le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
New Year Resolutions….
Tá an tráth sin bliana an doras isteach chugainn arís! Gearróga Dubha an Gheimhridh curtha dínn againn, agus muid ag druidim linn go réidh, cúramach, i dtreo na Féile Bríde. Fad ag teacht sna laethe, agus tugann chuile dhuine againn faoi deara an fad choiscéim choiligh sin tagtha sna laethanta, cheana féin; lusa an chromcinn, lena gcorn ardaithe, ag adhaint dóchais i gcroí an dúlra, anam ag tíocht i gceol na spideoige is an loin. Sea, seo an t-am le rúin athbhliana a dhéanamh.
Seolta á ardú
Seo an t-am le seolta a ardú arís, le dúshlán na mara móire moingscaoilte a thabhairt. Seo an tráth den bhliain le soithigh ár mbeatha a thabhairt i dtír, len iad a ghlanadh, is a sciúradh, agus díon a chur orthu in aghaidh doineann na dúluachra. Gan dabht ar domhan, seo an t-am le claíocha bearnaiathe na beatha a dheisiú, agus le gortghlanadh éifeachtach a dhéanamah ar fhiaile shantach, bharrphlúchtach ár laethe. Seo an tráth den bhliain, nuair a dhírím fhéin ar alt a scríobh faoain ábhar thuasluaite.
Ba bhliain faoi leith í an bhliain seo caite, an bhliain úd 2009, nó tharla go raibh a thriochadú bliain á cheiliúradh ag an gcolúinín bocht s’againne, agus le bliain anuas, bhí de nós agam, geábh a thabhairt siar thar na haltanna uilig a scríobh mé le triocha bliain anuas, agus an corrcheann acu sin a roghnú, le cur os bhur gcomhair arís. Bhuel, anois, ó tharla go bhfuil an colún seo ag seoladh isteach san aonú bliain triochad, tá socraithe agam leanúint den nós céanna sin, agus an corrphíosa, anseo is ansiúd, a roghnú le hathchló a chur air. Tuigtear dom nach ró-olc an tseift í sin, do cholún cosúil le…I mBéal an Phobail…
Triocha bliain i mbun pinn
Nach fada an t-achar é triocha bliain? Sea, agus i rith na mblianta fada sin uilig, bhí alt réidh agam le cur i gcló sa pháipéar seo, sa Kilkenny People s’againne, chuile sheachtain. Nach iomaí focal a ghaibhnigh mé ar inneoin na haigne i rith an achair sin? Is dócha gur chuir mé thart ar mhilliún go leith focal ar phár don nuachtán seo i rith an ama sin. Ba chóir dom mo bhuíochas a ghabháil le heagarthóirí an pháipéir seo, i rith an ama sin, daoine a bhí sásta glacadh, gan cheist, gan trioblóid, lem shaothar. Caithfidh mé a rá, go raibh cupla babhta, san idirlinn, nuair a cheap mé go gcuirfí deireadh leis an gcolún seo, ach ar chúis amháin, nó ar chúis eile, tháinig sé slán, agus tá sé le léamh, beo, beathaíoch, ar leathanaigh an nuachtáin cháiliúil seo fós. Agus chomh maith leis na heagarthóirí sin, níor chóir dom dearmad a dhéanamh ar mo léitheoirí dílse, ach oiread, nó fanann siadsan dílis dom, ó sheachtain go seachtain, agus ó bhliain go bliain, cuid acu i ngar don bhaile anseo, agus cuid acu freisin i bhfad i gcéin. Guím rath Dé, agus cosaint na Maighdine, ar chuile dhuine acu, agus gura seacht fearr a bheas siad bliain ó inniu.
Ach le filleadh ar an ábhar ar ar tharraing mé an scéal, an tseachtain seo, sé sin, ceist na Rúin Athbhliana. Tuigfidh tú fhéin, go bhfuil sé beagnach tar am agamsa éirí as an nós seo anois, nó mura bhfuil mo leas déanta agam faoin am seo, tá sé ag éirí déanach do na rúin athbhliana, ach, mar sin fhéin, faoi mar adeir lucht an Bhéarla, “Hope springs eternal in the human breast.” Sea, is deacair tine an dóchais a mhúchadh i gcroí an daonnaí, agus mar sin, seo chugaibh mé arís le mo chupla rún….
Geallaim dhaoibh!
Ar an gcéad dul síos, geallaim dhaoibh, go bhfuil fúm colún suimiúil, spreagúil, tairbheach, a chur ar fáil dom léitheoirí, chuile sheachtain, agus a bhuíochas sin freisin don Eagarthóir, nach ndéanann dearmad ar “I mBéal an Phobail” a chur i gcló, chuile sheachtain.
Ar an dara dul síos, tá mé meáite ar mhisneach a mhúscailt sa chroí istigh ionnam, i rith na bliana úire seo, agus glacadh leis, go dtiocfaidh an tír s’againne i dtír, agus go mbéarfaidh sí bua ar na deacrachtaí iomadúla, atá ag bagairt go géar orainn, na laethe seo. Agus go mba láidre, agus go mba dhílse an pobal seo, tar éis dó an Cúlú Eacnamaíochta a shárú.
