le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
I’m Noibhíseach dom sna daichidí 5
Peadar Bairéad
(This week we continue our memories of Novitiate Days)
.
I ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda
An tseachtain seo caite bhí mé ag cur síos ar na laethe, nó na blianta, a chaith mé im’ nóibhíseach i gCloughballymore House, cóngarach do Cill Colgáin, i gContae na Gaillimhe, ach sul má fhágaim Cloughballymore House taobh thiar díom, ba mhaith liom tagairt a dhéanamh do chupla rud eile, le pictiúr níos iomláine den áit sin a thabhairt don léitheoir. B’fhéidir nárbh olc an rud é, tuairim eicínt a thabhairt, faoin gcineál beatha a chleachtaímis, agus muid inár nóibhísigh ansin, díreach i ndiaidh an dara cogadh domhanda. Ba é a bhíodh againn don bhricfeasta, ar maidin, nó brachán i dtosach, agus ansin, cupán tae agus arán, ní call dom a rá, nach mbíodh im againn le cur ar an arán sin, ní bhíodh againne ach margairín, dár ndóigh choinnítí an t-im do na sagairt a bhí inár mbun. Diabhal locht ar bith ar an gcineál sin beatha, adéarfadh duine, b’fhéidir, agus bheadh an ceart aige, ach amháin inár gcásna, bhí ceataí sa scéal, nó i gcás an aráin sin de, d’fhéadfá a rá, nach raibh sé inite in aon chor. Ba é an rud a tharla, nó gur dhein údaráis an Choláiste a gcuid cruithneachta fhéin a mheilt ina plúr, agus b’as an plúr sin a dhéanaidís ár n-arán laethúil a fhuint. Anois, bhí an iomarca taise sa chruithneacht sin, agus dá bharr sin, ní bhíodh inite de na builíní a dhéanaidís aisti, ach an screamh, agus b’in díreach an méid de a d’ithimis, nó bhí an chuid eile ina thaos, gan chuma an aráin chor ar bith air. Bhí go maith. Leanamar linn ag iarraidh maireachtáil ar an bpraiseach sin, ar feadh tamaill, ach ansin chuireamar stailc suas, agus chuireamar in iúl do na húdaráis, nach gcuirfeadh muid suas lena leithéid de bhia, a thuilleadh. Bhuel, a stór mo chroí thú! ba bheag nach ndeachaigh siad le báiní ar chlos an méid sin dóibh. Ba bheag nach gceapfá gur orainne a bhí an locht ar fad, nó dár leosan, ba cheart, agus ba chóir, do nóibhísigh, bheith sásta cur suas lena leithéid, agus gan scéal mhadra na n-ocht gcos a dhéanamh de! Chaitheadar seal ar a marana. Bhíomarna ag ceapadh go dtabharfaí bata agus bóthar do chuid againn, ach ar deireadh thiar, tuigeadh dóibh, nach raibh dhá cheann ar dhuine ar bith againn, agus nach raibh á dhéanamh againn, ach an rud a dhéanfadh siad fhéin, dá mbeadh siadsan inár gcásna. Bhuel, ba é deireadh an scéil sin é, nó gur stop siad dá gcruithneacht fhéin a mheilt, agus gur thosaigh siad ag ceannacht aráin isteach ó bhácús eicínt i gcathair na Gaillimhe. Ní call dom a rá, go mba mhór an faoiseamh dúinne, an socrú sin.
Beadaíocht!
