le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Memories!
Bíodh go bhfuil an Nollaig imithe faoi seo, agus gur fada linn uainn í anois, ní hionann sin is a rá nach bhfilleann cuimhní an tSeasúir Bheannaithe sin orainn go rialta. Agus ó tharla nár éirigh liom mo smaointe a chur in bhur láthair roimh an Nollaig fhéin, tuigeadh dom, nárbh olc an smaoineamh é cuid de na cuimhní sin a bhreacadh síos daoibh, in Alt na seachtaine seo.
Mar sin, a chairde, tagaigí liom siar bóithrin na smaointe, le spléachadh a fháil ar na Nollaigí a chaitheamar, fadó.
Caithfidh mé a rá, nach ró-shoiléir atá na cuimhní céanna sin anois, bíodh go bhfuil siad ransaithe agam, minic go leor, leis na scórtha blian anuas. Ach an t-am sin d’aithneofá ar chuile shórt, ó thús Mhí na Nollag, go raibh an Nollaig chugat. Thosaíodh muide, páistí, ar an gcúig mhíle “Áibhé” a rá idir an chéad lá de Mhí na Nollag, agus Oíche Nollag, nó ba é a chreideamarna, ag an am, nó dá gcríochnófá an cúig mhíle sin, go bhfaighfeá do mhian, mian ar bith a shantaigh do chroí istigh, ach í a lorg ag an Aifreann, Maidin Lae Nollag.
Shopping
Ba shéasúr na siopadóireaachta é freisin. Ní hé anois go mbíodh na Mamanna agus na Daideanna ag dul ar eitleáin go Nua Eabhrac, ag ceannacht na Nollag, nó ag ceannacht earraí go tiubh ar an idirlíon, agus iad ag stócáil don Séasúr a bhí rompu amach. Níorbh ea muis, nó ní raibh fáil ar eitleáin, nó ar idirlíon, ag an am. Ba earraí iadsan, a bhí folaithe fós ó radharc daoine, i scamall tiubh an todhchaí. Ach mura raibh deis acu dul ag siopadóireacht, faoi mar a dhéanann Mamanna agus Daideanna an lae inniu, bí cinnte go mbíodh súil in airde acu ar Mhargadh Mór na Nollag, a thionóltaí i mBéal an Mhuirthead, ar an Satharn roimh Nollaig, chuile bhliain. Ag an Margadh Mór sin, bhíodh fáil ar chuile shórt a bheadh riachtanach do chomóradh na Féile. Agus cá bhfágfá Aonach Mór na Nollag, a bhíodh ar siúl sa mbaile céanna sin, ar an gCúigiú Lá Déag de Mhí na Nollag, nó ba ag an Margadh agus ar an Aonach sin a dhéantaí díol agus ceannacht na Nollag. Bhíodh fear an tí ag iarraidh, b’fhéidir, earra eicínt a dhíol ar an Aonach sin, le pingneacha a shaothrú, ionas go mbeadh a dóthain airgid ag bean an tí leis an Nollaig a cheannacht, Bhíodh gé mhór, phlucach, na Nollag, roghnaithe cheana féin, agus a fhios ag ‘cuile dhuine sa timpeall cén ghé a bhí daortha, ach amháin ag an ngé bhocht fhéin!
The Special Spirit
Ní i bhfeabhas a bhíodh an aimsir ag dul, an tráth sin bliana, ach leis an chaoi a raibh chuile dhuine ag súil leis an Nollaig, ba bheag am a bhí acu le díriú ar an aimsir, ach mar sin fhéin, bheadh a fhios ag madraí an bhaile fiú, go raibh goimh san aimsir chéanna sin, agus go raibh sioc agus sneachta á dtuar do na laethe a bhí rompu amach.
Ach ba é tús na Nollag i ndáiríre nó Oíche Nollag. B’in an tráth a thabharfadh duine ar bith faoi deara, go raibh an feitheamh fada i ndáil le bheith thart, agus go raibh muid ar thairseach na Féile Móire fhéin. Thabharfá an fustar agus an brostú faoi deara gach áit sa timpeall. Bhíodh maisiúcháin á gcur suas, coinnle á gceannacht, sea, agus nach mbíodh an corr-shlam péinte, agus aol-datha, á chur ar dhoirse, ar fhuinneoga, agus ar bhallaí.
