le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
Gan fís, gan todhchaí
.
“Nach mór idir inné agus inniu”, arsa mo sheanchara, Séimí coir an Droichid liom, agus é ag cur tús lenár gcomhrá, thios sa Smugairle Roin, an Domhnach seo caite, agus muid beirt ar ár mbealach abhaile ón Aifreann.
“Céard tá i gceist agat, a Shéimí?” arsa mé fhéin, agus mé ag iarraidh scéal nó scuan eicínt a mhealladh ó mo Shéimí breá.
“Easba físe, an difir is mó idir dhearcadh daoine blianta ó shoin agus an chaoi a bhreathnaíonn siad ar an saol, sa lá atá inniu ann, agus nach bhfuil a fhios ag chuile dhuine anois, gur tír gan todhchaí tír gan fís,”
“Sin an chéad uair a chuala mé an nath cainte sin. D’fhéadfadh slám den bhfírinne a bheith ann, is dócha.”
“Bí cinnte dhe go bhfuil, nó nach é sin an rud is mó atá in easpa orainn, na laethe seo, mar de ghnáth, ní bhíonn i gceist againn na laethe seo ach treabhadh linn ó thubaiste amháin go dtí an chéad scraith ghlugair eile.”
“Ach, a Shéimí, nach é an cárta céanna a imríonn chuile thír, nuair a tharlaíonn i gcruachás iad?”
“B’fhéidir é. Ach is é atá á mhaíomh agamsa anseo nó mura bhfuil fís agat, ní féidir leat tarraingt ar chuspóir cinnte, inmhianaithe, agus ar an dtaobh eile de, má tá fís chinnte leagtha os comhair phobail na tíre, beidh fios a mbealaigh acu, agus cuma cén dris a tharlaíonn sa chasán rompu, beidh ar a gcumas í a ghlanach as a mbealach agus an bóthar rompu a bhualadh arís. Sin an difir is mó atá idir phobal an lae inniu agus an dream a bhí suas in óige na haoise seo caite. An tráth sin, bhíothas meáite ar thrí phríomhaidhm. Theastaigh uathu saoirse a bhaint amach i dtosach, an tír a aontú, agus an Ghaeilge a aithbheochan agus a chur á labhairt athuair i measc phobail na tíre seo.”
“Ach, a Shéimí, an bhféadfá a rá gur éirigh leo na haidhmeanna sin a bhaint amach?”
“B’fhéidir nár éirigh go ró-gheal leo sa bhfiontar sin, go nuige seo, ach sin an bua a bhaineann le fís, maireann sí, agus mura n-éiríonn leat í a chur igcrích i ngearraimsir, bhail tá seans agat tabhairt fuithi arís, agus cuma faoi rud ar bith, tá an bóthar i dtreo na físe chomh soiléir anois is a bhí a chéaduair. B’fhéidir go bhfeictear do daoine anois, go bhfuil an ród sin anacair, casta, céasta, go maith, ach feictear dóibh, go bhfuil sé intaistil freisin.”
“Sea, ach nach gceapfá, ag an am gcéanna, go gcailleann an pobal an dúil a bhí acu sa bhfís sin le himeacht aimsire, agus chomh maith le sin, go maolaítear ar an bhfonn a bhí orthu, a chéaduair, leis an bhfís úd a fhíoradh.”
“Is dócha go bhféadfá sin a mhaíomh, ach ag an am gcéanna, tar éis mála leithscéal a fholamhú ar an ród romhainn, fiú, fanann an fhís fhéin, agus is féidir le pobal a ndúil inti a athmhúscailt, am ar bith is mian leo. Agus sin an difir idir céapair an lae inniu agus laethe na físe úd. Inniu, ní bhíonn á dhéanamh ag ár gceannairí ach a mbealach a dhéanamh amach as cibé deacracht atá ina dhris chasáin rompu, ag an bpointe seo ama, agus ní túisce an dris sin glanta as an mbealach acu nó tá ceann eile tagtha rompu, agus sin mar a théann an scéal acu, ó dheacracht amháin go deacracht eile. B’fhéidir nárbh olc an tseift againn anois í, filleadh ar an tseanfhís, nó fiú, socrú ar fhís nua, le spiorad na Poblachta seo a dhíriú ar aidhm inaitheanta, inmhianaithe, inshroichte, agus an ród chuig an gcuspóir sin a mhapáil go cruinn, cúramach.”
“Ach, a Shéimí”….
Níor thug sé deis dom mo cheist a chur, nó, d’fhéach ar an gclog, agus chuaigh de rúid, an doras amach, faoi mar ba chat scólta é. Ach, bí cinnte dhe go gcuirfidh mé mo cheist air, an chéad deis eile a gheobhaidh mé………………….
