le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
The GPO Renewal Plans
Is dócha go bhfacamar uilig na cuntais sna nuachtáin, ar na mallaibh, faoi na pleananna uilig, i dtaobh thodhchaí an GPO, atá á n-ullmhú i láthair na huaire seo,
ag an Rialtas s’againne. Deirtear linn, go bhfuil ar intinn acu, an foirgneamh stairiúil sin a dhúnadh mar ArdOifig an Phoist, agus ar chostas dhá chéad go leith milliún Euro, é a athnuachan, agus a athfhorbairt, mar ionad ollmhór pobail. Tá socraithe acu díon gloine a chur os cionn an fhoirgnimh ar fad, sa chaoi go mbeadh ar chumas daoine, cruinniú istigh ansin, beag beann ar an aimsir. Agus ó tharla go bhfuil ArdOifig an Phoist tógtha ar shuíomh breá, fairsing, mar a bhfuil foirgnimh agus clóis leata amach ó Shráid Uí Chonaill siar go dtí an Stuara. Anois, ó tharla gur leagadh roinnt mhaith den bhfoirgneamh sin le pléascáin, agus le tine, le linn Éirí Amach na Cásca, táthar den tuairim, nár mhór an chailliúint é, a mbunús sin a leagan, le spás a chruthú don dtionscadal nua seo.
Commemoration Plans
Tuige, adéarfadh duine, b’fhéidir, a bhfuil an Rialtas s’againne meáite ar an oiread sin airgid a chaitheamh ar thionscnamh ollmhór athnuachana mar seo?
Cúis amháin, adeirtear linn, agus sé sin go bhfuiltear ag ullmhú do cheiliúradh céad an Éirí Amach, a tharla um Cháisc, sa bhliain 1916. Sea, agus tugtar le tuiscint dúinn, go bhfuil na pleananna athnuachana á n-ullmhú cheana féin, ag Oifig na nOibreacha Poiblí agus ag Comhlacht Sasanach Ailtirí, sa chaoi go gcreidtear, go bhfuiltear ar aon fhocal, ar bhundhréacht don athnuachan. N’fheadar céard adéarfadh Francis Johnston, an té a dhear an GPO céanna a chéaduair, sa bhliain 1818, dá bhfeicfeadh sé na pleananna athnuachana atá á n-ullmhú i láthair na huaire seo, lena fhís álainn ailtireachta a mhilleadh? B’fhéidir go mbeadh ceiliúradh eile eagraithe don bhliain 1818, leis an dara céad den bhfoirgneamh a cheiliúradh? Ach b’fhéidir arís nach mbeadh!
Drop-in Shop
Ach céard a bheadh ar fáil sa bhfoirgneamh athnuaithe?
Deirtear linn, go mbeadh cead ag an bpobal siúl isteach ann ó chuile shráid sa timpeall, agus go mbeadh ar fáil istigh ansin, iarsmalanna. tithe bia, siopaí, áiléir, agus a leithéid. Is dócha gurb é atá uathu nó tuilleadh daoine a mhealladh go dtí an taobh ó thuaidh den Ardchathair, agus ní hé amháin i lár an lae ghil, ach go déanach san oíche freisin. Tá mé cinnte, go bhfuil daoine amuigh ansin adéarfadh, go bhfuil sé deacair go leor smacht de chineál eicínt a choinneáil ar an méid daoine a bhíonn le fáil istigh sa limistéar sin, i láthair na huaire seo, gan na céadta, agus na ceadta eile, a mhealladh isteach ann.
Sea, agus rud eile, cé dúirt gurb é sin a theastaíonn ó mhuintir na hÉireann? Caithfidh mé a rá, nárbh é sin a theastaigh ó bhunús na ndaoine a casadh ormsa, le seachtain anuas. A mhalairt ar fad a bhí uathu. Dár leosan, foirgneamh speisialta isea an GPO, foirgneamh a fheidhmíonn mar Shanctóir Náisiúnta. Foirgneamh ar chóir dúinn é a choinneáil, agus a chosaint, trí ordú caomhnaithe, in ionad ollmhargadh a cheadú do shuíomh chomh choisricthe, chomh tábhachtach, chomh gar sin do chroí agus do bhreith an Náisiúin s’againne. Is é mo thuairim freisin, gur chóir an GPO a choinneáil mar ArdOifig Poist na tíre seo, in ionad oifigín poist a dhéanamh aisti.
