le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Cár imigh an Sioc?
Peadar Bairéad
Sea! agus cá bhfuil an sneachta a bhí ann anuraidh? Sin iad na ceisteanna a chuireadh an tseandream orthu fhéin fadó, nuair a thugaidís faoi deara, go raibh an saol athraithe ó bhonn, agus nuair a thuigfidís gur tháinig an t-athrú sin aniar aduaidh orthu. Ar bhealach, nach é an dála céanna againne é? Bhain an tír s’againne a saoirse amach i dtús fhichidí na haoise seo caite, agus ansin, tar éis blianta fada a chaitheamh ag iarraidh ár mbealach fhéin a dhéanamh i dtreo phoblacht ár bhfíse, tháinig muid chuig ionad, ina raibh saol an mhadaidh bháin ag bunús ár ndaonra, agus muid ag druidim i dtreo ré órga ina mbeadh ganntan agus anro, bochtaineacht agus gorta, díbeartha go deo as Oileán seo na Naomh is na nOllamh. Ní gá dhom a rá, nach mar sin a tharla, nó faoi mar a dhúiseodh duine as támhnéal codlata, chonacthas dúinn nach raibh faoi dhúshraith ár bhfíse ach gaineamh séidte, agus go mba chosúil le tigh cartaí an teach a thóg Seáinín. Dhúisíomar maidin, agus chonacamar go raibh deireadh leis an mustar go léir, agus go raibh leá chúr na habhann tagtha ar an saibhreas a bhí in ainm a bheith carntha againn. Arbh aon ionadh gur chuireamar an cheist sin orainn fhéin?…Cár imigh an sioc? Cár imigh an saibhreas uilig a bhí carntha suas againn ar pháipéar? Sea, chuaigh leá chúr na habhann air, gan aon agó.
Neamhbhuaine an tsaoil
Ba ghearr gur thosaigh muid ag breathnú thart orainn, féachaint an raibh buaine ag baint le gné ar bith den saol a bhí thart orainn. Chomh fada is a bhain sé liomsa, ar aon nós, tuigeadh dom, nach raibh tír faoi luí na gréine, sna seanlaethe, a bhí chomh sibhialta leis an dtírín s’againne. D’fhéadfadh saoránach, nó strainséar, a bhealach a dhéanamh ó cheann ceann na tíre seo gan baol ar bith go ndéanfaí dochar nó bárthainn dó, agus dár ndóigh, nach mar sin ba chóir do chúrsaí a bheith? Nach é sin cruthú bunúsach na sibhialtachta?. Ach ar mhiste a fhiafraí, an mar sin atá anois?
Níor mhiste, mh’anam! Bhail, thóg mé eagrán den nuachtán cáiliúil sin, an Kilkenny People, chugam, ar an Aoine, an 28ú Bealtaine, na bliana seo 2010, féachaint ar chabhair ar bith dom i bhfuascailt na faidhbe sin é, spléachadh a fháil ar chinnlínte chéad leathanaigh an eagráin sin. Ní call dom a insint duit, gur chuir ar léigh mé ansin ionadh agus alltacht orm, nó ba ghearr gur cuireadh ar mo shúile dhom é, go raibh sneachta na bliana anuraidh imithe gan filleadh. In alt le Mary Cody agus le Laura Keys, tugadh le fios dúinn, gur thug deichniúr faoi lámh a chur ina mbás fhéin, an deireadh seachtaine roimhe sin, agus ba dhrugaí a liostáileadh mar phríomhchúis dá ngníomh i mbunús na gcás sin. Ba é tuairim na saineolaithe freisin, go raibh baint ag na staitisticí sin uilig leis an gcúlú eacnamaíochta, agus moladh do na hÚdaráis Sláinte, aird faoi leith a dhíriú ar na tarlúintí sin.