.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Triocha Bliain ag Scríobh
Mar a mhínigh mé, cupla seachtain ó shin anois, seo an triochadú bliain agam i mbun an Cholúin seo, Colún a thosaigh mé i mbliain an Phápa fhéin, i 1979. Ní gá dhom a rá, go mba mhór an onóir domsa é, go raibh Eagarthóirí an Nuachtáin cháiliúil seo, ar a seal, sásta spás a chur ar fáil dom, chuile sheachtain, geall leis, le mo smaointe, mo dhearcadh, agus mo dhóchas sa todhchaí, a bhreacadh ar phár agus a leagan os comhair an phobail. Ba é a chuir mé romham, ó thús, nó colún Gaeilge a chur ar fáil, sa tslí go mbeadh deis ag daoine píosa Gaeilge a léamh ar bhonn rialta, agus chomh maith le sin, theastaigh uaim cur síos a dhéanamh ar Imeachtaí Gaelacha na dúiche seo.
An ‘Cupla Focal’ sin!
Ar éirigh liom na haidhmeanna sin a chur i gcrích? Bhuel, d’érigh liom píosa Gaeilge a chur ar fáil go rialta dár létheoirí agus chuir mé síos freisin, ar imeachtaí Gaelacha na dúiche seo, tráth ar bith a raibh an t-eolas cuí agam chuige. Ar éirigh leis an gcolún seo dul i gcionn ar an bpobal le Gaeilge? Fágfaidh mé freagra na ceiste sin fúibhse, ach ar a laghad, d’éirigh leis, an “Cupla Focal”, a choinneáil os comhair an phobail, agus i mBéal an Phobail corruair, freisin. Nach orm a bhíodh an bród nuair a chloisinn go raibh daoine áirithe ag baint taitnimh agus tairbhe as an gColún seo, agus nár bhreá liom freisin, scéala a fháil, anois is arís, ó thíortha i bhfad i gcéin, go raibh léitheoir ansin ag fáil greim go rialta ar “I mBéal an Phobail.”
Súil Siar
Thug an Colún deis dom nótaí dírbheathaisnéise a chur in bhur láthair go rialta freisin, sea, agus nótaí, chomh maith, ar an gcineál saoil a bhí sa treis, agus mise ag fás aníos in Iorras na nIonas, tarraingt ar cheithre scór bliain ó shoin. Tá mé thar a bheith buíoch, i dtosach do na hEagarthóirí úd, a thug ‘bheith istigh’ dom, thar na blianta fada sin, agus ar an dara dul síos, daoibhse, a léitheoirí dílse, as an gcolún a léamh, anois is arís, fiú! Mar tá’s agam fhéin chomh deacair is atá sé, díriú ar cholún dá leithéid a léamh, nuair atá an teanga beagnach caillte agat, ach tá mé cinnte, gur chabhraigh an colún le roinnt mhaith daoine greim dóide a choinneáil ar an dteanga chéanna sin, a d’fhoghlaim siad, le linn dóibh bheith ina ngasúir scoile fadó! Ach leor sin faoin ábhar sin, do thuras na huaire seo, mar anois, tá sé in am dom, léargas eicínt a thabhairt daoibh, ar na pleananna atá agam, le triochadú bliain an cholúin seo a cheiliúradh.
Mar a mhaireamar é
Bhí mé ag ceapadh, nárbh olc an tseift í, dul siar thar na píosaí uilig a scríobh mé anseo, thar na blianta fada sin, agus b’fhéidir, píosa anseo is ansiúd a roghnú, agus athchló a chur air anseo, le blas a thabhairt daoibh ar imeachtaí, agus ar eachtraí, na laethe úd, agus nuair a smaoiníonn tú go bhfuil thart ar mhíle, cúig chéad, de na hAistí céanna sin curtha ar fáil agam sa cholún seo, san idirlinn. Sea, agus go bhfuil thart ar Mhilliún go leith focal! sna haistí céanna sin, tuigfidh tú ansin nach mbeidh i gceist ach ceann a phiocadh, anseo is ansiúd, nó ní bheadh sé indéanta agam, chuile cheann acu a léamh, d’fhonn na cinn is fearr a athfhoilsiú. Ach, ag an am gcéanna, tá mé ag súil, go mbainfear taitneamh as na cinn a roghnóidh mé.
Ná ceaptar anois, nach mbeidh ar siúl agam i rith na bliana seo, ach sean-aistí a roghnú, agus a chur i gcló dhaoibh, nó ní bheadh sin ró-shuimiúil, ach chomh maith leis na sean-aistí, beidh aistí tráthúla á scríobh agam freisin, le blas comhaimseartha a choinneáil ar an gcolún. Mar sin, tá mé ag súil, go mbeidh colún suimiúil, comhaimseartha, tráthúil, corraitheach, le léamh agaibh anseo, chuile sheachtain, idir seo agus Oíche Chinn Bliana.