Bhíodh an dinnéar againn, thart ar mheánlae, agus ba é a bhíodh againn don bhéile sin nó anraith, de chineal eicínt, i dtosach, agus ansin, bhíodh feoil, fataí, agus glasra eicínt á dtionlacan, agus bíodh nach mbíodh ceann ar bith acu thar mholadh beirte, de réir chaighdeán an lae inniu, ag an am gcéanna, caithfidh mé a admháil go gcuirfeadh siad cúl ar an ocras, agus go sásódh siad sinn, go ceann scathaimh, ach go háirithe. Anois, caithfidh mé a admháil, go raibh cupla glasra nár thaitin in aon chor liom fhéin, agus b’iad sin, cainneann, agus biatas dearg. Bhíodh milseog de chineal eicínt againn freisin, le críoch a chur le chuile dhinnéar acu. Lá amháin bheadh rís ar bhainne againn, lá eile, bheadh úlla bruite agus custard, agus lá eile fós, bheadh maróg aráin mar mhilseog againn. Ní call dom a rá, go dtaitnaíodh an milseoga céanna liomsa, ach go háirithe. Dár ndóigh, i gcás cuid de na buachaillí, a bhí níos beadaí ná mise, ní bhíodh meas an mhadra acu ar na milseoga céanna sin, agus b’in an fáth go mbíodh thar mo dhóthain le n-ithe agamsa, chuile lá, geall leis! Níor luaigh mé nach mbíodh cead cainte againn le linn an dinnéir! Bhuel, ní bhíodh, nó is amhlaidh a bhíodh leabhar eicínt á léamh, i rith an bhéile, leabhar a mbíodh blas spioradálta air, de ghnáth.
Don tae, ansin, bhíodh, b’fhéidir, brúitín, maraon le harán agus margairín, agus cupán tae, nó caifé, mar bhí tae gann go leor, an tam sin.
Nuair a chuimhníonn tú air, is dócha go mbeadh ort a rá, nach raibh basctha de mar bheatha, ach d’ógánaigh, a raibh goile na seacht bhfathach acu, ag an am sin, b’é a locht a laghad, chuile bhabhta. Ag breathnú siar air anois, is iad na smaointe a thagann thar nais chugamsa faoi na béilí sin, nó an chaoi ar leagadh os ár gcomhair iad, d’fhéadfaí iad a chur i láthair ar bhealach i bhfad níos taitneamhaí, agus níos mealltaí, b’fhéidir, ach taobh amuigh den arán úd, bhíodh a mbunús inite, agus chomh maith le sin, is dócha go raibh sé an-deacair srian a chur ar an gcaiteachas ar bhianna dúinne, nó i ndáiríre, d’iosfadh muid an diabhal fhéin, gan salann, gan anlann, dá bhfaigheadh muid bruite é, ag an am sin. Is dócha gur leor sin mar chuntas ar an gcineál beatha a thugtaí dúinne, nóibhísigh, i gCloughballymore House, idir Mheán Fómhair 1945, agus Meitheamh 1947.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
I mBéal an Phobail
Judge & Jury
by
James Patterson
.
Patterson strikes again
Seo scéal eile chugainn ó pheann líofa an údair cháiliúil, ildánaigh, Mheiriceánaigh seo, leabhar a chuir sé i dtoll a chéile i gcomhar le Meiriceánach eile, Andrew Gross. Cuireann Patterson faoi i bhFlorida agus i Nua Eabhrac, agus is dócha go bhfuil sé ar dhuine de na scríbhneoirí is bisiúla, i mbun pinn, sa lá atá inniu ann. Ní hé seo an chéad leabhar dá chuid ar dhein mé tagairt dó sa cholún seo, agus is dócha gur cuimhin le cuid agaibh mé ag caint cheana faoi leabhair eile dá chuid, leabhair ar nós……
The Beach House, The Lake House, Third Degree, The Fifth Horseman, agus The Big Bad Wolf.
Ní hé amháin anois gur scríbhneoir bisiúil é, ach ag an am gcéanna, is scríbhneoir cáiliúil é, a bhfuil a ainm in airde ó cheann ceann na cruinne mar scéinscéalaí den scoth. Ní gá a rá, gur bhuaigh cuid dá leabhair duaiseanna gradamacha, agus ní gá a rá, ach oiread, gur bunaíodh scannáin ar chuid eile acu.
Gangster Trial
Ach le filleadh ar an gceann seo atá idir chamáin againn, i láthair na huaire seo. Bunaíonn na húdair a scéal anseo ar thriail cáiliúil sna Stáit, ina raibh an drongaire míchlúiteach, Don Dominic Cavello, os comhair na cúirte thall, agus ualach asail de choireanna míofara, gránna, curtha ina leith. Níorbh é sin amháin é, ach bhíothas cinnte, go bhféadfaí a chiontacht a chruthú os comhair na cúirte céanna gan mórán dua, agus go bhféadfaí, sa tslí sin, é a chur as an mbealach, go ceann scathaimh mhaith, ach go háirithe.