An Interpretative Centre ?
Ach, an bhfuil fiúntas ar bith sna pleananna freacnairce seo, atá a dhréachtadh ag Oifig na nOibreacha Poibli, i láthair na huaire seo?
Cinnte, tá, agus an-fhiúntas, ach is é mo thuairim, gur féidir linn an dá thrá a fhreastal ar an ócáid seo.
Céard tá i gceist agam, an ea?
Tá, seo. An GPO a choinneáil mar atá faoi láthair, ar an ionad stairiúil ceanna, mar a raibh sé, nuair a mháirseáil na hÓglaigh isteach inti, um Cháisc, 1916. Cinnte, d’fhéadfaí é a athchóiriú, a athnuachan, agus a thabhairt suas chun dáta. Agus nuair a bheadh sin déanta, ansin d’fhéadfaí an chuid eile den suíomh a fhorbairt trí “Ionad Mínithe” taibhseach, álainn, spreagúil, a thógáil ar an suíomh, maraon le Proinntithe, agus siopaí díolta chuimhneachán. Ná bac leis an díon gloine, nó ba chóir go mbeadh gnó an phoist scartha ón “Ionad Mínithe” agus na gnóthaí eile.
Cherish all citizens equally
Más uainn an Éirí Amach a cheiliúradh, faoi mar ba chóir, cuirimis Stát ar bun anseo ina ndéanfar chuile shaoránach a chumhdach, a chaomhnú, agus a chosaint, faoi mar a ghealltar i bhForógra na Poblachta, a léadh os comhair an GPO, um Cháisc, 1916. Sílim nár chóir dom a thuilleadh a rá faoin ábhar seo, ach céard fútsa? An gcoraíonn na pleananna seo thú?
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cóisir san Ionad Paróiste nua
Nach againn a bhí an spraoi anseo in Ionad Paróiste Phádraig, ar an gCéadaoin, an 25ú Márta na bliana seo, nó ar an maidin chéanna sin, fuair pobal Aifrinn 10.30 a.m. in Eaglais Fhiachra cuireadh chuig cóisir speisialta, a d’eagraigh Rang Idirbhliana Chlochar Loreto, le hobair is le spiorad aostaigh an Pharóiste seo, a cheiliúradh.
Anois, ní haon rud nua é, do phobal an Aifrinn chéanna sin, a theacht le chéile san Ionad Paróiste nua, le cupán tae agus brioscaí a chaitheamh i bhfochair a chéile, rud a thugann deis dóibh a gcomhrá agus a seanchas a dhéanamh ansin, ar a suaimhneas, ach go hiondúil, tharlaíonn sin chuile mhaidin Mháirt. Ní gá a rá, gur nós nua é seo, a d’fhás as féidireachtaí an Ionaid bhreá nua atá againn anois sa Pharóiste seo. Rud speisialta a bhí sa chóisir seo a d’eagraigh Teaghlach Loreto dúinn áfach, agus ní call dom a rá, go raibh slua breá mór ar an bhfód don ócáid, nó bíonn pobal líonmhar ar an láthair don Aifreann sin ag a 10.30 a.m., chuile mhaidin.
San Ionad Nua
I ndiaidh an Aifrinn, bhuaileamar isteach san Ionad nua, agus isteach linn sa Halla breá fairsing atá acu ansin. Bhí boird agus cathaoireacha leagtha amach ansin romhainn, sea, agus bhí brioscaí, agus sólaistí de chuile shaghas ansin freisin, deasa deasa a rinne na cailíní as an Rang Idirbhlianach a ullmhú don ócáid. Bhí cailíní an Ranga sin ar an bhfód, agus potaí tae, agus potaí caifé, á láimhseáil acu, go cliste, ealaíonta, agus geallaimse dhuit e, gur ghearr an mhoill orthu freastal ar an slua a bhí sa láthair.
Ach ní hé amháin go raibh na sólaistí sin uilig curtha ar fáil acu dúinn, nó chomh maith le sin, bhí féasta ceoil agus amhránaíochta ullamh acu dúinn freisin. Ó! Mo dhearmad! Ba bheag nár dhein mé dearmad ar na daimhseoirí, nó bhí rinceoirí den scoth ansin acu freisin.
