le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
Toghchán Chugainn
Peadar Bairéad
Déarfainn go bhfuil a fhios ag madraí, agus ag cait an bhaile, freisin, faoin am seo, go bhfuil toghchán chugainn. Tá fuadar an domhain faoi pholaiteoirí na laethe seo, iad ag brostú anseo, agus ag deifriú chuig an áit úd eile. Tá scéalta móra sna nuachtáin faoi thoghlaigh iomadúla na tíre seo, agus “saineolaithe” ag caitheamh tuairimí faoi cé a bhuafaidh an suíochán seo, nó cé chaillfidh an suíochán eile. An mbeidh ar chumas an Pháirtí seo Comhrialtas a chur sa tsiúl le cabhair ón bPáirtí úd eile, nó an dtarlóidh sé, go mbeidh gá le trí Pháirtí, le Rialtas Tuarcheathach a bhunú agus a chur i mbun gnó i dTeach Laighean, i gcionn ráithe eile. Ag Dia amháin atá a fhios ag an bpointe seo, cé bhuafaidh nó cé chaillfidh, sa toghchán céanna sin, ach ar chuala tú gur dhiúltaigh páipéar do dhúch riamh? Nach mór an gar ó Dhia é ag lucht na meán, ábhar dá leithéid a bheith leagtha ar phláta os a gcomhair amach dóibh, agus iad stiúctha le hocras, ceal nuachta, an tráth seo bliana?
Ach, conas a bheadh a fhios ag duine go bhfuil toghchán chugainn? adéarfadh duine b’fhéidir.
Geallúintí Toghchánaíochta
Bhuel, nuair a thosaíonn Páirtithe Polaitíochta ag maíomh go ndéanfadh siad seo, nó siúd, don phobal, dá dtoghfaí iad. Geallann siadhh seo, agus geallann siad siúd, ach mar is eol don duine is dúire amuigh, ní fiú an deich triuf é geallúint toghchánaíochta, nó, an chuid is mó den am, is iad na Páirtithe is lú sa Dáil a dhéanann na geallúintí is mealltaí ar fad, mar is maith atá a fhios acu, nach mbeidh orthu cur lena mbriathar.
Tuige a ndeirim nach mbeidh orthu cur lena mbriathar, an ea?
Bhuel, fiú mar tharlaíonn go mbeidh siad páirteach i gComhrialtas, ní bheidh iontu ach mionlach an-bheag sa Rialtas céanna sin, mar nach bhfuil a fhios ag gach éinne nach bhfuil a ndóthain tacaíochta acu, i measc an phobail, le tromlach na suíochán a ghnóthú dóibh fhéin, agus dá thoradh sin, is féidir leo a rá leis an bpobal, nach bhfuil deis acu a bpolasaí iomlán a chur i gcrích ag an am seo, nó chuige sin, níor mhór do na vótóirí tromlach na suíochán a bhronnadh ar bhaill a bPáirtí, ach go dtí go dtarlóidh sin, déanfaidh siad a ndícheall mór, iachall a chur ar an Rialtas glacadh le roinnt áirithe dá bpolasaí, más uathusan a ndílseacht a chur in áirithe don gComhrialtas, sa tréimhse idir sin agus an chéad toghchán eile. Mar sin, nuair a fheiceann tú na polaiteoirí, agus na Páirtithe Polaitíochta, ag gealladh seo, agus ag gealladh siúd, don bpobal, bí cinnte go bhfuil Toghchán an-ghar dúinn, mar nuair nach mbíonn gá le toghchán, ansin, is annamh a chloistear scéalta dá leithéid ó Pholaiteoirí, nó ó Pháirtithe Polaitíochta, agus nuair a chloistear, ní geallúintí, ach bagairtí nó béal bán, a radann siad chugainn.
Ceant na n-Amadán
Cheana féin, tá geallúintí faighte againn ó thrí cinn de na Páirtithe sin, iad ag cur in iúl dúinn, go n-ísleofar cánacha, agus go n-ardófar pinsin, má chuirtear iadsan i gcumhacht, ach níor chóir dúinn laethe saoire thar sáile a chur in áirthe dúinn fhéin ar mhuin na ngeallúintí céanna sin, agus nach féidir leis an vótóir freisin, a bheith cinnte fiú, má choimhlíontar na geallúintí céanna sin, go mbeidh plean rúnda eile ag duine eicínt, áit eicínt, leis na geallúintí sin a mhaoiniú trí cánacha do-fheicthe a ghearradh ar na créatúir chéanna sin, a ngealltar na buntáistí sin dóibh. Ó! nach éasca an t-amadán agus a chuid airgid a scaradh óna chéile! Deirimse ceant leat!