Sceanadh
Ar an gcéad leathanach sin den eagrán céanna, bhí scéal le Seán Keane, le léamh, faoi bheirt a thuirling de charr i lár Chathair Chill Chainnigh, agus a thug fogha faoi fhear óg, a sháigh é, agus a d’fhág ansin i mbéala báis é. Tuigtear go raibh drugaí taobh thiar den scliúchas sin freisin. Thugadar beirt an carr orthu fhéin ansin, agus as go brách leo, ach, is cosúil áfach, gur tharla easaontas éigin eatarthu, ar ball, agus gur éirigh siad chun a chéile, rud a d’fhág gur gabhadh iad, agus gur cuireadh comhad fúthu ar aghaidh chun an DPP.
Scéal eile le Seán Keane ar an gcéad leathanach sin freisin, faoi throideanna báis nó beatha, idir ainmhithe fiáine agus madraí. Eagraítear na troidenna céanna sin, anseo i gContae Chill Chainnigh, agus tagann slua daoine chun an láthair, le spórt a bhaint as an ndrochíde seo a thugtar ar na créatúir fhiáine sin. Sea, agus seans go mbíonn corr-gheall á chur freisin ar thoradh na dtroideanna sin. Deirtear go bhfuil sé deacair go maith, deireadh a chur leis an mí-iompar seo, bíodh go bhfuil dlithe reachtaithe ina choinne.
A Methadone Clinic
Tá scéal amháin eile ar chéad leathanach an eagráin sin, den People, agus is dócha gur deascéal é seo, murab ionann is na scéalta eile. Píosa le Laura Keys atá i gceist agam anseo, agus scéal faoi bhunú “Methadone Clinic” atá idir chamáin ag Laura. Clinic le freastal ar andúilig hearóin na dúiche seo, atá i gceist, agus dá luaithe a bhunaítear an Clinic sin abhus, isea is fearr, dár leis an Dochtúir Bill Cuddihy, nó dár leis, tá fadhb na hearóine ag bagairt go géar orainn anseo, agus tá na Clinicí Methadone, sa timeall, ag cur thar maoil, cheana féin, agus ó tharla go bhfuil an fhadhb sin imithe ó smacht beagnach, abhus, tuigtear go bhfuil géarghá leis an gClinic sin, nó níl am ar bith le spáráil againn.
Bhuel, sin agat pictiúr den saol a léirítear dúinn, ar chéad leathanach an Kilkenny People, dár dáta, an 28ú Bealtaine, 2010.
Cár imigh an Fhís ?
An bhfuil cúrsaí imithe ó smacht orainn? An bhfuil sé ró-dhéanach leis an dtaoide seo a chur ó dhoras? Nó, an féidir linn dul i mbun oibre anois, le dul ar thóir na físe úd, a spreag lucht an Éirí Amach, tarraingt ar chéad bliain ó shoin? Fúibhse atá sé, agus níor chaill fear an mhisnigh riamh é!
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Scéal casta
.
Peadar Bairéad
Let the Great World Spin………..ceadchló……….2009
le
Colum McCann…………………………………………€ 16.15
.
Saol an daonnaí i gcathair ollmhór Nua Eabhrac, agus an chaoi a gcastar na daoine ar a chéile i sochaí ilnáisiúnach dá leitheid, agus an chaoi, freisin, a fhítear ollsnáith ildualach as snáitheanna iomadúla daonna shochaí na cathrach céanna sin. Sin an gnó atá idir chamáin ag an údar, san úrscéal draíochta seo. Colum McCann a chuir an scéal i dtoll a chéile dúinn, agus caithfear a admháil, gur mór atá muid uilig faoi chomaoin aige as an leabhar cruthaíoch, spreagúil, lánteannasach, seo, a chumadh dúinn. Ní call dom a mhaíomh, gur Éireannach é Colum, fear a rugadh i mBaile Átha Cliath, sa bhliain 1965. B’ann a tógadh é freisin, agus chuaigh sé le hiriseoireacht leis an Irish Press, i dtosach báire. Ar ball, áfach, tar éis dó tamall a chaitheamh sna Stáit Aontaithe, agus tar éis dó seal a chaitheamh ag taisteal, chuaigh sé fhéin is a bhean chun cónaithe i Nua Eabhrac, mar a bhfuil cónaí air faoi láthair. Bhain sé roinnt duaiseanna amach lena chuid scríbhneoireachta, agus tá fáil ar a shaothar i thart ar thriocha teanga.
