le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Millfear sinn uilig !
Peadar Bairéad
.
De thimpiste a tháinig mé ar chóip den seanleabhar úd a foilsíodh i dtús fhicidí na haoise seo caite, “Around the Boree Log,” agus rinne mé caol díreach ar an ndán sin, a gcuirimis uilig spéis ann, blianta fada ó shoin. Léigh mé ó thús deireadh é, agus ní fhéadfainn gan cheangal eicínt a fheiceáil idir an dán sin, “Said Hanrahan,” agus cás na tíre seo, i láthair na huaire seo. Níl le déanamh agat ach éisteacht le comhairle shaineolaithe áirithe, ar an raidió, nó ar an teilifís, nó déan fiannaíocht na saoithe eile sin ar ár nuachtáin a léamh, agus iad ar a gcliatha fis, ag cur a ndán crua in iúl don chosmhuintir bhocht s’againne, agus tuigfidh tú céard chuige a bhfuilim. Dár leo, tá an tír bhocht seo imithe tigh an diabhail le roinnt bheag blianta anuas. Tá muid millte, briste, creachta, báite go dtí na cluasa i bhfiacha, agus gan ar ár gcumas na fiacha sin a ghlanadh. Sea, tá an sean-náisiún s’againne bancbhriste, bánaithe, dár leosan. Nach gcuirfeadh sin an dán “Said Hanrahan” leis an sagart úd, Patrick Joseph Hartigan, a scríobh faoin ainm cleite úd, John O’Brien, i gcuimhne do dhuine. Nach é an deilín céanna a bhíonn ag chuile shaineolaí acu…
Millfear sinn uilig, nó níl slánú i ndán dúinn.
“We’ll all be rooned”, said Hanrahan,
In accents most forlorn,
Outside the church, ere Mass began,
One frosty Sunday morn.
Ba é cúis a bhí lena thuar éadóchais nó go raibh triomach mór ag cur in iúl do dhaoine, go raibh baol ann, go millfí féar agus barraí orthu.
“The crops are done; ye’ll have your work
To save one bag of grain;….”
“If rain dont come this month,” said Dan,
And cleared his throat to speak-
“We’ll all be rooned,” said Hanrahan,
“If rain don’t come this week.”
Sea, an-chosúil leis na saoithe a thuarann bascadh, creachadh, is milleadh, orainn ó lá go lá, na laethe seo. Tiocfaidh an ECB. nó an IMF, isteach sa mhullach orainn, agus geallaimse dhuit é, go múinfidh na boicíní sin fios ár mbéas dúinn i ngearraimsir!
Nach cuma céard a tharlóidh?
Ach le filleadh ar Hanrahan…
In am tráth, tháinig an fhearthainn, agus d’fhás agus d’fhorbair na barraí agus an féar, agus nuair a bhí a ndóthain fearthainne faighte ag na daoine uaisle seo, thosaigh siad ag clamhsán arís…
“And every creek a banker ran,
And dams filled overtop;
“We’ll all be rooned,” said Hanrahan,
If this rain doesn’t stop.”
Agus in am tráth, stop an bháisteach, agus lean chuile shórt ag fás leis go buacach. Ach céard a tharlódh dá dtiocfadh triomach mór, agus go mbeadh an féar sin i mbaol a dhóite? Seo mar a chuirtear sa dán sin é…
“There’ll be bush-fires for sure, me man,
There will, without a doubt;
We’ll all be rooned,” said Hanrahan,
Before the year is out.”
Is cuma céard a tharlódh sa todhchaí, tá ár gcaiscín meilte sea, agus ar gcosa nite freisin, nó creachfar sin uilig gan dabht ar domhan.
Ach, nach bhfuiltear ag déanamh dearmad ar neart, ar theacht aniar, agus ar spreacadh, an chine s’againne. Caithfear glacadh leis, go bhfuil sliabh ard le dreapadh againn, an babhta seo, ach más féidir linn cur le chéile, éireoidh linn. Acn céard faoi na hEorpaigh? In am an ghátair a aithnítear na cairde!