Ná síltear anois gurb é mo thuairimse, nach bhfuil polaiteoirí, frí chéile, le trust, nó ní hé sin atá á rá agam, in aon chor, nó chomh fada is a bhaineann sé liomsa, is dream faoi leith iad na polaiteoirí céanna sin, dream nach féidir déanamh dá n-uireasa. Ar an mórgcóir, is daoine iad a shocraíonn i dtús a mblianta, go gcaithfeadh siad a laethe ag saothrú dá bpobal. Má bhreathnaíonn tú ar bhunús na bpolaiteoirí s’againne, feicfidh tú go gcaitheann siad fiú, roinnt ama, chuile sheachtain, ag freastal ar a muintir, faoi mar ba shagart, nó dochtúir i gclinic, a bheadh iontu, agus gur féidir le vótóir ar bith bualadh isteach chucu, lena chás a phlé leo, agus ansin, bíonn an polaiteoir sásta chuile iarracht a dhéanamh, lena chás a réiteach, trí fheidhmiú thar a cheann, nó tuigeann siadsan conas rothaí na cumhachta a chasadh, ar mhaithe lena muintir.
Le gráinnín salainn!
Ach, bíodh go mbíonn bunús na bpolaiteoirí chomh macánta le breitheamh, ag an am gcéanna, tuigtear dóibh, nach féidir leo an ghairm a roghnaigh siad a chleachtadh, sé sin dlithe córa a reachtáil dá muintir, agus ag an am gcéanna, chuile chúnamh a chur ar fáil dá bpobal, mura n-éiríonn leo vótaí a mhealladh uathu, lá an toghcháin, agus sin an fáth, go n-éiríonn cuid acu chomh cleasach le sionnach, agus iad ag iarraidh fáil ar ais arís go Dáil Éireann mar Theachta dá bpobal. Mar sin, caithfhid muid maitheamh dóibh, má éiríonn cuid acu chomh lúbach le heascú, agus iad ag iarraidh a suíochán fhéin a ghnóthú i dtosach, agus ansin, suíocháin a bPáirtí, a chur in áirithe don chéad Dáil eile. Smaoinigh mar sin, ar inchreidteacht na ngeallúintí toghchánaíochta, a leagfar os bhur gcomhair, sna laethe idir seo agus an chéad toghchán eile, a dhéanfar a reachtáil taobh istigh de ráithe! agus ná déan dearmad rúinne salainn a bheith taobh leat, le caitheamh in éineacht leo!
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
.
I m B é a l a n P h o b a i l
Peadar Bairéad
.
“a Different journey” by Brian D’Arcy
.
You go your way…….
Mar adeir an t-údar fhéin linn, ní GnáthDhírbheathaisnéis atá anseo againn, is cóngaraí, i ndáiríre, do Chuimhní Cinn é. De thaisme a tháinig mé ar an leabhar seo, nó, cé go raibh mé ag tnúth lena fháil, le tamall, nuair a tháinig mé air, thíos i Leabharlann an Locha Bhuí, anseo i gCill Chainnigh, shocraigh mé láithreach ar é a thabhairt liom, nó is leabhar é atá i mbéal an phobail, le scathamh anois, bíodh nár cuireadh cló air go dtí an bhliain seo caite. Ní dóigh liom go bhfuil gá ar bith agam leis an údar cáiliúil seo a chur in aithne dhaoibh, nó déarfainn gur beag duine sa tír nach bhfuil aithne, agus aithne mhaith, aige ar an údar céanna seo, nó is fear é, a bhfuil colún rialta i gcló uaidh, ar an Sunday World, le thart ar thriocha bliain anois, agus is dócha go bhfuil muid ag breathnú ar a aghaidh ghealgháireach, ar ár scáileáin leis an achar céanna, geall leis. Is duine é, a bhfuil a dhearcadh fhéin aige ar chuile fhadhb a chránn ár bpobal, agus cé gur Eaglaiseach gradamach den scoth é, ní i gcónaí a bhuaileann sé an casán ceartchreidmheach, ach é sásta, chuile bhabhta, fuascailt na bhfadhbanna sin a mholadh, de réir mar a fheictear dósan iad. Ba chóir a lua anseo, nach guth aonair sa bhfásach é sa dhearcadh seo, ach oiread.