Téadchleasaí
Ach le filleadh ar “Let the Great World Spin”, caithfear suntas a thabhairt don chaoi a gcuireann sé tús lena scéal, le cur síos ar eachtra Philippe Petit, sa bhliain 1974, nuair a shiúl an téadchleasaí sin trasna, ar théad rite, ó cheann amháin de thúir an “World Trade Centre” go dtí an ceann eile………
“Those who saw him hushed. On Church Street. Liberty. Cortlandt. West Street. Fulton. Vesey. It was a silence that heard itself, awful and beautiful. Some thought at first that it must have been a trick of the light, something to do with the weather, an accident of shadowfall. Others figured it might be the perfect city joke….”
Céard déarfá faoi sin mar stíl?
Ach níorbh aon scéal grinn, nó “city joke,” a bhí i gceist sa tarlúint seo in aon chor, ach bhí duine thuas ansin, 110 stór os cionn leibhéal na sráide, agus é ar a bhealach ó cheann amháin de thúir an “World Trade Centre” go dtí an ceann eile, agus é ag déanamh a shlí trasna ar théad rite. Sea, bhí fear thuas ansin, ar a bhealach trasna, agus é thuas ansin idir an dá shaol.
Baineann an t-údar leas as an tarlúint seo lenár n-aire a dhíriú ar chathair Nua Eabhrac, agus sníonn sé an eachtra chéanna sin isteach is amach tríd an scéal ar fad, le haontas ait a bhronnadh ar scéalta díchosúla charachtair an úrscéil uilíoch seo.
Manach buile!
Téann sé ar aghaidh ansin, le scéalta na gcarachtar éagsúil a ríomh. Tosaíonn sé le le hÉireannach buile, Corrigan, ar chineál manaigh é, manach a bhfuil móideanna crábhaidh glactha aige, sea agus manach a dhéanann beart de réir a bhriathair. I Nua Eabhrac dó, caitheann sé a dhúthracht ag cabhrú le striapacha bochta na cathrach sin.
Ar ball, caitheann an t-údar tamall ag cur síos ar bhuíon máitheacha a thagann le chéile in árasán i “Park Avenue”, le seal a chaitheamh ag smaoineamh, agus ag caoineadh a muintir a cailleadh i gcogadh Viet Nam. Ar ball, cuireann an t-údar “Tillie” in aithne dhúinn, agus í ag saothrú a coda le striapachas, agus fiú nach dtógann sí a hiníon óg lei ar an ród céanna sin! Castar breitheamh orainn freisin, an fear a bhfuil air cúis an téadchleasaí a thriáil. Tuigtear dó fhéin go dtugann sé breith a raghadh sé dian ar Solomon fhéin é a shárú, bíodh gur Solomon a bhí ar an mBreitheamh céanna seo freisin! Ní gá a rá, gur bhain an t-údar úsáid as an mBreitheamh Soderberg, le ceangal a shníomh idir charachtair eile sa scéal. Ach, ní chuige sin atá mé, ach chuige seo. Bhí an Breitheamh seo chomh bródúil as a bhreith is a bheadh madra na gcúig gcos as a chos bhreise! Agus cén bhreith a thug an Solamh puncánach seo, an ea?
Pingin an Stór!
Bhuel, ghearr sé pingin an urlár ar ár dtéadchleasaí ildánach, agus ó tharla gur shiúl sé céad agus a deich n-urlár os cionn leibhéal na sráide, ghearr an Breitheamh Soderberg Dolar a deich air, mar fhíneál, agus lena chois sin, chuir sé iachall air seó eile, saor in aisce, a eagrú, sea, bheadh air siúl arís ar théad rite, ach an babhta seo, chaithfeadh sé an tsiúlóid dlite seo a dhéanamh i “Central Park”, le caitheamh aimsire a chur ar fáil don aos óg!