Final Preparations
Ach, más fada fhéin an tráthnóna, tagann an oíche, agus ba é an dála céanna ag Oíche Nollag é. Tráthnóna cruógach, gnóthach, draíochta, ba ea an tráthnona sin. Cácaí milse á bhfuineadh agus á mbácáil, gaineamh a scaipeadh ar an urlúr le gile a leathadh sa teach, coinle á lasadh, agus á gcur sna fuinneoga, béile na hoíche a ghléasadh, stocaí á gcrochadh, gan focal as na páistí, ach iad ag súil le féiríní ina stocaí Maidin Lae Nollag. Agus bíodh go mbainfí taitneamh as béile na hoíche sin, gona cáca milis, níor dhada é, i gcomparáid leis an smaoineamh go mbeadh Daidí na Nollag fhéin ag teacht chucu i lár na hoíche sin. Anois, ba chóir a rá, nach mórán a d’fhágadh sé ag páistí an bhaile s’againne, ach nach mbíonn blas ar an mbeagán i gcónaí, bhuel! bhíodh sna seanlaethe, ar aon nós!
Excitement!
Léadh chuile shagart trí hAifreann maidin Lae Nollag, agus théimis chuig an chéad cheann, ar a hocht a chlog ar maidin. Lampaí fearraibín ag scaoileadh solais bhuí uathu timpeall an tséipéil. An Altóir faoi bhrat choinnle lasta. An Beithilín socraithe ansin, taobh istigh de na Ráillí, agus páistí an pharáiste sa timpeall, iad ag baint na sál dá chéile ag iarraidh radharc a fháil ar Iosagán fhéin ina luí ar an tuí sa mháinséar. Ar ball, nuair a thagadh an Sagart Paráiste amach ar an altóir, is beag nach mothófá to raibh an Chúirt Neamhaí fhéin ina suí inár measc, agus an naofacht ar an bhfód, le chuile Chríostaí sa tséipéal a bhá ina taoide.
Ite Missa Est!
Sruth Laidine ón sagart naofa. Coinnle agus lampaí ag caochadh súl ar an bpobal. An Chomaoin Naofa á dáileadh. “Ite Missa est!” Scaoileadh an pobal saor. Abhaile leo, agus chuile dhuine acu ag smaoineamah ar an dinnéar a bheadh ar bord aige ar ball. Gé bhruite, gabáiste bog, bán, agus prátaí geala, plúracha, leata ar bord rompu amach ina bhféasta. Bia ríoga d’óg is d’aosta.
Ar ball, théadh muidinne, gasúir, amach ar thóir an dreoilín, nó nach mbeadh muid ag dul sa Dreoilín an lá dár gcionn, Lá ‘le Stiofán na gcloch.
Leor sin don bhabhta seo.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
My Lady Judge……………..First Published…….2007
by
Cora Harrison……………………………… £15.99
.
.
In the Burren
Seo leabhar ar tháinig mé trasna air, ar na mallaibh. Thíos sa Leabharnann, sa Loch Buí a bhí mé maidin, agus mé ag guairdeall thart i measc na leabhar ansin, féachaint an bhféadfainn teacht ar leabhar eicínt, a chorródh an croí istigh ionnam, is a thabharfadh pléisiúr dom, fad is a bheinn sáite go dtí an dá chluais ann. Bhuel, tháinig mé ar an leabhar thuasluaite, agus tuigeadh dom láithreach, go bhféadfainn seal a chaitheamh leis an leabhar seo.
Tuige? adéarfadh duine liom, b’fhéidir.
Bhuel, ar an gcéad dul síos, suíonn an t-údar, Cora Harrison, a scéal i gcuid den tír, a chuaigh i gcionn go mór orm, blianta ó shoin anois, agus dár ndóigh, tá sár-aithne ag an údar ar an dtaobh sin tíre, nó nach bhfuil cónaí uirthi, thiar ar bhruach na tíre sin.
