le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
Ábhar Clamhsáin
“Conas a éiríonn leat ábhar don alt seo, I mBéal an Phobail, a sholáthar, chuile sheachtain?”
B’in mar a chuir ár seanchara, Séimí an Droichid, tús lena chomhrá liom, an oíche cheana, thíos i dTeach Ósta, an Smugairle Róin, mar a raibh an bheirt againn ag suí ar ár sáimhín só, agus é d’aidhm againn, fadhbanna móra an tsaoil seo a scaoileadh, fad is a bhíomar ag cur cúil ar thart trom an teasbaigh, a tharla inár measc, an lá céanna sin.
“Bhail, a Shéimí,” arsa mé fhéin, “ní bhíonn deacracht ar bith sa mhéid sin, de ghnáth, nó is amhlaidh a bhíonn an iomarca ábhar ansin ag iarraidh fáil isteach sa cholún seo, ó sheachtain go seachtain, ach caithfidh mé a admháil, nach mbíonn sé chomh héasca sin píosa sásúil a chur i dtoll a chéile, na laethe seo, i gcomparáid leis an chaoi a mbíodh sé blianta ó shoin. Cúrsaí aoise is ciontach le sin, ní foláir!”
“Tóg an colún atá le scríobh agat, an tseachtain seo, mar shampla. Cad iad na hábhair atá ag dó na geirbe agat, faoin am seo, ábhair ar mhaith leat píosa a scríobh fúthu in I mBéal an Phobail anois?”
“Ní call dom a rá, go gcuirfinn cúrsaí an Reifrinn sa chéad áit, an tseachtain seo, nó is ábhar é seo atá fós i mbéal an phobail, agus fiú cait na cathrach seo ag cabaireacht faoi fós.”
“Sea, ach conas a thabharfá faoi alt a scríobh faoi na cúrsaí sin?”
“Éasca go maith! Nó, sa chéad áit, raghainn siar ar na hargóintí a leag na dreamanna éagsúla os comhair na vótóirí agus iad ag iarraidh vótaí a mhealladh uathu dá gcúis fhéin. Sa chéad áit bhí polasaí an dreama a bhí ag iarraIdh TÁ a mhealladh uathu. Ba iad Fine Gael, Páirtí an Lucht Oibre, agus Fianna Fáil, a bhí páirteach sa bhuíon sin, agus rinneadarsan iarracht mhaith, a cheap mé, an scéal a leagan go macánta os comhair an phobail. Tar éis dóibh an scéal a mhíniú dóibh, i dtosach, ansin thugadar liosta de na torthaí a leanfadh dá vótáilfeadh siad TÁ, agus chomh maith le sin, liostáil siad torthaí an vota, NÍL, chomh maith.”
“Agus an raibh na vótóirí sásta leis an méid sin. Is dócha go raibh, nó vótáil a mbunús faoi mar a d’iarr siad orthu a dhéanamh, ach ní raibh an dream a bhí i bhfábhar an NÍL sásta leis an sceal sin, olc, maith, nó dona, mar dár leosan, ní raibh ar siúl ag an lucht TÁ ach iad ag iarraidh an pobal a scanrú trí seo siúd a bhagairt orthu, da vótáilfeadh siad NÍL, faoi mar a dhéanfá le páiste.”
“Ach, cé bhí i bhfábhar an NÍL an babhta seo?”
“Bhí Sinn Féin agus roinnt Neamhspleáigh agus Teachtaí a thuig go raibh siad ar an Eite Chlé de leagan amach polaitíochtra na tíre seo.”
“Agus céard faoi na vótóirí, ma sea?”
“Nuair a tháinig an crú ar an tairne, ghlac an móramh le hargóintí an lucht TÁ, agus ritheadh an Reifreann.”
“ Céard eile atá ag dó na geirbe agat, an tseachtain seo, má sea?”
Níl dabht ar domhan, ach go bhfuil oiriúnacht bhaill na Dála dá bpost ag teacht idir roinnt mhaith saoránach agus codladh na hoíche, na laethe seo. Ar cheart go mbeadh chuile shaoránach inghlactha mar iarrthóir don phost sin? nó an bhfuil teorainn ar bith le hinghlacthacht iarrthóirí don phost céanna sin?”