Ceathairéad a chuir tús leis na himeachtaí, agus nárbh iad a chuir fonn damhsa ar a lucht éisteachta, le binneas agus le rithim a gceoil. Ba ghearr go raibh, bosa á mbualadh, bróga á mbogadh, agus coirp á luascadh, le gile agus le rithim an cheoil. Ina ndiaidh siúd, tháinig beirt amhránaí os ár gcomhair lena nAllelúia, agus arís, rinne an bheirt seo comhcheol le chéile, go binn, corraitheach, leochaileach. Bhain an lucht éisteachta an-taitneamh as a scil, agus as a gceol, agus ba ghearr go raibh siad ag comhcheol in éindigh leis na hamhránaithe.
Buailigi cos air !
Rinceoirí a tháinig os ár gcomhair ansin, agus geallaimse dhuit é, gur bhain na cailíní seo ceol agus fuaim as an urlár, le rithim, agus le haclaíocht cos. Sea, agus nárbh iad a bhí gléasta go glé-geal, ildathach, ina bhfeisteas speisialta rince? Fuair siad an-bhualadh-bos ón lucht éisteachta.
Caithfear a rá, go raibh an chóisir chomh spreagúil, suimiúil, corraitheach, go bhfuil chuile sheans ann, go ndearna roinnt mhaith againn dearmad ar an gCarghas, agus bíodh go raibh cuid mhaith againn éirithe as sólaistí áirithe, feadh an Charghais, thug mé fhéin faoi deara, gur bheag de na deasa deasa a bhí fanta ar na boird i ndiaidh na cóisire! Ó bhail! Nach annamh a bhíonn cóisir dá leithéid againn, tráth ar bith den bhliain, gan caint in aon chor ar Shéasúr an Carghais?
Tuilleadh !
Lean na cailíní lena gcoirm cheoil, le tuilleadh ceoil, amhráin, agus rince, ach más fada an lá tagann an tráthnóna, agus ba é an dála céanna é leis an gcóisir s’againne, agus ar deireadh thiar, bhí an spórt thart, ach ba mhór a bhí an pobal s’againne faoi chomaoin ag Teaghlach Loreto, agus ag cailíní an Ranga Idirmheánaigh, agus ba é guí gach éinne a bhí ar an bhfód, an mhaidin sin, nó go m’bhféidir go dtiocfadh na cailíní céanna ar athchuairt chugainn, am eicínt, roimh dheireadh na bliana.
Nár laga an Rí iad, agus gura seacht fearr a bheidh siad bliain ó inniu.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
“Anois teacht an Earraigh”
.
Peadar Bairéad
.
Nach beag duine sa tír seo nár chuala, am eicínt, líne nó dhó as an dán cáiliúil sin, “Cill Aodáin”, leis an bhfile dall úd, Antoine Raifteirí :-
“Anois teacht an Earraigh beidh an lá dul chun síneadh
Is tar éis na Féil’ Bríde ardóidh mé mo sheol,
Ó chuir mé im’ cheann é ní stopfaidh mé choíche
Go seasa mé thíos i lár Chontae Mhaigh Eo.
Níl dabht ar domhan ach gur tuigeadh don bhfile dall go dtosaíonn an tEarrach ar Lá ‘le Bríde, sé sin, ar an gcéad lá d’Fheabhra. Agus sin mar a tuigeadh dúinne é, fadó, agus nach mar sin a scríobhtaí sna leahbair scoile freisin é, ag an am.
Tús an Earraigh?
“Ach nach n-aontaíonn chuile dhuine le sin, go dtosaíonn an tEarrach ar an gcéad lá d’Fheabhra?”
“Mh’anam nach n-aontaíonn, nó táid ann, agus lucht meitéareolaíochta ina measc, a dhearbhaíonn, nach dtosaíonn an ráithe sin go dtí an chéad lá de Mhárta.”
Tá mé ag ceapadh, gur beag aird a thabharfaí orthu siúd thiar, sna seanlaethe. “Márta! an ea?” adéarfadh Mártan a’ Tairbh. “Cá raibh an dream sin aimsir na súl? Nach bhfeicfeadh an Dall fhéin go dtosaíonn an fás tar éis na Féile Bríde?”
