le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Dialannaí cáiliúil eile
Peadar Bairéad
Is dócha go bhfuil sé ag tarraingt ar thriocha bliain ó shoin anois, ó scríobh mé píosa sa Kilkenny People faoi Dhialannaí cáiliúil Chalainn, Amhlaoibh ildánach Ó Súilleabháin. Tharla go raibh mé tar éis léacht a thabhairt, anseo sa Chathair Álainn, faoi shaol agus faoi shaothar an Dialannaí cháiliúil chéanna sin, ag an am, agus theastaigh uaim cuid den eolas a bhí bailithe agam, a roinnt ar mo chuid léitheoirí anseo i gcolúin an Pheople. Is minic a thagann cuimhní na laethe iontacha, do-dhearmadta, sin ar ais chugam, agus mé ag fánaíocht liom síos bóithríní na cuimhne, agus cuireann sé ionadh an domhain orm, go raibh an Dialannaí céanna sin, chomh hildánach is a bhí. B’fhear é, a raibh taighde agus staidéar déanta aige ar a theanga dhúchais, b’fhear é freisin, a raibh meas an domhain air, mar fhear gnó, agus mar fhear a raibh tionchar agus saineolas aige ar chúrsaí sóisialta, agus polaitíochta, a linne, sea, agus tabhair faoi deara freisin, an t-eolas uilig sin a bhí aige faoi chúrsaí aimsire agus a leithéid. Ní náire ar bith dúinn a bheith bródúil, agus mórtasach, as Amhlaoibh s’againne.
An Dara Dialannaí
Ach sin ráite, agus admhaithe, níor chóir dúinn, ach oireadh, dearmad a dhéanamh ar Dhialannaí eile, a tháinig chugainn isteach ón dtaobh amuigh freisin, agus a chaith seal maith, tairbheach, taitneamhach, dá shaol inár measc anseo sa Chathair Álainn, agus ní gá a rá, ach oireadh, go raibh mórtas an domhain ar an údar cáiliúil céanna sin, as a ghaol agus a cheangal le Cill álainn Chainnigh. Ní gá a rá, go raibh cónaí air fhéin is ar a Mham anseo, thar bhlianta fada, agus nach iomaí sin tagairt le fáil ina chuid scríbhinní ar Chathair seo a dhídine, agus nár bhronn Bardas na Cathrach s’againne ainm an údair sin ar ionad faoi leith anseo sa Chathair Álainn. Ní gá dhom a rá, gurb é Dónall séimh Mac Amhlaigh atá i gceist agam anseo.
Alt sa “Times”
Is é a chuir ag tochrais ar an gceirtlín seo mé, an babhta seo, nó alt a léigh mé sa Times, i Mí Lúnasa seo ghabh tharainn, alt le Ciarán Ó Cualáin atá i gceist agam.
Cuireann Ciarán síos ina alt ar an chaoi ar chuir sé fhéin aithne ar shaothar Dhónaill, a chéaduair. Oíche Nollag a bhí ann, agus bhí Ciarán agus a athair ag siopadóireacht i mbaile mór an Longfoirt, nuair a casadh fear breá scafánta orthu, agus chuaigh athair Chiaráin agus an fear strainséartha seo i mbun chomhrá. Ar baillín beag, chuir an t-athair an fear sin in aithne do Chiarán, agus d’inis dó, go mba dhuine de na charachtair i nDialann Deoraí le Dónall Mac Amhlaigh é. B’fhear as Conamara é, a chaith seal i mbun oibre i Sasana, toisc nach raibh a leithéid ar fáil go héasca sa tír seo, ag an am. Bhí Dónall sna triochaidí nuair a chuir sé an saothar sin de, i 1960.
Sár-údar Connachtach, faoi dheireadh
Is cuimhin liom fhéin go maith an t-áthas agus an mórtas a bhí orm fhéin tráth léigh mé an saothar sin, ag an am. Ar deireadh thiar, dár liom, bhí sár-údar Connachtach dulta i mbun pinn, agus bhí úire, nádúrthacht, agus dáiríreacht, ag baint lena shaothar. Bhí boladh na fírinne, sea, agus blas na dáiríreachta, le fáil uaidh, agus chomh maith le sin, thóg an saothar ár gcroí, toisc go bhféadfadh muid bheith ag súil le tuilleadh fíoruisce a tharraingt as an dtobar nua seo, a bhí fionnta againn. Sea, agus bhí an ceart againn sa mhéid sin, nó chuir Dónall s’againne suas le deich leabhar iontacha ar fáil dúinn idir sin agus lá a bháis.
Tuairim Chiaráin
Ach le filleadh ar an alt úd le Ciarán Ó Cualáin, níor chóir dom an píosa seo a chríochnú gan tagairt a dhéanamh dá thuairim ar Dhialann Deoraí. Féach mar a chuir sé é…
“Cuntas lom macánta atá ann ar shaol a chaith na mílte Éireannach i Sasana – na fir ag náibhíocht, ag tarraingt biatais, ag leagan ráillí nó ag tógáil tollán don iarnród; na mná ag obair mar bhanaltraí, mar chailíní aimsire is mar chúntóirí siopaí.
Sclábhaíocht ar bun ag go leor acu is iad ag cabhrú le hatógáil na tíre sin tar éis scrios an chogaidh.”
Bhíodh an leabhar sin ar chúrsa na hArdteistiméireachta tráth, ach ní hamháin nach bhfuil a leithéid sin fíor a thuilleadh, ach is dócha go bhfuil an leabhar fhéin imithe as cló faoi seo.
Is é mo thuairim fhéin, gur caitheadh go dona le Dónall s’againne, duine de na scríbhneoirí ab fhearr a chothaigh stíl, agus cur-chuige, dá chuid fhéin, sa bhfichiú haois. Bhí plean aige triológ a scríobh ag cur síos ar shaol ár n-imirceach i Sasana, lena linn, ach tar éis dó an chéad leabhar den triológ sin a chur i gcló, agus tar éis an chaoi ar caitheadh leis, shocraigh sé gan dul níos fuide leis an dtionscadal sin.
Caithfidh mé a admháil go mothaimid Dónall uainn anseo sa Chathair Álainn, nó ba dhuine dínn fhéin é, agus bhí séimhe, nádúrthacht, dáiríreacht, agus greann, fite fuaite ina phearsa, agus ina theacht i láthair, sa chaoi go raibh sé éasca, comhrá agus seanchas a dhéanamh leis. Áit ag bord an Tiarna go raibh aige anois agus i dtólamh.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Eachtraigh Dúinn
Caibidil 20
.