Cinnte beidh na cairde sin againn, chomh fada is nach dteastaíonn cúnamh airgid saor in aisce uainn! Cairde móra, ‘how are yeh!’. Tiocfaimid slán, ach caithfimid cur chuige mar phobal aontaithe.
Sea, agus fear na bó faoin ruball, feasta!
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Beithilín, a Crib; máinséar, manger; teach aíochta, an Inn; Teaghlach Naofa, the Holy Family; girseacha, young girls; guinnín, a little gun; sa bhundlaoi, in the eave of the house; creimthe, picked; cálóga bána, white flakes (of snow)
.
Nollaig Shona Dhaoibh Uilig
Peadar Bairéad
Happy Christmas All
Sea, tá an t-am sin den bhliain tagtha chugainn arís, an t-am sin a thugann deis dúinn uilig síocháin, agus dea-thoil, a léiriú don saol mór sin uilig, atá taobh amuigh dínn fhéin. Sea, agus an t-am sin freisin, a tugann deis dúinn dul siar bóithrín na smaointe, go dtí na laethe úd fadó, nuair a sheasamar ag breathnú le hionadh ar an mBeithilín álainn, a bhí socraithe go deas síochánta, i dTeach an Phobail, agus siar níos fuide fós, go dtí an chéad Mháinséar i mBeithil Ríoga, sa Tír Naofa fhéin, i dtús ré na Críostaíochta, nuair a rugadh Íosa sa Stábla, toisc nach raibh áit ar bith le fáil ag a mháthair, Muire, nó ag Iosaf, i dTeach Aíochta an bhaile, an oíche bheannaithe sin.
Christmas Night
Féach mar a chuir an file, Máire Mhac an tSaoi, é, ina dán “Oíche Nollag”, agus í ag rá go raibh dídean le fáil ag lucht an airgid sa Teach Aíochta céanna sin, an oíche úd, ach gur fágadh an an Mhaighdean is a céile, gan bheith istigh le fáil acu, ach amháin i seanstáblán na mbeithíoch….
Bhí soilse ar lasadh i dtigh sin na haíochta,
Cóiriú gan chaoile, bia agus deoch,
Do cheannaithe olla do cheannaithe síoda,
Ach luífidh Mac Dé ins an tigh seo anocht.
Tá an file ag tagairt don nós a bhí beo, i measc Gael, an tráth úd, go mbíodh an Teaghlach Naofa ag fánaíocht timpeall an oíche sin, agus iad ag iarraidh bheith istigh a fháil i dteach eicínt, agus b’in an fáth a d’fhágtaí an doras ar leathadh, coinneall na Nollag ar lasadh, agus áit socraithe réidh dóibh ag an mbord, ag súil go dtiocfaidís ar chuairt chucu, an oíche bheannaithe sin. Féach arís mar a chuireann Máire Mhac an tSaoi é, i véarsa eile, sa dán céanna sin…..
Fágaidh an doras ar leathadh ina coinne,
An Mhaighdean a thiocfaidh is a naí ar a hucht,
Deonaigh do shuaimhneas a ligint a Mhuire,
Luíodh Mac Dé ins an tigh seo anocht.
Níl dabht ar domhan, ach gur éirigh leis an bhfile, dearcadh agus creideamh na cosmhuintire a thuiscint, agus a léiriú, i véarsaí an dáin álainn sin, “Oíche Nollag”.
A Vigil kept
Ní raibh sé de nós ag an muintir thiar dul thar fóir, an oíche sin, le bia nó le deoch, nó bhí siad ag feitheamh ar theacht an Theaghlaigh Naofa ar chuairt chucu. Gnáth-shuipéar a bhíodh acu, fataí agus iasc, b’fhéidir, nó rud eicínt dá leithéid, mar nach mbeadh dinnéar mór na Nollag le hullmhú acu, an mhaidin dár gcionn, sé sin, i ndiaidh an Aifrinn, nó an mhaidin sin, bhí de nós ag chuile shagart trí hAifreann a rá, agus dá bharr sin, thosaídís go breá luath ar maidin, ag a leath i ndiaidh a hocht, b’fhéidir, agus bhíodh na daoine sin sa bhaile arís, thart ar a deich, agus ansin, thosaídís ar an ndinnéar a ullmhú. Sea, mh’anam, agus smaoinigh nach mbíodh gléasanna nua-aimseartha cócaireachta acu, an tráth sin, ní bhíodh, muis! nó ní bhíodh acu ach oigheann na dtrí chos agus pota, agus bhíodh orthu na gléasanna sin a oibriú ar an dtine oscailte. Mór idir inné agus inniu!