“Agus, an gceapfá fhéin gur mar sin atá?”
Go teoiriciúil, ba chóir go mbeadh a cheart ag chuile shaoránach, nach gcuireann an Bunreacht bac ina bhealach, a fhéin a chur i láthair an phobail mar iarrthóir le bheith ina Theachta Dála dóibh, agus nár chóir ansin, an scéal a fhágáil faoi na vótóirí an vóta a bhronnadh air, dá gceapfaidís-sean go mba dhuine cuí é don phost tábhachtach sin. Dár ndóigh, bheifí ag súil go ndéanfadh na vótóirí a ndualgas, mar shaoránaigh, a choimhlíonadh go coinsiasach.”
“Go Teoiriciúil” adúirt tú, “ach braitheann sin ar chiall agus ar choinsias na vótóirí, céard a tharlódh, mar sin, dá dtoghfaí iarrthóir nach raibh oiriúnach, nó céard a tharlódh do Theachta tofa, dá mbrisfeadh sé geasa a cheirde mar pholaiteoir, nó dá ligfí cat as an mála faoi, a thabharfadh le fios go raibh dlíthe briste aige, sul ar toghadh é?”
“B’fhéidir gur chóir dom freagra na gceisteanna sin a fhágáil do lá eicínt eile, agus san idirlinn, b’fhéidir go n-inseodh na léitheoirí fhéin dom, céard a cheapfadh siadsan faoin scéal céanna sin? Conas a scaoilfeadh siadsan an fhadhb.”
Cuirfidh muid an diospóireacht ar ath-ló, mar sin. Idir an dá linn, bígí sibhse ag cur an scéil seo tríd an gcriathar daoibh fhéin.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Malachy, a chara,
Ar eagla nár chuir mé an píosa seo dhuit cheana………
Beir Bua
ó
Peadar Bairéad
*******************************
.
An Duais don Dathúil ?
.
Níl dabht ar domhan ach gur thóg Chluichí Oilimpeacha Beijing croí agus meanman an tsaoil mhóir, níos luaithe i mbliain seo 2008, nó ní hamháin gur deineadh na Cluichí céanna sin a reachtáil go cruinn, cúramach, sásúil, ach d’éirigh leis na Sínigh, ag an am gcéanna, clú agus cáil a thuilleadh dóibh fhéin ó cheann ceann na cruinne, lena scileanna, lena gcumas, agus lena leithleachas. Cé dhéanfadh dearmad ar an tsearmanas taibhsiúil, sciliúil, do-bhuailte, a láithrigh siad, ar ócáid oscailte na gCluichí? Sea, agus cá bhfágfá an tsearmanas a leag siad os ár gcomhair mar chúl-chlúdach ar leabhar do-dhearmadta a mbaiste mar chumhacht do-sháraithe na haoise seo? Agus sin uilig, gan trácht a dhéanamh in aon chor, don chathair neamhaí a thóg siad le seoid na gcluichí a leabú inti, gona bhfaichí, gona locha, gona seastán fiú, a raibh cuma nide air, le deis a thabhairt don lucht féachana radharc an fhiolair a fháil ar lúithirní an domhain ag glacadh páirte, go cróga, misniúil, i gcluichí, i gcomhlanna, agus i gcoimhlintí, agus iad uilig ag iarraidh dul níos mire, níos airde, nó níos sia, ná mar a deineadh riamh, go nuige seo.
Leatrom ?