Gheall mé dhaoibh go bhfillfinn ar an tsraith seo aistí arís, gan aon ró-mhoill. Ach, mar adeireadh an tseandream fadó, an rud a théann i bhfad, téann sé i bhfuaire, agus ba é an dála céanna agamsa é. Thosaigh mé á chur ar an méar fhada, ó sheachtain go seachtain. Bhuel, caithfidh mé a admháil freisin, nach raibh aon ró-fhonn orm tosú arís ag scríobh faoi thráth dem’ shaol, a d’iompair siar mé go dtí na laethe casta, céasta, buartha, sin, nuair a thréig mé an Chliarscoil, ar chúiseanna áirithe, agus nuair a chuir mé romham arís, mo bhealach a dhéanamh trí shaol guaireach, cráite, a bhí tréigthe agam leis na blianta, agus saol ar cuireadh fainic na bhfainic ormsa faoi, le linn na mblianta fada a chaith mé ag ullmhú don tsagartacht. Bhí sin thart anois, agus bheadh ormsa feasta, réiteach eicínt a dhéanamh le saol corrach, coireach, cam, an fichiú haois.
Labhair mé faoi dhul go hOllscoil na Gaillimhe, i bhFómhar na bliana 1950, an Bhliain Bheannaithe. D’inis mé dhaoibh freisin, go raibh mé ag cur fúm amuigh i nGarraithe an Léana Bhuí, ar imeall na cathrach, agus mhínigh mé freisin, faoi na rincí a ndéanadh mé fhéin is mo chomrádaí, Jimmy Albanach, freastal orthu, i Seapoint agus sa tseanHangar freisin, corruair. Anois, sílim nach raibh mórán taithí ar an saol mór, millteach, faighte ag Jimmy s’againne, ach an oiread liom fhéin, agus do bharúil, nach dtéadh muid beirt chuig scoil rince, cupla uair sa tseachtain, nó cuimhnigh, nach raibh taithí dá laghad, ag ceachtar againn, ar dhamhsaí, nó rincí, agus bíodh nár theastaigh uainn an scéal sin a chraobhscaoileadh i measc ár naimhde, nó fiú imeasc ár gcairde fhein, ag an am gcéanna, nuair is crua don chailleach caithfidh sí rith! Agus ba é an dála céanna againne é, nó theastaigh uainn beirt, tosú ar ghnáthshaol a chaitheamh feasta, agus ar an ábhar sin, ní raibh an dara rogha againn, dár linne, ach rince a fhoghlaim, agus sin ar an dá luathas, nó bheadh sin i bhfad níos fearr ná bheith i muinín rince na bpréachán, faoi mar a bhíomar beirt, ag an am. D’éirigh linn go réasúnta maith, sa bhfiontar sin, agus ba ghearr go mbíodh muid amuigh ar an urlár, agus muid ag rince linn, faoi mar a bheadh Dia á rá linn. Bhí an ceart ag ár seanchara, Mártan an Tairbh, nuair a dúirt sé linn dul amach ar an urlár, faoi mar ba linne an t-urlár céanna sin! Sea, mh’anam, ba ghearr go raibh toit á baint as urlár “Seapoint” againn beirt, mé fhéin is mo sheanchara, Jimmy, ní lena chéile, dár ndóigh, ach le cailíní áille na dúiche.
Ba mhór go deo an difir idir shaol an mhac léinn Ollscoile an tráth úd, i lár na haoise seo caite, agus saol an mhac léinn Ollscoile, sa lá atá inniu ann. Ó tharla go mba í sin an Bhliain Bheannaithe, cuireadh misean ar siúl do mhic léinn Choláiste na hOllscoile, Gaillimh, agus m’fhocal is mo lámh dhuit, go mbíodh an séipéal ag cur thar maoil do chuile léacht, agus don Aifreann freisin, chuile mhaidin. Sílim gur mhair an misean céanna sin ar feadh seachtaine. Ach fan ort neomat ansin, nach bhfuilim, anois díreach, tar éis teacht ar phictiúr beag, a bronnadh orm ag an misean céanna sin, agus do bharúil? nach bhfuil sé agam fós, nó choinnigh mé im Bhíobla é, rud a choinnigh deas, glan, néata, é, thar bhreis is leathchéad bliain. B’fhéidir gur mhaith leat a fháil amach, céard tá scríofa ar an bpictiúr beag beannaithe céanna sin? Bhuel, seo chugat é…..
Souvenir of My Retreat at University College, Galway
Holy Year
22 – 29 October 1950
in honour of The Solemn Proclamation
by His Holiness Pope Pius XII
of the Dogma of the Glorious Assumption
of The Blessed Virgin Mary.
Sea, breathnaigh ar sin anois, agus ba é an tAthair Paul Waldron, Maynooth Mission to China a bhí i mbun an Chúrsa Spioradálta chéanna sin. N’fheadar an mbeadh a leithéid ar siúl in ár nOllscoileanna, sa lá atá inniu ann? Sea, mór idir inné agus inniu!
Agus ó tharla gur ag tagairt do chúrsaí spioradálta atá mé, bhíodh rud eile ar siúl againne mic léinn freisin, rud nach dtarlódh sa lá atá inniu ann, tá mé cóir a bheith cinnte! Tharla go ndeachaigh sé amach ormsa, gur cuireadh léann an tsagairt orm, agus tuigeadh dá bharr sin, go mbeadh ar mo chumas ceisteanna morálta a scaoileadh dom’ chomhleacaithe. Dá bharr sin, thagadh mic léinn chugamsa, go rialta, ag iarraidh orm treoir eicínt a dhéanamh dóibh. Ba iad na fadhbanna ba mhinicí a bhíodh á mearú nó fadhbanna gnéis. Deiridís gur dheineadar seo, nó siúd, agus iad amuigh ag suirí, nó ag pleicíocht dóibh, agus theastódh uathu a fháil amach, ar pheaca marfach é a leithéid a dhéanamh, agus ar chóir dóibh é a lua ina bhfaoistin? Bhí cíocras an domhain orthu eolas dá leithéid a fháil, agus ag breathnú siar ar na cúrsaí sin anois, is dócha gurbh é ba chúis leis uilig, nó nár mhínigh éinne scéal na mbeach is na n-éan riamh dóibh, agus b’in iad ansin, iad fásta suas, iad ag dul amach le cailíní, agus gan rialacha an bhóthair foghlamhta fós acu, mar adéarfá. Rinne mé mo dhícheall iad a chur ar an eolas, chomh fada is a d’fhéadfainn, nó tuigeadh dom, nach raghaidís chuig anamchara nó comhairleoir ar bith eile, mura n-éireodh liomsa a dtart a mhúchadh!