Roghnaíodh an Giúiré, agus tharla gur piocadh, Andie deGrasse, mar ghiúróir a haon dhéag, agus ba é, Nick Pellisante, an lorgaire sinsearach den FBI a bhí i mbun an Chúisithe.
Chuaigh cúrsaí chun cinn go seoigh an chéad lá, agus an oíche sin, nuair a bhí an Giúiré á dtabhairt chun a dTí Ósta, bhí ar chumas an drongaire, Don Dominic, trí choirpeach drochchroíoch idirnáisiúnta, Richard Nordeshenko, a fhostú, coirpeach ar éirigh leis bunús an ghiúire a chuir dá gcois in aon phléisc amháin. Tháinig Andie deGrasse saor, ar éigean, ach maríodh a haonmhac, agus fágadh croíbhriste, amach is amuigh, í.
Case Collapsed
Thit an chúis dlí as a chéile, beagnach, ach trí dhúthracht an FBI agus a cuid gníomhairí, d’éirigh leo an drongaire a thabhairt os comhair na cúirte arís. An babhta seo, áfach, d’fhostaigh an Don Dominic an coirpeach drochchroíoch céanna arís, agus trína chleasanna siúd, trína chruálacht, agus trína scileanna mar choir-eagraí , chuir sé ar chumas an drongaire, Cavello, éaló glan uathu siúd a bhí á ghardáil, agus níos measa fós, d’éirigh leis éaló, scun scan, as na Stáit Aontaithe ar fad, agus fágadh an FBI, agus na Cúirteanna, buailte, náirithe, os comhair an tsaoil mhóir.
The World’s End
Ar ball, chuaigh Andie deGrasse agus Nick Pellisante i gcomhar le chéile, le dul ar thóir an fhir ghunna, ar Richard Nordeshenko. Theastaigh uathu teacht suas leis an bhfear sin, nó tuigeadh dóibh, go mbeadh ar chumas an fhir sin seoladh Cavello a thabhairt dóibh, nó b’eisean an té a bhí uathu, i ndáiríre.
Bhuel, sin an áit a éiríonn an scéal suimiúil, spéisiúil, lan teannas, nó níorbh aon ribín réidh iad na coirpigh úd a rabhthas sa tóir orthu, ach níl fúm an scéal ar fad a insint duit anseo, nó is scéal é seo a mbainfidh tú taitneamh agus sásamh as. Leor a rá, go raibh orthu dul go dtí “El Fin del Mundo”, nó go hImeall na Cruinne, sára bhféadfaidís a bheith sásta, go raibh an láimh in uachtar faighte acu ar an amhas míthrócaireaach, droch-chroíoch sin, Don Dominic Cavello. Más duine thú, atá tugtha do scéalta James Patterson, tá mé cinnte, go mbainfidh tú taitneamh agus toit as an scéal seo is déanaí óna chleite.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Leabhar Draíochta
*****************
.
Memoirs of an Irish Surgeon…….An Enchanted Life……..
by
Jack Gibson
*****************
.
De thaisme
De thaisme a tháinig mé ar an leabhar neamhghnách seo, ar na mallaibh. Sílim gur mar bhronntanas a tugadh dom é, ach cibé faoi sin, caithfidh mé a admháil dhuit, gur bhain mé an-taitneamh as. Ní hé anois go bhféadfá é a chur i gcomparáid le leabhair mhóra na litríochta, ach ag an am gcéanna, éiríonn leis an údar greim scóige a bhreith ort, sa chaoi go bhfanann tú i mbun an tsaothair sin, go mbíonn an deoir dheiridh diúgtha agat as. Níl a fhios agam go díreach conas a éiríonn leis an údar sin a dhéanamh, nó i ndáiríre, is é atá sa leabhar seo aige, nó mám cuimhní caite ar phár, gan aon ró-eagar orthu, ach ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, éiríonn leis draíocht chorraitheach na hóige a fhí isteach i ngach snáithe de na cuimhní céanna sin, sa chaoi go n-éiríonn leis dul i gcionn orainn, agus go meallann sé sinn, siúl cois ar chois leis, fan bhealach chasta a ré.