Mar bhuille scoir, tá socraithe agam freisin, súil an tseabhaic a choinneáil ar an saol thart orm, sea, agus ar dhaoine freisin, go háirithe orthu siúd a bhfuil greim acu ar roth stiúrtha na cumhachta, le bheith cinnte de, go bhfuil siad ag saothrú na cumhachta céanna sin ar mhaithe le leas an phobail, nó tá súil agam, go mbeidh chuile dhuine againn san airdeall feasta, le féachaint chuige, nach n-úsáidfear cumhacht, faoi mar a úsáideann an cat a chrónán! Agus chomh maith le sin, tá fúm tabhairt faoi ábhar ar bith a bheidh i mbéal an phobail ag an am, Cuma faoi cheart na polaitíochta, nó cúis ar bith eile, ach oiread! An bhfuil rúin athbhliana déanta agat fhéin? B’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é cupla ceann acu a dhéanamh!
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh uilig!
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Smaointe Athbhliana
.
Im Naomh ar thalamh!
Tá mé ag ceapadh anois, go bhfuil sé thar am agamsa éirí as na rúin athbhliana, nó le fírinne, dá mbeadh maitheas ar bith iontu domsa, bheinn im naomh ar thalamh, faoin am seo! Tá sé soiléir, mar sin, gur bheag tionchar a bhí ag na rúin athbhliana chéanna sin ormsa, i rith mo shaoil. Ach, bíodh sin mar atá, níl dabht ar domhan, ach go mbuaileann fonn chuile dhuine, an tráth seo bliana, seal a chaitheamh ag dul siar bóithrín na smaointe. N’fheadar cén fáth? Ach is dócha go bhfeictear dúinn, go bhfuil muid ag tús bliana nua, agus nach bhfuil sé nádúrtha go maith, breathnú siar ar na blianta atá caite againn cheana, féachaint an bhfuil ceacht ar bith le foghlaim againn, ón chaoi ar éirigh linn, i rith na mblianta céanna sin?
Saol Athraithe
Ceann de na rudaí is mó a chuireann ionadh orm fhéin, nó na hathruithe ar fad atá tagtha ar an saol, ón tráth ar saolaíodh mé fhéin. Athruithe, adeir tú! Nach bhfuil an saol ar fad iompaithe bun os cionn ón tráth úd. Breathnaigh ar chleachtadh an Chreidimh i measc an phobail. Nuair a bhí mise i mo ghasúr, théadh chuile dhuine ar an mbaile ar Aifreann, chuile Dhomhnach, ach amháin an té a d’fhanadh sa bhaile i mbun na rudaí beaga, nó ní thógtaí an daoine beaga chun an tséipéil, an tráth úd, go dtí go mbeadh siad fadcheannach go leor le fanacht breá ciúin, le linn an tsearmanais.
Síocháin
B’annamh freisin a tharlaíodh troid nó scliúchas i measc comharsan, an tráth úd. Níl dabht ar bith ach go dtarlaíodh easaontas, corruair, nó níor naoimh ar thalamh iad na daoine a mhair an t-am sin, ach fiú, nuair a tharlaíodh a leithéid, troid a bhíodh i gceist acu de ghnáth, agus ní leadradh nó mugáil, nó ionsaí gan chúis, a bhíodh i gceist acu, níorbh ea muis, drochfhuil, díoltas, nó mioscais de chineál eicínt a bhíodh taobh thiar de na troideanna céanna sin, bunús an ama. Ní bhíonn cúis ar bith ag teastáil na laethe seo, le tabhairt faoi dhuine eile agus é a leadradh agus a leonadh! Sea, agus b’annamh a d’fheicfeá buille fill á bhualadh ag duine, an t-am sin.
Na Meáin Chumarsáide
Rud eile atá athraithe go mór isea na nuachtáin a leagtar os comhair daoine, sa lá atá inniu ann! Anois, ar an gcéad dul síos, ba bheag nuachtán a bhí á fhoilsiú sa tír s’againne, an tráth sin, agus bíodh nach raibh orthu ach pingin, nó leathphingin fiú, ag an am gcéanna, bhíodh ganntanas airgid ag cur as don chosmhuintir, ach go háirithe, agus ní chaitheadh daoine pingneacha uathu go fánach, an t-am sin.
Ach ní chuige sin atá mé. Na nuachtáin a bhíodh ar díol, ba bheag rud i bhfoirm scanaill a bhíodh le léamh iontu, agus cúrsaí pictiúr, bhuel! ní raibh seans dá laghad go mbeadh stuaire ina peilt le feiceáil agat ar leathanach a trí! murab ionann is an lá atá inniu ann! Diabhal pictiúr dá leithéid a d’fheicfeá ar nuachtán an tráth úd, dá dtitfeadh an dá shúil as do cheann amach, mura bhfaighfeá spléachadh ar phictiúr dá leithéid, áit a mbeidís ag fógairt fo-éadaí ban! sin, nó mura bhfaighfeá ceann de nuachtáin bhuí Shasana ar iasacht ó dhuine eicínt a mhair sna bailte móra! Annamh, amach is amuigh, a bhíodh cur síos ar dhúnmharú nó a leithéid, mar b’annamh a tharlaíodh a leithéid, na laethe sin.