Tríd an obair sin go léir, bhí mé fhéin ag foghlaim uathusan freisin, agus diaidh ar ndiaidh, bhí mé ag cur eolas ar chúrsaí an tsaoil daonna seo, agus dá bharr sin, ba ghearr gur thosaigh mé fhéin ag tionlacan cailíní abhaile ó na damhsaí. Ní call dom a rá, gur bheag dochar a bhí sa tionlacan céanna sin. Is dócha nach raibh ann ach bheith i gcomhluadar ban, bheith ag comhrá leo, ag iarraidh iad a thuiscint, ag baint taitnimh as a n-áilleacht, agus ansin, póigín neamhurchóideach ag geata theach an chailín, mar luach saothair, nó mar mhisniú, corruair, b’fhéidir. Sea, caithfidh mé a admháil anois gur bhain mé fhéin agus Jimmy taitneamh nár bheag as ár n-eachtraí sna Hallaí Damhsa, i rith na bliana Ollscoile céanna sin, 1950 – ’51. Agus chomh maith le sin, d’éirigh liom fhéin breacaithne éadomhain a chur ar an gcorrdheoch freisin. Ba chuid dem’ oiliúint ar chúrsaí an tsaoil mhóir é, agus geallaimse dhuit é, nár fhás aon ró-charadas idir mé fhéin agus na deochanna meisciúla céanna sin, an tráth úd, nó riamh ó shoin, nó tharla nach raibh mé tugtha dóibh, nó aon ró-fhonn orm éirí mór leo! Sea, nár inis mé dhaoibh faoin mbuidéal fíona úd a d’ólamar ar ár mbealach go Cóbh Chorcaí fadó, agus faoin gceacht a d’fhoghlaimíomar an lá sin?
Ná ceap anois gur chaith mé an t-am uilig ag dul chuig na damhsaí agus ag ól, nó ní mar sin a bhí. Bhí mé ansin le “H. Dip in Ed.” a bhaint amach, ag deireadh na bliana sin, agus caithfidh mé a rá, gur luigh mé isteach ar an ngnó sin, le fonn, agus le flosc, agus nuair a tháinig deireadh na bliana sin, bhí mé breá ullamh chuige.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
E a c h t r a i g h D ú i n n . 1 9 .
*************************
.
Is beag nach bhfuil mé críochnaithe anois le mo chuimhní ar Choláiste an Chroí Ró-Naofa, Béal an Átha Fhada, i gContae Mhaigh Eo. Ach caithfidh mé a admháil dhuit, a léitheoir, go bhfuil leisce áirithe orm fós, an tseanáit sin a fhágáil taobh thiar díom, nó ba ansin a chaith mé dhá bhliain órga de laethe geala m’óige, agus bíodh go raibh mé scartha ó mo chine, agus ó mo mhuintir, agus bíodh nach raibh aon arán saor le fáil agam san áit chéanna sin, mar sin fhéin, is geal lem chroí na cuimhní a ritheann chugam fós, aniar as an tréimhse sin de laethe m’óige.
Sa phíosa seo, is amhlaidh a phiocfaidh mé amach eachtraí, nó cuimhní, áirithe, a tharla le linn dom bheith im mhac léinn sa Choláiste breá sin. Ba é an chéad rud a chuaigh i gcionn ormsa, nó an scoil fhéin. B’fhathach de theach, amach is amuigh, é, agus é galánta, dea-dheartha, dea-dhéanta, ó bhun go barr. Ní raibh tada dá leithéid feicthe agamsa, ar mo shúile cinn, le mo bheo roimhe sin. Is amhlaidh a d’fhás an t-áras taibhseach sin suas as an mbán glanbhearrtha, a bhí leagtha amach os a chomhair amach, agus faiche a bhí bearrtha go bun na dúide, thart air. B’in mar a bhi sé an chéad lá ar leag mise súil air, i Meán Fómhair na bliana, 1940. Ach níor sheó go dtí é san Earrach, nuair a bhíodh an fhaiche sin ar fad ina brat órga ag lusa luascacha an chromchinn, agus iad leagtha amach ina mbuíonta, agus ina gcipí, faoi mar a bhí na saighdiúirí socruithe, ullmhaithe. do chath Waterloo. Is dócha go ndéarfadh duine gur bheag a bhí le déanamh ag daoine sna laethe úd fadó, faoi rá is go gcaithfidís a ndúthracht ag plandáil na lusa cromchinn ar an dóigh neamhghnách sin, ach beatha dhuine a thoil, mar adeireadh an seandream fadó, agus nach acu a bhí an ceart. Agus lena chois sin, nár bhoc mór, amach is amuigh, é an t-únaeir, an Cunta Llewellyn De Bláca fhéin, oidhre na mBlácach i Cloghballymore House, i gContae na Gaillimhe, a bhronn a thithe agus a thailte ar na Misin Choigríocha, mura bhfuil dul amú orm. Rinne mé cur síos cheana daoibh ar an leagan amach a bhí ar an gColáiste, ar an dtaobh istigh, ar na seomraí, an Bhialann, an Suanlios, an t-Aireagal, agus an Halla Mór Staidéir, agus níl fúm a thuilleadh a rá anseo fúthu sin, ach b’fhéidir nárbh aon dochar é, tagairt a dhéanamh, go sciobtha, anseo, do na faichí imeartha a bhí againn, i ngar don scoil. Chomh fada is a théann mo chuimhne anois, bhí péire páirceanna againn, mar pháirceanna imeartha, agus b’ansin a d’fhoghlaim mé fhéin, agus gasúir eile chomh maith liom, scileanna na gcluichí náisiúnta, mar cé go rabhthas dár dtraenáil do na misin choigríocha, bhí an náisiúnachas de dhlúth agus d’inneach i gcóras oideachais na tíre seo, ag an am sin. Agus, bíodh go raibh breac-eolas ag cuid againn ar na rialacha a bhain leis na cluichí sin, mar sin fhéin, bhí oiliúint agus traenáil sna scileanna cuí, ag teastáil go géar uainn. Níor imir mé fhéin mórán cluichí roimhe sin riamh, ach amháin na cluichí a d’imríomar cosnochtaithe, i gcoinne foirne Bhéal an Mhuirthead, nuair a bhain na “townies” na rúitíní agus na loirgne dínn, lena mbróga siopa, ach ba ghearr gur tháinig muid isteach ar na cluichí céanna sin, agus go raibh ar ár gcumas iad a imirt go seoigh.
Ba sa scoil sin an Chroí Ró-Naofa, a chuir mé aithne den chéad uair, freisin, ar na lámhainní dornála. Mar seo a tharla. Bhí sagart óg inár mbun, ag an am, agus is dócha go raibh suim faoi leith aige fhéin sa dornálaíocht. Bhuel, ní shásódh tada an fear céanna, go raibh cró dornálaíochta leagtha amach aige dúinn, agus ansin, rinne sé chuile iarracht ar scileanna na ceirde sin a mhúineadh dúinn. Is dócha gur tuigeadh dó, go mbeadh gá ag sagairt leis an scil chéanna sin, sa todhchaí. Ar aon chuma, ba bheag mo spéis fhéin sa chluiche chéanna sin, ach corruair, ní raibh aon dul as agam. Caithfidh go raibh mé contráilte go maith, na laeathe úd, murab ionann is anois! go háirithe, nuair a bhínn ag imirt cluichí, nó a leithéid. Bhuel, nuair a d’éiríodh idir aon bheirt againn, agus nuair a thagadh an sagart óg sinn orainn, i mbun troda, – agus thagadh, – meas tú céard a dhéanadh sé, le deireadh a chur leis an argóint?