Beagnach céad bliain ó shoin
Féach mar a chuireann sé tús lena scéal sa chéad chaibidil dá leabhar…..
I was born on the 3rd November 1909 in the village of Ranelagh, on the south side of Dublin, which was then believed to be the fifth finest city in the world.
Sea, agus nuair a smaoiníonn tú, gur chuir sé a Chuimhní Cinn i gcló sa bhliain 1999, tuigtear dúinn, nárbh aon bhunóc bliana é, ag an am, ach é ina dhuine foirfe, aibí, cliste. Ní raibh sé ach cúig bliana d’aois nuair a thosaigh an Chéad Chogadh Domhanda. Bhí deartháir aige dárb ainm Harry, agus bhí seisean seacht mbliana déag ag an am, agus chuaigh sé isteach san arm, sna Royal Dublin Fusiliers, agus ba é críoch an scéil sin nó gur cailleadh sa choimheascar céanna sin é mar Harry. Daoine measúla ba ea a mhuintir, ach mar sin féin, theip ar a ngnó, agus b’éigean dóibh gearradh siar roinnt ar an stíl bheatha a bhí á cleachtadh acu, roimhe sin.
Scolaíocht
I Wesley College a cuireadh oideachas air, agus inniu fhéin, smaoiníonn sé go minic ar ar dhein lucht na scoile sin ar a shon. Nuair a bhí sé thart ar sé bliana déag d’aois, d’fhág sé an scoil, agus chuaigh i mbun oibre dó fhéin, ach tar éis bliana, chuaigh sé chuig a athair, agus dúirt leis, gur mhaith leis bheith ina dhochtúir. Thoiligh an t-athair cabhrú leis sa bhfiontar sin, ar choinníoll nach ligfeadh sé a rún le héinne. Tuigeadh don údar, nach raibh ar a chumas adhmad ar bith a bhaint as na cúrsaí a bhí le déanamh aige, ach ag an am gcéanna, bhíodh na boinn agus onóracha eile, á ngnóthachtáil ina mbrosna aige. D’éirigh leis na céimeanna cuí a bhaint amach, agus féach gur éirigh thar barr leis……
I had taken my fellowship immediately after qualifying. I went into the School of Tropical Medicine and Hygiene and there I met a man called Dr. Petrie who was a missionary in Aden. He invited me to go for a locum to a place called Sheik Othman…….I had a wonderful time there performing surgery, getting vast experience and learning all about the customs of the Arabs.
Buanna faoi leith
Bhí go maith is ní raibh go holc, mar b’in an cineál duine a bhí ann, duine a bhain toit agus taitneamh as a shaol mar dhochtúir, agus duine a raibh scileanna neamhghnácha aige, agus é i mbun a cheirde. Bhí bua leighis de dhlúth agus d’inneach ann, agus caithfidh mé a admháil, gur bhain mé fhéin an-taitneamh as léamh faoina shaol agus a shaothar mar dhochtúir. Nach cuimhin leat an seanfhocal adeir “Dá mbeadh fios, aige bheadh leigheas aige”, bhuel, bhí idir fhios agus leigheas ag an nDochtúir draíochta seo.
Hipneoisí sciliúil
Ba dhochtúir é a raibh an-scil go deo aige sa hipneois, agus ba mhinic a bhaineadh sé úsáid as an scil chéanna sin, nuair nach mbeadh ar a chumas, nó nuair nach mbíodh fáil aige, ar aon chineál eile anaestéisigh, a bheadh oiriúnach don ghnó a bhí idir lamha aige. ag an am. Féach mar a chuirtear sa Réamhrá é….
He performed over 4,000 procedures using hypnosis as an anaesthetic without any pain. Some of the operations were very big, but the stories he tells in the book are fascinating and humorous.