Guím chuile bheannacht oraibh uilig i rith na tréimhse sin, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine againn, teacht na hOíche chéanna sin, in eireaball na bliana seo.
John Collins ar lár
Fear breá eile sciobtha uainn ag an mbás, ar na mallaibh. Seán uasal Ó Coileáin, nó John Collins, mar ab fhearr aithne air, an té úd a chaith blianta fada mar mhúinteoir i gColáiste Chiaráin, anseo sa Chathair Álainn. Fear ba é, a raibh ardmheas air mar dhuine agus mar mhúinteoir, agus fear a thuill an meas céanna sin, nó ba dhuine séimh, uasal, macánta, dáiríreach, é.
Ba mhaith liom an deis seo a thógáil, le comhbhrón a dhéanamh lena bhean, lena chlann, agus lena mhuintir; agus ba mhaith liom freisin, Soilse na bhFlaitheas, agus áit ag Bord an Tiarna, a ghuí ar Sheán fhéin, anocht agus i dtólamh.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
.
Ionad Paróiste Phádraig Naofa
Beag duine sa dúiche seo Osraí nár chuala trácht ar Ionad Paróiste Phádraig Naofa, nó ar “St Patrick’s Parish Centre”, faoi mar a thugtar air i mBéarla, mar táthar ag pleanáil don Ionad céanna sin ó tógadh Séipéal Fhiachra ar an Loch Buí, suim de bhlianta ó shoin. Bhí suíomh den scoth thart ar an Séipéal céanna sin, ach ní rabhthas cinnte, ag an am, cén cineál Ionaid go díreach a d’fheilfeadh d’éilimh an Pharáiste is mó i nDeoise seo Osraí. Theastaigh seomraí cruinnithe uathu, theastaigh Hallaí le freastal ar riachtanais an phobail uathu, theastaigh áit uathu freisin, le freastal ar óige an pharáiste, mar a mbeadh deis acu teacht le chéile, le cruinnithe, le cluichí, le caitheamh aimsire, agus a leithéid, a reachtáil dóibh, ionas go mbeadh seans acu seal taitneamhach a chaitheamh i lár a bpobail fhéin. Sea, agus nár mhaith an smaoineamh é Áitreabh na Sagart a thógáil ar an láthair céanna, i gcroílár a bpobail, agus b’fhéidir, go bhféadfaí freastal ar riachtanais na n-aostach freisin. An bhféadfaí tithe a chur ar fáil dóibh ar an láthair chéanna sin? rud a chuirfeadh ar a gcumas Fómhar a laethe a chaitheamh faoi dhíon, istigh i lár a bpobail dílis fhéin, mar a dtabharfaí togha na haire dóibh i ndeireadh a laethe thiar, agus iad i ngiorracht urchar méaróige don eaglais, faoi mar a d’fheilfeadh do bhaill de Phobal dílis Dé.
Fíorú na Físe
Ní saor in aisce a d’fhéadfaí na háiseanna sin uilig a chur ar fáil, ach tar éis roinnt mhaith cruinnithe, agus cuid mhaith pleanála, agus tar éis comhoibre den scoth idir an Eaglais, na hÚdaráis Áitiúla, agus na Ranna Rialtais, socraíodh ar fheoil a chur ar chnámharlach na físe Críostaí úd. Ba é a beartaíodh a dhéanamh nó Ionad Paróiste a thógáil, le freastal ar riachtanais an Pharóiste seo Phádraig, agus ó tharla gurb é an Paróiste seo an paróiste is mó i nDeoise Osraí, socraíodh ar Ionad feiliúnach a chur ar fáil dóibh. Bhí suíomh breá, fairsing, acu cheana féin, thart ar Shéipéal Fhiachra, ar an Loch Buí, agus shocraigh siad ar áiseanna breise a chur ar fáil thart ar Ionad nua seo an Pharóiste, agus ó tharla go raibh spás acu do naoi gcinn de thithe speisialta do sheandaoine, tuigeadh dóibh, gur chóir iad sin a thógáil ar an suíomh sin, agus ansin, bheartaigh siad ar Áitreabh na Sagart a thógáil ansin freisin, agus ó tharla go bhfuil trí cinn de shagairt ag saothrú leo sa pharóiste, faoi láthair, bheartaigh siad ar thrí árasán a chur ar fáil dóibhsean, ar an suíomh sin chomh maith.
Ionad Oiriúnach
Sea, agus céard faoin Ionad Paróiste fhéin? Bhuel, faoi mar atá faoi láthair, tá ann:-
• Oifig an Pharóiste, le haire a thabhairt do ghraithí an Phobail.
• Seomra, a bheadh oiriúnach do chruinnithe ina mbeadh suas le triocha duine i láthair.
• Seomra mór eile, le freastal, ar ollchruinnithe, ar dhamhsaí, ar bhéilí, ar sheimineáir agus a leithéid.
