh sa phost sin. Tús Mhí na Nollag a bhí ann, agus ba ghearr go raibh muid ag ullmhú do scrúduithe na Nollag. Rinne mé mo dhícheall mór dul i gcionn ar na daltaí a bhí faoi mo chúram, agus mé á n-ullmhú don scrudú céanna sin. Bhí orm roinnt mhaith ábhar a mhúineadh sa scoil sin, nó, chomh fada is a théann mo chuimhne anois, ní raibh i mbun oibre sa scoil, ag an am, ach triúr againn, Bráthair den Ord Proinsiascánach, tuatach eile, agus mé fhéin, rud a d’fhág nach raibh mórán am saor ag éinne againn, ach muid ag treabhadh linn, ar ár míle dhícheall ó thús deireadh chuile lá. Ní call a rá, nach raibh aon chleachtadh agam fhéin ar obair den tsórt sin i Meánscoil, agus sí an chuimhne a éiríonn chugam anois, as loch na gcuimhní, nó go mbínn tuirseach, traochta, ag deireadh gach lae, agus sin ó cheann ceann na seachtaine. Ní raibh aon chleachtadh agam, ach oiread, ar scrúduithe a ullmhú, a chóipeáil, nó a cheartú, ach mar adeireadh an tseandream, cleachtadh a thugann máistreacht, agus ag deireadh mo thréimhse sa Chlochán, bhí an-chleachtadh faighte agam ar bhuntáistí, agus ar mhí-bhuntáistí na múinteoireachta.
Ar ais arís !
An chéad lá ar ais san Ollscoil dom, d’iarr an tOllamh orm cuntas ar m’imeachtaí, mar mhúinteoir sealadach sa Chlochán, a thabhairt don rang. Ag breathnú siar anois ar na cúrsaí sin, tá mé cinnte, gur chabhraigh an cleachtadh céanna sin go mór liom, agus mé ag ullmhú don “H Dip. in Ed”, nó ní dóigh liom, go raibh aon bhealach níos fearr leis an gceird a fhoghlaim, ná seal a chaitheamh á cleachtadh, agus chomh maith le sin, d’fhág sé pingneacha im sparán, earraí nach raibh sé éasca teacht orthu ag an am!
Tá mé buíoch fós don Ollamh Pat Larkin, as an deis sin a thabhairt dom. Sea, ba dhuine faoi leith é Pat s’againne, gan aon agó.
.
Peadar Bairéad.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh
Peadar Bairéad
Nollaig eile imithe uainn isteach trí shúil dhroichead an ama. Agus bíodh gur tráth ceiliúrtha agus spraoi é, tá súil agam, ag an am gcéanna, gur chaith sibh súil uaibh siar thar na blianta atá caite againn, go nuige seo, ag taisteal linn ar oilithreacht mhór achrannach na beatha. Is tráth freisin é le cuimhneamh ar na cairde a cailleadh, fan na slí. Ach, ní chuige sin amháin atá mé, an babhta seo, ach mo shúil romham agam ar an mbliain atá ag síneadh romhainn amach anois, agus í ag fanacht ar thairseach an tí, réidh le bualadh isteach chugainn, agus guím an tseanghuí arís oraibh, uair amháin eile. “Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine againn, bliain ó inniu.” Anois, agus muid ag seasamh ar bhruach na hathbhliana, nár chóir dúinn, i dtosach báire, slán a fhágáil leis an tseanbhliain agus í anois ag saothrú an bháis, lei fhéin, agus í ag snámhaíl lei, ar a ceithre bhonn, isteach i leabhair na staire. Céard is féidir linn a rá fúithi, sul a n-imí sí uainn? Ní féidir linn dul thar fóir á moladh, ach bíodh nárbh í an bhliain ab fhearr a casadh inár líon, ag an am gcéanna, níorbh í ba mheasa! Is fíor nach raibh cúrsaí eacnamaíochta anseeo thar mholadh beirte le linn saolré na bliana atá ar leaba a báis anois, ach ag an am gcéanna nár chóir dúinn a bheith buíoch, beannachach, go bhfuil muid beo fós, agus muid ag treabhadh linn go rábach i ngort guaireach na beatha.