Sea, d’fhéadfá leanúint ar aghaidh ag cur síos ar eachtraí, agus ar charachtair éagsúla, an scéil seo, ach níl slí níos fearr leis an eolas sin uilig a bhailiú chugat fhéin ná an leabhar a fháil, is a léamh, ar do shuaimhneas.
An-leabhar, an-léamh, an-chumadóireacht. Ach, caithfidh mé a rá anois, go ndeachaigh an leabhar seo i gcionn go mór orm fhéin, agus gur bheag nár bhain cuid den scéal sin, deoir asam, nó dár liomsa, tá an scríbhneoireacht seo ag scríobadh beagáinín ró-chóngarach don chnámh, mar ar bhealach eicínt, d’éirigh leis an údar a scéal a shá isteach go smior na gcnámh ionam. Sea, féachann an t-údar seo isteach i gcroí na fírinne, agus na beatha, sa turas seo a thugann sé trí shochaí agus trí shaol anróiteach phobal an Úill Mhóir fhéin
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
Séimí on the Warpath!!
Leis an bhfírinne a rá, is dócha go ndéanaim mo chion fhéin den chlamhsán sa cholún seo, mar nuair a fheicim, nuair a chloisim, nó nuair a léim, tada ar bith as alt, teastaíonn uaim, láithreach, an scéal sin a chur i mbéal an phobail, mar nach chuige sin a bhaist mé, I mBéal an Phobail, ar an gColún seo, a chéaduair. Bhuel, casadh Séimí a’ Droichid orm, le déanaí, agus tá faitíos orm, go raibh ualach asail de chlamhsáin ag dó na geirbe aigesean, ach is dócha nár chóir dom an t-ualach sin uilig a leagan ar ghuaille mo léitheoirí, d’aon iarracht, ach ag an am gcéanna, tá socraithe agam, roinnt bheag díobh a chur in bhur láthair, an tseachtain seo.
A Worried Man!
“Céard é go díreach a chuir an mhuc sin ar do mhalainn, an mhaidin bhreá seo? a Shéimí”, arsa mé fhéin leis.
“Litir a fuair mé tríd an bpost inniu, a chuir tús leis an bhfonn clamhsáin seo uilig”.
“An é go raibh bille nó droch scéala eicínt sa litir úd a fuair tú, mar sin?”
“Ní raibh, muis! togha deascéil a bhí sa litir chéanna sin.”
“Conas a dhúisigh sé meon clamhsáin ionat, mas ea?”
The Envelope!!
“Clúdach na litreach a d’adhain tine an chlamhsáin ionnam.”
“An clúdach, an ea? Ach ní bhíonn deascéal, nó drochscéal fiú, ar chlúdach litreach. Tuige a’ gcuirfeadh sé fonn clamhsáin ort, mar sin?”
“Míneoidh mé sin duit anois láithreach,” ar seisean, “má thugann tú an deis chuige sin dom. Gaeilge ar fad a bhí sa seoladh, ar chlúdach na litreach sin, agus ní hé anois go bhféadfaí a rá, gurbh é scríobh an phúca a bhí ann, ach oiread, rud a thabharfadh leithscéal do dhuine a rá, nach bhféadfadh éinne a leithéid a léamh ach púca eile. Mar, i ndáiríre, bhí an seoladh clóscríofa go deas, soiléir, néata, sa chaoi go bhféadfad duine ar bith é a léamh, gan stró.”
“Go breá, ach cá bhfuil do chúis ghearáin sa mhéid sin, a Shéimí?”
“Bhí mé breá sásta leis an méid sin, ach ba í mo chúis ghearáin nó ar deineadh ina dhiaidh sin.”
What happened next ?
“Agus céard a deineadh, ina dhiaidh sin, a chuir le báiní mar sin thú?
