le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Saolta ag Athrú 2
Peadar Bairéad
(This week we consider our attempts to operate a Minority Government)
.
Rialtas Mionlaigh
Chonaic muid, an tseachtain seo caite, faoi mar a tharla i ndiaidh an toghcháin deiridh, nach raibh an dara rogha ag ár dTeachtaí Dála ach Rialtas Mionlaigh a bhunú, sin nó dul ar ais chuig na vótóirí, ag iarraidh orthu sainordú nua thabhairt dóibh, le Rialtas nua a bhunú, agus nár maith a thuig siad nach mbeadh an pobal céanna ró-shásta le socrú dá leithéid, tar éis dá dTeachtaí dhá mhí a chaitheamh ag iarraidh toil na vótóirí a chur i gcrích, agus gan de thoradh ar a n-iarrachtaí uilig, ach an teip. Nuair a cuireradh chuile shórt sa mheá, ba é a shocraigh siad, i ndeireadh na dála nó go ligfí do Fhine Gael Rialtas a chumadh, agus gheall Fianna Fáil go nglacfaidís fhéin leis an socru sin, ar choinníoll go leanfadh an Rialtas sin polasaí a bheadh inghlactha dóibhsean.
Nuair a léamar faoin socrú sin a chéaduair, ba é a cheapamar nó nach mbeadh Rialtas dá leithéid inmharthana, agus nach mbeadh aige ach saol fata i mbéal muice! Bhí breall orainn áfach, agus bíodh nár aontaigh siad faoi chuile shórt, ag an am gcéanna, níor deineadh aon cheo fós a phléascfadh an socrú a rinneadh in am an ghátair, agus nuair a smaoiníonn tú air, tá ualach asail de bhuntáistí ag baint leis an socrú úd a bhunaigh ár Rialtas Mionlaigh.
Buntáistí…
Buntáistí! adeir tú? Cad iad na buntáistí a bhainfeadh le socrú ciotach dá leithéid?
Bhuel! ar an gcéad dul síos, is iarracht é, ar dheacracht in ár gcóras daonlathach a leigheas, agus caithfear a admháil, go raibh thart ar dhá mhí caite ag ár dTeachtaí nuatofa Dála, ag iarraidh Rialtas Móraimh a bhunú, agus é ag teip glan orthu a leithéid a dhéanamh, agus thuigfeadh duine ar bith nach raibh ach dhá rogha fanta acu ansin, agus sin Toghchán nua a eagrú, nó Rialtas Mionlaigh a bhunú, agus bíodh nach rabhthas ró-shásta a leithéid de Rialtas a bhunú, ag an am gcéanna, b’fhearr sin, dár leo, ná dul ar ais chuig na vótóirí le sainordú nua a lorg.
Agus ar an dara dul síos, b’fhéidir go bhfuil muid tar éis teacht, de thimpiste, ar eiseamláir nua Rialtais, agus má oibríonn sé, bhuel, b’fhéidir go nglacfaí leis feasta, mar réalt eolais a threoireodh i dtreo Thír Tairngire sinn. Anuas go dtí seo, ní raibh ach sampla amháin againn de Rialtas Mionlaigh, agus sa chás sin, ní raibh ach Páirtí amháin ag feidhmiú mar Rialtas, agus an dara Páirtí mór sásta cead a gcos a thabhairt dóibh, chomh fada is a leanfaidís polasaí a bheadh ag teacht lena ndearcadh siúd ar leas an phobail. Mar sin, socraíodh ar chineál nua Rialtais a bhunú mar thoradh ar a gcainteanna agus a margaíocht. Ach, le filleadh ar na buntáistí a bheidh ag Rialtas dá leithéid a bhunú, caithfidh muid a chur san áireamh, ar dtús, nach mbíodh i gceist, go nuige seo, ach Rialtais AonPháirtí, sin nó Comhrialtas, ach go dtí seo ní bhíodh glacadh ar bith le Neamhspleáigh mar bhaill de Rialtas, ach an babhta seo, tharla go raibh na Neamhspleáigh eagraithe mar mhionpháirtithe, ar mhaithe lena leas fhéin, agus leas a bpobail, a bhaint amach, tharla anois go rabhthas sásta Aireachtaí a bhronnadh orthu, ar choinníoll go ngeallfadh siad dílseacht, mar Pháirtí, don Rialtas nuabhunaithe. I ndeireadh na dála, tar éis breis is dhá mhí a chaitheamh i mbun margaíochta, bhíothas sásta Rialtas a bhunú faoi stiúir Fhine Gael, ach le hAirí Neamhspleácha mar Airí Rialtais ag iomradh bhád an Stáit ar aonbhuille leosan. Sea, ar deireadh thiar, bhí cineál nua Rialtais againn le gnó an Stáit a riar dúinn.
Ag glaoch sa bhFásach!
San am atá thart, nár mhinic a bhíodh Teachtaí Neamhspleácha ag glaoch leo fhéin sa bhfásach, agus gan aon ró-aird ag éinne orthu, sea, agus nár mhinic fís bhreá, chiallmhar, ag na daoine céanna sin, ach anois, bheadh Aireacht ag cuid de na Teachtaí éirimiúla seo, agus é ar a gcumas, a bhfís a leagan ar bhord an Rialtais, agus iarracht a dhéanamh le feoil a chur ar chnámha na físe sin, ar mhaithe le leas an phobail. Ní féidir a shéanadh, gur le leas an phobail socrú dá leithéid.