Bhí go maith, is ní raibh go holc, mar adeireadh an tseandream fadó, agus bhain daonra an domhain mhóir an-taitneamh as an spléachadh sin a fuair siad ar an saol, mar a chaitear é, i gcríocha ollmhóra na Síne. Níor fágadh fuíoll molta ar an dtír, nó ar a muintir, ach nuair a bhí chuile shórt faoi mar a d’iarrfadh do bhéal fhéin é a bheith, chuala an saol mór an scéal faoin bhfógraíocht úd a deineadh agus girseach óg ag glacadh páirte ann, ach toisc nach raibh sí dóighiúil go leor, caitheadh ar leataobh í, agus ina háit, bhain an lucht fógraíochta leas as girseach óg eile, girseach ar bhronn a máthair baistí sí, bua na dathúlachta uirthi. Nuair a leath an scéal sin i measc daoine, ba é an toradh a bhí air nó déistean a mhúscailt i gcroí daoine, toisc gur deineadh leatrom dá leithéid ar an ngirseach bhocht úd, agus gan tada déanta as an mbealach aici. Tuigeadh dóibh, nach raibh sé ceart, cóir, nó feiliúnach, beart dá leithéid a dhéanamh, agus go raibh náire shaolta tuillte an na Sínigh as a leithéid a dhéanamh… Fobún orthu! más fíor a hinsíodh dúinn sna meáin.
Ná déan mar a dhéanaim………
Ach ansin, nuair a chuirtear an bhreith sin faoin tóirse, feictear dúinn nár dhein na Sínigh ach an rud a dhéantar chuile lá, anseo in Oileán na Naomh is na nOllamh!
Ag magadh atá mé, an ea?
Geallaimse dhuit nach ea! Mar nuair a bhreathnaíonn tú ar an teilifís, agus nuair a dhíríonn tú tóirse na fiosrachta ar aighthe na ndaoine a phioctar, le teacht ar an scáileán os comhair daoine, le nuacht a léamh, le réamhaisnéis na haimsire a chur i láthair, le cláracha a láithriú, nó fiú le páirt a ghlacadh i gcomórtas talainne, nó i dtionscnamh ar bith dá leithéid, feicfidh tú, gan aon ró-stró, go mbaintear úsáid as cleas úd na Síneach, agus go bpioctar an té a bhfuil bua na dathúlachta ag roinnt leis, nó lei. Anois, níl dabht ar domhan, ach go mbaineann daoine pléisiúr as bheith ag breathnú ar dhaoine dathúla, bíodh siad fireann nó baineann, ach ar an morgóir, is ar áilleacht ban a bhíonn ár n-aire dírithe.
“De gustibus……”
Anois, nuair a théann sé go croí an ábhair, cé déarfadh go bhfuil an duine seo dathúil, nó an duine úd eile míofar? “De gustibus non est disputandum”, faoi mar adeireadh na Rómhánaigh fadó! Nó nach bhfuil a áilleacht fhéin ag chuile dhuine daonna? Ar an ábhar sin, nach bhfuil sé de cheart ag chuile dhuine, a scathaimhín fhéin faoin ngréin a éileamh? Sé sin, má tá an talann, agus na scileanna cuí aige. Ná bíodh againn feasta, mar sin, mar shlat tomhais ach cumas an iarrthóra ach a ábaltacht ar ghnóthaí an phoist a choimhlíonadh. Má leantar an treoir sin, seans go mbeidh deis againn feasta, chuile chineál duine a fheiceáil ar ár scáileáin, nó bíodh go bhfuil sé éasca ar na súile breathnú ar dhuine dóighiúil, ní hionann sin is a rá, nár chóir go mbeadh a dheis fhéin ag chuile dhuine –bíodh sé dóighiúil nó bíodh sé míofar – teacht os ár gcomhair ar an scáileán sí. Ní hionann dathúlacht agus ábaltacht, nó ní hionann míofaireacht agus éagumas.
.
Peadar Bairéad
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
(This week I mBéal an Phobail tries to look into the future)
Peadar Bairéad
An Ród seo romhainn!
Is dócha gurb é bua diamhair an daonnaí nó gur féidir leis aghaidh a thabhairt ar a dhán, nó, ar an ród atá roimhe amach, ar choinníoll go leanfadh cúrsaí sa todhchaí, faoi mar atá i láthair na huaire seo, agus ní taise dúinne é. Mar sin, ní haon ionadh go ndéanaimse fhéin iarracht, corruair, ar dhul ar mo chliatha fís, le scil a bhaint as tarlúintí an lae inniu, le tuairim eicínt a chaitheamh faoi threo bhád an Stáit s’againne ar mhuir mhór leathan na todhchaí. Ní gá dhom a rá, go bhfuil ár ndóthain mhór de chomharthaí comhaimseartha le léamh againn, i saol agus i stair ár bpobail, le buille faoi thuairim a thabhairt ar a bhfuil romhainn amach, sna laethe atá le teacht.