Beautiful Country
Cén chuid den tír atá i gceist agam, an ea?
Boireann an Chláir, gan dabht ar domhan, nó cá bhfaighfeá áit ar bith, ó cheann ceann na cruinne, gan trácht ar ó cheann ceann na tíre seo, cá bhfaighfeá áit inchurtha le Boireann an Chláir, ar a fhiántas, ar a áilleacht, ar a éagsúlacht, nó ar a iargúltacht. Sea, agus sa sceal seo, faigheann muid trácht ar ionaid aithnidiúla, cosúil le Mullaghmore, Poulnabrone, agus Kilfenora. Sea, agus suítear an scéal i bhfad siar i stair na dúiche sin, nó ba sa bhliain 1509 a tharla eachtraí an scéil seo. Ba é Turlough Donn O’Brien, a bhí ina Rí ar “Thomand,” ar an “Burren,” agus ar “Corcomroe,” freisin, ag an am, agus ba í, Mara, Breitheamh, (nó Brehon i mBéarla,) na Dúiche céanna sin, an t-aon bhean a bhí ag feidhmiú mar bhreitheamh in Éirinn, ag an am, agus ba é Turlough a cheap sa phost sin í.
Brehon of the Burren
Is í Mara an príomhcharachtar sa scéal, agus déanann an t-údar iarracht ar bhrat grá a shníomh thart uirthi fhéin agus an Rí, Turlough Donn, Ach ba dhuine an-neamhspleách í an Breitheamh, Mara. Ag an am áirithe sin, thart ar Fhéile mhór na Bealtaine, bhí an Rí ar a chuairt ríoga ar Ríocht na Boirne, agus é mar aoi ag a Bhreitheamh, Mara, ina teach fhéin i gCahermacnaghten, mar a raibh Scoil Dlí á seoladh ag Mara, le blianta fada. Féach mar a chuirtear síos ar an ionad ársa sin, Cahermacnaghten, sa Réamhrá…
“On the west side of the kingdom was Cahermacnaghten whose great stone walls, ten foot wide and twenty foot high, enclosed a law school. The exquisitely written documents penned within its walls tell the story of a community, living by the ancient laws of their forebears in the stony kingdom of the Burren.”
The May Festival
Anois, bhí de nós ag daonra na Boirne Féile na Bealtaine a cheiliúradh, trí bhailiú ina slua, ar bharr “Mullaghmore”, agus Tine Cnámh a lasadh ansin, um mheánoíche, ar Oíche Bhealtaine. Bhí Mara, Breitheamh, agus Turlough Donn, Rí, ar an bhfód freisin, ach tuigeadh dóibh, go mbeadh sé ró-dhian orthu dul go barr an tsléibhe, an oíche sin, agus shocraigh siad, ar dhul píosa den tslí leo, agus ansin dul thar nais go Cahermacnaghten. Rinneadar amhlaidh. Ach, ar an drochuair, tharla gur deineadh dalta ón Scoil Dlí a dhúnmharú ar thaobh an tsleibhe sin, tráth eicínt, an oíche sin. Ar Mhara, an Breitheamh, a thit sé anois, an chúis a fhiosrú, agus teacht ar an té a dhein an marú, le go ngearrfaí an pionós cuí air, agus le go n-iocfadh sé an éiric a bheadh dlite air.
Investigation
Caitheann an t-údar roinnt mhaith ama ansin, ag fiosrú an scéil, trí dhul chun cainte le daoine áirithe, ar tuigeadh di, go mbeadh fianaise ábharach eicínt acu, a chabhródh lei teacht ar an ndúnmharfóir. Ach, i ndeireadh na dála, bheadh uirthi an pobal a thionól thart ar “Poulnabrone” leis an gcúis a phlé os ard, os comhair na muintire, nó ba thart ar an Leacht ollmhór sin a dhéantaí cúiseanna dlí a phlé, a fhuascailt, a shocrú, agus ba ansin freisin a dhéantaí breith an Bhreithimh a chur i bhfeidhm. Thart ar an ndúnmharú sin, agus ar an románsaíocht idir Mara agus an Rí a chaitheann an t-údar bunús a dúthrachta i gcruthú an scéil seo.