“Bhuel, bhí “Bóthar Phort Láirge” sa seoladh, agus do bharúil? nár cuireadh an litir go “Port Lách”, den chéad iarracht. Is dócha gur tuigeadh ansin go raibh meancóg déanta ag duine eicínt, agus le bheith sábháilte, is dócha gur léadh an seoladh athuair, agus chonacthas do dhuine eicínt, go raibh “Cill Chainnigh” mar líne deiridh sa seoladh, agus ar eagla na heagla, scríobh an té úd “Kilkenny” ar aghaidh an Chlúdaigh. Anois, caithfidh mé a admháil dhuit, go gcuireann a leithéid buile feirge orm.”
“Ach, tuige a’ gcuirfeadh a leithéid fearg ort?”
It could happen!
“Tá, seo. Go gcuirim ceist orm fhéin an bhféadfadh duine ar bith a bheith sa tír seo, nár thuig go mba ionann Kilkenny agus Cill Chainnigh?”
“Éasca go leor atá sé, mar sin, fearg a chur ort! Níor mhaith liom go raghadh mo bhó isteach id gharraí-sa, a Shéimí.” arsa mé fhéin, go leathmhagúil.”
“Tar éis a bhfuil ráite ansin agat, tá súil agam, go gcoinneoidh tú an bhó chéanna sin ar do thaobh fhéin den chlaí teorann, feasta, nó beidh tú ag fáil litreach ó mo dhlíodóir-sa.”
Another Gripe?
“Agus an bhfuil tada eile ag dó na geirbe agat faoi láthair?”
“Tá dream eile a chuireann isteach go mór orm,” ar seisean, “agus siad sin na daoine a ligeann orthu fhéin, go bhfuil siad cáilithe tuairim mheáite a chaitheamh ar ábhar ar bith faoin spéir, bíodh go dtuigtear do chuile dhuine eile, gur as carn a n-aineolais a labhrann siad ar ábhair áirithe, bunús an ama, agus níos measa ná na daoine céanna sin isea an dream úd, a thugann éisteacht dóibh, in ionad a rá leo dul ag feadaíl, agus aird a thabhairt feasta ar an seanfhocal sin, a mhol don ghréasaí fanacht i mbun a chip. Ach tá faitíos orm, nach mbeidh deis agam, an tseachtain seo, tuilleadh a rá fúthu sin. Ceal ama! a’ dtuigeann tú? Ach is féidir leat a bheith cinnte, go bhfillfidh mé ar an ábhar sin, amach anseo. Go dtí sin, bíodh tusa freisin ag cur na dtuairimí sin trí mhuileann d’aigne. Sea, agus déan iad a mheilt go mion, freisin!!!”
Time to go…
Ag an bpointe sin, thug Séimí an doras amach air fhéin, nó mar adúirt sé, agus é ag dul tharam amach…
“Beidh Naipí s’againne, agus na rudaí beaga, ag feitheamh liom, nó gheall mé dóibh, níos luaithe inniu, go raghaimis chuig na pictúir anocht.”
Chuir mé mo bheannacht abhaile leis, ach tá faitíos orm nár chuala sé mé, nó d’imigh sé uaim le luas lasrach, ach tá mé cinnte go mbeidh tuilleadh le clos agam, amach anseo, faoi na cúiseanna clamhsáin atá ag mo Shéimí breá.
Dála an scéil, chuala me ó dhuine eicínt, ar na mallaibh, gurb iad na meaisíní nua atá á n-úsáid ag lucht an Phosta is cúis le meancóga dá leithéid. Ach, n’fheadar anois mé………..
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Vótáil TÁ
Chuile dhuine is a phort fhéin aige, faoi mar adeireadh an seandream fadó. Agus nach mar sin díreach atá sé le mí, nó mar sin, anuas, go háirithe, ó thosaigh polaiteoirí ag stócáil don Reifreann a bheidh ar siúl, ar an dara lá de Dheireadh Fómhair na bliana seo, 2009. Ach, adéarfadh duine b’fhéidir, cén cineál conartha é Conradh seo Lisbóin, a bhfuil chuile dhuine ag caint faoi, na laethe seo. Bhail! Lé scéal gairid a dhéanamh de, is é atá i gceist, nó Conradh a chuirfeadh ar chumas an Aontais Eorpaigh a chúrsaí a reachtáil níos fearr, nios daonlathaí, agus níos éifeachtaí. Nó, de réir mar a chuaigh an tAontas i méad, is amhlaidh a d’éirigh sé níos deacra cúrsaí riaracháin a eagrú ar bhealach éifeachtach, sásúil, daonlathach.