Tuaisceartach é an tAthair Brian, a rugadh i mbaile beag i gContae Fhear Manach. Féach mar a chuireann sé tús lena scéal, ar leathanach a 17.
“My family is an ordinary working-class family. We lived in the village of Bellanaleck (which means ‘the town of the flagstones’) about five miles from Enniskillen in County Fermanagh. I lived there with my father, Hugh, my mother, Ellie, my sisters, Marie and Joan, and my only brother, Gaby, in a nice cosy little house. Our house was beside the road and everybody who walked up and down dropped in.”
One of Us
Duine dínn fhéin isea an sagart seo, duine den chosmhuintir, ach ag an am gcéanna, is duine neamhghnách, amach is amuigh é, an Brian céanna seo, fear ildánach; eaglaiseach cumasach; iriseoir déanta; aithriseoir nádúrtha; agus críostaí nach bhfuil aon rian den Tadhg-an-dá-Thaobhachas ag baint leis. Sea, fear a dhéanfadh a chion fhéin, cuma céard a déarfaí faoi. Féach mar a scríobh sé i Sunday World an 11ú Márta 2007, agus é ag tagairt don sagart úd, Kieran Creagh, a scaoileadh san Aifric Theas, ar na mallaibh, deir sé go bhfuil an baol ann, go gceapfadh sagairt nach bhfuil gá leo i saol achrannach an lae inniu….
“It’s easy to wonder late at night if we make a difference at all.
Well, people like Kieran Creagh do…..
Good priests who are different, will always make a difference.
Chuaigh Brian le sagartacht agus é ina dhéagoir, agus dár ndóigh, níor roghnaigh sé aon ribín réidh dó fhéin nuair a chinn sé ar dhul isteach sna Paiseadóirí, Comhthionól Crábhaidh, a chleachtaíonn riail dian an mhanachais, ach ag an am gcéanna, d’éirigh leis, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, a bheith páirteach i saol an iriseora, agus i saol lucht na seóbhannaí; i saol na n-aisteoirí agus i saol na n-amhránaithe, nó glacadh leis mar shéiplíneach ag lucht Amharclainne agus Ceoil, mar ar éirigh leis éacht oibre a dhéanamh, agus ag an am gcéanna, ceirdeanna a bhí gar dá chroí fhéin a chleachtadh agus a thuiscint.
A Chaplain Extraordinary
Chomh maith le sin, d’éirigh leis aithne a chur ar aisteoirí an tsaoil mhóir, agus ar Sheó-bhannaí, ar amhránaithe, agus ar cheoltóirí, ó chuile cheard, agus ag an am gcéanna, bhí ar a chumas, dualgaisí a shagartachta a choimhlíonadh. Ní bréag ar bith a rá, go raibh ar chumas an údair ildánaigh seo, beara iomadúla a choinneáil sa ghríosach, ag an am gcéanna, agus úsáid a bhaint as na beara céanna sin, ar a seal. Chuir an teilifís ar a chumas freisin fáil isteach i gcistineacha agus i bparlúis na tíre seo, ó Thigh Mhóire go Donncha Dí, nó mhair sé i ré na sagart, tráth a raibh meas ag an bpobal ar an té a bhí i bhfeisteas an tsagairt, agus ómós, nach raibh tuillte, uaireanta, ag dul dóibh freisin. Tá’s ag an saol, go raibh sé fhéin agus an tAthair Michael Cleary an-mhór lena chéile, thar na blianta, agus chuir scéal an tsagairt sin an-díomá, amach is amuigh air, agus ba dheacair dó muinín a bheith aige as duine ar bith uaidh sin amach, no nior lig Micheal, nó a leannán Phyllis tada orthu thar thréimhse fhada, ach iad ag cur ar a shúile do Bhrian nach raibh tada míchuíosach ag tarlú eatarthu. Níor chabhraigh Dermot Morgan leis, ach oiread, nuair a bhaist sé, Father Brian Trendy, ar charachtar eaglasta, a bhí á chruthú aige, le mugadh magadh a dhéanamh den chléir, charachtar ar deineadh Fr.Ted de, i ndeireadh na dála. Ar bhealach, deineadh staicín áiféise den Athair Brian, tríd an gcarachtar céanna sin. Ach le filleadh ar Fr. Michael Cleary, nuair a tuigeadh don údar, iar bhás dn Athar Michael, go raibh saol an fhir phósta a chaitheamh aige, agus nuair a cuireadh scéal an Easpaig Uí Chathasaigh taobh le taobh leis an scéal sin, tuigeadh do dhaoine áirithe, agus an tAth Brian ina measc, gur chóir deireadh a chur leis an aontumhacht, mar ghné riachtanach den tsagartacht, bíodh nach bhfuil ár bPápa Benedict XVI, sásta dul síos an bóthar sin, de réir an ráiteas is déanaí uaidh.