Anois, tá ráflaí ag dul sa timpeall, nach mbeidh ar chumas ar Rialtas Mhionlaigh buiséad a dhréachtadh agus a achtú don bhliain seo chugainn, agus muna mbeidh, beidh a bport seinte, Tiúrfaidh an aimsir freagra na ceiste sin dúinn. Ach, céard a déarfar má éiríonn leo an gnó sin a chur i gcrích?
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Scrúdú Cainte…
.
Cad e an caitheamh aimsire is fearr leat?
Is duine me ata an-tugtha do sport de chuile chineal, agus biodh go bhfuil suim agam in a lan cluichi mar an Pheil Ghaelach, an Rugar, Cruicead agus a leitheid, ach thar aon chaitheamh aimsire eile is fearr liomsa Sacar, agus ce go n-imrim a lan cluichi, is fearr liom bheith ag imirt Sacar agus da bharr sin is ball d’Fhoireann Sacar Mha Nuat me agus bim ag imirt an chluiche sin chuile Dhomhnach, agus bim ag cleachtadh don chluiche sin cupla uair sa tseachtain, agus is e adeir mo chairde go leir no gur maith chuige me.
Ach nuair a bhionn an aimsir go hainnis taobh amuigh, ansin ceard a dheanann tu leis an aimsir a chaitheamh?
Ar an gcead dul sios, ni maith liom nuair a bhionn se ag stealladh baisti taobh amuigh, agus nuair nach mbionn an aimsir oiriunach le cluichi a imirt taobh amuigh, ach nuair is crua don chailleach, caithfidh si rith, agus is e an dala ceanna liomsa e, agus bainim taitneamh as ceirnini, as an teilifis, as cluichi cartai, agus fiu as an leitheoireacht!
Agus an bhfuil aon chineal leabhair a gcuireann tu speis faoi leith ann?
Is maith liom leahair ghearrscealta, agus scealta lorgaireachta freisin, ach faoi mar aduirt me cheana, b’fhearr liom go mor fada bheith amuigh faoin aer ag imirt sacair no peile le mo chairde.
Luaigh tu an teilifis ansin freisin, cen cineal claracha is fearr leat bheith ag breathnu orthu ar an mean sin?
Caithfidh me a admhail dhuit go mbainim taitneamh nach beag as na scannain a leiritear ar an teilifis chuile oiche, ach is annamh a bhionn an t-am agam le breathnu orthu, no togann se an t-uafas ama mo cheachtanna baile, agus mo chuid staideir a dheanamh chuile oiche agus da bharr sin, is beag ama a bhionn fagtha agam le bheith ag breathnu ar scannain, agus da bharr sin, eirionn liom tamall a chaitheamh anois is aris ag breathn ar claracha nuachta, agus scannain faisneise, agus corruair bainim taitneamh as na scigchlaracha, agus na cartuin.
Ar mhaith leat labhairt linn faoi fhadhb na ndrugai agus an oil i measc an aosa oig?
Biodh nach bhfuil lan-eolas agam faoin abhar seo, ag an am gceanna, is abhar e ata i mbeal gach einne na laethe seo, agus ta a fhios fiu ag madrai an bhaile go bhfuil se easca go maith teacht ar dhrugai i ngach baile mor agus i ngach sraidbhaile o cheann ceann na tire seo i lathair na huaire seo.
Is fior-olc na hearrai iad na drugai ceanna sin, no ni thogann se i bhfad doibh greim daingean a fhail ar an te a bhaineann usaid astu, agus uaidh sin amach, ta se fior dheacair don duine sin fail reidh leo. Agus ni he sin an rud is measa futhu, mar bionn an te a thagann faoina reim, bionn se sasta, goid, robail, mugail, agus breaga a insint, le “fix” a fhail, lena mhian a shasamh tamall. Ta a fhios ag gach einne go ndeanann iompar da leitheid dochar an-mhor, ni hamhain don anduileach, ach don phobal, fri cheile.
Ma ta na drugai sin chomh holc sin, tuige mar sin a mbaineann daoine, idir og agus aosta, usaid astu?
Bhuel, go minic, is e an “Peer-bhru” a mheallann iad le trial a bhaint as druga faoi leith, agus dar ndoigh, sa tsli sin, faigheann an druga greim scoige air, agus ni bhionn ar a chumas ansin deanamh gan iad. Nach ‘in mar a bhiodh ag daoine fado i gcas an tae, nuair adeiridis go raibh siad marbh ag an tae, ach go mbeidis marbh gan e, freisin, sa tsli cheanna leis na drugai..Marbh ag drugai, agus marbh freisin gan iad, ag an te a bhionn tugtha doibh.
Aon tuairim agat faoin ol, mar sin?
Nach e an sceal ceanna e agus sceal na ndrugai, mar nach bhfuil a fhios ag madrai an bhaile fhein gurb an t-ol agus an alcoil ata folaithe ann, an druga is coitianta anseo in Eirinn. Agus nil aon dabht ach oiread, ach go ndeanann se an t-uafas dochair do na halcoiligh ata chomh tugtha sin don ol nach feidir leo deanamh da eagmais.(pronounded …eh..mush…) Milleann se an t-aos og a theann ina chealchtadh, agus ta na daoine fasta ata tugtha do millte cheana fein aige. Sea, thuig an tAthair Maitiu an sceal go maith, nuair a mhol se do mhuintir na hEireann eiri glan as an ol, agus chuige sin chuir se eagraiocht ar bun le cabhru le daoine da leitheid.