Inimirce
Ní call dom a rá, nach mbíodh trácht ar bith ar eachtrannaigh ag teacht chun na tíre seo, ar thóir oibre nó a leithéid. A mhalairt glan a bhíodh ag tarlú anseo, an tráth úd. Daoine ina mílte, agus ina mílte, ag fágáil na tíre seo, chuile bhliain, nó ní bhíodh saothrú ar bith le fáil acu anseo. D’imigh sin is tháinig seo áfach, agus sa lá atá inniu ann, is minic a bhíonn trácht ar na mílte, agus na mílte, a tháinig thar theorainn isteach chugainn, ar thóir oibre, nó dídine, sea, agus trácht freisin ar na milliúin a chaithear, in aghaidh na bliana, ag freastal orthu. Agus nach maith an scéal é sin, ag tír a bhí chomh bocht is a bhí an tír s’againne, scór bliain ó shoin, nó níos lú.
Seachain an Gabhar sin!
Ach ó tharla go bhfuil muid ag trácht ar smaointe athbhliana, an tseachtain seo, céard faoin ngabhar sa phárlús, adéarfá, b’fhéidir?
Cén gabhar, arsa tusa?
An Lucht Taistil s’againne! cé eile a bheadh i gceist agam? Nach bhfuil a fhios ag chuile mhadra sa bhaile, go bhfuil na milliúin á gcaitheamh againn, ag cabhrú leo siúd atá ar an ngannchuid, cuma cén cúinne den chruinne ina gcónaíonn siad, ach céard faoin Lucht Taistil s’againne? Nach bhfuil a fhios ag chuile dhuine againn, go bhfuil ár gcúnamh ag teastáil uathusan, agus ní hé sin amháin é, ach go bhfuil an cúnamh sin dlite dóibh, nó nach cuid den chine s’againne iad?
Anois an tAm!
Anois, agus muid ag bualadh bóthar isteach i ngort na bliana úire seo, nach bhfuil se thar am againn uilig, brú eicínt a chur ar an Rialtas s’againne, an cúnamh cuí a chur ar fáil dóibh, i rith na bliana reatha seo. Sea, agus in ionad na milliúin a gealladh do chiníocha i bhfad i gcéin, bíodh gur maith an beart é sin freisin, ach cuirimis mám airgid ar fáil dár Lucht Taistil fhéin, nó is náire shaolta dúinn uilig, sea, do chuile dhuine againn, go mbeadh ar bhaill dár gcine fhéin, cónaí a dhéanamh amuigh ar thaobh na mbóithre nuair atá ciste an Stáit ag cur thar maoil le hairgead! Sea, agus chuile dhuine ag iarraidh iad a chur píosa eile óna ndoras fhéin.
Nach bhfuil sé thar am againn, mar phobal, agus mar Stát, bliain faoi leith a chur in áirithe don Lucht Taistil. Sea, agus céard faoi sin a dhéanamh i mbliana?
Sin cuid de na smaointe athbhliana atá ag eitilt leo thart sa chroí istigh ionnam, ó thosaigh an bhliain úr seo, ’08. B’fhéidir go bhfuil na smaointe athbhliana céanna do do chrá fhéin, freisin? Tá súil agam go bhfuil !!!
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Was it worth it?
Comhartha aoise é, is dócha, nuair a thosaíonn duine ag dul siar bóithrín na smaointe, agus é ag cur cúrsaí an lae inniu i gcomórtas le cúrsaí, faoi mar a bhí siad, sna seanlaethe. Más fíor an ráiteas céanna sin, bhuel, caithfidh mé a admháil, go bhfuil an nós sin á chleachtadh agam fhéin, le tamall fada anois. Is dócha go bhfuil leithscéal eicínt eile agam fhéin, faoi nós sin na hathchuimhne a bheith de dhlúth is d’inneach ionnam, faoi seo.
Cén leithscéal é fhéin, an ea?
Bhuel, nár mhínigh mé dhaoibh go minic cheana, gur cuireadh léann an tsagairt ormsa le linn m’óige, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, mhúnlaigh an léann sin mo dhearcadh, is mo thuiscint, ar chúrsaí an tsaoil mhóir mhilltigh seo. Mar sin, nuair a théim fhéin siar ar bhóithrín na smaointe, bím ag smaoineamh ar an saol mar a chonaic mé fhéin é, trí shúile beannaithe na hóige, agus ag an am gcéanna, ar an saol mar a chonaic mé é, trí shúile coisricthe na cráifeachta. Nuair a chuireann tú an dá dhearcadh sin ar aon urlár, tuigtear duit láithreach, nach ró-shásta a bheadh duine le saol ábhartha, íditheach, leithleach, an lae inniu.