How about toys then?
Céard faoi na gasúir, agus na girseacha, mar sin?
Cuirfidh mé geall, nach dtógfadh sé i bhfad orthu a gcuid féiríní Nollag a oscailt, nó ní thógfadh sé beirt, len iad a luchtú ar chairt! Tá mé ag caint faoi mo dhúiche fhéin, thiar in Iorras, i gContae Mhaigh Eo, dár ndóigh, agus ní bhíodh le fáil ag na gasúir ach guinnín, b’fhéidir, agus gluaisteáinín, nó a leithéid, sea, agus glac milseán agus torthaí, leis an stoca a líonadh. Agus céard faoi na girseacha? Bhuel, de ghnáth bhíodh bábóga le fáil acusan, agus milseáin agus torthaí freisin, b’fhéidir. Chaitheadh muid seal ag súgradh leis na féiríní Nollag sin, agus ansin, théadh cuid againn amach ar thóir an dreoilín, nó bhíodh muid ag fáil réidh do Lá an Dreoilín, nó b’in an lá i ndiaidh Lae Nollag. Mura n-éireodh linn teacht ar dhreoilín an lá sin, agus geallaimse dhuit é, go mbíodh a fhios ag na dreoilíní céanna sin go raibh muidinne ar a dtóir an lá áirithe sin, nó ghlanaidís leo as ár mbealach go breá luath an mhaidin sin. Bhuel, mura n-éireodh linn teacht ar dhuine acu, séard a dhéanfadh muid ansin, nó fanacht go titim na hoíche, agus ansin, ní bhíodh sé ró-dheacair teacht ar ghealbhan codlatach sa bhundlaoi, agus dhéanfadh seisean chúis dúinn, an lá dár gcionn, ach gan ligint d’éinne teacht ró-chóngarach don éinín a bhí clúdaithe go maith i gcás againn!
Memories
Níl dabht ar domhan, ach go bhfilleann scaoth cuimhní orm, an tráth seo bliana, agus mé ag dul siar bóithrín anacair, casta, spéisiúil, úd, na smaointe. Seo mar a labhair mé faoi chuid de na smaointe sin, i ndáinín a chum mé fhéin anuraidh……
.
Mámanna cuimhní carntha suas
I gcófra na gcuimhní cuachta,
Dul le Dreoilín, Aifreann luath,
Aingil is Aoirí ag cuartú,
.
Deasa deasa á roinnt go fial,
Bianna blasta á róstadh,
Féiríní Nollag á mbronnadh le croí,
Is breithlá Íosa á chomóradh.
.
They Chose a Goose.
Ní turcaí a bhíodh á róstadh acu don ócáid, an tráth úd, níorbh ea mh’anam, ach gé. Sea, Gé bhreá, phlucach, Gaelach, don Nollaig, agus nach muid a bhaineadh súlach agus toit as an ngé bhocht chéanna sin, agus ar deireadh thiar, nuair a bhíodh a cnámha creimthe go cliste, cúramach, againne, ní chaithimis na cnámha céanna uainn go fánach, ach oiread, ní chaitheadh muis! mar is amhlaidh a bhíodh tóir an domhain againn ar chnámha móra na sciathán, nó trína ngearradh go cúramach, d’fhéadfadh muid guinníní gé a dhéanamh astu, agus ansin, ní bhíodh uainn ach moilín beag adhmaid a raghadh trí chroí na cnáimhe sin, agus fata, le tosú ag scaoileadh urchair le chuile dhuine thart ar fud an tí. Nach againn a bhíodh an spórt! Cuirfidh mé geall, go mbainfeadh muid an oiread spóirt as na guinníní gé céanna sin, is a bhaineann gasúir an lae inniu as a gcuid Play Stations agus eile! Sea, mór idir inné agus inniu.