Ba dhuine é a chaith sealanna in áiteacha éagsúla, ó cheann ceann na cruinne d’fhéadfá a rá, agus uaireannta, ní go ró-mhaith, nó go ró-fhial, a chaith a chomhdhochtúirí leis, ach thar aon rud eile, tabharfaidh an léitheoir faoi deara, nach raibh croí an dochtúra seo sa scilling. Cuma cá ghabhfadh sé, d’fhágfadh sé a rian ar chleachtadh an Leighis sa dúiche sin, ina dhiaidh, nó ba dhuine é, a bhí sásta i gcónaí, a scileanna a roinnt ar a chomhleacaithe, agus ag an am gcéanna, ba bhreá leis i gcónaí scileanna nua a phiocadh suas, trí bheith ag breathnú ar dhochtúirí eile agus iad i mbun oibre.
Chaith sé roinnt dá shaol i Nás na Rí, áit ar chleachtaigh sé a cheird in Ospidéal an bhaile sin, sea, agus d’éirigh leis freisin, fad is a bhí sé ansin, oidhreacht an bhaile sin a chaomhnú, trí sheantithe a athnuachan agus a athchóiriú. Sea, ba dhuine ildánach é an Dochtúir Gibson.
leigheas ar shranntarnach, fiú!
Nach ait freisin mar a d’éiríodh leis leigheas a fháil ar an tsranntarnach fhéin fiú, féach mar a chuireann sé fhéin é …..
When I went into a ward at night. I would find some people sleeping, some of them snoring and the reamainder who were longing to sleep and probably feeling some pain or feeling sick. I would go to the people who were wide awake and say to them the anaesthetic or the injection is still in the blood and if they will relax a little, they will fall asleep and the pain will disappear. I then put my hand on them and I would say ‘Sleep’ and they would drop into a deep sleep and stay asleep.
Dheineadh sé an cleas céanna leis na daoine a bhí ag sranntarnach. Deireadh sé leosan..
Keep breathing, don’t waken up, you will stop snoring, your throat will remain alive and you will sleep very peacefully.
Agus mar sin leis, go dtí go mbeadh ciúneas sa bharda ar fad, agus chuile dhuine de na hothair ina thoirchim suain agus sámhchodlata.
Sea, ba dhochtúir ann fhéin é an Dochtúir Gibson, agus nárbh iontach an gaisce aige é an leabhar seo a chríochnú ina nóchadú bliain, i ndeireadh na haoise seo caite.
Más scéal suimiúil, neamhghnách, corraitheach, draíochta, atá uait, ba chóir duit lámh a leagan ar an leabhar seo. Ní bheidh a chathú ort…
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
“Múineadh scoile ab obair dom laethe….”
.
Peadar Bairéad
.
Ag dul le múinteoireacht….
Bhí deireadh go deo leis na seanlaethe, nó bhí saol nua tosaithe agam i dtús na gcaogaidí. Ní raibh gá ar bith feasta bheith dom’ ullmhú fhéin don saol a bheadh romham ar na Misin san Aifric, nó bhí a mhalairt de ród roghnaithe agam le taisteal feasta. Chuir mé isteach ar phost i gColáiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, agus bhí an t-ádh orm go bhfuair mé post sa Choláiste céanna sin.
Scoil chónaithe ba ea Coláiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, agus ba scoláirí cónaithe bunús na ndaltaí a bhíodh againn sa Choláiste céanna sin, an tráth úd. Théadh na daltaí isteach ansin i dtús Mheán Fómhair, agus ní raghaidís abhaile arís go dtí an Nollaig. Nár chrua an cás é ag dalta chéad bliana, agus gan é ach thart ar dhá bhliain déag d’aois, ag an am? Ach caithfear a chur san áireamh, agus an scéal seo idir chamáin ag duine, go raibh an saol mór fhéin, a bhí thart orainn, dian go maith ar óg agus ar aosta, i bhfichidí na haoise seo caite. Bíodh sin fíor bréagach, ba bheag an sólás é sin don ghasúr óg, agus é cumhach, deorach, i ndiaidh a mhuintire. Le himeacht aimsire áfach, d’imíodh an cumha deorach céanna sin, agus shnadhmadh na gasúir sin caradas lena gcomhaoisigh, agus dár ndóigh, bhíodh deis ag na tuismitheoirí teacht ar chuairt chucu, anois agus arís, lena gcroí a thógáil, agus le hualach asail de dheasa deasa a iompar isteach chucu!