• Bialann, mar a bhfuil áit do thart ar 30 duine, agus taobh leis tá cistin mhór, fhairsing.
• Seomra oiriúnach do phaidreoireacht, nó do mhachtnamh.
• Cupla seomra beag, le freastal ar chomhairleoir, nó ar Agallamhóir.
• Seomraí beaga eile, le freastal ar riachtanais a thiocfaidh sa treis, amach anseo.
Chomh maith lena bhfuil luaite thuas, d’fhéadfaí áit a chur ar fáil do dhaoine, a mbeadh suim acu i gcluichí, i gcaitheamh aimsire, i ndamhsaí, i ríomhairí, nó in imeachtaí oiriúnacha eile, faoi mar a theastódh ón bpobal. Tá chuile eolas faoi na cúrsaí sin le fáil ó Oifig an Pharóiste.
Pingneacha le bailiú!
Thuigfeadh duine ar bith nach saor in aisce a gheofaí áiseanna dá leithéid a chur ar fáil, agus gan fiacail a chur ann, d’fhéadfá a rá, gur beag briseadh a bheadh fágtha agat as Cúig Mhilliún Eoró, tar éis duit na háiseanna sin uilig a chur ar fáil. Ní call dom a rá, dár ndóigh, go bhfuair siad breis mhaith is milliún Euró mar dheontais airgid ó na hÚdaráis leis na tithe do sheandaoine a thógáil, agus chomh maith le sin, díoladh Teach na Sagart ar Bhóthar Urmhumhan, ar phraghas sásúil. Agus ina dhiaidh sin, tháinig an pobal i gcabhair ar lucht eagraithe an tionscadail, agus trí dheontais a bhronnadh, trí Crannchur míosúil a reachtáil, trí chomórtais gailf a eagrú, trí mhálaí a phacáil i Supervalu, agus trí bhealach ar bith eile, a d’fhéadfaí smaoineamh air, le pingneacha a bhailiú, agus trí na bealaí sin uilig, déantar chuile iarracht ar fhiacha an Pharáiste a ghlanadh, ar an dá luathas.
Comhghairdeas tuillte
Ach, i ndeireadh na dála, tá againn anois, Ionad Paróiste agus Áiseanna Pobail, chomh maith is a theastódh ó Pharóiste ar bith sa tír. Bhí mé fhéin ar chuairt i gCalafóirnia, suim de bhlianta ó shoin, agus bhí mé ar chuairt ar Pharóiste Cathrach ansin, agus d’fhéadfá a rá gur bheag nach raibh mé ag éad leo faoina nIonad breá Paróiste agus faoi na hÁiseanna breátha a bhí acusan, taobh lena Séipéal álainn dea-dheartha. Bhuel, anois, is féidir a rá, go bhfuil againn, anseo i bParóiste Phádraig, Ionad agus Áiseanna ar chomhchéim leosan, agus ní beag nó suarach an focal é sin.
Agus bíodh gur coinníodh an pobal ar an eolas, ó thús, agus go raibh chuile shórt ag brath ar a gcomhoibriú-san, is ag Foireann an Pharóiste atá muid faoi chomaoin mhór, i ndeireadh na dála. Fuair siad an deis, agus d’fhéadfá a rá, gur thapaigh siad a ndeis, agus gur bhain siad leas as éifeacht an Tíogair Cheiltigh, fad is a bhí an beithíoch sin ábalta tál orthu. Nár laga an Rí fhéin iad, agus guímis Rath Dé ar chuile dhuine a bhainfidh leas as an Ionad nua Paróiste seo.
.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
Ionad Paróiste Phádraig Naofa
Beag duine i nDeoise Osraí nár chuala trácht ar Ionad Paróiste Phádraig Naofa, mar táthar ag pleanáil don Ionad céanna seo ó tógadh Séipéal Fhiachra ar an Loch Buí, suim de bhlianta ó shoin. Bhí suíomh den scoth thart ar an Séipéal céanna sin, ach ní rabhthas cinnte, ag an am, cén cineál Ionaid go díreach a d’fheilfeadh d’éilimh an Pharóiste seo. Theastaigh seomraí cruinnithe uathu Theastaigh Hallaí le freastal ar riachtanais an phobail uathu. Theastaigh áit uathu freisin, le freastal ar óige an pharóiste, mar a mbeadh deis acu teacht le chéile, le cruinnithe, le cluichí, le caitheamh aimsire agus a leithéid, a reachtáil dóibh fhéin, ionas go mbeadh seans acu seal taitneamhach a chaitheamh i lár a bpobail fhéin. Sea, agus nár mhaith an smaoineamh é Áras na Sagart a thógáil ar an láthair chéanna, istigh i gcroílár a bpobail, agus b’fhéidir, go bhféadfaí fiú, freastal ar riachtanais na n-aostach freisin trí thithe a chur ar fáil dóibhsean ar an láthair chéanna sin, rud a chuirfeadh ar a gcumas Fómhar a laethe a chaitheamh faoi dhíon, istigh i lár a bpobail dhílis fhéin, mar a dtabharfaí togha na haire dóibh i ndeireadh a laethe thiar.