Satisfied or otherwise
Bíodh sin amhlaidh, nó ná bíodh, caithfimid uilig a admháil nach mó ná sásta a bhímid, nuair a bhreathnaímid ar shaol an lae inniu, agus nuair a chuireann muid ceist orainn fhéin faoi oiriúnacht an tsaoil sin do phobal Éireannach seo an aonú haois fichead.
Céard iad na gnéithe den saol sin nach mbímid sásta leo, an ea?
An gá ceist mar sin a chur?
Bhuel, má theastaíonn uainn cúrsaí a thuiscint, is gá ceist dá leithéid a chur. I ndáiríre, ba liosta le háireamh é cuntas iomlán dá leithéid a thabhairt, ach, caithfidh muid roinnt gnéithe a phiocadh amach, le blas den chineál ruda atá i gceist agam, a thuiscint.
Life, Name, and Property
B’fhéidir, i dtosach báire, gur chóir dúinn tagairt a dhéanamh dár stair, agus don troid, don anró, agus don bhfulaingt, arbh éigean dár muintir cur suas leo, le réimeas a bhunú anseo, a chuirfeadh cearta bunúsacha in áirithe dá saoránaigh uilig, sna blianta a bhí rompu amach.
• Breathnaigh i dtosach ar chearta bunúsacha an duine, dá bheatha, dá cháil, agus dá sheilbh. An gcuirtear na cearta sin in áirithe do chuile shaoránach, faoi mar a gheall Forógra na Poblachta, agus faoi mar a gheallann Bunreacht na hÉireann, do chuile dhuine de chlann an Stáit s’againne? Ag magadh fúm atá tú, an ea? Níl le déanamh agat ach súil amháin fiú, a dhíriú ar na meáin chumarsáide, le spior spear a dhéanamh den gheallúint sin. Nach beag lá dá dtagann, nach mbíonn cuntas le léamh, nó le clos againn, faoi dhuine eile ar cuireadh críoch obann, mídhlisteanach, lena laethe ar an saol seo. Agus i gcás a cháil, nó a sheilbh! Bhuel, breathnigh ar na cuntais uilig, faoi na robálacha, faoi na fuadaigh, faoin bhfianaise bhréige, agus tuigfidh tú láithreach, na gnéithe dár saol, a thagann idir mé fhéin agus codladh na hoíche. B’fhéidir gurb é léann úd an tsagairt is cúis leis, im chás-sa, nó b’fhéidir gurb amhlaidh a theastaíonn Útóipe ar thalamh uaimse, agus nach sásaíonn an saol a chuireann ár Stát, agus ár gCóras Rialaithe, ar fáil dúinn, in aon chor, mé.
Morality
• Gné eile dár saol inniu nach sásaíonn mé is ea an tóir diabhalta atá ag daoine ar chúrsaí pléisiúir, pléisiúir de chuile chineál. Agus anois, ná ceap go dtuigtear domsa, nach bhfuil ceart ar bith ag an daonnaí do pléisiúr ar bith, nó ní hé sin atá á rá agam, olc, maith, nó dona. Tá chuile cheart ag an daonnaí sásamh agus pléisiúr a bhaint as an saol, ar choinníoll nach dtéann sé thar fóir leis, agus ar choinníoll nach gcuireann sé isteach nó amach ar chearta dhaoine eile. Ní raghaidh mé níos fuide le sin mar scéal, nó tuigtear do chuile dhuine, céard é go díreach atá i gceist agam sa mhéid sin.
Who Rules Here ?
• Rud eile a chuireann as dom isea an chaoi, a bhfuil ar chumas coirpigh, buíonta a bhailiú, a thraenáil, agus a láimhseáil ansin, le dul i ngleic le Fórsaí Slándála an Stáit, sa chaoi go mbeadh ar a gcumas dlithe na tíre seo, a bhriseadh, a bhearnadh, agus a ligint tharstu, beag beann ar ghardaí nó ar arm an Stáit fiú. Agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, tá roinnt áirithe dár saoránaigh measúla sásta cearta na gcoirpeach céanna sin a chosaint, trí adhastar, is cromnasc, a chur ar fhórsaí an Stáit, ar eagla go ndéanfadh siad an cur isteach is lú, ar chearta na mbuíonta coirpeach sin. Luath nó mall, caithfear dul i ngleic le buíonta úd na gcoirpeach, agus caithfear an lámh in uachtar a fháil orthu, nó murar féidir leis an Stát s’againne sin a dhéanamh, bhuel, ansin d’fhéadfadh muid uilig dul ag feadaíl! mar nach mbeadh ceart ag duine ar bith d’aon rud, murarbh fhéidir leis an ceart sin a chosaint le lámh láidir.
B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo, ach, bí cinnte, go bhfillfidh mé ar an ábhar seo, arís, nó tá sé ró-ghar do chroí an daonlathais, agus don chonnradh sóisialta, lena scaoileadh tharainn, gan scagadh agus scrúdú a dhéanamh air.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Strikes
“Nach beag duine a mbíonn fonn air scríobh faoi stailceanna, nó a mbagairt fiú, na laethe seo.” adúirt mo sheanchara, Séimí an Droichid, liom, an oíche faoi dheireadh, agus muid beirt ag múchadh tarta, thíos sa Smugairle Róin anseo sa Chathair Álainn s’againne.