Tá an ceart agat. Shocraíodh sé am faoi leith, agus bhíodh ar an mbeirt trodairí bheith i láthair sa chró dornálaíochta, ag an am spriocáilte, agus iad ullamh ina lámhainní dornála, le troid a dhéanamh os comhair na scoile ar fad, agus an sagart óg úd ina réiteoir ar an mbabhta dornálaíochta sin. Fanann cuimhne na laethe úd liom go dtí an lá atá inniu ann, agus is féidir liom boladh leathar na lámhainní a fháil fós im pholláirí, agus é chomh bréan inniu is a bhí sé breis is trí scór bliain ó shoin anois. B’fhuath liom fhéin na troideanna céanna sin, nó ba rud amháin é, troid a thosú nuair a bheadh rabharta feirge ar dhuine, ach níorbh ionann sin in aon chor agus troid a dhéanamh le gasúr eile, agus gan fearg, nó tada dá leithéid ort leis, agus an scoil ar fad ag breathnú orainn, agus dár ngríosadh chun troda, ach mhaolaigh sé go mór ar aon fhonn troda a bhí beirthe sa chnámh ionnamsa, geallaimse dhuit é. Ba chosúil é sin, dár liomsa, agus an chaoi a gcuireadh muidinne gasúir na madraí ag troid fado. Ba rud fuarchúiseach, amach is amuigh é, ach ag an am gcéanna, is dócha gur chabhraigh sé linn srian eicínt a chur ar ár bhfearg, sa chaoi gur mhúin sé dúinn, conas smacht agus guaim a choinneáil orainn fhéin, earraí a bhí chun ár leasa, sna blianta a bhí romhainn amach. Mar sin, maithim don sagart óg sin a dhúil mhallaithe sa dornálaíocht, agus sa bhfuil, dár linne, le linn m’óige-se. Chuireadh an sagart óg sin lá spóirt sa tsiúl dúinn, anois is arís, nuair a thógadh sé dornálaithe ó Chlub dornálaíochta i gCaisleán an Bharraigh isteach go Coláiste an Chroí Ró-Naofa, i mBéal an Átha Fhada, le comórtas dornálaíochta a eagrú eatarthusan agus gasúir an Choláiste. B’in an áit a mbíodh an fhuil, geallaimse dhuit é, ach i ndeireadh na dála, ní dóigh liom go raibh gasúr ar bith inár measc-na a chloígh leis an dornálaíocht, mar spórt, nó mar chaitheamh aimsire, fiú, ina dhiaidh sin.
Sea, geallaimse dhuit é, go raibh bealaí acu sa Choláiste sin, le smacht a chur i bhfeidhm ar ghasúir cosúil linne. Is cuimhin liom, go mbíodh sé de nós againn, freastal ar na boird, le linn na mbéilí, ar ár seal. Bhí buntáistí ag gabháil leis na ngnó sin, nó nuair a bhíodh a mbéile críochnaithe ag na daltaí eile, agus ag na sagairt freisin, d’imíodh siadsan chun an Aireagail, le cupla paidir a rá, agus d’fhanadh na giollaí boird sa mbialann, lena mbéile fhéin a chaitheamh, ar a sástacht. Anois, thugadh sin deis dóibh im, earra a bhí gann go maith ag an am, agus sólaistí eile freisin, a thógáil ó bhord na sagart, agus ba gheall le hór buí an t-im céanna sin i measc na ndaltaí, nó ní bhíodh le fáil acusan ach an margairín, earra nár thaitin leis na daltaí a raibh aon bheadaíocht in aon chor ag baint leo. Bhuel, tharla lá amháin, gur rugadh ar roinnt áirithe againn i mbun na hoibre sin, agus geallaimse dhuit é nár ligeadh saor gan pionós sinn. Ba é a dheineadar linn, nó gan aon bhricfeasta a thabhairt dúinn ar feadh seachtaine, agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, chuireadar iachall orainn, an t-am sin a chaitheamh, ag gíotáil, os comhair na Bialainne amach, sa chaoi go raibh radharc iomlán ag chuile dhuine sa scoil orainn, agus tuiscint mhaith acu freisin, ar an fáth a bhí leis an bpionós sin a gearradh orainn. Is dócha gur múineadh ceacht eicínt dúinn an tráth sin freisin, ach níl mé cinnte amach is amuigh cén ceacht é. Déarfadh duine, b’fhéidir, gur múineadh dúinn nár chóir baint le cuid na gcomharsan, agus déarfadh daoine eile, b’fhéidir, gurbh é an ceacht a múineadh dúinn nó a bheith níos cúramaí, an chéad bhabhta eile! Bíodh do rogha agatsa, mo chuidse de, ní dóigh liom gur mhúin sé tada dhom ach fuath don chur chuige sin mar mhodh múinte, b’fhéidir, nó níor thaitin sé riamh liom, ó shoin anuas, duine ar bith a fheiceáil á náiriú go poiblí.
B’fhéidir gur mhaith le duine eicínt ceist a chur orm faoi chúrsaí gnéis, agus a leithéid, áit a raibh thart ar thrí scór ógánach teanntaithe istigh le chéile, agus gan comhluadar ban ar an “menu”, mar adéarfá, olc maith nó dona, agus sin ag tarlú tráth a raibh a gcuid hormón ag tabhairt trí léim táilliúra as a gcorp agus as a gcabhail sa chroí istigh iontu?
Bhuel, ba ghnáth-ógánaigh iad i ngach uile shlí, agus bíodh go raibh siad teanntaithe istigh sa Choláiste ar feadh bhunús na bliana, bhídís ar saoire sa bhaile ar feadh thart ar cheithre mhí, i rith na bliana, agus i rith an ama sin, bhíodh fáil acu ar chomhluadar agus ar chomhairle ban. Chomh maith le sin, bhíodh roinnt cailíní óga ag obair sa Cholaiste, rud a thugadh deis dóibh a ngairm chun na sagartachta a thástáil, agus dár ndóigh, bhí na ceathanna fuara ansin i gcónaí, leis an teaspach a bhaint as duine ar bith a bheadh ina ghátar sin! Ba dhéagóirí iad na hábhair óga sagairt sin, a raibh múineadh an tsagairt a chur orthu, gnó nach raibh, agus nach bhfuil, éasca, am ar bith, ach nuair a chuireann tú le sin óige na ngasúr, tuigfidh tú go raibh fonn níos mó orthusan, an tráth úd, éisteacht le dea-chomhairle ó dhaoine fásta, agus seans níos fearr ann, go ndéanfaidís dá réir. Ní gá dhom a rá, sna cúrsaí seo, nach dtabharfaí an dara seans do dhuine ar bith a gheofaí ciontach i mbreathnú thar chlaí na haontumhachta amach!
Cuimhne eile a fhanann glas liom, go dtí an lá atá inniu ann, agus déarfainn go gcuirfeá fhéin suim ann freisin.
