Cainneach Achadh Bó

Cainneach Achadh Bó

Peadar Bairéad

Cathair Álainn Chainnigh

.

“The next, the stubborne Newre, whose waters gray

By faire Kilkenny and Rossponte boord,”

…..Spencer…..

Ní haon ionadh in aon chor é, go bhfuil muintir na cathrach seo bródúil as a       n-ionad cónaithe anseo cois Feoire, nó bheadh sé deacair áit chomh hálainn leis a fháil sa bhith críoch. Sea, agus oireann áilleacht na háite do shéimhe, agus do chineáltas, a muintire. Ní haon ionadh mar sin, gur mheall an áilleacht chéanna sin uimhir do-áirithe deoraithe chuici thar na céadta bliain. Níor Osraíoch críochnaithe é Cainneach fhéin, fear a shéid isteach anseo ó Dhoire, b’fhéidir, bíodh go ndeirtear go mba Osraíoch déanta í a mháthair, Mál, a raibh cáil na naofachta bronnta ag daoine uirthi sa dúiche seo. File oilte taistil ba ea a athair Lughadh a chuir faoi i nDoire, file a raibh cáil tuillte aige i bhfad agus i ngearr.

Rugadh Cainneach s‘gainne i gContae Dhoire, thart ar bhliain ár dTiarna, 515, agus cailleadh é sa bhliain 600, rud a d’fhág go raibh bunaois mhaith aige tráth bhásaigh sé. Chaith sé seal ag déanamh léinn i Mainistir Chluain Ioraird, áit ar casadh Naomh Colmcille air. Ar ball, i lár chaogaidí an séú haois sin, thug sé cuairt ar an Róimh, le beannacht an Phápa a fháil ar a chuid misinéireachta ina thír dhúchais fhéin. Chomh luath is a d’fhill sé ar Éirinn, chuaigh sé i mbun oibre, ag bunú cealla in áiteacha éagsúla. Thug sé cuairt ar a sheanchara ó Chluain Ioraird, ar Cholmcille, a bhí ag leathadh an deascéil óna phríomh ionad misinéireachta ar Oileán Í. Ba ghearr go raibh sé ag saothrú leis thall ansin, áit ar bhunaigh sé roinnt ceall, do chum glóire Dé.

Ar Chuairt na bhFilí

Is cuimhin liom fhéin, tráth raibh mé in Albain, ar Chuairt na bhFilí, roinnt blianta ó shoin, gur thugamar cuairt ar oileán beag ar chósta thiar na tíre sin, arb ainm dó, ‘Tíríodh’ (Tiree) agus le linn ár gcuairte, thugamar cuairt ar scoil ansin, a raibh sruth lánGhaelice inti, agus nuair a mhínigh mé fhéin dóibh gurbh as Chill Chainnigh dom, dúradar go raibh fothrach sheanmhainistreach ar chósta an oileáin sin, ar a dtugtaí, Kil Chainnech. Tuigeadh domsa ag an am, go mba Chainneach eile a bhí i gceist sa mhainistir sin, ach tá mé den tuairim anois, go mba é Cainneach s’againne fhéin a thóg cill san ionad iargúlta sin, tarraingt ar mhíle go leith bliain ó shoin anois. Bhuel! nach fánach an áit ina bhfaighfeá breac, arsa mise liom fhéin, an lá céanna sin.

Achadh Bó

Níor chaith Cainneach an chuid eile dá shaol ar Oileán Í áfach, nó ar Oileán Thíríodh ach oiread, nó tuigeadh dó, go raibh gá lena chúnamh i dtír seo na hÉireann freisin, agus chuige sin, bhrostaigh sé anall. Chaith sé roinnt mhaith ama ag leathadh an deascéil i Ríocht na Mí agus in Osraí freisin, ach, ba in Achadh Bó, i gContae Laoise, a thug Rí na dúiche sin ionad Mainistreach dó. Ba san ionad sin, a bhí Suí Chainnigh ar feadh roinnt mhaith blianta, agus ba ón ionad céanna sin a rialaíodh Fairche Osraí, anuas go dtAn ‘Sudetenland’í an dara haois déag, b’fhféidir, nuair a aistríodh lárionad na fairche sin go Cill Chainnigh fhéin . Ach chuir Diarmaid leathshúileach Mac Giolla Phádraig críoch lena Shuí ansin, nuair a dhóigh sé baile Achadh Bó, agus nuair a mhill sé scrín agus taisí an Naoimh san ionsaí sin, i lár an cheathrú haois déag.

Táid ann adeir, gurbh é Cainneach s’againne a chuir críoch le réim na nDraoithe sa tír seo, nuair a fuair sé bua ar an Ard-draoi fhéin agus a lucht leanúna anseo i gCill Chainnigh. B’fhéidir gurbh ‘in an chúis gur roghnaigh sé an t-ionad seo le cill a thógáil ann, thart ar an áit a bhfuil Ardeaglais Chainnigh sa lá atá inniu ann, mar a bhfuil a dúshraith sin fós i dteangmháil le cré stairiúil Chill úd Chainnigh, a foirgneamh ina sheasamh ar fhothracha na Cille sin, agus mar a bhfuil a Túr Cruinn ag síneadh méire i dtreo na síoraíochta atá mar sprioc ag an duine daonna.   

.

.