Aon fhadhb eile ag cur as don tir seo i lathair na huaire seo?
Ta, agus ualach asail diobh. Nil le deanamh ag duine ach na nuachtain a leamh, no breathnu ar an teilifis agus tuigfidh se go bhfuil an tir seo millte ag dronganna coirpeach ata eagraithe faoi mar ba arm iad, agus iad sasta dul amach ag robail, ag eigniu, ag troid, ag baint dioltais amach, agus fiu ag maru, ar mhaithe le hairgead a dheanamh. Ta daoine ann freisin adearfadh go raibh moraltacht na tire seo imithe chun an donais le roinnt blianta anuas, ach sin sceal eile ar fad. Agus ceard faoi fhadhb an Inimirce? agus an chaoi nach bhfuil daoine sasta failte a chur roimh na hinimircigh a thagann ar chuairt chugainn go minis ar thoir oibre agus saoirse. Sin fadhb a gcaithfidh muid deighleail leis sna laethe ata romhainn amach freisin, agus ni hiad an t-aos og is cuis leis an bhfadhb seo. Is iad na daoine fasta ata ciontach sa chas seo, agus ta se thar am againn ar mbeasa, sa chas seo, a athru o bhonn.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Sín chugam an Ghealach 2
Peadar Bairéad
.
(This week we again go down Memory Lane)
.
Anois, bíodh gur chreid mé sna féidireachtaí sin uilig, a luaigh mé anseo, an tseachtain seo caite, agus déarfainn gur chreid roinnt mhaith de na daoine thart orm sa leagan amach céanna sin, nárbh asainn a baineadh an mealladh, nuair a fuaireamar amach, nach mar sin a tharlaíodh sa tsaol cam, casta, céasta, a bhí thart orainn.
Geallúintí Polaitíochta!
Breathnaigh ar chúrsaí polaitíochta, i dtosach. Nuair a bhí mise óg, caithfidh mé a admháil, gur chreid mé chuile fhocal ón lucht polaitíochta! Dúradarsan linn, go gcruthódh siad saol an mhadaidh bháin dúinn ach ár vótaí a bhronnadh orthu, lá an toghcháin. Dá ndéanfadh muid amhlaidh, chuirfeadh siadsan Útóipe ar thalamh ar fáil dúinn. Bheadh obair le fáil ag chuile shaoránach, bheadh aras in áirithe do chuile chlann, bheadh scolaíocht den scoth le fáil, saor in aisce, ag chuile mhac máthar, agus iníon athar, sa tír. Ní gá dhom cur síos ar na háiseanna eile a chuirfí ar fáil dúinn, ach bheadh cúrsaí leighis, cúrsaí taistil, cúrsaí léinn, agus chuile chineal cúrsaí eile, ar fáil, d’óg agus d’aosta, sa Phoblacht a bheadh againn, dá mbronnfaimís an chumhacht chuige sin orthusan. Sea, agus bheadh deireadh go deo le bochtaineacht, le hanró, le cruatan, agus le gorta.
Tuar agus Tairngreacht
Agus ar tháinig an tuar faoin dtairngreacht, tráth fuair siad na vótaí agus an chumhacht?
Ag magadh fúm atá tú! Nó in áit dóibh Útóipe a chur ar fáil dúinn, is amhlaidh a chuaigh cúrsaí in olcas, ó bhliain go bliain. Sea, dá mhéad a gheall siad, is ea ba lú a dháil siad! Nó b’in mar a samhlaíodh dúinne é, ach go háirithe.
Gealladh dúinn go mbeadh saol an mhadaidh bháin againn, ar ball. Seafóid! Nó is dócha nach bhfuil fáil ar shaol an mhadaidh chéanna sin ar an saol anróiteach, anacair seo, nó má tá, caithfear dul trí chruatan agus trí hanró lena bhaint amach. Agus ag caint ar chúrsaí sláinte, nach minic a ghealltar don duine óg go mbeadh chuile shórt ar a dheis aige, ach an bheatha cheart a ithe, na deochanna sláintiúla úd a ól, agus fanacht glan amach ó phóit is ó chraos.
Geallúintí nár fioraíodh
Bhuel! Ní i gcónaí a fhíoraítear na geallúintí céanna sin, ach oiread, nó nach bhfaightear an tseanduine, anseo is ansiúd, a dhearbhaíonn, gurbh iad an tobac agus an bhiotáille a choinnigh sa tsiúl é, trí bhlianta fada a ré.
Sea, mh’anam! Ar deireadh thiar, cuireadh ina luí orm fhéin, go raibh cosúlachtaí idir an ghealach agus an dréimire úd, ar dhein mo Dhaid tagairt dóibh agus mise i mo ghasúr, agus cúrsaí an tsaoil seo. Mar nuair is cúrsaí an tsaoil seo, agus cúrsaí daonna, atá idir chamáin againn, caithfimid glacadh leis, go bhfuil difir mhór idir an rud atá inmhianaithe, agus an rud a bhfuil fáil air, le linn ár ré abhus. Soilsíonn Útóipe an casán dúinn, agus spreagann sé sinn i dtreo na foirfeachta daonna, ach, i ndáiríre píre, ní éireoidh linn an stádas sin a réaladh, fad is beo sinn. Ní bhfuair mé fhéin greim riamh ar an ngealach gheal soilseach úd, ach shásaigh an smaoineamh agus a fhéidireacht mé, le linn laethe duairce, dorcha, mo bheatha. Mar sin, ná cuireadh sé aon lagmhisneach orainn fáil amach nach bhfuil an Útóipe úd inshroichte ar an saol seo, ach ag an am gcéanna, nár chóir go spreagfadh an choincheap chéanna sinn teacht chomh cóngarach agus is féidir linn, don Útóipe ar thalamh úd, a mheall, agus a shásaigh sinn, go háirithe le linn laethe neamhaí na hóige?.