Cén chuimhne atá i gceist agat anois?
An modh taistil a bhí againne, daltaí, agus muid ag dul i mbun na Meánteistiméireachta.
Agus cén modh taistil é fhéin?
“Jaunt”, mar a thugadh muintir Árann air, blianta fada ó shoin, agus b’fhéidir go bhfuil an focal céanna sin in úsáid ar Inis Mór, go dtí an lá atá inniu ann. Sea, Carr Cliathánach, b’in an modh taistil a bhí againn, le sinn a iompar ó Choláiste an Chroí Ró-Naofa go Caisleán an Bharraigh, turas de dheich míle, b’fhéidir, ó tharla nach raibh ionad scrúduithe dár gcuid fhéin againne, agus bhí spás dúinn i St. Geralds, i gCaisleán an Bharraigh. Is cuimhin liom fós, boladh an chapaill, agus torann an úim agus na gcrúb, agus muid ag bogadh linn, ar sodar, fan an bhóthair fhada sin. Thug an turas sin deis dúinn, ceisteanna a phlé agus a chur trí chéile, agus muid ag gluaiseacht ar ár sáimhín só chun an bhaile mhóir. Sea, b’in iad laethe geala na hóige, nuair a bhí ceol agus rithim aerach i ngach rud faoin speir, sea, agus taitneamh agus tairbhe le baint as gach aon cheo.
B’in iad na laethe, nuair a théadh muid ag siúlóid, chuile mhaidin, síos bóthar an Choláiste, go dtí dealbh Phádraig, ag bun an bhóthair sin, agus nuair a bhíodh an uain go breá, bhíodh radharc iontach, álainn, spreagúil, le fáil againn, ar Chruach fhíor-álainn Phádraig.
Ach anois, fágfaidh mé an tréimhse spreagúil, uaigneach, corraitheach sin, dem’ shaol taobh thiar díom, agus leanfaidh mé sruth na beatha, faoi mar a shil sé leis, ó laethe Choláiste an Chroí Ró-Naofa úd, ar aghaidh, agus déanfaidh mé iarracht, sa chéad ghála eile, cur síos ar Choláiste Sheosaimh Naofa, i Wilton, a bhí suite ar imeall Chathair Chorcaí an t-am sin, mar a raibh mé im mhac léinn sagartachta, ar feadh trí bliana corraitheacha eile. Bí liom ansin, agus déanfaidh mé iarracht, ar rúin na laethe úd a scaoileadh leat!
**********************
Peadar Bairéad.
*******************
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
E a c h t r a i g h D ú i n n
Caibidil 16
.
Ba ghearr go raibh mé socruithe síos i gColáiste Dhroim an tSín, agus bíodh go raibh cuid de mo chomhleacaithe tosaithe sa Chliarscoil sin le tamall romham, ba ghearr go raibh mé tagtha isteach ar na hábhair nua, a bhí idir chamáin againn sa Choláiste Diagachta sin, Dromantine. Ba mhór idir na hábhair sin agus a mbíodh ar siúl againn sna Coláistí eile, ach ag an am gcéanna, ba chuid den tsruth céanna staidéir iad. Bhí Diagacht Dogmach, Diagacht Mhorálta, Dlí Canónta, na Scrioptúir, Caitisceasmaic, Rúibricí, agus an Reiligiún fhéin. Don chéad uair anois, bhí bunús na dtéacsleabhar i Laidin, ach i ndáiríre, níor chuir sé sin as go ró-mhór dúinn, agus ba ghearr gur tháinig muid isteach ar an Laidin chéanna sin. Ná ceap anois go raibh ar ár gcumas, ár gcomhrá a dhéanamh go héasca sa teanga sin, nó ní raibh, ach, ag an am gcéanna, bhí ar ár gcumas í a léamh go réasúnta réidh. Tar éis dúinn téarma, nó mar sin, a chur isteach ag gabháil do na hábhair sin, tuigeadh dom fhéin, go raibh siad chomh héasca le haon bhrainse eile léinn, agus bíodh gur éirigh liom fhéin go maith sna hábhair sin, frí cheile, d’éirigh thar barr liom sa Dlí Canónta, agus b’in mo rogha ábhair, fad is a d’fhan mé i nDroim an tSín. Ná síltear anois, go bhfuilim thar a bheith maíteach anseo, faoi’n chaoi ar éirigh liom sna staidéir chéanna sin, ach “an fhírinne i gcónaí”, mar adúirt an fear fadó, go háirithe, nuair nach mbaineann sí sclaimh asat!
I gcás na hoibre tí a bhíodh á déanamh againn sna Coláistí eile, geallaimse dhuit é, nár tháinig aon athrú sna cúrsaí sin, agus bhíothas ag brath orainne, mic léinn, leis an áit ar fad a choinneáil glan, ó bhun go barr. Bhí foireann mhór ollúna againn sa Choláiste sin, agus bhíodh de dhualgas ar chuid againn bheith inár ngiollaí seomra acu, le haire a thabhairt do na seomraí céanna sin. Bhí mé fhéin im ghiolla seomra, agus bíodh go raibh orm an seomra sin a choinneáil glan, néata, tine a fhadú ann, chuile mhaidin, agus leabhair agus nótaí a chur in ord agus in eagar, agus bíodh go raibh an obair sin dian go maith, b’fhearr liom fhéin an cineál sin oibre ná bheith amuigh ar fud an Choláiste, ag scuabadh, ag snasú, ag ní, is ag glanadh, idir hallaí is sheomraí, idir phóirsí agus staighrí, chuile mhaidin. Ach san iarnóin áfach, bhíodh ar chuile dhuine againn, tamall a chaitheamh arís i mbun oibre, nó nach raibh bóithre agus bóithríní le glanadh is le cóiriú, agus gortghlanah le dhéanamh ar na bláthcheapacha, agus chomh maith le sin, nach raibh bláthanna le cur, sea, agus am ar bith a mbeadh gá leis, nach raibh obair feirme le déanamh? Mura mbeadh an obair uilig sin a rinne na mic léinn, is dócha nach mbeadh ar chumas údaráis an Choláiste íoc as chuile shórt, nó bhí an áit chomh huafásach mór sin, go dtógfadh sé fortún beag, le híoc as a raibh le déanamh ansin, chuile lá.
Ceithre bliana ar fad a bhí le caitheamh againn sa Chliarscoil sin, Dhroim an tSín, agus i rith an ama sin, d’fhoghlaim na hábhair sagairt chuile shórt a bheadh ag teastáil uathu, agus iad i mbun a gcuid dualgaisí, ar ball, amuigh ar na misin san Aifric. I rith na mblianta sin freisin, bhídís gléasta in éadaigh an tsagairt, agus sútán á chaitheamh ag chuile mhac an pheata acu, sea, agus bóna snasta geal an tsagairt thart ar a mhuinéal aige freisin. Bhí an leagan amach sin breá sásúil i rith an Gheimhridh, agus geallaimse dhuit é, go mbíodh na Geimhrí ansin feanntach fuar, ach sceal eile ar fad a bhí ann le linn an tSamhraidh, ach is dócha, go raibh an t-ádh linn, nó bhíodh muid ar laethe saoire, le linn an chuid ba mhó, agus ba theo, de na Samhraí brothallacha céanna sin.