Fíorú na Físe
Ba é a beartaíodh a dhéanamh nó Ionad Paróiste a thógáil, le freastal ar riachtanais an Pharóiste, agus socraíodh ar áiseanna breise a chur ar fáil thart ar Ionad nua seo an Pharóiste, agus ó tharla go raibh spás acu do naoi gcinn de thithe speisialta do sheandaoine, tuigeadh dóibh, gur chóir iad sin a thógáil ar an suíomh sin, agus ansin, bheartaigh siad ar Áras na Sagart a thógáil ansin freisin.
Sea, agus tá acu anois san Ionad Paróiste nua seo, Oifig an Pharóiste, agus foireann seomraí, le freastal ar riachanais an phobail, Beidh deiseanna ar fáil ann do dhaoine a mbeadh suim acu i gcluichí, i gcaithimh aimsire, i ndamhsaí, i ríomhairí, nó in imeachtaí oiriúnacha eile, faoi mar a theastódh ón bpobal. Tá chuile eolas faoi na cúrsaí sin le fáil ó Oifig an Pharóiste. Ach ní saor in aisce a d’fhéadfaí na háiseanna sin a thógáil nó d’fhéadfá a rá, gur beag briseadh a bheadh fágtha agat as Cúig Mhilliún Eoró, tar éis duit na háiseanna sin uilig a chur ar fáil. Ní call dom a rá, dár ndóigh, go bhfuair siad breis mhaith is milliún Euró mar dheontais airgid ó na hÚdaráis leis na tithe do sheandaoine a thógáil, agus chomh maith le sin, díoladh Áras na Sagart, i mBóthar Urmhumhan, ar phraghas sásúil. Agus ina dhiaidh sin, tháinig an pobal i gcabhair ar lucht eagraithe an tionscadail, agus trí dheontais a bhronnadh, trí Crannchur míosúil a reachtáil, trí chomórtais gailf a eagrú, agus trí bhealach ar bith eile, a d’fhéadfaí smaoineamh air, le pingneacha a bhailiú, chuireadar le chéile agus rinneadar chuile iarracht ar fhiacha an Pharóiste a ghlanadh, ar an dá luathas.
Mar bhuille scoir guímis Rath Dé ar chuile dhuine a bhainfidh leas as Ionad nua Pharóiste seo Phadraig, sna laethe atá romhainn amach.
.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Tréadlitir an Phápa
Agus mise ag fás suas, in Iorras na nIontas, in óige na haoise seo caite, bhí saoirse bainte amach ag Éireannaigh ó dheas, agus ag an am gcéanna, chreideadh go forleathan, go mba chine tofa iad Gaeil Éireann, cine a d’fhan dílis dá gcine, dá gcreideamh, agus dá nDia, trí bhlianta fada a n-anfhorlainn, anfhorlann a mhair thar ocht gcéad bliain. Ba bheag tír ar domhan a ghlac lena Creideamh, chomh díograiseach, dáiríreach, leis an gcine s’againne, agus dá bharr sin, tháinig fás as cuimse ar uimhir ar ndaoine a chuaigh le sagartóireacht agus le hOird Eaglasta, nó ba bheag tír ar domhan a sheol an oiread sin misinéirí thar lear, leis an Deascéal a scaoileadh go himeallchríocha an domhain. Chomh maith le sin, deineadh dia beag de chuile dhuine de na pearsain eaglasta sin. Tugadh áit na honóra sa sochaí dóibh, áit a tugadh, agus nár tuilleadh, b’in an dearmad a bhí taobh thiar de roinnt mhaith den mhí-úsáid a tugadh ar dhaoine goilliúnacha, ar ball, nó níor creideadh go bhféadfadh na pearsain chéanna sin mí-úsáid a thabhairt d’éinne beo. Ach níorbh aon aingil ar thalamh iad ach daoine daonna, cosúil leis an gcuid eile dinn.
Ach ní gá anois liosta den mí-úsáid sin a thabhairt anseo, nó ba liosta le háireamh é dá ndéanfainn a leithéid, agus chomh maith le sin, scríobh mé roinnt píosaí cheana faoi’n bhfadhb chéanna sin, agus ar aon nós, leath an scéal sin ó cheann ceann na cruinne, agus dá bharr sin, glaodh ar Easpaig Chaitliceacha na hÉireann chun na Róimhe fhéin, leis an scéal uilig sin a mhíniú dá Naofacht, an Pápa Beinidict XVI. Ba é deireadh an scéil sin, nó gur shocraigh an Pápa ar Imlitir chuig Caitlicigh Rómhánacha na tíre seo, a scríobh, agus a sheoladh chugainn roimh Chaisc na bliana seo 2010.