Ach le críoch oiriúnach a chur le píosa na seachtaine seo, b’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é, Nollaig faoi shéan is faoi mhaise a ghuí ar chuile dhuine dem léitheoirí, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine agaibh, bliain ó anocht. Agus sea, go mbeirimid beo ag an am seo arís.
.
Breith sa Stábla
Séasúr na Nollag ‘na rás chugainn,
Is cálóga bána anuas
Mar bhrat geal, naofa, glégeal,
Ag folach dúinn bruscar is smúit.
.
Ach istigh im chroíse, le díograis,
Ullmhóidh mé máinséar, le dua,
is glanfaidh mé bruscar na mblianta
As seanstáblán m’anama chrua.
.
Séasúr na Nollag ‘na rás chugainn,
Is an Naí naofa, neamhdha, anuas,
Ag ní, is ag slánú Chlann Éabha,
Is ag folach dúinn peaca is buairt.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Oil Lamps and Whitewashed Walls…
Full many a year has vanished
Through time’s magic looking glass,
Since first I saw that cottage,
Now set in memories past.
.
It nestled ‘neath a hillside
Decked out in heather fair,
With it’s roof of weathered rushes
Held down with súgáns rare.
.
But all that was as nothing,
Though beautiful to behold,
Compared with all the brightness
In it’s whitewashed walls so bold.
.
And when fair evening’s mantle
Soaked the brightness from our day,
Its oil-lamp spread it’s yellow light,
With gold in every ray.
.
As then our cottage oil lamp
Threw its gold rays far and wide,
To guide us home at long day’s end
To our home on Drum’s hillside.
.
.
And the golden yellow brightness
From our oil lamp in full flight,
Guided home our wandering footsteps,
Through the darkness of the night.
.
Though now those days are long past,
And the ’lectric shines at will,
I still can see, in my mind’s clear eye,
That cottage ‘neath the hill.
.
And so I really miss it,
When back through the years I go,
That lovely limewashed cottage,
With its oil lamp all aglow.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Preasráiteas
Peadar Bairéad
Ba é adúirt mo seanchara, Séimí an Droichid, liom an lá cheana, nó go bhfuil chuile chosúlacht ar an scéal go dteastaíonn ón Rialtas s’againne cloch sa mhuinchille a úsáid agus iad ag deighleáil leis an Eaglais agus le lucht na Gaeilge, feasta, agus nach bhfuil daoine ann adéarfadh, gurbh iad an dá mhar a chéile iad an chuingir chéanna sin, sna seanlaethe. Ba é a chuir ag ceol ar an dtéad sin é nó cinneadh úd an Rialtais, go gcuirfí deireadh leis an deontas d’ábhair oidí ag freasatal ar chúrsaí tumoideachais sa Ghaeilge, sa Ghaeltacht, feasta.
Ach, nach bhfuil na seanlaethe thart anois, agus nach gcaithfidh muid aghaidh a thabhairt ar shaol an lae inniu, le dearcadh níos suas-chun-dáta ná mar a bhíodh acu fadó.
Cuireadh sin ar mo shúile dhom, an lá cheana, nuair a fuair mé cóip den Phreasráiteas a d’eisigh Conradh na Gaeilge agus Guth na Gaeltachta ar an 6ú Feabhra, 2012. Bíodh sin fíor bréagach, ach is féidir linn a dhearbhú anois, nach bhfuil an Conradh, nó Guth na Gaeltachta, sásta, nó leath-shásta fhéin, le cinneadh seo an Rialtais. Dár leis na hEagraíochtaí céanna sin, tá an cinneadh céanna seo scannalach, agus cheapfainn fhéin go n-aontódh bunús lucht na Gaeilge leo, sa bhreith sin.