“Agus tuige nach mian leo scríobh faoi ábhar mar é, ábhar atá i mbéal gach éinne, faoi láthair?”
“Chuile thuige!” arsa mo Shéimí breá, agus é ag baint craitheadh as a ghloine, a bhí beagnach folamh ag an bpointe sin. Chuaigh a leide i gcionn orm fhéin, agus chuir mé in iúl do chailín an leanna go raibh athdheochanna uainn. Ba ghearr go raibh na hathdheochanna céanna ag ligint a scíth, ar an mboirdín, os ár gcomhair amach. Bhain Séimí bolgam bídeach, sibhialta, as a dheoch, bhlais, agus le cuma sásta ar a phus, lean air.
“Nach bhfuil fhios ag madraí an bhaile”, ar seisean, “nach maith le h-éinne aghaidh stailceoirí a tharriangt air fhéin, nó is fada í cuimhne lucht stailce”
“Ach céard iad na stailceanna atá i gceist agat, a Shéimí?”
“D’fhéadfadh madraí an bhaile, agus na cait fhéin fiú, an cheist sin a fhreagairt duit, nó is í an stailc atá i mbéal an phobail faoi láthair, nó stailc na n-Altraí, ceann de na stailceanna a bhfuil aird an uile dhuine dírithe uirthi, ó tharla go bhféadfadh an stailc seo tionchar a bheith aice ar an uile dhuine againn, inniu, amárach, nó amanathar.”
Other Strikes ?
“Agus an bhfuil stailc ar bith eile á bagairt, i láthair na huaire seo?”
“D’fhéadfá a rá go bhfuil, nó tá oibrithe aerthaistil ag cur a gcosa uathu freisin, faoi láthair, agus iad ag bagairt go mbeidh ina stailc, mura dtugtar aird ar a bhfuil uathusan. Sea, agus nach bhfuil ina raic freisin idir an Aire Sláinte agus Lianna is Dochtúirí Comhairleacha na tíre seo. Cúrsaí conartha, agus pá, atá ina chnámh spairne eararthusan. Sea, agus déarfainn go bhfuil fonn stailce ar dhreamanna eile oibrithe freisin, sea, agus fiú dlíodóirí an Stáit fhéin ina measc! ”
“Ach, is dócha gur chóir díriú ar Stailc na nAltraí, an babhta seo, os í an gad is giorra don scornach, agus dár ndóigh, nach beag duine a bheadh ina dhiaidh ar na hAltraí, dá bhfaigheadh siad breith a mbéal fhéin, an babhta seo.!
“Ní haon ionadh nár tugadh post an Taoisigh duitse riamh, nó bheadh ciste an Stáit ídithe agatsa, agus gan mórán agat dá bharr! Anois, ní gá a rá go mbíonn dhá thaobh ar chuile scéal, agus ní taise don scéal seo é. Ar dtús, tá taobh na Bainistíochta, an Feidhmeannas Náisiúnta Sláinte, agus dár leosan, níl ar a gcumas socrú ar bith a dhéanamh leis na hAltraí, dá dtiocfadh a leithéid salach ar bhreith an Chóras Eadrána a bhunaigh an Rialtas, le ceisteanna ioncaim san Earnáil Phoiblí a réiteach. Is dócha gur chuimhin le cuid mhaith againn, gur tharla easaontas idir an Rialtas agus Cumann na Meánmhúinteoirí, roinnt bheag blianta ó shoin, nuair a theastaigh ó na múinteoirí sin ardú ioncaim a fháil, taobh amuigh den Chóras “Benchmarking,” faoi mar a thugtar ar an gcóras neamhspleách eadrána a bhunaigh an Rialtas leis an ngaol idir phá agus choiníollacha oibre na n-oibrithe poiblí a scrúdú go rialta, agus coibhneas ioncaim a shocrú ansin do na grúpaí éagsúla. Agus nuair a dheineann an Rialtas cinneadh dá leithéid, bhuel, ansin, níl aon dul uaidh ag grúpa ar bith acu. Agus chonaiceamar i gcás na Meánmhúinteoirí, gur thógadar raic, ar fead scathaimh, ach i ndeireadh na dála, b’éigean dóibh géilleadh, nó nuair a dhéanann Rialtas cinneadh dá leithéid, ní féidir leo géilleadh do ghrúpa ar bith, mura dteastaíonn uathu bheith ina ribín réidh ag dream ar bith, a dteastaíonn uaidh, dúshlán an Rialtais a thabhairt.”
Limit it !
“Agus an bhfuil tusa a rá liom, nach bhfuil ar chumas an Rialtais socrú speisialta a dhéanamh leis na hAltraí, socrú nach bhféadfadh dream ar bith eile leas a bhaint as, ar mhaithe leo fhéin?”
“Sin é díreach atá á rá agam, nó má dhéanann siad socrú dá leithéid, bhuel, ansin, beidh an gaol idir na grúpaí éagsúla curtha ar leataobh, agus beidh deireadh leis an “mBenchmarking” úd a luaigh mé thuas, agus dá bharr sin, beidh chuile cheardchumann sa tír seo ag doras an Rialtais, nó ag doras a bhfostóirí, an lá dár gcionn, ar thóir arduithe.”