“Go dtuga Dia ciall dóibh, adéarfadh Paidí a’ Chroic! Ar chuala an dream sin riamh gur gheall Bríd Naofa go mbeadh gach re lá, óna lá fhéin amach, go breá? Sea! a mhaisce! deirimse Márta leat! Agus nach bhfuil a fhios ag éanacha, agus ag ainmhithe fiú, go bhfuil séasúr an fháis chucu, i ndiaidh na Féile céanna sin.”
“Ach céard faoi phobail sna tíortha coimhthíocha, céard tá le rá acusan faoi theacht an Earraigh?”
Deirtear seo, is Deirtear siúd!
Bhuel, tuigtear do roinnt mhaith acu, faoi mar a thuigtear dúinne é, go dtosaionn an tEarrach ar thús na bhFaoilleach, ach tá roinnt eile nach bhfuil ró-chinnte faoin socrú sin.
“Agus an bhfuil aon chomhairle acusan dúinn faoi theacht an tséasúir chéanna sin?”
“Tá, agus níl!”
“Ní féidir liom brí nó tuiscint a bhaint as an bhfreagra sin.”
“Bhuel! Breathnaigh ar na Puncáin, nó ar chuid acu, ach go háirithe, nó tá nós acusan an sceal seo a fhágáil faoi bhreith an Groundhog”.
“Groundhog, an ea? agus cén cineál beithíoch é fhéin agus é sa bhaile, faoi mar adéarfadh Tomás Bán?”
“Beithíoch cineál beag is ea é, beithíoch a chaitheann an Geimhreadh ina chodladh faoi thalamh. Ansin ar Lá ‘le Muire na gCoinneall, an dara lá d’Fheabhra, dúisíonn sé, cuireann a cheann os cionn talaimh, agus má tá an lá scamallach, smúitiúil, imíonn a chodladh de, agus téann sé amach ar fud na bhfud. Bíonn na daoine ag faire air, agus má fhanann sé os cionn talaimh, tuigtear dóibh, go bhfuil an tEarrach tagtha, ach ar an dtaobh eile den scéal, má thugann an Groundhog faoi deara, go bhfuil an ghrian ag taitneamh, agus gur féidir leis a scáil a fheiceáil ar an talamh, tuigtear dó nach bhfuil an tEarrach tagtha fós, agus téann arais faoi thalamh, le néal eile codlata a fháil, agus sa chás sin, tuigtear do na daoine a bhíonn ag faire air, go mbeidh an Geimhreadh leo ar feadh scathaimh eile. Deirtear liom, go bhfuil an nós céanna ag pobail sa Ghearmáin, ach go mbraitheann siadsan ar an mbroc, codlatóir Geimhridh eile!”
“Céard é mo thuairimse faoin leagan amach sin, an ea?”
Groundhog! adeir tú?
“Níl ann ach deargaimidí, agus truiféis, dár liomsa, mar nach bocht an scéal é, má tá orainn bheith ag brath ar an nGroundhog sin, le teacht an Earraigh a fhógairt dúinn? Ní fhéadfá leagan amach dá leithéid a chur i gcomparáid leis an gcaoi atá againn anseo in Éirinn, le teacht an tSéasúir chéanna sin a chur i mbéal an phobail. Níl le déanamh againne, ach smaoineamh ar línte úd an fhile dhaill, Antoine Raifteirí.
“Nuair a thiocfas an tEarrach bheidh an lá ag dul ‘un síneadh
‘s tar éis na Féile Bríde ‘s ea thógfad mo sheol…..”
Is í an Fhéil’ Bríde, mar sin, a fhógraíonn dúinne go bhfuil an t-Earrach linn. Caithfidh mé a rá, go smaoiníonn mé fhéin ar Raifteirí bocht, teacht na Féile Bríde, chuile bhliain. Bhí an file dall Maigh Eoch sin ar deoraíocht i gContae na Gaillimhe, thart ar an Achréidh. Chaill sé radharc na súl agus é thart ar naoi mbliana d’aois, agus is dócha gur bheag léamh nó scríobh a bhí aige, ach chaith sé a laethe, ag cumadh amhrán, agus ag dul ó bhaile go baile ag seinm ar a bheidhlín, le pingneacha a bhailiú.