Tábhacht na gcluichí
Ach, nach mbíodh cluichí le himirt? agus gan dabht ar domhan, ba chuid tábhachtach de shaol an scoláire iad na cluichí céanna sin, agus lena scileanna sna cluichí sin a chruthú, bhíodh cluichí comórtais acu le Coláistí eile. Uaireanta thagadh siadsan chugainne, lena bhfoireann agus lena lucht leanúna, idir mhúinteoirí agus daltaí, agus geallaimse dhuit é go mbíodh spórt agus spraoi againn ag na cluichí céanna sin, ach má bhí fhéin, níor dhada é sin i gcomórtas leis an bhféasta a bhíodh againn i ndiaidh an chluiche chéanna sin. Bhíodh nua gach bidh agus sean gacha dí ar bord againn, gan gorta gan dochma, sea, agus múchadh ár dtart go fial is go flaithiúil dúinn, freisin. Ba é an nós a bhí ag Coláiste Mhuireadhaigh, ag an am sin, nó gan aon pháirt a ghlacadh sna Comórtaisí Oifigiúla, nó dár leo, mharódh comórtas dá leithéid spiorad an spóirt i gcroí na ndaltaí, agus tuigeadh d’Údaráis an Choláiste, go mba olc an margadh é sin ag aonach ar bith. Tuigeadh dóibhsean, gurbh é an ghné is tábhachtaí den imirt, nó taitneamh a bhaint as, agus má bhuann tú, bhuel sin rud sa bhreis, ach is é an chuid is tábhachtaí nó srian a ligint le do scileanna imeartha, agus led’ shamhlaíocht, i spiorad an chluiche fhéin. Agus cé déarfadh nach raibh cuid mhaith den cheart acu?
Ag feitheoireacht in Áth Cliath
Ag deireadh mo chéad bhliain sa Choláiste, chuir mé isteach ar Fheitheoireacht a dhéanamh ar na Scrúduithe Teistiméireachta. Fuair mé an post sin, agus cuireadh i mbun oibre mé i Scoileanna Uí Chonaill i mBaile Átha Cliath. Anois, bíodh gur thaistil mé trí Bhaile Átha Cliath cupla babhta roimhe sin, b’in an chéad uair agam cur fúm tamall sa chathair sin. Fuair mé lóistín i ngar don Scoil, agus bhí mé ar an bhfód go breá luath, chuile mhaidin, le dul i mbun mo dhualgais mar Fheitheoir. Ba ghearr gur thug mé faoi deara an difríocht ollmhór a bhí idir an Scoil seo, agus an cineál meánscoile, a raibh cleachtadh agamsa orthu. Tuigeadh dom, nár ró-spéis le húdaráis na Scoile mé, dubh, bán, nó riabhach, agus níor mhothaigh mé go raibh aon ró-dhifir idir na húdaráis sin, agus na daltaí a bhí faoina gcúram acu. Tuigeadh dom freisin, go raibh an rogha ceart déanta agam, nuair nár thóg mé post múinteoireachta sa chathair, go dtí go mbeadh tuilleadh taithí agam ar cheird na múinteoireachta!
Daoine cráifeacha
Sea, agus rud eile a thug mé faoi deara, nó an oireadh sin daoine a théadh ar Aifreann, chuile mhaidin, sa Ardchathair, an tráth úd. Ba bheag nach mbíodh na séipéil ag cur thar maoil, ag Aifrinntí na maidine. Caithfidh mé a rá leat, gur thaitin na Bleácliathaigh go mór liom, an tráth úd, nó dár liomsa, ba dhream soineanta, lách, cabhraitheach, iad, agus dream a bhí foighdeach, agus iad ag iarraidh méar an eolais a dhéanamh do lucht na tuaithe, tráth gcaillfidís a slí sa Chathair, agus b’in rud a tharlaíodh, minic go leor, an tráth úd. Sea, mh’anam, mór idir inné agus inniu.
Le críoch a chur le gála na seachtaine seo, ba chóir dom a lua, go ndeachaigh mé go mullach Bhinn Éadair i rith na tréimhse sin freisin. Ar an dTram, is ea chuaigh mé, agus caithfidh mé a rá leat, gur bhain mé taitneamh agus tairbhe as an lá breá, gréine, a chaith mé amuigh ansin, nó chaith mé seal freisin ag bádóireacht, thíos ag an gCé. Ba lá dem’ shaol é, gan aon agó.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
For Chloe………
Sorry Chloe I couldn’t get up to give you a hand with your Irish Essay. So here are a few ideas that you might like to try out when putting your Essay together…….You might get some vocabulary in it too!!!!!