Breathnaigh, i dtosach báire, ar an iaróg a tógadh, ar na mallaibh, faoi Thuarascáil Chluana. Táid ann adéarfadh, go mbeadh sé i bhfad níos fearr, agus níos ciallmhaire, b’fhéidir, dúinn, doras na hiaróige sin a fhágáil dúnta, nó déarfaidís sin, go bhfuil an Rialtas s’againne agus an Vatacáin, ar chomhtharraingt sna cúrsaí seo, nó dár leosan beirt, is í cosaint na hóige an chloch is mó ar a bpaidrín acu. Agus nach bhfuil a fhios ag an saol, gurbh é cogadh na mbó maol atá a fhearadh acu sa chás seo, nó níor éirigh go seoigh le ceachtar acu a ndualgaisí sa reimse sin, i leith na h-óige, a choimhlíonadh go héifeachtach, nó go suntasach.
Buailim Sciath!
Ar an dtaobh eile den scéal, tá daoine ann freisin, a déarfadh, nach bhfuil sa chogadh céanna sin ach buailim sciath, le buntáiste a thabhairt don Rialtas agus iad ar thóir an ceann is fearr a fháil ar chumhacht na hEaglaise i gcúrsaí oideachais, agus a leithéid. Ach, bíodh sin fíor, nó ná bíodh, seans go ndeachaigh an Taoiseach s’againne beagáinín thar fóir ina óráid ionsaíoch os comhair na Dála, nó ba chosúla le hionsaí chonspóideach polaitíochta í ná le casaoid dáiríreach dioplomáideach chuig cumhacht a raibh caidreamh dioplomáideach againn lei. Ach, ní haon mhaith bheith ag caoineadh agus an anachain déanta, is é an cúrsa is ciallmhaire againn anois nó dul i gcomhar leis an Vatacáin, le rialacha dochta a dhréachtadh, ar mhaithe le haos óg na tíre seo a chosaint ar ionsaithe, agus ar mhí-úsáid ghnéasach, feasta. Sa tslí sin, beifear in ann an tua a fhágáil ar leataobh, agus cead fáis a thabhairt do ghas na síochána eatarthu, as seo amach. Ní haon mhaith bheith ag argóint gurbh ionann is trasnaíocht gan údarás, rud ar bith níos lú ná comhoibriú iomlán, nó nach ionann a leithéid is a bheith ag iarraidh damhsa ar bharr snáthaide. Comhoibriú is fearr a fhóireas orainn uilig sa chás seo, mar tá ár ndóthain le déanamh againn faoi láthair agus gan bheith ag fearadh chogadh na mbó maol, sa chás seo. Ar an dtaobh eile den scéal seo ar fad, ba mhaith liom aird a dhíriú ar an gclaonadh chun oilc atá ag fás is ag forbairt go buacach, inár measc, le scathamh anuas. Anois, ní haon rud nua é lucht an aindlí a bheith ag obair is ag saothrú dóibh fhéin in ár measc, agus ní hiad na heaglaisigh atá idir chamáin agam sa chás seo. Ní hiad in aon chor, ach na coirpigh “ghairmiúla”, agus na dronganna úd, a thagann i dtír ar allas dhaoine eile. Níl le déanamh againn ach súil a chaitheamh ar ár nuachtáin, le fios fátha an scéal seo a thuiscint agus a bhlaiseadh. Tá dronganna coirpeach ag cur fúthu in ár measc anseo, dronganna a cheapann go bhfuil chuile cheart acu poblacht dá gcuid fhéin a bhunú, ar mhaithe leo fhéin. Tuigtear dóibh go bhfuil siad beag beann ar dhlíthe is ar rialtas na tíre seo. Tógann siad a bhfuil uathu, agus go bhfóire Dia ar an té a thagann sa mbealach orthu. Is dóigh gur léigh tú fhéin cuntais sna nuachtáin, le déanaí, faoi choirpigh a théann i mbun a ngnó le sceana agus casúir, nó le ceapoird agus gunnaí gráin, agus ní haon mhaith bheith ag argóint le duine armtha sa dóigh sin, nó luíonn sé le réasún, gur ciallmhaire i bhfad é géilleadh i gcás dá leithéid. Sin cogadh a d’fhéadfadh an Stát a fhearadh ar mhaithe lena shaoránaigh.