Rúin Athbhliana
Bhíodh sé de nós agamsa, thar na blianta atá caite, rúin athbhliana a dhéanamh, thart ar an am seo, chuile bhliain, agus mé ag ligint orm, go raibh fúm bheith im naomh ar thalamh san athbhliain! Ar éirigh liom beart de réir mo bhriathair a dhéanamh? Ag rámhaillí atá tú! Níor éirigh muis! nó bhíodh na rúin chéanna briste basctha agam gan mórán achair. Nílim ag moladh anois go gcuirfí deireadh le déanamh na rún céanna sin, nó is maith ann iad, do dhaoine áirithe, sé sin, do dhaoine a dteastaíonn uathu siúl feasta i dtreo eile ar fad, agus sa chás sin, go hiondúil, éiríonn le fear déanta na rún sin a leas a dhéanamh. Agus arís, nílimse ag maíomh nach bhfuil fúm fhéin cúrsaí ar bith a athrú, teacht na hathbhliana seo. Níl, muis! Mar, déanta na fírinne, tá socraithe agam in intinn leanúint liom ag scríobh na bpíosaí seo, don Kilkenny People, chomh fada is atá Eagarthóir oilte an tsárnuachtáin seo sásta spás a chur ar fáil dom, agus cuir le sin, go bhfuil mé meáite anois ar labhairt amach níos dána agus níos fórsúla ná mar a dhein mé, go nuige seo. Tá socraithe agam freisin, súil ghéar a choinneáil ar chúrsaí na teanga, agus ar chúrsaí polaitíochta, frí chéile, sa bhliain atá romhainn amach.
Cuimhní ar fán
Ní call dom a rá, go dtéann mo chuimhní ag fánaíocht leo, siar thar na blianta atá imithe uainn isteach trí shúil dhroichead an ama, an tráth seo bliana, siar freisin, ar na nósanna a bhíodh againn le linn domsa bheith ag éirí aníos in Iorras na nIontas, sea agus cuimhním freisin, ar na daoine a raibh aithne agam orthu agus atá anois imithe leo ar Shlí na Fírinne. Leaba i measc na Naomh go raibh acu go léir. Agus ó tharla gur chaith mo Dhaid agus a chompánaigh seal ag sclábhaíocht leo in Albain, thugadar leo abhaile go hÉirinn nósanna Albanacha ar nós na “First Footers”, faoi mar a thugtaí ar an gcéad duine a thiocfadh thar do thairseach isteach, Lá Coille. Sea, agus scéalta an “Haggis” freisin. Minic a shiúl mé leo, ina scéalta, trí shráideanna na “Gorbals” faoi mar a thugaidís ar an dúthaigh cathrach sin i gcathair Ghlascú. Ach leor sin don turas seo. Níl le déanamh agamsa anois ach, Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise a ghuí oraibh uilig, agus go mbeirimid beo ar an am seo arís.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Bhur gCéad Fáilte isteach 2
Peadar Bairéad
(This week we continue our welcome for Refugees.)
.
Athsmaoineamh
Bhí mé ag smaoineamh ar leithscéal a ghabháil libh faoi’n dearmad cló a bhí i dteideal an phíosa a scríobh mé faoi fhadhb na ndídeanaithe, coicíos ó shoin, nuair a bhí ‘each’ le léamh in áit ‘Isteach’, agus chun a mhíniú daoibh, gur de thaime, amach is amuigh, a tharla a leithéid, ach ó tharla gur athraigh cúrsaí na ndídeanaithe céanna chomh mór sin, agus chomh tubaisteach sin, san idirldinn, tuigeadh dom, nárbh olc an smaoineamh é, aguisín a chur leis an bpíosa sin, leis an scéal a thabhairt suas chun dáta, mar adéarfá. Sa chéad alt, bhí mé ag maíomh go raibh ceist na ndídeanaithe i ndáil le bheith scaoilte, agus luaigh mé an áit tábhachtach a bhí ag Aingeal na Gearmáine i scaoileadh na faidhbe sin, nuair a mhaígh sí go nglacfadh an Ghearmáin thart ar 800,000 dídeanaí sa bhliain reatha, agus dár lei, bheadh tíortha an Aontais Eorpaigh sásta a gcion fhéin den ualach seo a iompar freisin. Ba ghearr áfach, gur tuigeadh, nach raibh chuile thír san Aonas céanna sásta seasamh gualainn le gualainn leis an nGearmáin, sa bhfiontar sin, agus tuigtear anois, nach mbeadh an Pholainn, an Phoblacht Seiceach, an tSlóvaic, an Ungáir agus roinnt eile freisin, sásta glacadh le cion éigeantach dídeanaí a bheith leagtha amach do chuile thír san Aontas. Ar na mallaibh, áfach, tá an scéal ag imeacht ina loscadh sléibhe, nach mbeidh na Gearmánaigh fhéin sásta dídeanaithe, gan teorainn, a ligint thar theorainn a dtíre isteach. Ní haon ionadh, mar sin, go bhfuil ceannairí na hEorpa ar a míle dhícheall, ag iarraidh scéal seo na ndídeanaithe a shocrú, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, chomh luath agus is féidir, agus dá chomhartha sin, glacadh le vóta an mhóraimh, le huimhir éigeantach dídeanaithe a chur i bhfeidhm feasta, ar chuile Stát san Aontas.