Bhuel, tar éis an iomláin, shroich an Imlitir sin tír na hÉireann, i ndeireadh an Charghais, i mbliain seo an Tiarna 2010. Deir an Pápa linn, go bhfuil an Imlitir seo á scriobh aige, mar Aoire an hEaglaise Uilí, chuig Pobal Dé in Éirinn, faoin mí-úsáid a thug sagairt, agus buíonta eile den chléir, ar pháistí, agus ar dhaoine goilliúnacha eile, a fágadh faoina gcúram. Ní gá a rá, ar seisean, gur chuir gníomhartha dá leithéid, agus an chaoi ar dhein údaráis na hEaglaise Caitlicí in Éirinn deighleáil leo, díomá agus déistean air.
I gCaibidil a Dó den Imlitir, cuireann sé in iúl dúinn, go dtuigtear dó, nach bhfuil an dara rogha aige ach litir dá leithéid a scríobh, nuair a chuireann sé san áireamh, an freagra lag, easnamhach, a thug údaráis na hEaglaise anseo ar na coireanna céanna sin. Sa tslí sin, teastaíaonn uaidh a mheas orainn a chur in iúl, agus chomh maith le sin, teastaíonn uaidh bealaí áirithe lenár slánú, lenár athnuachan, agus lenár leorghníomh a chur in iúl. Agus bíodh go mbíonn ciníocha eile ciontach i gcoireanna dá leithéid seo, ag an am gcéanna, is trom an choir í, agus caithfear í a admháil os ard, agus caithfear leorghníomh a dhéanamh inti, agus féachaint chuige nach dtarlóidh a leithéid inár measc arís.
Ba chóir dúinn, ag an nóiméad seo, smaoineamh ar na glúnta a d’imigh romhainn, agus ar an saothar a rinneadar i bhfíonghort an Tiarna. Leath siad an Creideamh ar fud na hEorpa sna meánaoiseanna, agus tharraing na manaigh Éireannacha úd a neart, ó thobar an Chreidimh, ina dtír dhúchais. Thug Liféar Pluincéad deashampla dúinn ar dhílsecht don Chreideamh céanna sin inár measc, i laethe dorcha na bpéindlíthe, agus níorbh é an t-aon duine a d’fhulaing ar son na fírinne ach oiread é. Níos déanaí sa stair freisin, trí ré na misinéireachta, thug na hÉireannaigh sampla don uile náisiún, faoin chaoi ar chóir an deascéal a leathadh, ó cheann ceann na cruinne, sa chaoi, gur bheag clann nár thug gaol eicínt don ghluaiseacht misinéireachta sin.
Le linn na saolta seo, áfach, b’éigean do mhuintir na tíre seo dul i ngleic le dúshláin tromchúiseacha an lae inniu, nuair a b’éigean dóibh cur suas le dí-eaglaisiú forleathan, agus na hathruithe uilig a tháinig anuas sa mhullach, de phlimp orainn, athruithe a mheall daoine ó mhúineadh agus ó luacha na hEaglaise Caitlicí a bhfus. Mar thoradh ar na hathruithe sin uilig, ba mhinic a laghdaíodh ar dhíograis an phobail, i gcleachtadh deabhóide, agus cráifeachta, ina saol laethúil. Minic freisin a d’iompaigh siad ó phaidreacha laethúla, ó fhreastal minic ar fhaoistin, agus ar chúrsaí spioradálta. Ní hé amháin gur dhein Pobal Dé faillí sna cúrsaí sin, ach leath an galar céanna i measc an chléir freisin, sa chaoi gur deineadh dearmad ar mholtaí Dara Chomhairle na Vatacáine. Sa chomhthéacs ginearálta seo, is cóir dúinn fadhb na mí-úsáide gnéasaí ar dhaoine óga, ag baill áirithe den chléir, nó ba sa bhealach sin a chaill an Eaglais Chaitliceach an meas agus an urraim a bhi tuillte aice agus a tugadh go fial di, thar na blianta fada. Luann an Pápa cúiseanna eile freisin, leis an gcúlú céanna sin mhíniú. Dár leis, níor chóir dearmad a dhéanamh ar na bealaí a úsáidtear le sagairt a roghnú, a thraenáil, agus a mhúnlú, agus chomh maith le sin, níor chóir dul thar fóir leis an ómós a thugtar don chléir, agus do dhaoine údarásacha eile, nó níor chóir aird ró-mhór a dhíriú ar ait na hEaglaise i measc an phobail, nó ar bhaol scannail a thabhairt do na fíréin.