Bhí ina raic!
Nuair a cuireadh Ceist ar Phobal Éireann faoin gConradh sin, thart ar bhliain ó shoin, ba é an freagra a tugadh, nó nach raibh muid sásta glacadh leis na gConradh úd Lisbóin, faoi mar a bhí. Bhail! Bhí ina raic láithreach, nó ag an am sin, bhí glactha ag gach éinne leis an seasamh, go dtitfeadh an Conradh ar fad, dá ndiúltódh Stát ar bith dó. Bhí go maith, ach chomh luath is a dhiúltaigh Pobal Éireann dó, ba scéal eile ar fad é, i measc an lucht Ceannais. Ag an bpointe sin, dúradh go raibh chuile sheans ann, go bhfágfaí an tír seo ar an trá fholaimh, dá nglacfadh na tíortha eile uilig leis. Cinnte, ní raibh siad ag smaoineamh ar an gConradh a athdhréachtú, nó thóg sé an iomarca ama teacht go dtí an pointe a bhí sroichte acu, faoin am sin.
Chuaigh an Rialtas s’againne i gcomhairle le Ceannairí na dtíortha eile san Aontas, agus d’iarr orthu, cead faoi leith a thabhairt don tír seo éaló ó dhualgaisí, a tuigeadh a bheith sa Chonradh. Deineadh sin, agus ba é deireadh an scéil é, nó go raibh na Ceannairí úd lán-tsásta cead a gcinn a thabhairt do na hÉireannaigh sna cúrsaí sin. Ba é deireadh an scéil é, nó nach mbeadh aon iachall ar an tír seo, páirt a ghlacadh i gcogaíocht, nó in armáil, nó ní chuirfí preasáil i bhfeidhm sa tír seo, ach oiread. Ní bheadh cead ag an Aontas, ach oiread, aon chur isteach a dhéanamh ar dhlithe na tíre seo, chomh fada is a bhain sé le cúrsai áirithe morálta, agus a leithéid. Sea, agus leanfaí den nós a thug Coimisinéir buan dár gcuid fhéin dúinn freisin, nó bhíothas meáite ar an nós sin a athrú, sa tslí nach mbeadh againn feasta ach Coimisinéir ar feadh roinnt áirithe blianta, agus ansin, bhedh muid gan aon Choimisinéir ar feadh roinnt áirithe eile blianta. Ba é a tháinig as an idirbheartaíocht sa scéal seo ar fad, nó gur socraíodh ar Choimisinéir buan a fhágail ag chuile thír san Aontas, feasta. Chomh maith leis na socruithe sin, socraíodh freisin, nach mbeadh ar chumas an Aontais íosphá ár n-oibrithe a ísliú tuilleadh.
Vótáil TÁ
Nuair a bhreathnaíonn duine ar na socruithe sin uilig, agus nuair a thuigtear chomh fada is a bhí na tíortha eile sásta dul, le Pobal na tíre seo a shásamh, tuigtear dúinn, gurb é an rud is lú is gann dúinn a dhéanamh nó Vótáil TÁ, an babhta seo.
Cuir san áireamh anois, an chabhair uilig a bhí Banc Ceannais na hEorpa sásta a chur ar fáil dúinn sa ghéirchéim eacnamaíochta ina bhfuilimid sáinnithe, i láthair na huaire seo, agus tuigfidh tú brí an tseanfhocail adeir, gur in am an ghátair a aitnítear na cairde.