.
Sa ré úd roimh thóirsí, is aibhléis, is cnaipí
Ba chara sa spéir againn t’aghaidh,
Shoilsigh tú casáin gan locht is gan tuisle,
Is mheall tú na cairde ar chuairt chugainn.
.
Lasann tú lampa geal glé i mo chroíse,
Led aghaidh ghealgháireach gan mhioscais,
Is slógann chugam cumhní gan teorainn ina sluaite,
I gcuimhne na gcomharsan a d’imigh.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
“Sport How Are ye ?”
Seanchara ar chuairt
.
Istigh sa chistin a bhí mé an lá cheana, mé ar mo sháimhín só, na cluasa ligthe siar agam, agus mé ag ól muga breá tae, ar mo shástacht, nuair ba bheag nár tógadh den chathaoir mé le raic agus ruaille buaille amuigh ag an doras tosaigh. Céard tá ag tarlú amuigh ansin, in aon chor, arsa mise liom fhéin. B’fhéidir gurb é fear an phoist fhéin atá ann, agus beart, nó rud eicínt dá leithéid aige dhom, agus go bhfuil deifir an domhain air. D’éirigh mé de phreib, agus amach liom, agus do bharúil cé bhí amuigh ansin romham?
Sea, ár seanchara fhéin, Séimí breá an Droichid, fear nár chuala mé tásc nó tuairisc faoi le bliain ar a laghad, nó ba é an scéal deiridh a chuala mé faoi nó go raibh sé bailithe leis chun na Spáinne, mar a bhfuil iníon leis ina cónaí le scathamh de blianta anuas anois. Thuig mé láithreach go raibh scéal mór ag dó na geirbe ag Séimí s’againne, nó bhí muc ar gach mala aige, colg air, agus a ghruanna chomh dearg le círín choileach troda. Ar an ábhar sin, shocraigh mé é a ghlacadh go deas, réidh, agus deis a thabhairt dó a scéal, nó a scuan, a insint dom, ar a chaothúlacht fhéin.
Water from the churn!
“Do chéad fáilte romhat, a Shéimí, nó ní fhaca mé thú leis na cianta. Tar isteach anseo agus suigh síos ansin ar do shástacht go bhfuighe mé braoinín uisce as an gcuinneog dhuit, mar nach túisce deoch ná scéal i measc Gael, chuile lá riamh.”
“Nár laga an Rí fhéin thú, tógfaidh mé oiread na fríde den uisce céanna sin, ach gan é a bhaisteadh le tada, agus ní call dom a rá, go mbíonn goimh ghéar san aer, an tráth seo bliana.”
“Seo. Caith siar é sin, le cúl a chur ar an ngoimh chéanna sin.”
Thóg Séimí na mire an ghloine, a raibh taoscán maith den stuif chrua inti. D’ardaigh idir é fhéin agus an fhuinneog í, rothlaigh timpeall sa ghloine é, agus ansin go mall réidh, d’ardaigh chun a bheola é, bhain smailc as, choinnigh ina bhéal meandar é, agus ansin, agus cuma na sástachta ar a aghaidh, lig le fána é.
“Aon scéal nua agat?” arsa mé fhéin, nuair a tuigeadh dom go raibh tráth scéalaíochta buailte liom.
That game again!
“Nach bhfuil a fhios ag an saol Fodlach nach bhfuil ach scéal amháin i mbéal gach éinne, an lá beannaithe seo.”
“Agus cé’n scéal é fhéin?” arsa mise, agus mé ag iarraidh a scéal a mhealladh uaidh.
“An é nach raibh tú ag breathnú ar an dara cluiche peile sa tSraith Idirnáisiúnta idir na hAstrálaigh agus na hÉireannaigh, a imríodh, amuigh san Astráil, maidin Aoine, an 28ú Deireadh Fómhair na bliana seo 2005. Ar an drochuair, tharla go raibh mé fhéin ar dhuine díobh siúd a mealladh le féachaint ar an “seó” céanna sin. Nach rabhthas dár mealladh le mí roimh ré, agus iad ag maíomh go mbeadh an Cluiche seo ar cheann de na cluichí ab fhearr fós sa tSraith Idirnáisiúnta faoi na Rialacha Comhghéillte Peile. Bhí chuile dhuine, a raibh mé fhéin i dteangmháil leo, den tuairim go mbeadh togha na Caide le feiceáil again, maidin Aoine.”
“Agus an é nár thaitin an cluiche céanna sin leat, a Shéimí?”
“Conas a thaitneodh a leithéid de scliúchas le fear spóirt ar bith?”