A Historic Tale
Déanann an t-údar seo iarracht cumasach freisin, ar shaol an séú haois déag a chur ina steillebheatha os ár gcomhair amach. Cuireann an t-údar síos ar Ríthe, ar Bhreithiúna, ar Thaoisigh, ar Cheárdaithe, ar Phobal, agus ar Lucht Léinn. Tugann sí spléachadh dúinn freisin, ar an gcóras dlí a chuirtí i bhfeidhm i Ríochtai Éireann, ag an am, agus ar na modhanna a d’údáideadh siad, leis na dlithe sin a chur i bhfeidhm. Cuirtear síos, chomh maith, ar an gcogaíocht idir thaoisigh, idir threibheanna, agus fiú, tugann sí leide dúinn, ar na heasaontais idir Ghaeil agus Gaill, agus an chaoi ar tharla an dá chine sin in adharca a chéile i gCathair mhór na Gaillimhe.
Is spéisiúil freisin, na carachtair a chruthaíonn an t-údar le cur ar stáitse na staire, lena fís a leagan os ár gcomhair amach. Breathnaigh ar na hainmneacha breátha, Gaelacha, a bhaisteann sí orthu, ainmneacha ar nós, Murrough, Cumhal, Ardal, Fachtnan, Oscar, Lorcan, agus tuilleadh.
A Good Read
Níl fúm a thuilleadh a rá faoi chúrsaí an scéil seo, ach molaim don léitheoir an leabhar seo a fháil agus a léamh, nó is spéisiúil an leabhar le leamh é, ar a chur chuige, ar a stariúlacht, ar a inchreidteacht, agus ar a dhílseacht don dúiche ina suítear é.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
I’m Nóibhíseach dom sna Daichidí 6.
Peadar Bairéad
(This week we continue with our memories of Novitiate Days)
.
Obair san Ullord
Bhí úllord ollmhór ag an gColáiste, agus b’orainne a thit sé, aire a thabhairt don úllord céanna sin. Bhíodh orainn é a choinneáil deas, néata, i rith na bliana. Sa bhFómhar, bhíodh orainne na torthaí a d’fhás san úllord céanna sin a bhaint, a chnuasach, agus a chur ar stór, ionnas go mbeadh raidhse úll agus torthaí eile againn go dtí an tráth sin bliana arís. Nár bhreá go deo an obair dúinne sa bhFómhar é, bheith amuigh san úllord sin ag baint úll. Ní gá dhom a rá, go mbíodh lán-chead againn ár ndóthain úll a ithe, le linn na hoibre sin. B’fhéidir nach bhfuil sé sin fíor, amach is amuigh, ach cuirfidh mé mar seo é, d’ithimis ár ndóthain úll agus sinn ag cnuasach na n-úll sin! Ní hé sin amháin é, ach thógaimis roinnt úll linn, i ngan fhios, agus choinnímis sa Suanlios iad, le cúl a chur ar an ocras, dá mbeadh gá lena leithéid, nó bhainimis úsáid astu freisin, nuair a thagadh fonn beadaíochta orainn, i rith an lae, nó d’fhéadfaimis dul isteach sa Suanlios, i ngan fhios, agus úll breá, aibidh, dearg, a thabhairt linn, le bheith ag baint sclaimheanna as, nuair nach mbeadh duine ar bith de na sagairt sa timpeall!
Bláthanna don Altóir
Bhíodh gnó eile le déanamh againn san úllord céanna sin freisin, nó istigh ansin, bhíodh bláthcheapacha ina scórtha againn, le bláthanna a choinneáil leis an altóir, ó cheann ceann na bliana. Chuir mé fhéin sár-aithne ar na bláthcheapacha sin, nó chaith mé seal im shacraisteoir, agus dá bharr sin, b’ormsa a thit sé, bláthanna deasa úra a choinneáil ar na haltóirí, chuile lá, agus ó cheann ceann na bliana sin. Thaitin an post sin go mór liom, nó ba san ionad sin a chaithinnse m’am, nuair a bhíodh na nóibhísigh eile amuigh ag obair go dian ar na bóithríní, nó ag scuabadh, ag glanadh, ag snasadh, is ag déanamh cibé cineál oibre, a bheadh leagtha amach dóibh ar ár sealanna oibre, ó lá go lá. Bhíodh de dhualgas ormsa, an tAireagal a choinneáil glan, néata, snasta. Sea, agus bhíodh orm freisin, aire a thabhairt do na soithigh coisricthe, agus éide an Aifrinn a leagan amach do na sagairt, chuile thráthnóna, sa chaoi go mbeadh siad ullamh ansin dóibh ar maidin.