Mura bhfuil agat ach pocaide gabhair bí i lár an aonaigh leis. Ba chóir gurb é ár mana feasta bheith i lár na hEorpa, le cibé ábhar, nó earra, atá le díol againn, agus gheobhaimid luach ár shaothair uathusan.
Vótáilfidh mé fhéin TÁ lá an Reifrinn. Céard tá fútsa a dhéanamh?
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Daonlathas ?
Peadar Bairéad
Séimí s’againne arís
Nuair a shiúl mo sheanchara, Séimi an Droichid, isteach sa ‘Smugairle Róin’ an oíche cheana, bhí fhios agam láithreach, go raibh rud eicínt ag dó na geribe ag an bhfear bocht, nó ar an gcéad dul síos, ní raibh ann ach gur bheannaigh sé dhom, agus ansin, facthas dom go raibh muc ar gach mala aige, agus nach raibh fonn ar bith cainte air. Níorbh é a leithéid a bhí uaimse, in aon chor, agus dá bhrí sin, rinne mé chuile iarracht ar scéal nó duan a mhealladh uaidh. Ba é an chéad rud a rinne mé nó bleid a bhualadh ar bhuachaill an leanna, agus d’iarr air ár ngnáthdheochanna a chur ar fáil dúinn. Ba ghearr go raibh mo Shéimí bocht ag blaiseadh braoinín den stuif chrua a bhí le fáil aige ina ghloine. Lig sé siar ar bhlais sé, agus ba ghearr gur lig siar gáilleog eile sa tóir ar an gceann sin. Go gairid ina dhiaidh sin leath a ghean gháire air. Thuig mé láithreach go raibh a dhrochghiúmar glanta chun siúil agus gur ghearr go mbeadh fonn cainte fillte air arís, agus bheartaigh mé fhéin leas a bhaint as an athrú ghiúmair sin le scéal nó duan a mealladh uaidh.
Aon Scéal Nua agat ?
“Aon scéal nua agat, a Shéimí? nó is fada ó casadh ar a chéile cheana sinn” arsa mé fhéin, go deas, réidh, neamhurchóideach.
“Dheamhan mórán scéalta sa timpeall na laethe seo, taobh amuigh de scéalta faoin toghchán úd a ritheadh ar na mallaibh.”
“Sea” arsa me fhéin á fhreagairt “nach beag eile atá i mbéal an phobail, na laethe seo, taobh amuigh den toghchán céanna sin, ach ó tharla go bhfuil an toghchán sin thart anois, agus Dáil nua tofa againn, nach bhfuil sé sin ina scéal thairis, faoin am seo.”
“Tá, agus Níl, mar bíodh go bhfuil na vótaí caite, comhairithe, faoi seo, agus bíodh go bhfuil na Teachtaí tofa, ag an am gcéanna, nach bhfuil sé thar am againn an córas a úsáideann muidinne i roghnú Rialtais a scrúdú, agus a chur faoin miocrascóp, féachaint an bhfuil laige, nó locht, le fáil air.”
“Agus an é do thuairim go bhfuil, A Shéimí?” adúirt mé fhéin.
“Dár liomsa, níl sé gan locht.”
“Agus cén locht atá le fáil agat air, a Shéimí?”
Ar an gcéad ásc….
“Bhuel, ar an gcéad dul síos, an bhfuil éinne amuigh ansin, a thuigeann go beacht, conas a dhéantar na vótaí a roinnt? Níl mé ag caint anois faoin ‘stróc’, nó faoi uimhir a hAon, ach is é atá i gceist agam nó conas a roinntear a sciar de na vótaí ar na hiarrthóirí a fhaigeann uimhreacha níos sia amach. Tá daoine ann, a thugann roinnt na caillí ar an roinnt chéanna sin, nó dár leis na saineolaithe sin, tá cuid eicínt den bhuille faoi thuairim, sa roinnt chéanna sin, agus sin argóint amháin ar son na ngléasanna meicniúla a dhéanann an comhaireamh dóibh, i dtíortha áirithe eile, nó bheadh ar chumas an ríomhaire a leithéid sin de roinnt a dhéanamh, gan stró, agus b’fhéidir gur cheart dúinn an bóithrín sin a thabhairt orainn fhéin, am eicínt sa todhchaí.”