“Ach, a Shéimí, nach ndeirtear liom, go bhfuil na hAltraí ar thóir na n-arduithe, agus na n-athruithe sin, le breis is scór bliain anois, i bhfad sular smaoinigh éinne ar Bhenchmarking fiú, agus nach bhfuil a fhios agat go maith, cé chomh dian is a oibríonn lucht na gairme céanna sin, ó cheann ceann na bliana, agus chomh maith le sin, nach beag duine againn, nár chaith seal faoina gcúram, agus nach é an rud is lú is gann dúinn a dhéanamh ar a son anois, ná glacadh leis, go bhfuil a n-éileamh dlite dóibh, sea, agus tuillte go maith acu freisin.”
“Sea, admhaím go bhfuil cuid den cheart agat sa mhéid sin, ach ag an am gcéanna, tá mé ag maíomh, nach féidir leis an Rialtas géilleadh do dhúshlán dá leithéid, dá ndéanfadh, bheadh sé chomh maith dóibh dul ag feadaíl!”
“Sea, a Shéimí, ach smaoinigh ar an seanfhocal adeir “Nuair is cruaidh don chailleach, caithfidh sí rith” B’fhéidir gur chóir don Rialtas aird a thabhairt ar an seanfhocal céanna sin anois. Ach, inis seo dhom, a Shéimí. Cé bheidh thíos leis an obair seo go léir, i ndeireadh na dála?”
The Patients
“Na hothair, gan dabht ar domhan. Ach, an bhfeiceann tú an t-am? Maróidh Naipí s’againne mé. Tá sé thar am agamsa bheith ag bogadh.”
agus le sin, scuab sé leis an doras amach, sula raibh deis agam fhéin tuilleadh ceisteanna a scaoileadh chuige.
Níl a fhios agam cé a bhuaigh an argóint sin. Cad é do thuairimse, a léitheoir? Caithfidh go bhfuil fuascailt na faidhbe sin amuigh ansin, áit eicínt. Bhuel, anois an t-am ag Solamh eicínt, teacht i gcabhair orainn, lenár gcás a réiteach dúinn.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
My Lady Judge……………..First Published…….2007
by
Cora Harrison……………………………… £15.99
.
.
In the Burren
Seo leabhar ar tháinig mé trasna air, ar na mallaibh. Thíos sa Leabharnann, sa Loch Buí a bhí mé maidin, agus mé ag guairdeall thart i measc na leabhar ansin, féachaint an bhféadfainn teacht ar leabhar eicínt, a chorródh an croí istigh ionnam, is a thabharfadh pléisiúr dom, fad is a bheinn sáite go dtí an dá chluais ann. Bhuel, tháinig mé ar an leabhar thuasluaite, agus tuigeadh dom láithreach, go bhféadfainn seal a chaitheamh leis an leabhar seo.
Tuige? adéarfadh duine liom, b’fhéidir.
Bhuel, ar an gcéad dul síos, suíonn an t-údar, Cora Harrison, a scéal i gcuid den tír, a chuaigh i gcionn go mór orm, blianta ó shoin anois, agus dár ndóigh, tá sár-aithne ag an údar ar an dtaobh sin tíre, nó nach bhfuil cónaí uirthi, thiar ar bhruach na tíre sin.
Beautiful Country
Cén chuid den tír atá i gceist agam, an ea?
Boireann an Chláir, gan dabht ar domhan, nó cá bhfaighfeá áit ar bith, ó cheann ceann na cruinne, gan trácht ar ó cheann ceann na tíre seo, cá bhfaighfeá áit inchurtha le Boireann an Chláir, ar a fhiántas, ar a áilleacht, ar a éagsúlacht, nó ar a iargúltacht. Sea, agus sa sceal seo, faigheann muid trácht ar ionaid aithnidiúla, cosúil le Mullaghmore, Poulnabrone, agus Kilfenora. Sea, agus suítear an scéal i bhfad siar i stair na dúiche sin, nó ba sa bhliain 1509 a tharla eachtraí an scéil seo. Ba é Turlough Donn O’Brien, a bhí ina Rí ar “Thomand,” ar an “Burren,” agus ar “Corcomroe,” freisin, ag an am, agus ba í, Mara, Breitheamh, (nó Brehon i mBéarla,) na Dúiche céanna sin, an t-aon bhean a bhí ag feidhmiú mar bhreitheamh in Éirinn, ag an am, agus ba é Turlough a cheap sa phost sin í.