Casadh roinnt de na daoine ar tugadh mí-úsáid dóibh, agus bheadh sé toilteanach a leithéid a dhéanamh arís. D’éist sé lena scéalta, thuig sé ar fhulaing siad, agus ghuigh sé leo, agus ar a son. Sa bhliain 2006, mhol sé d’Easpaig na hÉireann scéal na mí-úsáide seo a fhiosrú, féachaint céard ba chúis leis, agus bealaí le críoch a chur leis, a aimsiú, agus a mholadh, sa chaoi nach dtarlódh a leithéid arís, agus mhol sé freisin, go roinnfí ceart agus cothrom leo siúd ar deineadh éagóir dá leithéid orthu.
Ina dhiaidh sin, labhrann sé leo siúd ar deineadh mí-úsáid orthu, le sagairt agus pearsain eaglasta a rinne an mhí-úsáid chéanna sin, le tuismitheoirí, le daoine óga na tíre, le sagairt, agus le pearsain eaglasta eile, le hEaspaig agus le Pobal Dé na tíre seo. An chéad bhabhta eile, beidh mé ag plé leis na ranna sin de Thréadlitir seo an Phápa.
Go dtí sin… Slán….
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
T a i p é i s l e a t h a n n a S t a i r e
The Family on Paradise Pier
by
Dermot Bolger
.
.
Úrscéalaí Ildánach
Ní hé seo an chéad úrscéal ó pheann ildánach an údair chumasaigh seo, agus ní hé seo an chéad uair agamsa scríobh faoi leabhair leis, ach, déarfainn gurb é an ceann seo mo rogha astu uilig. Is dócha gur cuimhin libh, The Valparaiso Voyage, agus The Journey Home, gan ach tagairt a dhéanamh do phéire acu. Is údar é Dermot Bolger a leagann rian a láimhe ar shaothar ar bith a shileann óna pheann, agus ní hé sin amháin é, ach bíonn rian an taighde, agus blas na scoláireachta, ar a shaothar freisin.
Ní fás aon oíche atá sa leabhar seo, nó d’iompair an t-údar cnámha an scéil seo leis, i mbroinn a chuimhne, ar feadh na mblianta, sular shéid sé anáil na beatha iontu, le húrscéal déanta, inchreidte, a chur ina sheasamh ina steilibheatha os ár gcomhair amach.
Casadh Sheila Fitzgerald air, a chéaduair, sa bhliain 1977 agus caithfidh go ndeachaigh a scéal i bhfeidhm go mór air, ach roinnt blianta ina dhiaidh sin, sa bhliain 1992, casadh ar a chéile arís iad, agus an babhta seo, d’éirigh leis an údar roinnt dá comhráite a thaifeadadh, agus bíodh go raibh Síle ag tarraingt ar nócha bliain d’aois, ag an am, bhí cumas scéalaíochta fós inti. Phléigh siad an scéal agus rinne siad a oiriúnacht mar ábhar leabhair a mheá, ach ba í tuairim Shíle nó gurbh fhearr a shásódh sé sise, dá bhféadfaí eachtraí éagsúla an scéil a shníomh ina mbrat úr ina mbeadh ainmneacha agus fíricí folaithe faoi ghúna na cumadóireachta. D’éirigh leis an údar mian Shíle a chur i gcrích, agus cuireadh cló ar thoradh a shaothair sa bhliain 2005.
Caithfidh an léitheoir súil ghéar a choinneáil ar na dátaí, faoi mar a liostálann an t-údar iad tríd an leabhair, agus coinneoidh sin ar chasán casta an scéil é, agus chomh maith le sin, cuirfidh sé ar a chumas, eachtraí na gcaractar a leanúint, de réir mar a théann siad “ó fhás go haois”, agus “ó aois go bás” ar a n-oilithreacht dian, i nGleann seo na nDeor.
Muintir Goold Verschoyles
Is iad muintir Goold Verschoyle na príomhcharactair sa scéal neamhghnách seo, an t-athair, an mháthair, agus a gcúram, beirt iníon, Maud agus Eva, agus triúr mac, Art, Thomas, agus Brendan. Bhí cónaí ar an gclann seo i nDún na nGall, i dteach réasúnta mór, i Manor House, nó ba bhaill dEaglais na hÉireann iad, a raibh baint níos mó acu leis an uasaicme na leis an gcosmhuintir. Bhí clann eile ina gcónaí sa limistéar céanna sin, na Frinnsigh, le “F” mór agus “f” beag….na “Ffrenches”, mar a thugaidís orthu fhéin. Fíonn an t-údar a scéal thart ar an dá chlann sin, agus an chaoi ar éirigh leo teacht i dtír, trí thréimhse chinniúnach na tíre seo, ó 1915, trí chogadh na Saoirse, go dtí deireadh an Dara Chogadh Domhanda.