Léigh mé píosa, ar na mallaibh, freisin, le Mary Kenny, san Irish Catholic, dár dáta 17 Meán Fómhair 2015, ina dtugann sí staitisticí suimiúla, suntasacha, faoin méid a d’fhulaing an Ghearmáin fhéin i ndeireadh an Dara Cogadh Domhanda, nuair a bhí fórsaí na gComhghuallaithe á dtimpeallú, agus á mbascadh, sular ghéill siad go neamhchoinníollach dóibh, sa bhliain 1945. B’in an t-am ar chuir an cine sin aithne ar chruachás dídeanaithe, nó tuigtear go raibh thart ar 12 milliún dídeanaí ó Oirthear na Gearmáine ag cur fúthu in Iarthar na tíre sin, faoin mbliain 1950, dár le Mary, agus deir sí linn freisin, gur chuir ‘Anthony Beevor’, ina leabhar, ‘Downfall’, síos go mion, ar chruachás agus ar fhulaingt na ndídeanaithe Gearmáineacha sin, ar a dteitheadh siar roimh tancanna agus arm na Rúiseach, sa bhliain 1945, agus dár leis, go raibh, faoi Eanair na bliana sin, thart ar 40,000 agus 50,000 dídeanaí ag teacht isteach i gcathair Bherlin chuile lá, agus faoi lár Mhí Feabhra na bliana sin, deir an t-údar sin, go raibh thart ar sheacht mhilliún dídeanaí sa chathair chéanna sin. Níl dabht ar domhan, mar sin, ach go dtuigeann na Gearmánaigh fadhb seo na ndídeanaithe, nó nach bhfuil roinnt mhaith Gearmánach beo fós, a bhfuil cuimhne acu ar na laethe uafásacha sin. Agus tríd is tríd, níl an oiread sin de dhifear idir anchaoi na ndídeanaithe úd agus cruachás dhídeanaithe an lae inniu, mar nach iad, teitheadh ó bhaol, agus tóir ar shíocháin, an dá fhórsa a spreag iad le teitheadh lena mbeo, tar éis dóibh chuile cheo a fhágáil ina ndiaidh.
Nuair a chuirtear chuile shórt san áireamh, caithfear a admháil, go bhfuil dualgas ar thíortha na hEorpa tearmann a chur ar fáil do na dídeanaithe atá ag teitheadh lena mbeo, ó chogaí agus ó bhaol ina dtíortha dúchasacha, sa lá atá inniu ann. B’fhéidir nach bhfuil an dualgas céanna orthu i gcás an dreama úd atá ar a dteitheadh, ar thóir oibre, agus stíl bheatha Iarthar na hEorpa. Agus leis an scéal seo a chríochnú, is dócha gur chóir go gcuirfeadh na cúrsaí sin ar ár súile dúinn, go bhfuil dualgas orainn freisin, ceist an lucht taistil, agus fadhb na ndaoine gan teach gan treibh, a fhuascailt freisin, nó nár dúradh riamh anall, go dtosaíonn an charthannacht ag béal an dorais, mar i ndeireadh na dála, nach iad ar gcomharsana iad an dá dhream sin.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Hi! Mary,
I notice that the Irish Column is not in the Kilkenny People this week, so I wonder if you got my last offering? But, just in case, I’ll forward a copy right away. Pity it missed this weeks edition. So, here goes……….
Regards,
Peter Barrett.
.
.
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cairde caillte.
Denis Philpott
Ar na mallaibh a chuala mé an scéal, drochscéal gan choinne, chomh fada is a bhain sé liom fhéin, nó bíodh go raibh aithne agam ar Denis thar bhlianta fada, ón tráth ar tháinig sé go Cill Chainnigh a chéaduair, i dtús na seachtóidí, mar nach raibh muid beirt i mbun múinteoireachta i gColáiste Chiaráin anseo sa Chathair Álainn feadh cuid mhaith den am sin, ach mar sin fhéin, ba bheag an teangmháil a bhí eadrainn ó d’éirigh mé fhéin as an múinteoireacht, roinnt blianta ó shoin. Ach ní hionann sin is a rá, nár áirigh mé Denis ar dhuine dem chairde, agus dem chomhleacaithe, duine a raibh meas, agus dhá mheas, agam air, mar dhuine agus mar mhúinteoir díograiseach, dúthrachtach, dáiríreach. Ach, céard is féidir liom a rá faoin laoch seo anois, agus mé ag iarraidh cloch a chur ina leacht? Mar tuigtear dom, go bhfuil a leithéid tuillte aige, agus mar sin, seo chuige mé….