Straitéis Fiche Bliain
Breis agus bliain ó shoin anois, mholamar Straitéis úr an Rialtais s’againne, tráth sheol siad “Straitéis Fiche Bliain 2010 – 2030”, nó ba mhór, agus ba mhisniúil, an chéim chun tosaigh a bhí sa Straitéis sin i leith na teanga, agus deir na hEagraíochtaí thuasluaite, gur moladh sa Straitéis sin go leanfadh ábhair mhúinteoirí clár sainithe do theagasc teanga sa Ghaeltacht, agus go deimhin, go gcuirfí leis an am teagaisc, agus freastail, d’ábhair mhúinteoirí ar na cúrsaí Gaeltachta. Leanann an Preasráiteas…”Anuas air sin, sna treoracha agus sa chritéir nua a d’eisigh An Chomhairle Mhúinteoireachta do na Coláistí Oiliúna, moladh: “Ba chóir do chláir tréimhse chónaithe sa Ghaeltacht, fadaithe agus athchoincheapaithe, a cur ar fáil, a bheidh anois mar chuid den chlár iomlán, agus faoi stiúir dhíreach ag na soláthraithe oideachas múinteoirí” Cuireadh coiste ar bun leis na moltaí seo a fhorbairt.
Thuig Uachtarán an Chonartha, Julian de Spáinn, go mba mhór na céimeanna chun tosaigh a bhí sa dá mholadh sin chun feasacht, agus scileanna cumarsáide Gaeilge, ár múinteoirí a chothú, agus tógfar dhá chéim ar chúl, má bhaineann an Roinn Oideachais agus Scileannana deontais ó na mic léinn le freastail ar na cúrsaí Gaeltachta. Má tá muid i ndáiríre faoi athbheochan na Gaeilge, agus má thuigtear dúinn gur chuid riachtanach dár n-oidhreacht í, bhuel! ansin, níl an dara rogha againn ach brú chun tosaigh leis an Straitéis Fiche Bliain, le féachaint chuige, go mbeidh soláthar sásúil, oilte, sciliúil, múinteoirí ar fáil, leis an oidhreacht sin a chur ar fáil don chéad ghlún eile, nó má bhristear sine amháin i slabhra teanga na hoidhreachta sin, brisfear an slabhra, agus dár lena lán, beidh an briseadh sin do-dheisithe, agus d’fhéadfadh lucht na Gaeilge ansin dul ag feadaíl! Tuigtear freisin don dá eagras thuasluaite, gur chóir go ndéanfaí na cúrsaí Gaeltachta seo ag tús a gcúrsaí céime, ionas go mbeadh ar a gcumas feasta, “leanúint leis an gcaidreamh lena gcomhleacaithe, trí Ghailge, i ndiaidh an chúrsa.”
“Tíos na pingine….”
Dár le hÉamonn Mac Niallais, urlabhraí Ghuth na Gaeltachta, dá mba shábháil airgid a bhí mar aidhm ag an Rialtas trí dheireadh a chur leis na deonais do na cúrsaí Gaeltachta sin, gurbh é a mhalairt ar fad a bheadh mar thoradh air, nó go gcosnódh sé i bhfad níos mó, ar ball, leis an dochar a dhéanfaí anois, a leigheas amach anseo, agus lena chois sin, níor chóir dearmad a dhéanamh ar an gcúnamh a thugann na cúrsaí seo do ghéilleagar na Gaeltachta, ó thaobh mhná tí, siopaí áitiúla, múinteoirí, agus fostaithe eile na gColáisatí Gaeilge de. Tá an easpa comhordú idir chodanna éagsúla den Rialtas, i dtaca le cur chun cinn na Gaeilge ina chúis dhíomá dár le Mac Niallais. Tá an Straitéis ag moladh cur leis na cúrsaí, agus iad a fhorbairt agus an comhlacht reachtúil, An Chomhairle Mhúinteoireachta, ag tacú leis sin. Ag an am gcéanna, tá an Roinn Oideachais agus Scileanna ag iarraidh an bonn a bhaint den obair bhreá atá ar siúl acusan. Cheap muid go raibh an Straitéis ann le treoir shoiléir a thabhairt do na Ranna éagsúla Stáit agus a bpairtnéirí, ach ní mar sin atá sé ag feidhmiú faoi láthair.