In the public eye
Tá píosa breá spéisiúil le léamh freisin, faoi fhuadach John O’ Grady ag Dessie O’Hare, agus an pháirt a d’imir Brian san eachtra uafásach, scanrúil, sin.
D’fhéadfá a rá go raibh tionchar an-mhór ag daoine áirithe air, agus é ar thuras a oilithreachta, trí choraí crua an tsaoil, agus b’in iad, “Poor old Charlie” faoi mar a thugadh Father Charles of Mount Argus air fhéin, an fear úd atá le fhógairt ina naomh, amach anseo. Sea, agus duine eile a bhfuil a thionchar le tabhairt faoi deara ag dul tríd an scéal seo, ó thús deireadh, faoi mar ba shnáith i mbraisléad brád é, agus sin an scríbhneoir cáiliúil, ildánach, Trapach, úd, Thomas Merton.
A special Journey
Sea, is spreagúil, spéisiúil, suimiúil, an leahar é, “a Different journey”, sé sin, turas Bhriain. Ní thiocfainn leis i ngach a ndeir sé sa leabhar seo, ach, ag an am gcéanna, chuirfeadh sé duine ag smaoineamh, agus nach breá an phaidir a úsáideann sé, le críoch a chur lena scéal anseo, paidir le Thomas Merton….
I will not fear, for You are ever with me,
and You will never leave me to face my perils alone.
Tá súil agam, go n-éistfidh Dia leis an bpaidir chéanna sin i gcás chuile dhuine againn.
An-leabhar, an-scéal, an-fhear, léitheoireacht éigeantach do chuile dhuine a bhfuil spéis aige i stair chomhaimseartha na tíre seo. Bain taitneamh agus toit as!
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
A r n a M i s i n . 3 .
.
**************************
.
ón Luan, an 11ú, go dtí an Domhnach, an 17ú, Lúnasa 2003.
Faoin am seo, bhíomar ag treabhadh linn tríd an dara seachtain de na laethe saoire Calafóirneacha seo, agus an moilliú diabhalta scairde sin curtha dínn againn, d’fhéadfá a rá, ach fós, ní raibh muid tagtha isteach ar an mbrothall loiscneach i bhí dár róstadh anseo in Encinitas. Deir na dúchasaigh thart anseo linn, nach bhfaca siadsan a leithéid d’aimsir sna bólaí seo riamh cheana. Deir na daoine atá sciliúil sna cúrsaí seo linn, gurb amhlaidh atá ruball de mhonsún tar éis a bhealach a dhéanamh anios, fan an chósta chugainn, ó Bhaja Chalafóirnia, agus go bhfuil teas agus taise neamhghnách á scaipeadh aige, sa dúiche seo. Droch rath air! Ach tar éis dúinn scathamh a chaitheamh ag comhrá, ar an bhfón, lenár muintir in Éirinn, tuigeadh dúinn gur bheag difir a bhí idir an cineál aimsire a bhí againne in Encinitas, agus an cineál aimsire a bhí i dtreis i Ríocht Osraí, ag an am gcéanna sin. Dhealródh sé, gurbh ón dteas go dtí an fuacht againne é, chomh fada is a bhain sé le cúrsaí aimsire! Ach, bhí de shólás againn, go raibh socraithe againn ár seolta a chrochadh, i gcionn roinnt laethanta, agus an bóthar a bhualadh ó thuaidh, suas fan chósta thiar Chalafóirnia, áit a mbeadh sé níos fionnuaire, dár linne, nó bhí an diabhal dearg ar an áit ina rabhamar, le taise, le róstadh agus teas, le roinnt laethanta anuas. Bhainfeadh an aimsir sin allas as dealbh cloiche fhéin!