All the best
from
Dada…………
.
Nollaig in ár dTeach. or (i mo theach)
Tosaíonn muid ag smaoineamh ar an Nollaig inár dteach-na, ar an ochtú lá de Mhí na Nollag, chuile bhliain. Ar an lá sin, cuireann muid an Crann Nollag ina sheasamh i gcúinne sa Phárlús agus maisíonn muid é. Chomh maith le sin, maisíonn Mam agus Daid an teach ar fad le maisiúcháin Nollag. Bíonn an teach go hálainn, agus cruthaíonn na maisiúcháin atmosféar breá Nollaigiúil dúinn.
Ón lá sin amach, bímse ar chipíní ag fanacht leis an Nollaig, nó dár liomsa, is í an Nollaig an Fhéile is mó, agus is taitneamhaí, sa bhliain. Ní gá a rá, go mbím ag súil freisin leis na laethe saoire on scoil, agus leis na féiríní a bhronntar go fial orm Oíche Nollag. Ní gá dhom a rá, ach oiread, nach gcreidim i nDaidí na Nollag a thuilleadh! Ach mar sin féin, bím ag súil le féiríní ó mo thuismitheoirí. Is dócha go bhfágann siad na féiríní sin faoin gCrann Nollag tar éis dom dul a chodladh Oíche Nollag, agus nuair a dhúisím Maidin Lae Nollag, is é an chéad rud a dhéanaim nó rith síos staighre, le breathnú faoin gCrann Nollag, agus tógtar mo chroí le háthas, i gcónaí, nuair a fheicim an carn féiríní socraithe go deas néata ansin faoin gCrann.
Níorbh aon eisceacht í an Nollaig seo chuaigh tharainn. Rinneadh mar a dhéantar chuile bhliain, ach amháin go bhfuair mé fhéin rothar breá, gleoite, mar bhronntanas, i mbliana. Ach sula raibh am agam spórt agus spraoi a bhaint as mo bhronntanaisí, bhí sé in am dúinn dul ar an Aifreann. Bhain mé taitneamh faoi leith as an Aifreann, an mhaidin sin, nó nárbh é breithlá Íosagán fhéin é, agus ghuigh mé breithlá sona dó.
I ndiaidh an Aifrinn, chaith mé an mhaidin ag súgradh le mo chuid féiríní, agus níor mhothaigh mé an t-am ag sleamhnú gur glaodh isteach chun an dinnéir mé. Bí ag caint ar fhéasta! Bhí chuile shórt níos fearr ná a chéile againn don dinnéar sin, bhí nua gach bídh, agus sean gach dí, ar bord againn, don bhéile speisialta sin.
Lá an Dreoilín a thugtar ar an lá i ndiadh Lae Nollag, agus thugamar cuairt ar an gCom, i gContae Chiarraí, an lá sin, agus nach orm a bhí an t-áthas, nuair a thug Foireann an Dreoilín cuairt ar ár dteach ansin. Sheinn siad ceol, chan siad amhrán, agus rinne siad dreas rince dúinn.
Caithfidh mé a rá, gur bhain mé an-taitneamh as Nollaig 2005, in ár dteach-na, agus ní call dom a rá, go bhfuil mo rothar breá, gleoite, nua, agam fós, agus rothaím chun na scoile air, chuile lá scoile. Sea, is fada liom uaim an chéad Nollaig eile, nó cá bhfios cén bronntanas breá a thabharfaí dom, don chéad Nollaig eile sin!
.