Ba í Eva a bhaist “Paradise Pier” ar an gCé áitiúil, nó tuigeadh di, go mba oiriúnach an t-ainm é d’áit chomh neamhaí álainn.
I mBrollach an Leabhair scríobhann an t-údar faoi chúrsaí na bhliana 1941. Féach mar a thosaíonn sé….
“A parched twilight began to close in around the unlit prisoner train. For over a week the zeks in Brendan Goold Verschoyle’s wagon had jolted across a landscape they raredly glimpsed, crushed together in putrid darkness. Only those crammed against the wooden slats ever saw the small worms of daylight flicker in through the slight cracks….”
Bhí an Cumannachas i bhfeidhm sa Rúis ag an am, agus Seosamh Stalin fhéin i mbun cúrsaí, sa tír ollmhór sin. Bhíothas ag iarraidh naimhde an Stáit a dhíbirt agus a chriogadh, agus in éineacht leo sin, measadh gur chóir freisin, an íde chéanna a thabhairt do dhaoine a raibh baint acu, fiú, le naimhde an Stáit. Príosúnaigh dá leithéid a bhí ar bord na traenach seo agus iad ar a mbealach chuig Gulag eicínt, agus zeks a baisteadh ar phríosúnaigh dá leithéid.
“Bhí Uncle Joe gan locht!
“Uncle Joe”, b’in an t-ainm ceana a bhíodh ag Cumannaigh ar Stalin, an tráth úd fadó.
Luaigh mé na Ffrenches cheana, bhuel, chuaigh fear an tí sin chun na Rúise, go bhfeicfeadh sé conas a bhí ag éirí leis an tír sin córas cumannach a bhunú ansin. Chuaigh a bhfaca sé thall i bhfeidhm go mór air, agus tháinig sé ar ais anseo, agus é sásta a laethe a chaitheamh ag iarraidh teachtaireacht, nó soiscéal an Chumannachas a leathadh san Iarthar. Bhuel, chuaigh a dhearcadh i bhfeidhm go mór ar Art Goold Verschoyle, agus ar a dheartháir Brendan, freisin. Chuaigh Art chun na Rúise, agus bíodh nár caitheadh go ró-mhaith leis ansin, ní fhaca sé locht ar bith ar Stalin fhéin, nó ar an gCóras nua. Chuaigh a dheartháir ó,g Brendan, chun na Rúise freisin, agus ba é deireadh an scéil é, nó go ndeachaigh an córas sin i bhfeidhm airsean freisin, agus tar éis dó seal a chaitheamh ag troid ar son na gCumannach, i gCogadh Cathartha na Spáinne, cibé rud a rinne sé ansin, gabhadh é, agus seoladh ar ais chun na Rúise é ina phríosúnach, nó ina Zek, faoi mar a thugtaí sa Rúis ar phríosúnaidh dá leithéid. D’ionsaigh eitleán Gearmáineach an Traein úd a luaigh mé thuas, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, níor chualathas tada faoi Bhrendan ina dhiaidh sin.
Deireadh Ré
Chaith Art a shaolsan ag iarraidh soiscéal an Chumannachais a leathadh freisin, agus ba é críoch an scéil sin, nó gur gabhadh anseo é, agus gur cuireadh isteach i gCampa Géibhinn an Churraigh é, agus é gar do bheith imithe le buile. Phós Eva Protastúnach as Contae Mhaigh Eo, Freddie Fitzgerald, agus chuaigh siad chun cónaithe i nGlanmire House, sa Chontae sin. Níor éirigh go ro-gheal leis an bpósadh sin, bíodh go raibh beirt clainne orthu, Hazel agus Francis. Caithfidh mé a rá, go ndeachaigh an scéal seo i bhfeidhm go mór orm, nó deintear iarracht sa leabhar seo, scéal na Goold
Verschoyle agus scéal na bhFrinseach a ríomh trí thréimhse chinniúnach i stair na tíre seo, ó laethe an Éiri Amach, go dtí deireadh an Dara Cogadh Domhanda. Deineann an t-údar spléachadh a thabhairt dúinn ar an gcaoi ar éirigh leis na Protastúnaigh, agus lucht Eaglais na hÉireann, teacht i dtír san Éirinn nua, a tháinig ar an saol sa tréimhse réabhlóideach sin. N’fheadar an bhfaca siadsan “terrible beauty” an Yeatsaigh, sa phobal aiséirithe? Is spéisiúil mar a choinníonn an t-údar súil ar an saol comhaimseartha agus scéal na bpríomhcharachtar á ríomh aige. Sea, agus fanann sé cóngarach go maith do stair na ré sin, agus an scéal á chur i dtoll a chéile aige.
An-leabhar, an-léamh, a choinníonn an léitheoir faoi gheasa go ndiúgann sé an deoir dheiridh.
.
Peadar Bairéad
.
Gaeilge 
English