Fear breá eile sciobtha uainn ag an mbás bradach. Caithfidh mé a admháil dhuit nach raibh mé ag súil lena bhás, nó b’fhear breá, scafánta, óigeanta ab ea Denis, fear ar chaith mé blianta fada i mbun oibre in éindigh leis, agus fear a d’fhéadfá bheith ag brath ar a chúnamh, agus a chomhoibriú, chuile lá riamh, nó ba dhuine uasal, díograiseach, macánta, é, agus Gael dílis, ionraic, den chéad scoth. Ba mhór é a spéis i gcluichí agus i gcultúr an Ghaeil, agus ba mhúinteoir é a bhí réidh agus sásta, i gcónaí, a dhúthracht a chaitheamh ar mhaithe lena dhaltaí. Sea, ní chuile lá a chasfadh a leithéid ort, nó faoi mar adúirt, an tú adúirt, seans nach mbeidh a leithéid arís ann. Méala mór a bhás dá bhean, Catherine, agus dá chlann, agus is mór linn uilig a mbris.
Solas na Soilse, agus ionad i measc na Naomh Éireannach, go raibh aige anois agus i dtólamh.
Slán le Denis….
.
A Dhonncha gealgháireach mothóimid uainn thú,
Do chomhairle gaoise, is do chúnamh caoin, Do neart, do dhearcadh, is do chluas le héisteacht,
Bheith ’na n-éaghmais feasta, is buille dian.
.
Dáileadh an chré leat i Mí na Marbh,
Is fágadh do mhuintir i mbuairt ‘s i mbrón ,
Ach duitse, a chara, guím solas na soilse
I dTeaghlach an Rí, anois is go deo.
.
Mothóimid uainn thú, anois is feasta,
Agus sinn i sáinn nó i bhfadhb gan bhrí,
Ach beidh do chuimhne mar mhéar an eolais
Dár stiúradh fós trí bhuairt an tsaoil.
.
Codladh sámh dhuit i dteaghlach Chiaráin,
I bhfad ód’ dhúthaigh ar bhruach na Laoi,
Mar tá d’áit in áirithe ag Bord an Tiarna,
Is fáilteofar romhatsa i measc na Naomh.
.
**********************************************************
.
.
Laoch eile ar lár
John Glynn
Dáileadh an chré le laoch eile, anseo sa Chathair Álainn, ar na mallaibh freisin. Deoraí eile atá i gceist agam anseo, agus fear mór spóirt freisin, nó ba Ghaillimheach é, a d’imir ar Fhoireann Sinsear Peile na Gaillimhe, ina lá, agus fear a chaith blianta fada freisin, mar ghalfóir díograiseach, anseo i gClub Ghailf Chill Chainnigh.
Cé tá i gceist agam, an ea?
Cé eile, ach an duine uasal sin, John Glynn. Fear macánta, díograiseach, dúthrachtach, ab ea John, agus bíodh go raibh sé imithe anonn sna blianta, nuair a chuir mé fhéin aithne air, a chéaduair, ag an am gcéanna, bhí ar a chumas cluiche breá gailf a imirt, agus geallaimse dhuit é, nach go héasca a gheofaí an lámh in uachtar air, sa chluiche céanna sin. Thuigfeá láithreach, go raibh tú ag imirt le curadh, a chaith a dhúthracht le linn a óige, ag imirt peile ag an leibhéal ab airde, lena Chontae, i nGaillimh thiar.
Bhí aithne mhaith freisin ag pobal Eaglais Fhiachra ar John, anseo sa Chathair Álainn, agus ba é an scéal céanna é ag John, bíodh sé san Eaglais, nó amuigh ar pháirc na himeartha, ní dhéanadh sé riamh dhá leath dá dhícheall. B’éasca a thuiscint uaidh, go mba fhear creidimh, amach is amuigh é. Mothóimid uainn thú, a Sheáin na gile, ach guímis solas na soilse, agus áit ag Bord an Tiarna, go raibh agat anocht agus i dtólamh.
Gaeilge 
English