“Ach a Shéimí, i ndeireadh na feide ní raibh ann ach píosa spóirt, níor maraíodh éinne, agus bhí roinnt mhaith peile, den scoth, le feiceáil sa chluiche céanna sin.”
“Píosa spóirt! an ea? Nach bhfuil a fhios ag an saol go dtógann spórt an croí, agus go dtugann sé seal faoisimh, agus caitheamh aimsire, don lucht féachana, ach, chomh fada is a bhaineann sé liomsa, tá teorainn chaol idir spórt agus troid nó cogaíocht, agus dár liomsa, chuaigh na hAstrálaigh, den chuid is mó, de rúid, thar an teorainn chéanna sin, sa chaoi nach raibh sa seó ar fad ach ainm cluiche, a thug deis do na hAstrálaigh srian a ligean lena meon ionsaitheach, bagrach, trodach. Sea, agus b’fhéidir nár maraíodh éinne, ach nach raibh an baol ann go dtarlódh a leithéid?”
You didn’t like it then?
“ Agus an bhfuil tú ag rá liom nár thaitin an cluiche sin in aon chor leat?”
Tá! Chomh fada is a bhain sé liomsa, is amhlaidh a chuir an cluiche céanna sin deistean, fearg, agus náire orm.”
“Ach, a Shéimí, nach raibh scileanna iontacha peile ag na hAstrálaigh chéanna sin? Nach bhfaca tú an chaoi a raibh siad ábalta breith ar an gcaid go hard san aer, agus ansin, nár bheag urchar iomraill a scaoil siad i dtreo an chúil?”
“D’aontóinn leat sa mhéid sin, agus de bharr na scile céanna sin, ní raibh gá ar bith leis an bhfearg, nó leis an dímheas a léirigh siad dá gcéilí imeartha. Dearfainn go raibh ar a gcumas claoi leis na rialacha, agus fanacht ar an dtaobh cheart den teorainn idir spórt agus troid, agus bheadh seans ann go mbuafaidís sa chás sin fhéin”
“Fan ort nóiméad amháin ansin, a Shéimí, ach nach bhfeicfeá an cineál ceanna ionsaithe á ndéanamh ar imreoirí i gcluiche peile anseo i dtír seo na hÉireann freisin?”
“B’fhéidir go bhfeicfeá imreoir, anseo is ansiúd, ag dul thar fóir agus é ag iarraidh bua a fháil ar a chéile imeartha, ach ní tharlódh sé sin ach anois is arís, agus ar an mórgóir, ní bheadh aon fhaltanas taobh thiar de na hionsaithe céanna sin, agus rud eile, bheadh rud eicínt le rá ag an moltóir faoi iompar dá leithéid, láithreach bonn baill. Geallaimse dhuit é nach é súil Nelson a chaithfeadh sé ar eachtra dá leithéid. Bata agus bóthar a thabharfaí d’imreoir dá leithéid, agus gan cead acu fear ionaid a scaoileadh isteach ina ionad. ach sa chluiche atá idir chamáin againn anseo, diabhal tada a rinne an moltóir ach scaoileadh leo, agus b’ionann sin is a rá go raibh iompar dá leithéid inghlactha, de réir na Rialacha Idirnáisiúnta.”
Can we fix it?
“Ach, a Shéimí, an bhfuil leigheas ar bith ar an scéal, má sea?”
“Tá faitíos orm nach bhfuil. Dá mbeifeá fhein i gceannas ar an GAA, an mbeadh tú sásta ligint d’fhoireann gairmiúil peileadóirí, ó thír eachtrannach, imreoirí Chumann Lúthchleas Gael a mhaslú, a bhascadh, agus a leadradh, go mínáireach os comhair an tsaoil mhóir, ar mhaithe le bua a fháil orthu? Cinnte ní bheadh, agus tá mé cinnte, go mbeidh Uachtarán an GAA den tuairim chéanna sin, freisin.”
“Ach nach bhféadfaí na rialacha a fheabhsú, sa tslí nach mbeadh deis ag imreoirí neamhshuim a dhéanamh de rialacha an spóirt sin feasta.”
“Tuigeadh go raibh sin déanta cheana, ach nuair a tháinig an crú ar an táirne, ní rabhthas sásta cloí leis na rialacha leasaithe. I’m thuairimse, níor chóir an dara seans a thabhairt, d’fhoireann ar bith, a leithéid a dhéanamh feasta. Sea, mh’anam, agus sin a bhfuil le rá agamsa faoin gceist”
Agus le sin, d’éirigh mo Shéimí breá agus amach an doras leis de rúid, nó caithfidh go raibh deifir abhaile air chuig Naipí agus na rudaí beaga.
Tar éis dom scathamh a chaitheamh ar mo mharana, caithfidh mé a admháil, go mbeinn sásta dul píosa den bhóthar sin le mo sheanchara Séimí an Droichid.
Céard fútsa?
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Teachtaireacht an Amadáin
Peadar Bairéad
Fógraí Bóthair
(Recalling memories of being lost in Dublin traffic, 12 years ago.)
.