Bliain Im’ Chinnire dom
Níor luaigh mé, go nuige seo, gur chaith mé bliain im chinnire ar nóibhísigh an Choláiste. Ba bhreá taitneamhach an gnó é sin, agus i ndáiríre, bhí sé easca go maith dualgaisí an phoist sin a choimhlíonadh. Ba é an gnó ba mhó a bhí le déanamh ag an gcinnire, nó fanúint i dteangmháil leis na nóibhísigh, sa chaoi go dtuigfeadh sé díreach céard a bheadh ag dó na geirbe acu, ó am go chéile. Ansin, bheadh ar a chumas, leagan áirithe de sin a chur in iúil do na húdaráis, agus ar an dtaobh eile den scéal sin, bheadh an cinnire i dteangmháil leis na húdaráis, agus thuigfeadh sé céard a bheadh ag dó na geirbe acusan freisin, agus ansin, d’fhéadfadh sé leagan áirithe de sin a chur in iúl do na nóibhísigh. Níl dabht ar domhan, nó gur bhraith toradh a chinnireachta ar chomh maith is a d’éirigh leis an dá thrá sin a fhreastal. Bhí gnaithí beaga eile le déanamh ag an gcinnire freisin. B’eisean a bheadh i gceannas nuair a bhíodh na mic léinn ag déanamh a gcuid staidéir sa Halla Mór, chuile thráthnóna, agus i ndáiríre, bhí seisean i bhfeighil cúrsaí, am ar bith nach mbeadh sagart ansin le súil a choinneáil ar chúrsaí. Caithfidh mé a admháil, gur thaitin an post sin go mór liom, agus ag breathnú siar anois ar chúrsaí na bliana sin, déarfainn, nár éirigh go ró-dhona liom dualgaisí na hoifige sin a chur i gcrích, le linn dom bheith in úim don ghnó sin. Thug an post sin deis dom freisin, teacht i gcabhair ar nóibhíseach ar bith a bheadh i dtrioblóid, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile. Ar bhealach, bhí gnó an chinnire an-chosúil le gnó an phóilín. Bhí sé ansin le rialacha an Choláiste a chur i bhfeidhm, agus dá dteipfeadh air sin a dhéanamh i gcás mhic léinn ar bith, ansin bheadh de dhualgas air, sin a chur in iúl do na húdaráis, agus cead acusan ansin cibé rud ba mhaith leo a dhéanamh, le cúrsaí a chur ina gceart arís. Ach, chomh fada is is cuimhin liom anois, ní bhíodh orm dul chuig na húdaráis ach go fíor-annamh, nó bhíodh na mic léinn fhéin breá, toilteanach, do chomhairle a ghlacadh, agus rud a dhéanamh ort, agus b’in an bealach ab’ fhearr le dualgaisí an phoist sin a chur i gcrích.
B’fhéidir gur leor sin don bhabhta seo. Críochnóidh mé an tsraith seo aistí an tseachtain seo chugainn. Bí liom ar an ócáid sin. Bainfidh tú taitneamh as!
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Little did I think, just over a week ago, that I should now be standing here, before this congregation in the church of Kilmore Erris, to say a few words beside the coffin of our dear sister Julia. Julia and I go back a long way, back to second decade of the last century, back to a world totally different from the world we all now live in today, and my very first memory of Julia is of her teaching me my Catechism, as we minded cows, out in the fields, back in the village of Drum. Yes, I still know the answers I learned at her knee on that beautiful evening so long ago. Who made the world? God made the World. ……………..Who is God?