Brehon of the Burren
Is í Mara an príomhcharachtar sa scéal, agus déanann an t-údar iarracht ar bhrat grá a shníomh thart uirthi fhéin agus an Rí, Turlough Donn, Ach ba dhuine an-neamhspleách í an Breitheamh, Mara. Ag an am áirithe sin, thart ar Fhéile mhór na Bealtaine, bhí an Rí ar a chuairt ríoga ar Ríocht na Boirne, agus é mar aoi ag a Bhreitheamh, Mara, ina teach fhéin i gCahermacnaghten, mar a raibh Scoil Dlí á seoladh ag Mara, le blianta fada. Féach mar a chuirtear síos ar an ionad ársa sin, Cahermacnaghten, sa Réamhrá…
“On the west side of the kingdom was Cahermacnaghten whose great stone walls, ten foot wide and twenty foot high, enclosed a law school. The exquisitely written documents penned within its walls tell the story of a community, living by the ancient laws of their forebears in the stony kingdom of the Burren.”
The May Festival
Anois, bhí de nós ag daonra na Boirne Féile na Bealtaine a cheiliúradh, trí bhailiú ina slua, ar bharr “Mullaghmore”, agus Tine Cnámh a lasadh ansin, um mheánoíche, ar Oíche Bhealtaine. Bhí Mara, Breitheamh, agus Turlough Donn, Rí, ar an bhfód freisin, ach tuigeadh dóibh, go mbeadh sé ró-dhian orthu dul go barr an tsléibhe, an oíche sin, agus shocraigh siad, ar dhul píosa den tslí leo, agus ansin dul thar nais go Cahermacnaghten. Rinneadar amhlaidh. Ach, ar an drochuair, tharla gur deineadh dalta ón Scoil Dlí a dhúnmharú ar thaobh an tsleibhe sin, tráth eicínt, an oíche sin. Ar Mhara, an Breitheamh, a thit sé anois, an chúis a fhiosrú, agus teacht ar an té a dhein an marú, le go ngearrfaí an pionós cuí air, agus le go n-iocfadh sé an éiric a bheadh dlite air.
Investigation
Caitheann an t-údar roinnt mhaith ama ansin, ag fiosrú an scéil, trí dhul chun cainte le daoine áirithe, ar tuigeadh di, go mbeadh fianaise ábharach eicínt acu, a chabhródh lei teacht ar an ndúnmharfóir. Ach, i ndeireadh na dála, bheadh uirthi an pobal a thionól thart ar “Poulnabrone” leis an gcúis a phlé os ard, os comhair na muintire, nó ba thart ar an Leacht ollmhór sin a dhéantaí cúiseanna dlí a phlé, a fhuascailt, a shocrú, agus ba ansin freisin a dhéantaí breith an Bhreithimh a chur i bhfeidhm. Thart ar an ndúnmharú sin, agus ar an románsaíocht idir Mara agus an Rí a chaitheann an t-údar bunús a dúthrachta i gcruthú an scéil seo.
A Historic Tale
Déanann an t-údar seo iarracht cumasach freisin, ar shaol an séú haois déag a chur ina steillebheatha os ár gcomhair amach. Cuireann an t-údar síos ar Ríthe, ar Bhreithiúna, ar Thaoisigh, ar Cheárdaithe, ar Phobal, agus ar Lucht Léinn. Tugann sí spléachadh dúinn freisin, ar an gcóras dlí a chuirtí i bhfeidhm i Ríochtai Éireann, ag an am, agus ar na modhanna a d’údáideadh siad, leis na dlithe sin a chur i bhfeidhm. Cuirtear síos, chomh maith, ar an gcogaíocht idir thaoisigh, idir threibheanna, agus fiú, tugann sí leide dúinn, ar na heasaontais idir Ghaeil agus Gaill, agus an chaoi ar tharla an dá chine sin in adharca a chéile i gCathair mhór na Gaillimhe.
Is spéisiúil freisin, na carachtair a chruthaíonn an t-údar le cur ar stáitse na staire, lena fís a leagan os ár gcomhair amach. Breathnaigh ar na hainmneacha breátha, Gaelacha, a bhaisteann sí orthu, ainmneacha ar nós, Murrough, Cumhal, Ardal, Fachtnan, Oscar, Lorcan, agus tuilleadh.
A Good Read
Níl fúm a thuilleadh a rá faoi chúrsaí an scéil seo, ach molaim don léitheoir an leabhar seo a fháil agus a léamh, nó is spéisiúil an leabhar le leamh é, ar a chur chuige, ar a stariúlacht, ar a inchreidteacht, agus ar a dhílseacht don dúiche ina suítear é.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
I’m Nóibhíseach dom sna Daichidí 6.
Peadar Bairéad
(This week we continue with our memories of Novitiate Days)
.
Obair san Ullord
Bhí úllord ollmhór ag an gColáiste, agus b’orainne a thit sé, aire a thabhairt don úllord céanna sin. Bhíodh orainn é a choinneáil deas, néata, i rith na bliana. Sa bhFómhar, bhíodh orainne na torthaí a d’fhás san úllord céanna sin a bhaint, a chnuasach, agus a chur ar stór, ionnas go mbeadh raidhse úll agus torthaí eile againn go dtí an tráth sin bliana arís. Nár bhreá go deo an obair dúinne sa bhFómhar é, bheith amuigh san úllord sin ag baint úll. Ní gá dhom a rá, go mbíodh lán-chead againn ár ndóthain úll a ithe, le linn na hoibre sin. B’fhéidir nach bhfuil sé sin fíor, amach is amuigh, ach cuirfidh mé mar seo é, d’ithimis ár ndóthain úll agus sinn ag cnuasach na n-úll sin! Ní hé sin amháin é, ach thógaimis roinnt úll linn, i ngan fhios, agus choinnímis sa Suanlios iad, le cúl a chur ar an ocras, dá mbeadh gá lena leithéid, nó bhainimis úsáid astu freisin, nuair a thagadh fonn beadaíochta orainn, i rith an lae, nó d’fhéadfaimis dul isteach sa Suanlios, i ngan fhios, agus úll breá, aibidh, dearg, a thabhairt linn, le bheith ag baint sclaimheanna as, nuair nach mbeadh duine ar bith de na sagairt sa timpeall!