Roinnt na Caillí!
“Ach, i ndáiríre, deacracht teoiriciúil go maith atá i gceist agat ansin, a Shéimí, agus glacadh leis an modh roinnte sin siar thar na blianta, tá mé ag ceapadh go bhfuil laigí eile faighte agat sa chóras toghchánaíochta atá againne anseo.”
“Bí cinnte go bhfuil, agus roinnt mhaith, nó ag caint ar dhaonlathas, ceapaim fhéin nach bhfuil sárú an chóras a úsáideann na Sasanaigh le fáil, nó tógtar chuile phobal sa tír, agus toghann chuile thoghlach acu sin Teachta amháin, le feidhmiú thar a gceann, i dTeach na Parlaiminte. I gcóras dá leithéid, ní call dom a rá, nach mbíonn i gceist, de ghnáth, ach dhá Pháirtí, nó trí corruair, ach, nuair a thoghtar Teachta, ansin bíonn de dhualgas airsean cúramaí an toghlaigh uilig a ghlacadh air fhéin. Nuair a bhíonn an comhaireamh críochnaithe, ansin de ghnáth, bíonn móramh glan ag Páirtí amháin, agus orthusan a thiteann sé Rialtas a roghnú, agus a oibriú, go dtí an chéad toghchán eile. is soiléir go bhfuil an córas sin níos fearr ná an ceann a oibrítear sa tír s’againne faoi láthair, áit a thagann fás as cuimse ar uimhir na bPáirtithe beaga, agus ar neamhspleáigh freisin. Is í an laige a bhaineann le córas dá leithéid nó nach mbíonn móramh glan ag Páirtí ar bith, tráth a mbíonn na vótai comhairithe.”
Buann an móramh
“Ach, nach maith an rud é sin, nó cuireann sé srian agus adhastar ar na páirtithe móra, agus bíonn orthu dul i gcomhrialtas le Páirtí, nó le Páirtithe eile, le móramh a fháil dá Rialtas sa Dáil.”
“Admhaím gur maith an socrú é sin, go teoiriciúil, ach céard a tharlaíonn, i ndáiríre, nuair a bhíonn na vótaí comhairithe, agus ceannairí na bPáirtithe móra ag iarraidh greim a fháil ar chnaipí na cumhachta? Ag an bpointe sin, níl cumhacht bainte amach ag éinne acu fós, ach tosaíonn siad ag margántaíocht, faoi mar ba ghabhar, nó bó, a bhí ar an aonach acu, agus geallann siad a leithéid seo a dhéanamh do dhream beag, nó do dhuine amháin fiú, ar choinníoll go dtacódh siad leo sa Dáil, lá thoghadh an Taoisigh. Anois, cé thabharfadh daonlathas ar cur chuige dá leithéid? Nach ionann é agus bheith ag iarraidh cumhacht a cheannacht, agus sa cheannacht sin, nach bhfuil sé soiléir, go ndéantar éagóir ar thoghlaigh eile. Sea, tugtar cumhacht do ghrúpaí beaga, nó do Theachta aonair, fiú, cumhacht a ritheann díreach i gcoinne phrionsabail an daonlathais. Nach é “leas an phobail náisiúnta” prionsabal bunaidh an daonlathais, in ionad roinnt na caillí a dhéanamh ar an gcumhacht, agus jabanna a chur ar fáil do na ‘leaideanna’. Ach, féach an clog, maróidh Naipí s’againne mé, nó gheall mé di, go raghainn abhaile breá luath anocht. Slán……”
Agus amach an doras le mo Shéimí breá, le luas lasrach, ach, caithfidh mé a admháil gur thug sé ábhar smaointe dom fhéin.
Céard fútsa? An gceapann tusa go raibh adhmad ar bith in argóintí Shéimí na buile?
Gaeilge 
English