And so it went. Julia was a great sister to have,and a great friend too, and apart from an odd squabble as children, always caused by me, a cross word never passed between us.
I went off to train for the priesthood as a young gasur of fourteen, and so was lost to the family from then on, a family I missed terribly during my years away at College.
In the Forties, Julia married Jim Handley of Binghamstown, and from then on, Julia became absorbed in the busy routine of her home and of Binghamstown Post Office. She raised a very fine family, and hard work was no stranger to her. But during all that time, Julia remained a welcoming sister whenever I called in on her. During her many years in Binghamstown, many of you good people got to know her also, and I feel sure that you found her to be a great person, a true Erriswoman, and a comitted Christian.
But the Lord has seen fit to call his servant Julia home, and so her tears have now been wiped away, her pain and suffering ended, She has passed across to the that other world, where she will meet up with all those friends who have gone before us on the way of truth, and from now on she is with the Lord.
Julia was a Christian woman, and for a Christian, death is not the end, it is rather a birth into a new, better, and eternal life. It is true that we are sad today, as we miss a dear sister and friend, but on the other hand, we rejoice that Julia, as St. Paul puts it, has fought the good fight, has finished the course, and has kept the faith.
Let us go forth from this holy place then, with raised heads and with a lighter step, as we thank the Lord for having given us the gift of Julia. For now, we have surely gained an advocate on the other side.another soul to plead our case with the Lord. Ta, mar adearfa, cara sa chuirt againn feasta. So, may her soul and the souls of all the departed…….rest in peace…..amen.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Gray Mountain..by..John Grisham
(This week we consider another novel by John Grisham)
Úrscéal Úr
Ócáid spesialta domsa i gcónaí is ea foilsiú úrscéil úir ón sár-úrscéalaí sin, John Grisham, agus ní gá dhom a rá nach é seo a chéad iarracht sa ghort sin, nó is é seo an t-ochtú úrscéal fichead a shil óna pheann líofa, go nuige seo. Ní gá dhom iad uilig a lua anseo nó ba liosta le háireamh iad, ach b’fhéidir nárbh aon dochar é cupla ceann a roghnú mar shamplaí dá shaothar sa ‘genre’ seo. Nach maith is cuimhin linn uilig ‘The Last Juror’, ‘Calico Joe’, agus ‘Sycamore Row? gan ach trí cinn acu a ainmniú anseo, nó ba chorraitheach, lán teannais, inchreidte, chuile ceann acu sin, agus nárbh é an scéal céanna é i gcás a shaothar uilig, geall leis. Chuaigh an Grishamach le dlí ó thús agus a rian sin ar a shaothar ar fad, beagnach, nó bhunaigh sé a scéalta ar cheisteanna, ar fhadhbanna, agus ar chastachtaí an dlí chéanna sin, agus ní taise don scéal seo é.
Cúlú Eacnamaíochta
Is í Samantha Kofer, ar fho-bhall tríú bliain, i Scully and Pershing, an Comhlacht Dlí ba mho i gcathair Nua Eabhraic í i dtús an scéil seo, mar a raibh sí ag obair céad uair sa tseachtain, ar theacht isteach de $180,000 in aghaidh na bliana, ach, tar éis chliseadh ‘Lehman Brothers’ sa bhliain 2008, lig a Comhlacht roinnt mhaith dá fhoireann chun siúil, agus dá bharr sin, fágadh Samantha gan todhchaí, gan teacht isteach, gan dóchas, ach moladh di bliain a chaitheamh ag obair ‘pro bono’ agus ansin d’dhéadfadh sí teacht ar ais chun an Chomhlachta arís, agus dá dtiocfadh feabhas ar chúrsaí, bheadh post ansin di, ar an leibhéal a