Ar do bhealach isteach sa Choláiste, ón ngeata tosaigh isteach, an t-am sin, ní fhéadfá gan suntas a thabhairt do shraith de bhotháin sinciarainn, ar thaobh an aibhinne. Chuirfeá ceist ort fhéin fúthu. Tuige an raibh siad ansin? Cad í an úsáid a bhaintí astu? Chuirfeadh sé ionadh ort, a fháil amach, go mba iad na Puncáin a thóg na botháin chéanna sin, nó bhí chuid mhaith saighdiúirí Meiriceánacha lonnaithe sa Tuaisceart, le linn an Dara Cogadh Domhanda, agus dár ndóigh, is dócha nár chuir sé isteach go ró-mhór ar na húdaráis ó thuaidh, saighdiúirí Mheiriceá a chur ar choinmheadh, taobh amuigh de dhoras tosaigh an Choláiste Chaitlicigh sin Dhroim an tSín, geall leis! Caithfidh go raibh roinnt mhaith acu ann freisin, agus deireadh muintir na háite linn, go mbíodh damhsaí ar siúl sa champa sin acu, chuile dheireadh seachtaine, agus go raibh sé de nós ag na saighdiúirí, leoraithe dá gcuid, a chur amach ar fud na dúiche, le síob isteach chuig an damhsa, a thabhairt do chailíní óga na háite, nó dóibh siúd, ach go háirithe, a raibh fonn orthu dul ag rince sa champa. Ait go leor, níor bhain údaráis an Choláiste aon úsáid as na botháin chéanna sin riamh, bíodh go raibh an-bhail orthu fós, tráth a raibh mé fhéin ag freastal ar Dhroim an tSín.
Fad is a bhíomar ag freastal ar an gCliarscoil Diagachta sin, leanamar den nós a bhí againn sna Coláistí eile, sé sin dul amach ag siúl chuile Dhomhnach. B’álainn an taobh tíre a bhí thart orainn ansin, agus ba bhreá an crot a bhí ar chuile shórt, idir bhóithre, agus bhóithríní, idir ghoirt agus mhóinéir. Níl dabht ar domhan, ach go raibh cuma an airgid ar chuile shórt ó thuaidh, murab ionann is an taobh tíre s’againne, an t-am sin, nó ba bhocht an leagan amach a bhí ar chúrsaí anseo sa Deisceart, an tráth úd, i ndeireadh na ndaichidí. Bhí an cogadh mór thart, agus bhí ciondáil fós i bhfeidhm anseo, sea, agus chuile shórt gann, nó ní raibh ar ár gcumas mórán a iompórtáil chun na tíre seo, an tráth úd.
Bhí foireann bhreá ollúna againn sa Choláiste Diagachta sin, agus tá cuimhne ghlé, ghlinn, agam fós ar chuile dhuine acu. B’fhir léannta, eolgaiseacha, oilte, cráifeacha, iad, agus ní call dom a rá, go raibh orthu roinnt mhaith staidéir a dhéanamh ina n-ábhair, sa chaoi go mbeadh ar a gcumas ceisteanna crua na mac léinn a fhreagairt, ó ló go ló, nó níorbh aon dóichín iad na mic léinn chéanna sin, chomh fada is a bhain se le léann agus staidéar, le taighde agus le fiosrú, sa tslí, go mbíodh ar na hollúna bheith ar a n-aire, chuile nóiméad, nó bhíodh cead ag na mic léinn ceisteanna a scaoileadh chucu, am ar bith. Is cuimhin liom fear amháin de na hOllúna sin go dtí an ló atá inniu ann, toisc an nóis a bhí aige, cupla nóiméad a chaitheamh, roimh chuile léacht dá chuid, ag léamh roinnt véarsaí as “Curly Wee agus Gussie Goose” greannvéarsaí a bhíodh le léamh san Irish Independent, chuile lá, an t-am sin. A Mham, bail ó Dhia uirthi, a bhailíodh iad agus a chuireadh chuige tríd an bpost iad, go rialta. Ní raibh fhios agam riamh cén fáth ar chleacht sé an nós sin. B’fhéidir gur theastaigh uaidh atmosféar éatrom a chruthú dá chuid oibre fhéin, nó b’fhéidir arís, gurbh amhlaidh a theastaigh uaidh, a aigne fhéin a shuaimhniú, agus a chiúiniú, don ghnó a bhí le déanamh aige. Ach cibé ar bith cúis a bhí leis, caithfidh mé a admháil, gur bhaineamarna, mic léinn, lán-taitneamh as na véarsaí céanna sin a léadh an Maigh Eoch cineálta sinn dúinn, tarraingt ar thrí scór bliain ó shoin anois. Sea, bhí a bhealach oibre fhéin forbartha ag chuile Ollamh acu, agus caithfidh mé a admháil, go raibh meas againne ar chuile dhuine acu, sea, agus é creidthe againn freisin, go raibh an meas céanna sin tuillte, agus tuillte go maith acu uainn. Bhí féith an ghrinn ina mbunús, bíodh go raibh corrdhuine acu a bhí ró-dháiríreach, ar bhealach eicínt. Ná ceap anois, nach mbíodh ar siúl againn, ach sport agus spraoi, nó a mhalairt a bhí fíor, i ndáiríre, agus dá ndéanfá rud ar bith as an mbealach, bí chinte, go nglaofaí os comhair dhuine eicínt, ar bhain do choirse lena ghortsan, thú agus bheadh ort ansin do bheart a mhíniú, agus tú fhéin a chosaint sa chúirt sin.
Tráth raibh mé fhéin ag freastal ar an gColáiste Diagachta sin, Dhroim an tSín, thosaigh an múchadh ag cur as dom, níos mó ná mar ba ghnáth, agus ba mhinic mé fágtha sa leaba, ar maidin, tráth a mbíodh an chuid eile den teach ag paidreoireacht leo san Aireagal. Ba é deireadh an scéil sin é, nó gur cuireadh isteach in Ospidéal an Mhater, i mBéal Feirste mé, áit ar chuir lia faoi scian mé, gur fhág sé gan “Septum”, agus gan Chéislíní mé. Thaitin an t-am a chaith mé san ospidéal sin go mór liom, agus chuir mé aithne ar othair, ar dhochtúirí, agus ar bhanaltraí, le linn mo thréimhse ansin. Fanann cuimhne na laethe sin go glas fós i gcistin m’aigne, agus is breá liom fós, dul siar ar na heachtraí a bhain dom san ospidéal céanna sin. Ach b’fhéidir gur chóir dom na cúrsaí sin a fhágáil don chéad chaibidil eile
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
fear buile, a madman; dreas, a while; réalta scannáin, a film star; ag ligint air, pretending; carraig ar chiall, a rock of sense; pór, breed; aicsean, a feat; cuntas bainc, a bank account; scálaí an hucstaera, a huckster’s scales.