Bláthanna don Altóir
Bhíodh gnó eile le déanamh againn san úllord céanna sin freisin, nó istigh ansin, bhíodh bláthcheapacha ina scórtha againn, le bláthanna a choinneáil leis an altóir, ó cheann ceann na bliana. Chuir mé fhéin sár-aithne ar na bláthcheapacha sin, nó chaith mé seal im shacraisteoir, agus dá bharr sin, b’ormsa a thit sé, bláthanna deasa úra a choinneáil ar na haltóirí, chuile lá, agus ó cheann ceann na bliana sin. Thaitin an post sin go mór liom, nó ba san ionad sin a chaithinnse m’am, nuair a bhíodh na nóibhísigh eile amuigh ag obair go dian ar na bóithríní, nó ag scuabadh, ag glanadh, ag snasadh, is ag déanamh cibé cineál oibre, a bheadh leagtha amach dóibh ar ár sealanna oibre, ó lá go lá. Bhíodh de dhualgas ormsa, an tAireagal a choinneáil glan, néata, snasta. Sea, agus bhíodh orm freisin, aire a thabhairt do na soithigh coisricthe, agus éide an Aifrinn a leagan amach do na sagairt, chuile thráthnóna, sa chaoi go mbeadh siad ullamh ansin dóibh ar maidin.
Bliain Im’ Chinnire dom
Níor luaigh mé, go nuige seo, gur chaith mé bliain im chinnire ar nóibhísigh an Choláiste. Ba bhreá taitneamhach an gnó é sin, agus i ndáiríre, bhí sé easca go maith dualgaisí an phoist sin a choimhlíonadh. Ba é an gnó ba mhó a bhí le déanamh ag an gcinnire, nó fanúint i dteangmháil leis na nóibhísigh, sa chaoi go dtuigfeadh sé díreach céard a bheadh ag dó na geirbe acu, ó am go chéile. Ansin, bheadh ar a chumas, leagan áirithe de sin a chur in iúil do na húdaráis, agus ar an dtaobh eile den scéal sin, bheadh an cinnire i dteangmháil leis na húdaráis, agus thuigfeadh sé céard a bheadh ag dó na geirbe acusan freisin, agus ansin, d’fhéadfadh sé leagan áirithe de sin a chur in iúl do na nóibhísigh. Níl dabht ar domhan, nó gur bhraith toradh a chinnireachta ar chomh maith is a d’éirigh leis an dá thrá sin a fhreastal. Bhí gnaithí beaga eile le déanamh ag an gcinnire freisin. B’eisean a bheadh i gceannas nuair a bhíodh na mic léinn ag déanamh a gcuid staidéir sa Halla Mór, chuile thráthnóna, agus i ndáiríre, bhí seisean i bhfeighil cúrsaí, am ar bith nach mbeadh sagart ansin le súil a choinneáil ar chúrsaí. Caithfidh mé a admháil, gur thaitin an post sin go mór liom, agus ag breathnú siar anois ar chúrsaí na bliana sin, déarfainn, nár éirigh go ró-dhona liom dualgaisí na hoifige sin a chur i gcrích, le linn dom bheith in úim don ghnó sin. Thug an post sin deis dom freisin, teacht i gcabhair ar nóibhíseach ar bith a bheadh i dtrioblóid, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile. Ar bhealach, bhí gnó an chinnire an-chosúil le gnó an phóilín. Bhí sé ansin le rialacha an Choláiste a chur i bhfeidhm, agus dá dteipfeadh air sin a dhéanamh i gcás mhic léinn ar bith, ansin bheadh de dhualgas air, sin a chur in iúl do na húdaráis, agus cead acusan ansin cibé rud ba mhaith leo a dhéanamh, le cúrsaí a chur ina gceart arís. Ach, chomh fada is is cuimhin liom anois, ní bhíodh orm dul chuig na húdaráis ach go fíor-annamh, nó bhíodh na mic léinn fhéin breá, toilteanach, do chomhairle a ghlacadh, agus rud a dhéanamh ort, agus b’in an bealach ab’ fhearr le dualgaisí an phoist sin a chur i gcrích.
B’fhéidir gur leor sin don bhabhta seo. Críochnóidh mé an tsraith seo aistí an tseachtain seo chugainn. Bí liom ar an ócáid sin. Bainfidh tú taitneamh as!
.
.
.
.
.
.
Gaeilge 
English