Chaitheamar roinnt laethe ansin ar ár sáimhín só, i dtigh mo mhic, i gCardiff by the Sea, agus ní call dom a rá, gur dheas an áit í. Bhí an fharraige in aice láimhe, le deis a thabhairt dúinn sinn fhéin a fhuaradh, is a fhliuchadh, de réir mar a bhuail an fonn sinn, agus chomh maith le sin, bhí mám maith “Mall”anna Siopadóireachta sa chomharsanacht, áit a d’fhéadfadh duine seal a chaitheamh, ar a sháimhín só, ag siopadóireacht, ag spaisteoireacht, ag baint sult as an lá, ag ól caifé, b’fhéidir, i mbialann chompórdach aer-oiriúnaithe. Sea, mh’anam, d’fhéadfadh duine bheith in áit níos measa ná ansin i gCardiff cois cuain, ar chósta thiar Chalafóirnia, na laethe brothallacha sin. Ní call dom a rá gur thugamar corr chuairt ar Bhialann 101, in Encinitas, le lón taitneamhach, blasta, a chaitheamh ansin, nó bhí blas faighte againn ar a gcuid bia-san, trath raibh muid ar chuairt ansin cheana, bliain na mílaoise.
Tar éis dúinn an lá a chaitheamh go deas sómhar, bhí de nós againn breathnú ar scannán, san oíche. Bhaineamar taitneamh as scannáin cosúil le, “The Road to Perdition”, agus scéal an Uasail Schmidt, chomh maith leis an ngreannscannán taobh-phléascach sin le Bill Cosby. Ba bhreá an bealach é le “Windeáil anuas” mar adéarfá sa dara teanga oifigiúil, i ndiaidh strus agus tuirse an lae!
Dá mbeadh tuirse ar dhuine i lár an lae, d’fhéadfadh sé an nós Spáinneach a leanacht, agus “siesta” a ghlacadh, agus mura mbeadh, bhuel, ansin ba bhreá an bealach é le brothall an lae a lingint tharat, seal a chaitheamh sa linn snámha brea, fairsing, fionnuar, a bhí ansin in aice an tí againn.
Cloisim duine eicínt ag rá ansin, gurbh fhada ó linnte snámha a rugadh agus a tógadh Bairéadaigh na Druime, agus dár ndóigh, ní fhéadfainn an té sin a bhréagnú, agus níl le rá agam mar chosaint, ach, “an t-áth a mholadh mar a gheobhair”, agus mhol mise é, mar a bhfuair.