bhí sroichte aice roimh bancbhriseadh ‘Lehmans’. D’fhág sí an Chathair ina diaidh, agus chuaigh sí chun oibre i Brady, Virginia, mar a ndeachaigh sí chun oibre, ‘pro bono’, le ‘Mountain Legal Aid’, sa mbaile sin. Ba í Mattie Wyatt a bhí i mbun an Chomhlachta sin, agus ba é an príomh ghnó a bhí idir lámha acu nó ag cabhrú le muintir Apalachia teacht i dtír ansin, ainneoin amplacht agus leithleas na gComhlachtaí Ollmhóra Mianadóireachta, a bhí ag milleadh agus ag scrios na dúiche sin, ina niarrachtaí do-stoptha le gual a thochailt as cnoic agus as sléibhte na tíre áille sin. Bhí nia ag Mattie Wyatt, arb ainm dó Donovan Gray, dlíodóir, arbh é mian a chroí é lamh in uachtar a fháil ar na Comhlachtaí Mianadóireachta úd, agus tharla go raibh cás tógtha aige, ag an am sin, in aghaidh Chomhlacht áirithe Mianadóireachta, agus é ag lorg breithiúnas de thrí mhilliún Dolar ina gcoinne toisc go raibh siad ciontach, dár leis, i mbás bheirt ghasúr nuair a thuairt mullán mór cloiche ar a leantóir tráth raibh an bheirt sin ina gcodladh ann. Ba dheargnamhaid ag na Comhlachtaí Mianadóireachta é, ach, i ndeireadh na feide, cailleadh i dtimpist eitilte an Donovan céanna sin, agus dár ndóigh, ba é a cheap a lán nó gurbh iad lucht na mianach guail ba chúis leis an timpist chéanna sin.
Fadhb le réiteach
Luigh Samantha isteach ar an obair i ‘Mountain Legal Aid Clinic’, agus thit i ngrá leis an dúiche agus le pobail na tíre sin, agus ar deireadh thiar, bhí fadhb le réiteach aici, cé acu a roghnódh sí? Fanacht i mBrady, Virginia. nó dul ar ais chuig a post le ‘Scully and Pershing’.
Cé acu roghnódh sí i ndeireadh na dála. Bhuel, níl fúmsa an scéal ar fad a thabhairt duit, sa phíosa seo, ach má theastaíonn uait fios fátha gach scéil a fháil faoi dhán Samantha Kofer, níl le déanamh agat ach greim a fháil ar an leabhar breá, corraitheach, toirtiúil, seo, agus é a léamh ó thús deireadh. Tá mé ag ceapadh, go mbainfidh tú taitneamh agus toit as, nó bíodh nár cheap mé fhéin gurb é seo an leabhar ab fhearr uaidh fós, ag an am gcéanna, bhain mé an-sásamh agus taitneamh as leagan amach, as stil, as diograis agus díocas an údair ina ionsaí ar léirscrios agus éigniú na gComhlachtaí móra Mianadóireachta ar áilleacht dhúlra Apalachia, agus ar a lucht tacaíochta, idir dhlíodóirí, lorgairí, agus bhreithimh, in éineacht leo.
An-léamh, an-leabhar, agus an-saothar. Súil agam go mbainfidh tú an-taitneamh as.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Loch na Díchuimhne
Peadar Bairéad
(This week we locate some forgotten memories)
Cuimhní i dtaisce
Samhlaítear domsa uaireanta, go bhfuil ár gcuimhní curtha i dtaisce againn i loch ollmhór amháin, agus nuair a theastaíonn uainn teacht ar cheann acu, téann muid ag iascaireacht ar an loch ollmhór sin, agus éiríonn linn teacht ar an gcuimhne sin, faoi mar a d’éireodh leat teacht ar ábhar eicínt ar do ríomhaire, trí phróiseas faoi leith a chur i ngnímh. Bhuel, bíodh sin amhlaidh, nó ná bíodh, tá mé ag ceapadh, go bhfuil loch ollmhór eile ann ina gcaitheann muid cuimhne na n-eachtraí úd a dteastaíonn uainn dearmad glan a dhéanamh díobh agus fanann siad ansin, gan aird ag éinne orthu, ach corruair, éiríonn le ceann de na cuimhní sin éaló go dromchla an locha, agus tagann siad chugainn ansin, le sinn a chrá, nó a shuaimhniú, go dtí go ndéanann muid iad a chur faoi mhiocrascóp na céille, agus ansin, uaireanta, caitheann muid an chuimhne sin arais arís i loch na dichuimhne, ach uaireanta eile, cuireann muid isteach i loch ollmhór sin na gcuimhní iad, mar a mbeidh sé éasca fáil orthu feasta.