Níl dabht ar domhan ach go ndéanfaidh cinneadh seo an Rialtais dochar do chur chun cinn na Gaelige, sna blianta atá romhainn amach, ach tráthúil go leor, tá dóthain ama fós ag na hÚdarais chéanna le breith ar a n-aithreachas. Súil againn go ndéanfaidh siad amhlaidh.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Rúin Athbhliana !
Peadar Bairéad
.
(An tráth sin bliana tagtha arís…New Year Resolutions Time )
.
Scáile na Rún
.
Ag caint ar Rúin Athbhliana, déarfainn go bhfuil mé fhéin beagáinín ró-aosta anois do nós sin na Rúin Athbhliana, ach ní hionann sin is a rá nach raibh mé tugtha don nós céanna sin, blianta ó shoin, nó bhí agus thar a bheith tugtha. Chaithinn seal chuile bhliain ag déanamh mo mharana ar an nós céanna sin, agus mé ag iarraidh teacht ar rúin a bheadh oiriúnach don bhliain úr. Theastaigh uaim seo a dhéanamh, agus theastaigh uaim siúd a dhéanamh, i rith na bliana a bhí romham amach, ach tríd is tríd, shocraíodh mé fáil réidh le droch-nósanna, agus nósanna suáilceacha, nua, a chleachtadh feasta. Ar éirigh liom beart de réir mo bhriathair a chur i ngníomh? Is deacair a bheith cinnte anois, ach tríd is tríd, ba é saol an fhata i mbéal muice a bhí i ndán dá mbunús, ach sin ráite, ní déarfainn go mba am amú, amach is amuigh, é nós na Rún Athbhliana céanna sin, nó bíodh go mbrisinn corr-cheann acu, ag an am gcéanna, chaitheadh siad uilig a scáile thar m’iompar, uaidh sin amach.
An ndearna mé rún ar bith don bhliain atá romhainn amach anois, an ea?
Níor dhein, muis! ach tá nós nua fionnta agam leis an mbearna sin a líonadh dhom, agus in áit Rúin Athbhliana, is amhlaidh a thugaimse Guíonna Athbhliana orthu, nó in áit ualach na rún sin a cheangal aniar orm fhéin, is amhlaidh a phiocaim amach roinnt rudaí, ar mhaith liom go ndéanfaí iad, i rith na bliana úire.
Guíonna Athbhliana
Ar an gcéad dul síos, ba mhaith liom, i rith na bliana seo, go gcuirfí deireadh le marú agus le mugáil, le foréigean agus le héigniú de chuile shaghas, le mí-úsáid agus le hainriail agus le brúidiúlacht de chuile chineál, agus go bhfillfeadh daoine arís ar shíocháin, ar charthannacht, agus ar chomharsunúlacht. Dá ndéanfaí a leithéid, nár mhór go deo an difir a dhéanfhadh sé i saol an ghnáthdhuine? Sea, agus i ndáiríre, nach féidir a rá, nach mbeadh sa mhéid sin fhéin ach filleadh ar na dlíthe atá fite fuaite i smior na gcnámh istigh ionainn uilig go léir?
Leagfaidh mé Gui amháin eile os do chomhair amach anseo agus sin go dtabharfaí aire faoi leith, dóibh siúd atá ar an imeall, sa bhliain seo ár dTiarna 2015. Is é atá i gceist agam anseo, nó na daoine uilig sin, a tháinig chun na tíre seo, ar thóir oibre nó tearmainn, go dtabharfaí spás agus éisteacht dóibh, i rith na bliana seo, sa tslí go mbeadh ar ár gcumas, a mbunús a ghlacadh isteach mar bhaill den phobal s’againne. Is daoine daonna iad, is comharsanna iad, agus is cairde iad, nach bhfuil aithne cheart curtha againn orthu fós. Ba mhaith liom dream amháin eile a chur isteach sa Rún seo freisin, agus sin iad an lucht siúil, a bhfuil a mbunús imeallaithe againn, leis na blianta, sea, agus cá bhfágfá an dream úd a chodlaíonn amuigh, ar thaobh ár sráideanna, nó ar thaobh ár mbóithre?