Faoin am seo, bhíomar ag teacht isteach ar rithim na beatha i gCalafóirnia, agus muid ag treabhadh linn, ar ár socracht, agus ar ár sástacht. Ar an nDomhnach, an 17ú de Lúnasa, d’éisteamar Aifreann arís i Halla St Margaret, in Oceanside, agus ní call a rá, gur bhaineamar taitneamh as an ócáid, agus gur thaitin an searmanas uilig ansin linn, ach i ndiaidh an Aifrinn, in áit dul ag siopadóireacht, nó ag guairdeall timpeall, thugamar cuairt ar chairde mo mhic, ansin in Oceanside. Bhí sin go breá ar fad, nó thug sé spléachadh dúinn ar shaol an ghnáthdhuine, taobh amuigh ar fad den chóras turasóireachta, sa dúiche sin. Thugamar faoi deara chomh fial flaithiuil is a bhí na daoine seo, agus iad ag deighleáil, i ndáiríre, le daoine nach dtiocfadh an bealach sin go deo arís, b’fhéidir. Chaitheadar linn, faoi mar ba bhaill dá gclann fhéin muid, agus caithfidh mé a admháil, gur bhraith muid go raibh muid i measc cairde, rud a d’fhágfadh nach mbeadh deifir ar bith abhaile ort! Sa chomhrá dúinn, deineadh trácht ar scannán a bhí ar teaspáint i bpictiúrlann, i gCardiff cois cuain, agus ó tharla go raibh am le diomailt againn an tráthnóna sin, shocraíomar ar dhul ag breathnú ar an scannán céanna sin, agus caithfidh mé a admháil, nach raibh aiféala ar bith orainn go ndeachaigh muid. Anois, b’fhéidir go bhfaca tú fhéin an scannán seo, ach chuaigh sé i gcionn chomh mór sin ormsa, go gcaithfidh mé tagairt a dhéanamh dó anseo, agus mura bhfaca tú cheana é, bhuel, má fhaigheann tú an deis chuige, bí cinnte go rachaidh tú chuige. “The Whale Rider”, an t-ainm a bhí ar an scannán sin, agus caithfidh mé a rá leat, gur fada an ló ó chonaic mé a chomh-mhaith de scannán. Suítear an scannán i measc dhúchasaigh na hAstráile, agus léirítear an gaol atá acusan leis an ndúlra timpeall orthu, agus go háirithe, i gcás an dreama seo, leis na míolta móra mara. Tá ann freisin, an choimhlint síoraí idir thraidisiún an chine agus an fonn athraithe, a bhíonn le tabhairt faoi deara i measc na n-óg. Sa scannán seo, leagtar an-bhéim ar fad ar an bhfrith-fheiminicheas a bhí fréamhaithe go doimhin i gcultúr agus in oidhreacht na ndúchasach sin, agus an tsíor-throid a deineadh, i gcoinne an dearcaidh sin, i saol laethúil chailín áirithe, ina coimhlint i gcoinne thaoiseach na treibhe, mar adéarfá. Ach fágfaidh mé an chuid eile fút fhéin, agus má fhaigheann tú an deis chuige, b’fhiú dhuit dul chuige, nó tá mé cinnte, go mbainfeá taitneamh as.
Dúirt mé cheana, go ndeachaigh muid timpeall na háite, ag siopadóireacht, ag spaisteoireacht, agus ag caitheamh aimsire, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, agus fad is a bhí na cúrsaí sin idir chamáin againn, bhuailimis go minic le muintir na háite sin, agus ó tharla go raibh cúrsaí polaitíochta go mór i mbéal na ndaoine, ag an am, d’éirigh linn tuairimí coitianta áirithe a thabhairt faoi deara. Ar an gcéad dul síos, bhí beagnach gach éinne ag caint faoi iarrachtaí Arnold Schwartzeneggar Gobharnóireacht Chalafóirnia a bhaint amach dó fhéin, agus tríd is tríd, bhí sé éasca a thabhairt faoi deara, nach raibh fonn ar thromlach na ndaoine Arnold a fheiceáil sa phost sin. Bhí, dár leo, an iomarca rudaí ina choinne, le post dá leithéid a bhuachan, i dtoghchán. Chomh maith le sin, níor thaitin sé le mórán díobh, go dtiocfadh sé i gcumhacht, toisc gan chleachtadh ar bith a bheith aige i gcúrsaí bainistíochta, nó riaracháin. An tráth sin, ní raibh aon pholasaí cruinn, cinnte, oibrithe amach aige fhéin, nó ag a lucht stiúrtha, agus dá bharr sin, bhí de nós aige, corr-bhotún a dhéanamh, ceal cleachtaidh, faoi mar a dhein sé, nuair a mhaoigh sé, go ngearrfadh sé tuilleadh cánach ar mhaoin agus ar shealúchas. Níor thaitin a leithéid le muintir Chalafóirnia, nó tá socrú acusan, gan thar ardú áirithe a ghearradh ar mhaoin, nó ar shealúchas, in aghaidh na bliana, agus luíonn a leithéid le réasún, i Stát a bhfuil luach na dtithe chomh hard sin, agus iad ag ardú tuilleadh, in aghaidh na bliana. Mar sin, an tráth sin, ach go háirithe, ní rabhthas ag súil go n-éireodh le Arnold post an Ghobharnóra a bhaint amach, an babhta sin, ach go háirithe. Anois, tá’s againn go léir, nach mar a shíltear a bhítear, go minic, agus gur athraigh cúrsaí chomh mór sin, san idirlinn, go mba é deireadh na mbeart é, nó gur toghadh Arnold s’againne ina Ghobharnóir ar Stát saibhir sin Chalafóirnia!