Cupla maidin ó shoin, agus mé im luí, idir chodladh agus dúiseacht, d’ éirigh le mám de na cuimhní dearmadta sin éaló go barr uisce, len iad fhéin a léiriú ar scáileán an chomhfheasa. Chuir mé spéis iontu, agus in áit iad a ruaigeadh arais arís go doimhneas loch na díchuimhne, lig mé dóibh dul ar teaspaint ansin, idir dhá néall. Ligfidh mé dhuit spléachadh a fháil ar chupla ceann de na cuimhní sin, féachaint ar spéis leat iad.
Tarráil bóthair
Ba í an chéad chuimhne a tháinig go barr nó cuimhne ar tharráil an bhóthair mhóir idir Bhéal an Mhuirthead agus an Fód Dubh. I dtriochaidí an ocrais a tharla an eachtra sin. Anuas go dtí an tráth sin, ní raibh tarra nó tada dá leithéid ar an mbóthar céanna sin, nó ní raibh air ach gairbhéal, agus é sin an-gharbh le siúl air, go háirithe dá mbeadh duine cosnochtaithe, faoi mar a bhí roinnt mhaith dínn, ag an am. Bhuel! tharla ansin gur thosaigh siad ag cur deis eicínt ar an mbóthar sin. Tógadh isteach meaisíní iontacha, dár linne, agus bíodh go raibh Galrollóir ollmhór acu, agus tarrspréire draíochta freisin, le cur i mbun oibre ar an mbóthar sin, ní raibh aon ineall briste cloch, nó tada dá leithéid acu don ócáid. D’fhág sin go raibh ar fhir na dúiche an beart sin a dhéanamh dóibh. Feicim fós ar scáileán mo chuimhne, an bóthar fada, bán, sin, cairn chloch socraithe fan thaobh an bhóthair sin, fear briste cloch i mbun oibre ar chuile charn acu, spéaclaí speisialta air lena shúile a chosaint, agus é suite ar mhála tuí, cupla casúr taobh leis, agus é ag briseadh leis, faoi mar a bheadh Dia á rá leis. Is cuimhin liom m’athair a fheiceáil i mbun na hoibre sin, nó bhí sé deacair go maith aon saothrú a fháil in Iorras, ag an am, agus ba Nollaig ag muintir na háite é deis dá leithéid a fháil le pingneacha a chur i dtoll a chéile. Dhéantaí na clocha briste sin a thomhas, ar ball, trína líonadh isteach i mbosca mór gan tóin, agus d’íocfaí na fir ansin, oiread áirithe ar chuile bhosca acu sin.
Ar ball, dhéantaí na clocha briste sin a leathadh ar an mbóthar agus ansin thagadh an galrollóir len iad a shocrú sára leataí an tarra dubh leachtach orthu. Ina dhiaidh sin, chaití bruscar cloch ar an tarra sin, agus ansin, leis an gcloch phréachain a chur ar an ngnó, thagadh an galrollóir ollmhór agus é ag brúchtaíl gaile go siansánach, torannach, ar gach taobh de, agus bhriseadh agus bhrúdh sé na méaróga sin isteach sa tarra leachtach, agus b’in an gnó déanta.
Trinsí á dtochailt sna dumhcha
Cuimhne amháin eile a léiríodh ar scáileán mo chuimhne ba ea an chuimhne úd faoi thochailt trinsí i ndumhcha na Druime, le cosc a chur ar eitleáin Hitler tuirlingt ar na sraitheanna breátha, leibhéalta, leathana, a bhí chomh flúirseach sin sna dumhcha sin, ag an am. Cheap mé fhéin ag an am go mba mhór an trua é na sraitheanna áille sin a mhilleadh, trí na trinsí sin a thochailt iontu.
Beidh tuilleadh de na cuimhní sin agam daoibh, amach anseo……..
.
.
Gaeilge 
English