Poblacht ár Leasa
Anois an t-am lenár bPoblacht fhéin a bhunú abhus, Poblacht ina mbeidh saoirse, agus chuile cheart dleathach ag an saoránach, a chuirfeadh ar a chumas, a shaol is a laethe a chaitheamh go síochánta, sásta. Poblacht ina mbeidh pobal comharsanúil ag maireachtáil go síochánta, macánta, i bhfochair a chéile. Poblacht ina mbeidh dúil ag chuile dhuine i leas an phobail, agus i leas chuile shaoránaigh, a bhfuil saorántacht bainte amach aige sa Phoblacht Nua s’againne. Anois an t-am le Poblacht dá leithéid a bhunú, ach ag breathnú ar chúrsaí thart orainn faoi láthair, ní dóigh liom go bhféadfadh éinne bheith ró-dhochasach go bhfuil muid ar bhruach ré órga dá leithéid, sa ghearrthéarma. Ach, nár inmholta an cuspóir dúinn é mar phobal, ár n-aire a dhíriú ar Phoblacht dá leithéid a bhunú inár measc? Céard a cheapann tú fhéin atá i ndán dúinn, mar chine, sa todhchaí?
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Ar Bhás Mhichíl Muldowney, treabhadóir
.
Gura sámh do shuaimhneas, a chara na gcarad,
I Reilg Bhaile Fhuilc, mar a luíonn do chairde,
Gan ghaoth gan bháisteach do do chrá-sa feasta,
Ach grásta Dé dod’ chosaint ar anfa.
.
Mothóimid uainn thú, a threabhadóir ríoga,
In Earrach na bliana, is na céachtaí á líomhadh,
Ach guímis Flaitheas Dé ort, anois agus choíche,
Is solas na soilse ar feadh na síoraíochta.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Athbhliain faoi Mhaise dhaoibh
Tá an chéad deichniúr den aonú haois fichead i ndáil le bheith caite anois, agus muid tagtha go bruach an dara deichniúr, ach caithfear a rá, nach bhfuil aon ró-fhonn ar mhuintir na tíre seo an léim go dtí an bruach thall a ghearradh.
Agus tuige? Adéarfadh duine, b’fhéidir.
Bhuel, nuair a bhreathnaíonn tú siar thar bhlianta an chéad deichniúir sin, atá anois i ndáil le bheith críochnaithe, feictear dhuit, go bhféadfaí a rá fúthu, gurbh iad, faoi mar aduirt an té adúirt… The worst of times and the best of times…Ach amháin gur tháinig an togha roimh an díogha dúinne. Chaith muid an chéad chuid den deichniúr ar dhruim na muice, agus saol an mhada bháin á chaitheamh againn, ach ansin, tháinig lea chúr na habhann ar cibé saibhreas a bhí cuachta againn, agus faoi mar nach raibh sa saibhreas sin uilig ach “sinneán gaoithe” bhí sé imithe uainn de phlimp, agus muid fágtha ar an mblár folamh, ag smaoineamh ar na laethe a bhí. Cuir le sin go léir, an cineál aimsire a seoladh chugainn i ndeireadh na bliana áirithe seo, agus tuigfidh tú an fáth ar dhúirt mé, anois beag, nach raibh aon ró-fhonn orainn an léim go dtí an bruach thall a ghearradh.
.
“Ring out wild bells”
Ach, faoi mar a tharlaíonn, níl an dara rogha againn, nó ag meanoíche, ar an aonú lá triochad den mhí seo, gearrfaimid an léim, dár ndeoin nó dár n-ainneoin, agus fáilteoidh muid, le ceol, agus le cloig; le tine, is le rince; faoi mar a rinneadh le sinsearacht.