Nár minic, sna seanlaethe, a chuirtí duine ar theachtaireacht bhréige ó theach to teach ar fud an bhaile, le spórt a bhaint as an té a bheadh gann go maith i gciall. Ligeadh chuile dhuine air go raibh sé lom dáiríre, agus é ag seoladh an amadáin bhoicht óna dhoras fhéin, agus á chur ar chuairt gan toradh go dtí na beil dorais. Bhuel, b’in an smaoineamh a rith liom, maidin inniu, an 26 Lúnasa, 2002, nuair a chuala mé na scéalta uilig faoi dhaoine a bheith seolta amú ag na fógraí nua bóthair úd, a cuireadh i bhfeidhm, d’fhonn trácht na Príomhchathrach s’againne a choinneáil ag gluaiseacht, in áit é a bheith plódaithe, faoi mar a bhíodh, le blianta beaga anois. Cuireadh na gluaisteánaithe bochta timpeall i gciorcal, agus ansin timpeall i bhfáinne fí, agus mar sin dóibh, ó fháinne amháin go timpeallán eile, ach i ndeireadh na feide, ba bheag dul chun cinn a bhí á dhéanamh acu, dár leo, ach iad cosúil leis an té úd a bhí gann go maith i gciall, á chur timpeall an bhaile, ó theach go teach, ach gur saothar gan toradh a bhí air, ar deireadh thiar thall.
Ná ceap anois, go bhfuilimse ag déanamh beag is fiú d’iarrachtaí na n-údaras a smaoinigh ar an bplean iontach mearaitheach seo. Nár mhair mé fhéin ar feadh blianta sa chathair chéanna sin? agus nár mhinic, le blianta beaga anuas, a chaith mé síoraíochtaí, mar a b’fhacthas domsa é, ag iarraidh mo bhealach a dhéanamh tríd an tranglam tráchta a tharlaíonn ar “Shráideanna Naofa Átha Cliath”, ag amannta áirithe sa lá, nuair a bhíonn chuile ghluaisteánaí sa tír ag iarraidh a shlí a dhéanamh tríd na sráideanna sin, ag an am gcéanna. Minic a ghabh mé buíochas le Dia as gan a bheith im’ chónaí, a thuilleadh, san Ardchathair s’againne, ach mé ag cur fúm anois, anseo i gcathair Chill Chainnigh. Ar inis mé dhaoibh, cheana, faoin lá a cuireadh mé fhéin, agus mo bhean, ar theachtaireacht amadáin, trí shráideanna na cathrach céanna sin?
Níor inis!
Lá na dTuilte
Lá ‘le Bríde a bhí ann, dár Príosta! Lá na dtuilte! Agus tharla go raibh mé fhéin is mo bhean ar chuairt ar ospidéal, thart ar an gCarraig Dhubh, agus tar éis dúinn cannta maith den lá a chaitheamh sa bhfoirgneamh céanna sin, bhuaileamar bóthar, ar ár mbealach go Maigh Nuat, áit a raibh socraithe againn an oíche sin a chaitheamh. Bhuel, bhíomar ag déanamh ár slí go mall, trom-rothach, go lár na cathrach. Suas Sráid na bPiarsach linn, síos Sráid Teamhrach, agus é ar intinn againn casadh ar chlé ag Droichead Butt, faoi mar a dheineamar go minic cheana. Turas éasca go maith a bheadh ann, dár linne, ach é a bheith mall, tuirsiúil. Ach, nuair a thángamar chomh fada le Droichead Butt, do bharúil, nach raibh dhá phóilí mhóra feistithe ansin, agus a mbaitíní inairde acu, le cosc a chur le duine ar bith ar theastaigh uaidh casadh ar chlé ag an bpointe sin. Rinne mé fhéin chuile dhícheall a chur in iúl dóibh gur theastaigh uaim dul ar chlé ansin, nó nach raibh malairt bealaigh ar eolas agamsa le mo cheann scríbe a bhaint amach. Ach d’fhógair mo bheirt dom, go neamhbhalbh, gur chuma sa tsioc leosan cá raghainn, ach go raibh rud amháin cinnte, agus b’in, nach raibh ar intinn acusan mé a ligint ar chlé, ag an bpointe áirithe sin. Seoladh muid, gan trua, gan taise, amach i bhfásach, agus i bhfiántas, thuaisceart na cathrach. Thart le Teach an Chustaim, síos Sráid Amiens, agus fan na Trá Thuaidh amach. Timpeall linn ag Fionnradharc, agus suas Aibhinne Philipsburg. I rith an ama a raibh an bealach sin á thaisteal againn, ní raibh ar ár gcumas stopadh, nó casadh ar dheis, nó ar chlé, nó bhíomar gafa go daingean istigh i lár shruth tráchta, ach ar ámharaí an tsaoil, bhí aithne againn ar áit amháin, fan Aibhinne Philipsburg, agus bhí ar ár gcumas, casadh isteach ansin, agus léarscáil na cathrach a tharraingt orainn, féachaint conas a d’fhéadfaimis éaló as dufair draíochta úd Thuasceart na cathrach.
‘Phone a Friend!’
Ach, cosúil leis an gClár Teilifíse úd “Who wants to be a millionaire”, thug an sos sin deis dúinn glaoch ar chara (To phone a friend!). Rinneamar amhlaidh, agus tar éis cupla nóiméad, d’éirigh leis an gcara céanna sin bealach éalaithe as an dtranglam tráchta úd a fháil dúinn, agus ansin, ní raibh le déanamh againn, ach a threoracha a leanúint.