******************
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
O I L E Á I N I N I S G É I D H E 2
“T h e I n i s h k e a s” … by… B r i a n D o r n a n”
(Ar leanúint ón tseachtain seo caite)
Naomhóg Inis Géidhe
Chríochnaigh muid an tseachtain seo caite agus tagairt á dhéanamh againn do Naomhóg Inis Gé, agus don chumhacht uilig a tuigeadh a bheith ag an ndeailbhín naofa sin, agus dúisíonn caint dá leithéid an cheist…má bhí an chumhacht sin uilig ag “Naomhóg” sin Inis Géidhe, tuige nár baineadh úsáid aisti, le linn na stoirme uafásaí úd 1927? Bhuel, tá cúis mhaith le sin, nó tharla sa dara leath den naoú haois déag, gur ghabh an sagart paráiste an “Naomhóg”, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, gur chuir sé cos i bpoll lei. Ba é cúis a bhí leis an ionsaí sin ar an ndealbh, nó go raibh daoine áirithe ag maíomh go raibh dia bréige á adhradh ag muintir Inis Géidhe. Féach mar a chuir an t-údar é…
“Some years later the Rev T.A. Armstrong, who was ordained in Ballina in 1846 wrote …– ‘still more gross superstition in the neighbouring island of Inishkea where a stone idol was invoked for the protection of the inhabitants and vengeance on their enemies. This image was carefully clothed in flannel and when taken out for any special purpose was dressed in a new suit on return to the house in which it had been lodged. It was warmed by the fire and put into the comfortable bed that was alotted for it.”
Is dócha gur spreag altanna dá leithéid na sagairt chun gnímh, agus ba é deireadh an scéil é nó gur báitheadh an “Naomhóg” i ndoimhneas na Farraige Móire.
Ní gá dhom a rá, go bhfuil an leabhar seo, “THE INISHKEAS,” lomlán d’eolas de chuile shaghas, faoi phobail na n-oileán, agus faoin gcineál saoil a chaith siad, le linn dóibh bheith ag cur fúthu ar Inis Géidhe, ach le críoch a chur leis an bpíosa seo faoin leabhar iontach seo, b’fhéidir gur chóir dom tagairt a dhéanamh d’ábhar amháin eile.
Cén t-ábhar é sin, an ea?
Foghail Mhara
Bhuel, an gcreidfeá é, dá ndéarfainn “foghail mhara” leat?
Ach conas a d’fhéadfaidís an cheird sin a chleachtadh agus gan acu ach curacha agus clocha?
Bhuel, féach mar a chuireann an t-údar síos ar na cúrsai céanna sin….
“The sea as a provider of less honest earnings through piracy developed in the 1830s and reached a peak in the 1840s. By this time, being becalmed in the waters around Inishkea was dangerous for any boat. The means whereby the currach crews subdued the sailing craft was described as follows. “The boats carried no arms but each carries a quantity of stones which they shower on the deck and that drove the crew below.”
Ag an bpointe sin, théadh lucht na gcurach ar bord, agus ghlacaidís seilbh ar an mbád, agus d’ardaídís leo pe last a bhí ar bord. Le linn an Ghorta Mhóir, bhí plúr a ndóthain acu, tar éis dóibh last plúir a ardú leo, ó bhád seoil dá leithéid, féach mar a chuirtear síos ar eachtra dá leithéid.
The efficiency of the plunder can be guaged by the action on the Maris, already mentioned. Two boats came alongside, threw a shower of stones at the crew, men landed and took over the helm, unbattened the hatches and offloaded ten tons of flour. A short time later two more boats came alongside. In all, the captain estimated that fifty men were involved.
Má tá na huimhreacha sin intaofa, nár mhór ar fad an méid daoine a d’fhéadfaidís a bhailiú le chéile in achar gearr? Caithfidh go raibh córas éifeachtach comharthaíochta acu, le go bhféadfaidís glaoch ar a chéile, ar áiméar na faille. Bhuel, caithfidh mé an chuid eile den obair a fhágáil fúibh fhéin. Má thagann sibh trasna ar an leabhar seo. “The Inishkeas” léigh é, nó tá mé cinnte go mbainfidh sibh taitneamh as.
Féach mar a chuir Seán Ó Monacháin críoch lena chaoineadh faoin mbáthadh mór sin 1927….
“Bhí Dia ‘ghá sábháil is ag réiteach áit’ dóibh
Ní scathamh gearr é ná lóistín oích’,
Acht do’n anam táraith’ céad míle fáilte
I Ríocht an Áird-Rí aríst a choích’.”
.
Gaeilge 
English