“Mise Raifteirí, an file, lán dóchais is grá,
le súile gan solas, le ciúineas gan chrá,
Fanann bunús a chuid amhrán beo ar bheola daoine, anuas go dtí an lá atá inniu fhéin ann, …….Anois teacht an Earraigh, beidh an lá dul ‘un síneadh……….”
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Seo, Siúd, agus Eile…
Minic a iarrtar orm, conas a fhaighim ábhar, chuile sheachtain, don cholún spéisiúil! seo? Bhuel, níl sé chomh deacair sin ar fad, nó nach mbíonn an saol ag bogadh thart, ó lá go chéile, agus nach mbíonn a scéal fhéin le hinsint dúinn ag chuile lá dá dtagann, agus mar sin bíonn scéal le hinsint ag chuile lá acu, gan trácht in aon chor ar chuile sheachtain! Ní h-íseal ná h-uasal, ach thíos seal agus thuas seal, adeir an seanfhocal, agus nach deacair an nath cainte céanna sin a shárú, nó nuair a bhreathnaíonn tú ar an saol mór thart ort, feicfidh tú na hathruithe ag teacht sna sála ag a chéile, agus chuile dhuine ag fáil a sheal sa diallait, mar adéarfá.
Showboards
Breathnaigh ar shráid ar bith, i mbaile mór, nó i gcathair, ó cheann ceann na tíre seo, agus tabhair faoi deara, na hathruithe atá tagtha ar ainmneacha na siopaí le scór bliain anuas, nó le deich mbliain anuas fiú, agus cuirfidh sé ionadh ort chomh tapaidh is athraíonn cúrsaí dá leithéid. Nuair a bhí mise i mo ghasúr, agus mé ag siúl suas Príomhshráid Bhéal an Mhuirthead, tuigeadh dom gur mar sin a bhí ó thús, agus gur mar sin a bheadh go Lá Philib a’ Chleite. Bhí breall orm áfach, nó nuair a shiúlaim suas an tSráid chéanna sin, sa lá atá inniu ann, feictear dom, gur bheag Clár siopa a iompraíoann an t-ainm céanna inniu is a d’iompair siad, breis is trí scór ó shoin. Sea, níl dabht ar domhan, ach go mbíonn an saol mór ag síorathrú, agus go bhfaigheann chuile dhuine a thráth thuas, ar a sheal. Agus nach cuimhin linn uilig, an tseanrá eile úd adeir, nach bhfuil ach trí ghlún ó rí go rámhainn. Sea mh’anam! Ní h-íseal na h-uasal, ach thíos seal, is thuas seal.
Lisbon again!
Le tamall anuas anois, ní raibh i mbéal an phobail ach Conradh Lisbóin, agus bhí na nuachtáin lom lán le hargóintí, ag moladh dúinn seo a dhéanamh, agus ag moladh dúinn gan an rud eile a dhéanamh. Vótáil TÁ, adeireadh an dream seo, agus vótáil NÍL á fhógairt, in ard a gcinn is a ngutha, ag an mbuíon úd eile. Ba é an scéal céanna é ar an raidió agus ar an teilifís, go fiú, nár sheol dream amháin Dustin, an Turcaí slóchtach, scrogallach, úd, amach os comhair an phobail, agus é ag agairt ar dhaoine diúltú don gConradh. Ar an dtaobh eile den scéal, cuireadh daoine aithnidiúla, cáiliúla os ár gcomhair amach, le cur ar ár súile dúinn, gur chóir dúinn glacadh leis an gConradh céanna sin. Ach, tríd an furú go léir sin, thug mé fhéin faoi deara, go raibh athrú ollmhór tagtha ar mhodhanna canbhasála, fan an bhóthair s’againne, le linn an fheachtais toghchánaíochta seo.
TÁ or NÍL
Cé’n t-athrú atá i gceist agam, an ea?