Diúltachas!
Tá Guí amháin eile agam don bhliain atá romhainn amach agus sin go n-éireodh linn uilig, agus lenár bpolaiteoirí ach go háirithe, guaim eicínt a chur orainn fhéin feasta, agus críoch a chur le diúltachas ar mhaithe le bheith diúltach. Agus ar thug tú faoi deara an nós atá ag lucht an Fhreasúra, bhuel! ag cuid acu ach go háirithe, Páirtithe an Rialtais a cháineadh as a ngeallúintí toghchánaíochta a bhriseadh, ach ag an am gcéanna tá geallúintí do-chomhlíonta á ndéanamh, as éadan, acu fhéin. ‘Ná déan mar a déanaimse, ach déan mar adeirim.’
Athbhliain faoi mhaise agus faoi bhláth dhaoibh go léir, agus ná cuireadh ‘an braon anuas’ isteach nó amach oraibh fhéin, nó ar bhur gcúram, i rith na bliana atá rómhainn amach.
Go mbeirimid beo ar an am seo arís.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I m B é a l a n P h o b a i l .
****************
The August Holiday .
Ó tharla go dtiteann chomóradh lá mo phósta i rith na saoire seo, tá de nós againn, sé sin, mé fhéin is mo bhean, scuabadh linn an tráth seo chuile bhliain, le roinnt laethe a chaitheamh linn fhéin, áit eicínt álainn, i dtír seo na hÉireann, agus i mbliana, shocraigh muid ar na laethe sin a chaitheamh thíos i gCiarraí. Bhuel, tar éis roinnt mhaith ama a chaitheamh ar ár marana, ba é a shocraigh muid, i ndeire na feide, nó aghaidh a thabhairt ar an gCom, i leithinis Chorca Dhuibhne, i mbliana
In time for the Match !
Bhuaileamar bóthar luath go leor ar an Satharn, an 31ú d’Iúil, agus shroicheamar an Com in am don Chluiche idir Chill Chainnigh agus an Clár. Ní gá dhom a rá, gurbh fhiú an tairbhe an trioblóid, ar an ócáid áirithe sin! Ar ais linn ansin go dtí ár dteach lóistín “Suan na Mara”, atá suite tamall gearr amach ón gCom.
An tráthnóna sin, agus idir ocras agus tart orainn, thugamar aghaidh ar Phroinnteach an Aghasaigh, i lár an Choim. Chomh luath is a chuamar thar tairseach isteach, bhí a fhios againn go raibh an rogha ceart déanta againn, nó bhí an áit ag cur thar maoil le daoine. Ba ghearr gur leagadh dinnéar ríoga os ár gcomhair amach. Ní bréag a rá, go sásódh an béilí ceanna sin goile fathaigh, gan trácht in aon chor ar an nduine daonna. Ní call a rá, gur chodlaíomar go sámh an oíche sin, ár gcéad oíche riamh ar an gCom.
The Trip to Dingle .