.
F e a r n a B u i l e
Peadar Bairéad
A Mad World
Nach cuimhin le chuile dhuine againn an seanfhocal a bhíodh i mbéal daoine fadó….
Is dóigh le fear na buile
Gurb é fhéin fear na céille.
Sea, mh’anam, agus nach cóngarach go maith dá chéile an dá earra céanna sin, an bhuile agus an chiall, agus nach ndeirtí fadó go mba dheartháireacha dá chéile an chiall is an bhuile, agus i ndáiríre, nach mbuaileann dreasanna buile agus dreasanna céille chuile dhuine againn, ach ní tharlaíonn na dreasanna buile sin ach go hannamh, i mbunús na ndaoine. Bhuel, ba é a chuir ag tochrais ar an gceirtlín sin mé, an tseachtain seo, nó mé ag breathnú ar chúrsaí an tsaoil mhóir, thart orainn, agus ní thógfá ar dhuine ar bith é, dá gceapfadh sé go raibh an saol ar fad imithe ar mire, agus leis an scéal a dhéanamh i bhfad Éireann níos measa, dá gceapfadh chuile mhac an pheata acu, go raibh sé fhéin chomh ciallmhar le breitheamh, bíodh go bhfuil daoine ann freisin, a chuirfeadh comhartha mór ceiste i ndiaidh an ráitis chéanna sin!
Breathnaigh ar an Réalta Scannáin. Nach dóigh leis-sean, nach bhfuil duine ar bith ar an saol seo ar aon chéim leis?
Film Stars’ Status
Sea, mh’anam! Agus céard a dhéanann an Réalta seo, leis an stádas, agus leis an ngradam seo uilig, gan trácht in aon chor ar an sparán teann a bhronnann an pobal idirnáisiúnta air, céard a dhéanann sé le sin uilig a shaothrú?
Céard a dhéanann sé, an ea?
Bhuel, caitheann sé a chuid ama, ag dul timpeall, ag iarraidh a chur ina luí ar chuile dhuine, gur duine eile ar fad é! Nach é sin ceird an Réalta Scannáin? Diabhal a bhíonn ar siúl aige, agus é i mbun a cheirde, ach ag ligint air, gur duine eile ar fad é, ag cur i gcéill don tsaol mór, nach é fhéin atá os ár gcomhair amach, in aon chor, ach carachtar eile ar fad, agus dá fheabhas a éiríonn leis sin a chur ar ár súile dúinn, is ea is mó a shaothraíonn sé, agus is ea is mó a shíltear de.
Crazy, is it?
Anois, dá bhfeicfeá duine ag dul timpeall, agus é ag ligint air go mba dhuine eile ar fad é, céard a cheapfá fhéin faoi? Nach gceapfá go raibh sé glan as a mheabhair? nó i bhfocail eile, go mba dhuine buile é. Agus céard a cheapann an Réalta Scannáin fhéin? Níl dabht ar domhan, ach go gceapann sé gur charraig ar cheill é, agus a chruthú sin aige, sa charn airgid sin a bhronntar air, as na céapair sin uilig a bhíonn ar siúl aige. Sea, mh’anam, agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, nach dtéann nuachta an tsaoil mhóir sa tóir air, ag iarraidh a thuairimí faoi chúrsaí casta polaitíochta, sóisialta, agus creidimh, a bhronnadh orainn, sa chaoi go mbeadh ar ár gcumas, aithris a dhéanamh air. Níl dabht ar domhan, ach go mbíonn an pobal ina gcéad cuid timpeall orthu, agus dia beag á dhéanamh acu díobh
Bull Sense
Anois, b’fhéidir go gceapfása gur duine buile é an Réalta Scannáin céanna sin, ach má sea fhéin, tuigtear don Réalta é fhéin, gurb é fear na céille é, sea agus a chúis sin aige!
Bhí mé ag cur na gcúrsaí seo trí chéile le Mártan a’ Tairbh, an lá cheana, agus labhair seisean liom faoi pheileadóirí cáiliúla an tsaoil mhóir, agus faoi na milliúin a shaothraíonn siadsan, in aghaidh na bliana. Beag an baol go mbeadh ar mo chumas-sa airgead mar sin a shaothrú le mo tharbh bocht, bíodh gur den pór is fearr, amach is amuigh é fhéin an créatúr! Anois, ar seisean liomsa, céard a cheapfá de dhuine, a chaithfeadh a laethe ag iarraidh liathróid a chiceáil uaidh, agus é a sheoladh isteach idir dhá chuaille a bheadh sáite sa talamh aige? Sea, mh’anam! ar seisean, agus ag an am gcéanna, é ag súil go n’íocfaí na milliúin sa bhliain dó, dá n-éireodh leis an t’aicsean sin a dhéanamh, anois is arís! Go bhfóire Mac Dé na Glóire orainn uilig, ar seisean, ach nach gceapfadh duine ciallmhar ar bith, go mba dhuine buile é mo dhuine?
All the way to the Bank !
B’fhéidir é, arsa mé fhéin, á fhreagairt, ach má sea fhéin, bheadh an gháire dheiridh ag mo dhuine, nuair a bheadh sé ag breathnú ar a chuntas bainc, ag deireadh na bliana.
Níl a fhios agam cé tá ar buile, nó cé tá ar a cheill, na laethe seo, arsa mo Mhártan liom ansin. Breathnaigh ar an gcuid eile againn, ar seisean, agus muid ag saothrú linn ar ár míle dhícheall, agus gan ach pingneacha beaga againn i ndeireadh na dála, sea, agus muidinne ag ceapadh, go mba sinne dream na céille! Sea, agus breathnaigh ar ár dTaoiseach fhéin, agus na daoine sin uilig a chaitheann a ndúthracht, is a laethe, ag iarraidh an tír seo a rialú, agus is beag nach bhfuil cuid de na himreoirí, agus de na Réalta Scannáin sin ag saothrú an oiread i seachtain amháin, is a shaothraíonn siadsan i mbliain iomlán!
Question or Answer ?
Sea, freagair an cheist domsa mar sin.
Cé tá ar a chiall? Nó cé tá ar buile?
Cuma cén freagra a thugann tú ar an gceist sin, tá mé cinnte, nach féidir ciall nó buile a mheá i scálaí an hucstaera. Agus i ndeireadh na dála, caithfear a admháil gur ag an dream fadó a bhí an ceart, nuair a dhearbhaigh siad, go mba dhóigh le fear na buile grubh é fhéin fear na céille.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Grisham chugainn arís
.