Le scéal gairid a dhéanamh de, tar éis dúinn ceithre huaire go leith a chaitheamh ar fán ar shráideanna Átha Cliath, d’éirigh linn Maigh Nuat a shroichint, i ndeireadh na dála, agus ní gá dhom a rá, go raibh muid sáraithe, soncaithe, faoin am sin. Ón lá sin amach, bíonn trua an domhain agam fhéin do ghluaisteánaithe na hArdchathrach, agus dóibh siúd a bhfuil sé de dhualgas orthu bealaigh tráchta na hardchathrach a dhréachtadh agus a chur i bhfeidhm.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
“The Da Vinci Code”
.
Leabhar mór-ráchairte eile
.
Dan Brown a chuir an leabhar seo ar fáil dúinn, agus bíodh gur cuireadh i gcló é, a chéaduair, sa bhliain 2003, níor léigh mé fhéin é go dtí le déanaí, i ndáiríre, níl mé ach díreach tar éis a léite, agus tuigeadh dom láithreach, gur chóir dom rud eicínt a rá faoi, sa cholún seo. Ní call domsa tada a rá faoi údar an leabhair seo, nó is údar é a bhfuil a ainm inairde i measc léitheoirí, le traidhfil de bhlianta anuas anois, agus bíodh go bhfuil clú agus cáil bainte amach aige leis na leabhair eile a scríobh sé roimhe seo, caithfidh mé a admháil, gurb é seo an chéad leabhar dá chuid a léigh mé fhéin. Bhí fhios agam go maith go raibh an leabhar seo ar fáil, ach leis an bhfírinne a rá, níor chuir mé fhéin aon ró-spéis ann, go dtí gur thosaigh mé ag léamh na léirmheasanna a scríobhadh faoi sna nuachtáin agus sna hirisí. Deireadh léirmheastóir amháin go raibh an leabhar seo chomh maith sin nach bhféadfadh sé é a fhágáil uaidh go dtí go raibh sé léite ó thús deireadh aige, agus deireadh léirmheastóir eile nach bhféadfadh seisean thar cupla scór leathanach de a léamh, nó nach raibh sé suimiúil, nó corraitheach, ar bhealach ar bith, agus bhí roinnt léirmheasanna eile a cháin an leabhar as a ionsaithe ar an Eaglais Chaitliceach. Nuair a chuir mé na léirmheasanna sin uilig le chéile, tuigeadh dom, nach raibh ach bealach amháin le scil ar bith a bhaint as an scéal seo, agus b’in tabhairt faoin leabhar a léamh mé fhéin. Níl an leabhar fhéin chomh daor sin ar fad, nó níl air ach £10.99 (Sterling), agus is leabhar toirtiúil go leor é, nó tá 454 leathanach ann, agus é roinnte i gcúig chaibidil is céad, maraon le Réamhscéal agus Iarscéal. Tá an stíl gonta, soiléir, spreagúil, mealltach.
Frithchaitliceach?
Agus céard faoi na léirmheastóirí adúirt go raibh an leabhar frithchaitliceach?
Bhuel, níl dabht ar domhan ann, ach go gcuirfeadh leagan amach agus cur chuige an údair isteach to mór orm fhéin, mar Chaitliceach, dá nglacfainn leis, go raibh sé ag iarraidh a chur ina luí orm, go raibh iomlán na fírinne á léiriú sa scéal seo, nó mar is eol daoibh uilig, faoin am seo, is duine mé, ar cuireadh léann an tsagairt air! Ach sin ráite agam, agus má ghlactar leis an scéal ar fad mar fhinnscéal a shníomhann an t-údar ildánach seo thart ar imeachtaí na hEaglaise sin, thar thréimhse bhreis is míle bliain, ansin, is féidir le Caitliceach é a léamh chomh maith le duine ar bith eile. Ach an méid sin ráite agam, tháinig mé fhéin chuig pointe áirithe sa scéal, agus bhé mé ar tí an leabhar a chur ar leataobh, agus fáil réidh leis, nó tuigeadh dom, go ndeachaigh sé thar fóir ar fad leis an scéal faoi phósadh ár dTiarna, faoi naofacht Mháire Magdalene, agus faoi choirpeacht agus caime na hEaglaise Caitlicí, ach níor dhein mé rud ar an bhfonn sin, agus lean mé orm go críoch an scéil, agus ag an bpointe seo, is féidir liom a rá anois, gur beag leabhar a léigh mé, le tamall maith anuas, a bhí chomh corraitheach, spéisiúil, lán teannais, greamaitheach, leis an úrscéal mór-ráchairte seo le Dan Brown.
Eachtra sa Louvre
Ach, b’fhéidir ag an bpointe seo, nárbh olc an smaoineamh é, rud eicínt a rá faoin scéal fhéin, nó nach é sin atá idir chamáin agam i ndáiríre anseo. Bhuel, tosaíonn an scéal seo in Iarsmalainn an Louvre i bPáras na Fraince, mar a bhfuil Coimeádaí na hIarsmalainne díreach tar éis a scaoilte, ach leis an Iarsmalainn a chosaint, tarraingíonn sé pictiur le Caravaggio anuas den bhfalla, rud a chuir na cloig fógartha a mbuaileadh, agus a tharraing na geataí cosanta anuas, le seoda luachmhara an ionaid sin a chosaint ar robáil. Agus sin déanta aige, thit sé ina phleist ar an urlár.
As he had anticipated, a thundering iron gate fell nearby, barricading the entrance to the suite. The parquet floor shook. Far off, an alarm began to ring.