Ar an nDomhnach, tar éis dúinn Aifreann a éisteacht i séipeal álainn an bhaile, thugamar aghaidh ar an nDaingean, ach in áit dhul amach ar Bhóthar an Daingin, is amhlaidh a chuamar amach thar na sléibhte arda úd, a dtugtar Sliabh Mis orthu. Chuaigh chuile shórt ar aghaidh go breá i dtosach, ach de réir mar a chuamar chun tosaigh, is ea ba mhó a chuaigh sé i bhfeidhm orainn, nárbh aon “Freeway”, nó “Motorway” ach oiread, a bhí sa bhóithrín caol, anacair, casta, a roghnaíomar. Ní raibh ach rud amháin le déanamh áfach, agus b’in treabhadh chun tosaigh, ag súil go sroichfeadh muid áit eicínt, i ndeireadh na dála! Chuamar thar an nDún ársa úd, Cathair Con Rí, agus go gearr ina dhiaidh sin, shroicheamar an pointe is airde ar an mbóthar céanna sin, agus go gearr ina dhiaidh sin, fuaireamar an radharc ab iontaí dá bhfaca mé fhéin le mo shúile cinn, riamh, nó i bhfad, i bhfad, thíos fúinn, agus os ár gcomhair amach díreach, bhí radharc álainn le fáil againn ar Bhá an Daingin agus í ag spréacharnach faoi sholas geal na gréine buí. B’éigean dúinn an gluaisteán a stopadh tamall, leis an radharcra céanna sin a ól isteach, agus a chur i dtaisce i gcóifrín na cuimhne, ionas go mbeadh fáil againn air, amach anseo, nuair a bheadh gruamacht agus gráice an Gheimhridh dár gcrá. Leanamar linn ar aghaidh trí Abhainn na Scáil, Lios Póil, agus ar deireadh thiar, shroicheamar baile dosháraithe an Daingin fhéin. Smaoinigh mé ansin ar Pheig bhocht Sayers, agus í ag cur síos ar thithe móra, arda, an bhaile sin, agus ar Lá an Aonaigh, nuair a bhí na sráideanna dubh le daoine. Céard déarfadh an créatúr dá mbeadh radharc le fáil aice anois ar na sráideanna céanna sin, arsa mise liom fhéin, nó níor bhréag ar bith a rá, go raibh na sráideanna céanna sin plódaithe le daoine ó cheithre hairde an tsaoil mhóir, agus a scéal fhéin, sea mh’anam, agus a theanga fhéin freisin, ag chuile dhuine acu.
On Board the Jeannie Johnston .
Ar deireadh, thugamar faoi deara go raibh an-bhrú daoine thíos bealach na cé. Céard a bhí á dtarraingt uilig sa treo sin? adúramar linn fhéin. Ba gherar go raibh freagra na ceiste sin le fáil againn, nó thíos ansin, feistithe agus ar ancaire, bhí an “Jeannie Johnston”, macasamhail na loinge úd a d’iompar na mílte siar go Meiriceá agus go Ceanada, thart ar aimsir an Ghora Mhóir, sea, agus bhí na céadta ina scuaine mhór, fhada, ruballach, ansin, ag síneadh siar ón long sin, agus iad ag fanacht, ar a seal, le dul ar bord, go bhfeicfidís an cineál loinge a d’iompar na mílte sin uilig. Shocraíomar fhéin gur mhaith linn dul ar bord. Fuaireamar ticeid agus chuamar isteach ag deireadh na scuaine, agus d’fhanamar ar ár seal. Chuamar ar bord, ar ball, agus caithfidh mé a admháil, gur bheag nár bhain an radharc istigh deoir asainn. Chonaiceamar an chúinge agus an doircheacht inar mhair na himircigh bhochta sin, ar feadh breis is sé seachtaine, ar a dturas chun an domhain úir, sea, agus gan mórán acu, i bhfoirm bia nó dí, fan an aistir fhada chéanna sin. Ach, thuigeamar, ag an am gcéanna, nárbh aon “Coffin Ship” í an Jeannie Johnston céanna sin, nó níor cailleadh oiread is duine amháin, ar bord na loinge sin, ar a turasanna fada ó Chiarraí go dtí an domhan úr. Chonaiceamar na leapacha loinge agus daoine bréige iontu, agus a scéal á ríomh dúinn ag gleas taifeadta ar bord. Caithfidh mé a admháil go ndeachaigh an chuairt úd, ar an Jeannie Johnston, i bhfeidhm go mór orainn, agus ní dóigh liom, go ndéanfaimid dearmad uirthi go luath. Ar ball, chuamar abhaile, agus ní gá a rá gur chaitheamar seal an oíche sin ag cur scéal an Jeannie Johnston trí chéile.
***************
Peadar Bairéad.
**************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Gaeilge 
English