Peadar Bairéad
Ford County…….céadchló…….2009
By
John Grisham…………………..£12.99
Díolaim gearrscéalta atá i leabhar mór-ráchairte seo an Ghrishamaigh, biodh go mba úrscéalta, den chuid is mó, a leag sé os ár gcomhair amach, go nuige seo, úrscéal is fiche acu, agus leabhar amháin eile, bunaithe ar an bhfírinne, sé sin “ The Innocent Man”. Níl a fhios agam, cén fáth ar athraigh sé cúrsaí anois, ach táid ann adéarfadh, go mb’fhéidir go raibh sé meáite i dtosach ar úrscéalta a dhéanamh díobh seo, ach ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, gur theip ar na scéalta sin forbairt agus fás a dhéanamh dó, faoi mar a tharlaíodh i gcás na n-úrscéalta eile a shil óna pheann, agus ó tharla go raibh siad ró-mhaith le caitheamh i dtraipisí, mar sin, ní raibh le déanamh aige ach iad a athscríobh mar ghearrscéalta. Bhuel, bíodh sin fíor bréagach, níl dabht ar domhan ach gur éirigh leis an údar sraith gearrscéalta den scoth a leagan os ár gcomhair amach sa leabhar seo. Caithfidh mé a admháil, nach go ró-mhinic a léim fhéin díolaim gearrscéalta, ach shocraigh mé ar an ndíolaim seo a léamh toisc gurbh é John Grisham a chuir i dtoll a chéile iad, agus ní raibh a chathú orm, nó is féidir liom a rá anois, gur bhain mé taitneamh, sásamh, agus tairbhe nár bheag, as léamh na scéalta céanna sin.
Seacht gcinn de ghearrscéalta breátha
Ach nár chóir dom tagairt a dhéanamh do na gearrscéalta fhéin?
Bhuel! Seacht gcinn de scéalta dea-scríofa atá idir chlúdaigh an leabhair seo, agus geallaimse dhuit é, go bhfuil sé deacair ceann ar bith acu a chur uait, go dtí go mbíonn an deoir dheiridh den scéal diúgtha agat. Imríonn an t-údar an draíocht chéanna ar a léitheoir leis na gearrscéalta seo is a imríonn sé orthu lena úrscéalta mór-ráchairte.
Féach ar an gcéad scéal acu, “Blood Drive”. Gortaíodh Bailey i gcathair Memphis, áit a raibh sé ag obair ar an mbuildáil, agus scaipeadh an scéal sa mbaile tuaite, Boxhill, mar a raibh cónaí ar a mháthair, arbh othar í ag an am. Scaip an scéal, agus munar cuireadh leis, bí cinnte nár baineadh uaidh, go dtí, sa deireadh, go raibh scéal chailleach an uafáis déanta acu de. Ar deireadh thiar, thug trúir acu aghaidh ar an ospidéal úd i Memphis, go bhfeicfidís cén bhail a bhí ar Bailey bocht, agus é de chuspóir acu a gcuid fola fhéin a chur ar fáil dó, dá mbeadh sé ina gátar. Bhuel, is deacair a chreidiúint go mbainfeadh an oiread sin eachtraí, timpistí, agus mí-fhortún, dóibh, i rith an aistir sin, agus breathnaigh freisin, ar an toradh a bhí ar a gcuairt. Ach fágfaidh mé an pléisiúr sin agat fhéin, agus gan le déanamh agat, lena bhlaiseadh, ach an leabhar seo a fháil agus a léamh!!!
Ar “Death Row”
“Fetching Raymond” a bhaist an t-údar ar an dara scéal. Raymond Graney, atá i gceist aige anseo. Duine ab ea Raymond ar chuma leis faoi dhlithe a thíre, agus dá bharr sin, ba mhinic é ina aoi ag an Stát, ó laethe a óige i leith, ach ar deireadh thiar, mharaigh sé póilí, agus dá bharr sin, daoradh chun a bháis é i bpríosún Parchman. Cuireadh siar lá an léin, chomh fada agus d’fhéadfaí sin a dhéanamh, agus bhí Raymond ag cur in iúl dá mhuintir sa bhaile, i gClanton, i Ford County, go bhfaigheadh sé an lámh in uachtar ar an dlí fós. Ach ar deireadh thiar, tuigeadh dá muintir, dá mháthair agus dá dheartháireacha Butch agus Leon, go raibh a chaiscín geall le bheith meilte, agus bhuaileadar bóthar go Priosun Parchman, le bheith i láthair, nuair a sheolfadh an Stát ar a bhealach chun na síoraíochta é
Chaith Raymond seal fada ag insint dá mhuintir, go raibh chuile sheans go n-éalódh sé ó chrúba an Stáit, nó dár leis, go raibh foireann dlíodóirí ag saothrú dó, agus bhéarfaidís siúd bua, i ndeireadh na dála. Féach mar a labhair sé lena mhuintir, nuair a shroich siad Parchman, agus nuair a ligeadh isteach iad i seomra na gcuairteoirí, sa Phríosún úd…..
“We got these sumbitches on the run,” he said, still smiling, the picture of confidence. “My lawyers are filin’ a truckload of habeas corpus petitions as we speak, and they ’re quite certain the US Supreme Court will grant certiorari within the hour.”
Cur i gCéill
Ní raibh, áfach, sa chaint sin uilig, ach cur i gcéill, agus áibhéil, agus ba ghearr ina dhiaidh sin, go raibh air a admháil dóibh, nach raibh aige ach dlíodóir bocht amháin, agus dlíodóir, nach raibh ábalta tada a dhéanamh le cumhacht an Stáit a stopadh, agus thug Raymond bata agus bóthar don dlíodóir fánach céanna sin freisin. Bhí lá, agus uair, a bháis, leagtha amach faoin am sin, agus in am tráth, bhí chuile shórt réidh, le críoch a chur lena ré. Tháinig Aturnae ar an bhfód, agus léigh sé an fógra oifigiúil….
“Pursuant to a verdict of guilty and a sentence of death returned against you in the Circuit Court of Ford County, you are hereby sentenced to death by lethal gas in the gas chamber of the Mississippi State Penitentiary at Parchman. May God have mercy on your soul”
B’in iad na focail a léigh an tAturnae díreach sular sheol siad é i dtreo Sheomra an Gháis i bpríosún Parchman.
Fágfaidh mé an chuid eile den scéal fút fhéin. Caithfidh tú an scéal a léamh, le fáil amach, ar cuireadh Breith na Cúirte i gcrích, agus cén chríoch a chuir an t-údar leis an scéal.
Tuilleadh fós le léamh
Ní gá a rá, go bhfuil scéalta eile sa leabhar seo, cúig cinn acu, scéalta den scoth, agus scéalta a imreoidh a ndraíocht fhéin ort, agus a chuirfidh faoi gheasa thú, lena leagan amach, lena gcur chuige, agus lena stíl mhealltach, corraitheach. Sea, agus chuile scéal acu níos fearr ná a chéile. Caithfidh mé a admháil, gur bhain mé an-taitneamh as an ndíolaim gearrscéalta seo.
.
.
Gaeilge 
English