Ba é a thug mé fhéin faoi deara, nó nár tháinig duine ná deoraí chun an dorais chugam, ag iarraidh orm taobhú le TÁ, nó glacadh le NÍL. Sílim go n-aontódh duine ar bith liom, gur athrú ollmhór, amach is amuigh, é sin. Anuas go dtí an pointe seo, tuigeadh do dhaoine nach raibh bealach níos fearr, le dul i gcionn ar an bpobal, nó bualadh leo ar thairseach a dtí fhéin, sea agus lámh a chraitheadh leo, nó fiú le leanbh a phógadh, nuair a d’fhéadfadh polaiteoir sin a dhéanamh, gan aon mhíthuiscint. An babhta seo, áfach, níor dhorchaigh polaiteoir, ó thaobh amháin, nó ón dtaobh eile, níor dhorchaigh siad mo dhoras, le linn an fheachtas toghchánaíochta ar fad! B’fhéidir go mbeidh aiféala orthu, amach anseo, nó mura n-éirionn leat daoine a spreagadh, agus a mhisniú, lena ndualgas daonlathach a choimhlíonadh, seans go mbeidh uimhir na vótóirí gann go maith.
Internetting!
Ní dhéanfaidh mé tagairt ach d’athrú amháin eile atá tagtha ar chúrsaí, le tamall anuas, athrú a athróidh cúrsaí, ó bhonn, má leantar leo, sna laethe atá romhainn amach.
Cad iad na hathruithe atá i gceist agam anseo, an ea?
Tá seo. Go bhfuil na polaiteoirí imithe anois i mbun an idirlín, lena dtuairimí a leathadh i measc an phobail, agus leis an bpobal a mhealladh, lena ndearcadhsan ar chúrsaí polaitíochta a ghlacadh. Níl dabht ar domhan, ach go n-athróidh sin cúrsaí polaitíochta na tíre seo, bun os cionn ar fad, mar ní hionann, in aon chor, píosa a léamh ar an idirlíon, agus casadh leis an nduine aonair ar thairseach a thí fhéin.
B’fhéidir gur chóir dom a insint anseo, go bhfuil an píosa seo á scríobh agam ar an 14ú, Meitheamh na bliana seo, dhá lá i ndiaidh Lá an Reifrinn…………
Postscript
Seo an tríú lá dIúil agus an iarscríbhinn seo a scríobh agam, agus nach suimiúil anois, go bhfuil Uachtarán na Pólainne agus Uachtarán na Gearmáine ag tacú le pobal na hÉireann, sa mhéid, go bhfuil leisce orthu beirt, Conradh Lisboa a dhaingniú, i bhfianaise dhiúltú na nÉireannach. Mór an difir idir a ndearcadhsan agus dearcadh Pharlaimint na dtíortha sin, a bheadh lán-tsásta chuile bhrú a chur ar an dtírín s’againne, leis an gConradh céanna sin a dhaingniú, nó, le sinn a imeallú, mura mbeadh muid sásta déanamh faoi mar ba mhian leosan. Bhuel, nach fearr cara sa chúirt nó bonn sa sparán, mar adeireadh an tseandream, fadó!!!
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Icon a tháinig go hÉirinn
Peadar Bairéad
Dealbha
Thug mé cuairt ar Mhá Nuat ar na mallaibh, agus ó tharla go raibh cuireadh faighte agam ó mhuintir “CEIST” (Catholic Education an Irish Schools Trust) glaoch isteach chucu, am ar bith a tharlódh sa chomharsanacht sin mé, le go bhfeicfinn an ‘Dealbh’, nó an Icon speisialta, atá acu ina n-oifigí ansin, faoi láthair. Bhuel, caithfidh mé a rá leat, gur mhúscail a gcuireadh fiosracht an chait ionnam fhéin, agus shocraigh mé láithreach ar bhualadh isteach chucu, le spléachadh a fháil ar an nDealbh speisialta sin. Anois, is dócha gur cheart dom a mhíniú i dtosach nach gnáth-dhealbh atá i gceist anseo, ní hea muis! Is é atá idir chamáin agam anseo nó “Icon”. “Icon” den chineál a bhí, agus atá fós, coitianta i measc na nEaglaisí Ceartchreidmheacha, ach go háirithe.