The curator lay a moment, gasping for breath, taking stock. I am still alive. He crawled out from under the canvas and scanned the cavernous space for somewhere to hide.
Ach bhí sé fánach aige, nó ní raibh a leithéid le fáil, agus ba ghearr gur ghlaoigh an gunnadóir air, agus d’fhógair air gan bogadh as an áit ina raibh sé.
“Now tell me where it is”
Dúirt an Coimeádaí nach raibh a fhios aige céard a bhí i gceist ag an mbánaí mór millteach fir, a bhí ag breathnú air trí gheataí dúnta na hIarsmalainne. Ar deireadh áfach, lig an Coimeádaí air go raibh sé ag géilleadh don mbánaí sin, agus thug eolas bréagach dó. D’imigh seisean go sásta, ach bhí Jaques Sauniere, an Coimeádaí, fágtha, agus é ag saothrú an bháis, ansin ina aonar ar an urlár.
Rún á chosaint
Theastaigh uaidh eolas rúnda a thabhairt dá ghariníon, Sophie Neveu, nó bhí a fhios aige go mba shaineolaí ise i bhfuascailt códanna, agus dá bhrí sin, d’éirigh leis dóthain eolais a chur ar fáil di, sa chaoi go bhféadfadh sise, i gcomhar leis an Symbologist cáiliúil, Robert Langdon, ó Mheiriceá, go bhféadfaidís an t-eolas rúnda úd a fhionnadh agus a chosaint.
Ach cén rún atá i gceist sa scéal seo, an ea?
Bhuel, nár chualamar uilig scéalta iomadúla faoin “Holy Grail” ar chaith Ridirí a ndúthracht, ar a thóir, sna Meánaoiseanna. Ach sa scéal seo, baineann an t-údar cupla ciall as an “Grail” céanna sin. Ach fágfaidh mé an scéal sin fút fhéin.
Ba é an Caiptín Bezu Fache, an lorgaire i bhí i gceannas na bhfiosruithe, agus tuigeadh dósan, go mba é an Meiriceánach, Langdon, a mharaigh Sauniere, cé nár lig sé tada air le Langdon.
“The Priory of Sion”
Tugann an t-údar ansin eolas dúinn faoi “The Priory of Sion”, cumann rúnda a bunaíodh san Eaglais, thart ar an mbliain 1099, le doiciméid agus eile, a fuarthas i bhfolach faoi Theampall na nGiúdach in Iarúsailéim, a scriosadh ag lucht na gCrosáidí, thart ar an am sin. Tugtar le tuiscint dúinn, go millfeadh an t-eolas a bhí sna doiciméid chéanna sin, go millfeadh sé an Eaglais fhéin, agus dá bhrí sin, thug únéireacht na rún sin cumhacht thar chuimse dóibh siúd a raibh a leithéid ina seilbh acu. Ach, bhí dhá thaobh ar an scéal seo, nó bhí daoine ann, a cheap nár chóir na doiciméid úd a choinneáil faoi rún, ach gur chóir iad a chur i mbéal an phobail, mar adéarfá, fad is a bhí daoine eile ag maíomh, nár chóir na rúin sin a scaoileadh go deo na ndeor. B’é an fáth ar bunaíodh an Priory, nó leis na rúin a choinneáil os íseal. Anois, tharla go raibh daoine, mór le rá, i gceannas ar an bPriory céanna sin, daoine mar Isaac Newton, Botticelli, Victor Hugo agus Leonardo da Vinci. D’éirigh le da Vinci cuid de na rúin sin a chur isteach, i ngan fhios, i gcuid dá shaothar, go háirithe sa phictiúr den tSuipéar Deiridh, agus i gcuid eile acu, freisin. Anois, níl mise ag dul ag milleadh an scéil ortsa, nó fágfaidh mé fút fhéin é, chuile shórt a fháil amach duit fhéin, tríd an leabhar corraitheach seo a léamh.
Thuig Sauniere go mba shaineolaí í a ghariníon i gcúrsaí códanna a bhriseadh, agus dá bhrí sin, d’fhág seisean mám códanna ina dhiaidh, códanna a tuigeadh dó a bheith doscaoilte ag éinne eile, sa chaoi go bhféadfadh sise, i gcomhar leis an Meiriceánach, teacht ar a rún. Ach ar an dtaobh eile den scéal, bhí fórsaí eile ag iarraidh an rún sin a fháil, ar mhaithe leo fhéin, agus i measc na bhfórsaí sin bhí Opus Dei, agus an Staraí Sasanach, Sir Leigh Teabing.
Léitheoir faoi gheasa
Sa scéal seo, éiríonn leis an údar an léitheoir a chur faoi gheasa i dtús an scéil, agus ansin ón bpointe sin amach, ní thugann sé deis ar bith don léitheoir céanna sin éaló ó dhraíocht a scile mar scéalaí, go dtí an líne dheiridh den leathanach deiridh, agus bíodh nach mó ná sásta a bheinn fhéin leis an gcaoi a mhaslaíonn an scéal fréamhacha agus bunfhírinní an Chreidimh Chaitlicigh, ag an am gcéanna, ní féidir a shéanadh, gur scéalaí draíochta, ildánach é, Dan Brown, a bhfuil scileanna gan teorainn aige i mbun na ceirde sin. Ach fútsa atá sé anois chuile dheoir a fháisceadh as an scéal iontach seo.
Peadar Bairéad.
Gaeilge 
English