“Ring out wild bells to the wild sky,
The flying cloud, the frosty lights,
The year is dying in the night,
Ring out, wild bells, and let him die.”
Tá an bhliain 2010 ar leaba a báis, tá sí ag séathlú uainn i lár na hoíche. Ligimis di bás d’fháil, agus guímis nach bhfillfidh a leithéid de bhliain orainn go luath arís.
Sea, agus déanfaimid, faoi mar a déanann muid chuile bhliain, caithfimid seal ag breathnú siar, agus seal eile ag breathnú romhainn. Nach mbeidh an “Ave atque vale” á aithris againn thall is abhus, agus muid ag fágáil slán leis an tseanbhliain, agus ag cur fáilte roimh an bhliain úr. Sea, agus go mbeirimid beo ar an am seo arís! Agus ó tharla go bhfuil an bhliain chéanna sin ag síothlú lei anois, b’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é beannacht an táilliúra lena shnáthaid bhriste a chur lei, nó níor chuir sí comaoin ar bith orainn, i gcúrsaí eacnamaíochta, nó i gcúrsaí aimsire; i gcúrsaí polaitíochta, nó i gcúrsaí eaglasta. Sea, go n-imí drochrath na bliana lei, sea, agus an sioc agus an sneachta, freisin!
“Ring out the want, the care, the sin,
The faithless coldness of the times;
Ring out, ring out my mournful rhymes,
But ring the fuller minstrel in.”
Breathnaímis ar an ród seo romhainn
Ach sin uilig ráite againn, agus bíodh gur tráth clamhsáin é, ag an am gcéanna, caithfimid breathnú romhainn le dóchas agus le creideamh freisin, agus anois, agus muid ar bhruach na bliana nua, seo an t-am le rúin athbhliana a dhéanamh, seo an t-am le breathnú romhainn amach, le dóchas croí agus le misneach, le creideamh agus le dúil, ag súil go n-eireoidh níos fearr linn sa bhliain atá romhainn amach; ní hamháin anseo i dtír na hÉireann, ach i ngach tír, agus i ngach cúinne den chruinne, thuaidh, agus theas; thoir agus thiar. Agus muid uile ag guí, go mbeidh síocháin, agus só; flúirse agus cairdeas, i measc daoine, i rith na bliana atá romhainn amach.
“Ring our old shapes of foul disease,
Ring out the narrowing lust of gold,
Ring out the thousand wars of old,
Ring in the thousand years of peace.”
Síocháin Dé orainn
Agus ag caint ar shíocháin dúinn, agus nach bhfuil dúil sa tsíocháin fréamhaithe i gcroí an uile dhaonnaí? nárbh álainn an fhís a bhí ag an bhFáidh, Ísáia, nuair a labhair seisean faoin tráth úd, sa todhchaí, nuair a bheadh síocháin bhuan i réim, ó cheann ceann an domhain s’againne.
“Agus buailfidh siad a gclaimhthe amach ina soic chéachta,
Agus a sleánna ina gcorráin,
Ní thógfaidh na ciníocha an claíomh i gcoinne a chéile feasta,
Ná ní chleachtóidís cogadh arís go brách.”
Scalann an fhís sin anuas chugainn, agus orainn, trí bhlianta fada, dorcha, céasta, na staire daonna. Agus an tráth seo bliana, guímid arís an tseanghuí, guí úd na nAingeal i mBeitheal, fadó…
“Glóir do Dhia sna harda, agus ar thalamh, síocháin do lucht a pháirte.”
Níl le déanamh agamsa anois ach athbhliain faoi shéan is faoi mhaise a ghuí oraibh uilig, agus gura seacht fearr a bheas muid uilig bliain ó inniu.
“Ring out the old, ring in the new,
Ring happy bells across the snow,
The year is going, let him go;
Ring out the false, ring in the true.”
Go mbeirimid uilig beo ar an am seo arís.
Gaeilge 
English