“Icons”
Agus ag caint ar na dealbha oirthearacha seo, nach fada óna leithéid a rugadh agus a tógadh mise? D’fhéadfainn a rá, nár chuala mé trácht orthu, nó teacht tharstu, agus mé ag fás aníos in Iorras na nIontas fadó. Cinnte, bhí dealbha flúirseach go maith sa Séipéal s’againne ar an nGeata Mór, ach gnáthdhealbha ba ea iad, sa mhéid go mba dhealbha tríthoiseacha a bhí iontu, dealbha a sheas os ár gcomhair amach ansin faoi mar ba dhaoine daonna iad. Ar ball áfach, nuair a tharla go raibh léann an tsagairt á chur ormsa sa Chliarscoil, chuala mé tagairt á dhéanamh ansin do na dealbha speisialta seo, a raibh Eaglaisí an Oirthir an-cheanúil orthu, agus tuigeadh domsa, go mba dhealbha déthoiseacha a bhí iontusan, agus go rabhthas tugtha dá leithéid de dhealbha, toisc gur tuigeadh dóibh, go raibh dealbha tríthoiseacha crosta orthu ag an mbac a cuireadh ar íomhánna greanta sa Dara hAithne sa mBíobla fhéin.
Ná déanaigí sibhse íomhánna greanta….
“Thou shall not make unto thee any graven image….. ”
Tá chuile chosúlacht ar an scéal gur chloígh na Giúdaigh leis an Aithne sin, agus glacadh go forleathan leis freisin, i measc na gCeartchreidmheach, mar i gcás na gCeartchreidmheach, dhealródh sé go raibh siadsan sásta nach raibh an “Icon” i gcoinne fhorálacha na hAithne sin.
Is amhlaidh a scríobhadh iad
Ach caithfear a chur san áireamh anois, go raibh rialacha daingne, dochta, ag gabháil le déanamh na ndealbh céanna sin, sa chaoi nach raibh clú, nó cáil faoi leith, le gnóthú ag an té a dhéanfadh “Icon” dá leithéid a “scríobh”, mar b’in an téarma a d’úsáid siad, i gcás a ndearadh nó a gcumadh. Sea, agus caithfidh mé a admháil anois, go ndeachaigh an “Icon” seo lucht ‘Ceiste’ i bhfeidhm orm fhéin ar bhealach nach ndéanfadh dealbh tríthoiseach, bfhéidir. Mar, ó tharla gurbh a scríobh a rinne an té a chum, tuigeadh domsa go raibh de dhualgas ormsa, mar sin, an “Icon” sin a “léamh”, agus ar an mbealach sin, bhí orm staidéar grinn a dhéanamh air, ó thaobh dathanna, cuma, dearadh, teachtaireacht agus múineadh.
Ó na Flaithis anuas
Anois, tuigeadh ó thus, go raibh gné eicínt osnádúrtha ag baint leis an “Icon” sa mhéid gur tuigeadh, nár lámh daonna amháin a dhear, a chéaduair, ach gur tháinig roinnt áirithe díobh chugainn, faoi mar a tháinig íomhá aghaidh Íosa chugainn, ar an dtuáille a thug Veronica dó, agus é ar a shlí chun a chéasta, agus nár dhein déantóirí na “nIcon” ach na saothair úd a chóipeáil, nó a athscríobh, faoi mar adeiridís fhéin faoina saothar, cosúil, ar bhealach, leis an gcaoi a scríobh scríbhneoirí na Scrioptúr a saothar fhéin, agus iad faoi anáil an Fhir Thuas. An Dealbh, a thuilleann an cháil, in áit an té a dhear, nó a dhein. Feictear domsa freisin, go ndéanann na dealbha déthoiseacha seo an croí agus an t-anam a bhogadh i dtreo an spioraid agus an chreidimh, áit a dtéann na dealbha tríthoiseacha i bhfeidhm níos mó ar na céadfaí.
Cairde ar an bhfód
Ach, le hiompó ar an “Icon” iontach sin a leagadh os mo chomhair in Oifigí “Cheist”, i bPairc Thioncail Mhá Nuat an lá sin, ba cheart dom i dtosach, na daoine a bhí ar an bhfód, in éineacht liom, a chur in aithne dhaoibh. Bhí Anne Kelleher, Ned Prendergast, Lloyd Bracken, agus m’iníon fhéin, Carol Ann ansin, agus b’in iad na daoine a chuir ar an eolas mé i dtaobh an Icon speisialta seo.
Tar éis dúinn ár gcaint agus ár gcomhrá a dhéanamh, tógadh an “Icon” isteach, agus leagadh os mo chomhair amach é, le deis a thabhairt dom spléachadh maith a fháil air. Rinne mé sin, agus mar adúirt mé thuas, chuaigh an “Icon” seo i bhfeidhm go mór orm. Míníodh dom, gurbh í Rosaleen Hogan, ball de Shiúracha na Trócaire, a scríobh agus a dhear an “Icon” seo…“The Pantocrator” a thugtar ar a leithéid seo “d’Icon”, ainm a chiallaiíonn..An Tiarna Uilechomhachtach, nó is pictiúr dár Slánaitheoir, Íosa Críost atá le feiceáil againn san Icon seo. Chaith an scríbhneoir bunús bliana i mbun an ghnó dhiaganta seo.
Anois, mar a mhínigh mé thuas, ní raibh an oiread sin scile agamsa sna cúrsaí seo, ach ag an am gcéanna, tuigeadh dom gur chorraigh an “Icon” mé ar bhealach a mhúscail m’anam agus mo spiorad ar dhóigh a shásaigh easpa, nó folús eicínt, a bhí sa chroí istigh ionnam. Míníodh dom, go raibh rudaí éagsúla le léamh san “Icon”. Na dathanna, mar shampla. Dúradh liom, go raibh an dath dearg le craiceann an tSlánaitheora, rud a chiallaigh a Dhiagacht, agus ansin, taobh amuigh de sin, bhí clóca uaithne, agus dúradh liom, go dtángthas ar an ndath sin, trí ábhairín den bhuí a mheascadh ar an ngorm. Is don saol seo a dhéanann an meascán sin tagairt.
Léigh na méireanna
Breathnaigh ansin ar na lámha. Tá an lámh dheas ardaithe ar mhodh óráideach, agus tuigtear go ndéanann na méaranna ráiteas adeir go bhfuil an Slánaitheoir fhéin dár múineadh, nó deir na saoithe linn, go bhfuil na litreacha IC XC le léamh as leagan amach, agus cuma, na méireanna sin. Tá leabhar an Bhriathair i ngreim na láimhe clé aige. An Briathar fhéin ag craoibhscaoileadh an Bhriathair don Saol Mór, dár dteagasc agus dár múineadh atá sé.
I gcás na súl, tuigtear go bhfuil ceann acu ag féachaint díreach amach orainn agus an ceann eile ag breathnú tharainn amach ar an saol frí chéile. Tá na cluasa dírithe orainn freisin, nó cluasa le héisteacht is ea iad. Tá an muinéal níos téagartha ná mar a cheapfá, agus séard atá le léamh againn as sin nó, go bhfuil sé amhlaidh, sa chaoi go mbeadh ar a chumas an Briathar a fhógairt go líofa, agus a chraoibhscaoileadh, ó cheann ceann na cruinne.
Tá fáinne na naofachta thart ar a cheann, agus imlíne na croise, le tabhairt faoi deara, taobh istigh den bhfáinne céanna sin. Tá na litreacha, IC XC, le tabhairt faoi deara ag barr an “Icon”, litreacha a chiallaíonn “Íosa Críost”. Ciallaíonn na litreacha atá ar an gcrois fhéin “an tÉ atá”, agus sin Dia fhéin, dár ndóigh, rud a chuireann Diagacht Chríost i dtuiscint dúinn.
Fuinneoga na bhFlaitheas
Sea, agus nár dhúirt duine eicínt go raibh na dealbha déthoiseacha seo cosúil le fuinneoga na bhFlaitheas, agus nuair a dhírionn an Críostaí a aire ar “Icon”, ní leis an bpictiúr a adhradh atá sé, ach le dul i dteangmháil leis an té a léirítear san “Icon”, agus é anois páirteach i nGlóir na bhFlaitheas.
Sílim gur chuala mé duine eicínt ag rá, go rabhthas ag smaoineamh ar an “Icon” seo a thabhairt ar chuairt chuig ionaid áirithe ar fud na tíre. Nach corraitheach an smaoineamh é, agus is cinnte nach dtiocfadh as cuairt dá leithéid ach maitheas agus tairbhe…………….
Gaeilge 
English