Ní gá a rá, go raibh ábhar eile a bhí go mór chun tosaigh freisin, i mbéal gach éinne, na laethe sin, agus b’in Cogadh na hIaráice agus a thoradh sin ar mhuintir Mheiriceá frí chéile. Cé go dtabharfá faoi deara, go raibh bunús na ndaoine i gcás idir dhá chomhairle faoin scéal, nó bhí le feiceáil go soiléir, go bhfuil an tírghrá, an bhratach, agus dílseacht dá nUachtarán, gafa chomh fada le smior na gcnámh sa chuid ba mhó díobh, bhí sé soiléir, ag an am gcéanna, nár aontaigh ach an corr-dhuine acu le fearadh chogadh sin na hIaráice.
Céard ‘tá á dhéanamh againn sa tír uafar, iargúlta sin? Agus cén fáth a bhfuiltear ag coinneáil ár saighdiúirí ar dualgas ansin fós, nuair atá an troid críochnaithe, agus an bua bainte?
Níl freagraí na gceisteanna sin le fáil acu, go foill, ar aon nós, ach tá an chosúlacht ar an scéal go mbeidh trioblóid sa tír sin fós, nuair a thosófar ar fhreagraí a éileamh ar na ceisteanna céanna sin.
Agus ag caint ar Chogadh na hIaráice, agus ar dhílseacht na saighdiúirí, a throid, agus a throideann fós, sa tír sin, níl dabht ar domhan ach go bhfuil na saighdiúirí céanna sin ina ndéithe beaga ag a muintir sa bhaile, agus dá chruthú sin, tá bratacha agus maisiúcháin crochta in airde i ngach baile, geall leis, ag móradh gníomhartha agus gaisce na saighdiúirí s’acusan, a throid sa chogadh sin, agus chomh maith le sin, thugamar faoi deara, go raibh liostaí de bhaill dá bpobal a bhí sna fórsaí míleaata thar lear, le léamh, in áit na honóra, sna séipéil chaitliceacha, ar thugamar fhéin cuairt orthu, le linn dúinn bheith thall. Gan dabht ar domhan, is í seo an fhadhb is crua le réiteach ag Meiriceánaigh, sea, agus an gad is giorra dá scornach freisin, ach tá súil agam, go mbeifear ábalta teacht ar fhuascailt chóir, chothrom, ar an ngné seo den Chogadh seo, atá á fhearadh ar Sceimhlitheoireacht Idirnáisiúnta.
Ach b’fhéidir gur leor sin don turas seo. Bí liom an chéad bhabhta eile, nuair a bheidh muid ar ár mbealach go Santa Barbara, ar thóir Mhisean Santa Barbara.
Go dtí sin…… Slán…
.
.
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
An Teachta Dála agus Scéalta eile
le
Brighid Uí Mhonacháin
**************************
Peadar Bairéad
Cnuasach Gearrscéalta
Brighid Uí Mhonacháin a chuir na scéalta seo ar fáil dúinn sa chnuasach beag néata seo. Cúig scéal déag ar fad atá le léamh againn anseo. Is áisiúil, amach is amuigh, an cnuasach seo, nó tharlaíonn amannta nach mbíonn mórán ama le spáráil ag an léitheoir, agus sa chás sin, oireann gearrscéal go seoigh dá chás. Anois, caithfidh mé a admháil, nach bhfuil mé fhéin ró-thugtha do ghearrscéalta, nó b’fhearr liom greim a fháil ar scéal fada toirtiúil gur féidir liom tamall fada a chaitheamh ina bhun, ach ag an am gcéanna, tharlaíonn, amannaí, nach mbíonn an méid sin ama agam do scéal fada dá leithéid, agus ansin, oireann an gearrscéal go seoigh dom, agus lena chois sin, tugann sé deis dom taitneamh a bhaint as píosa breá Gaeilge a léamh sa ghearrthréimhse atá ar fáil agam chuige. Ach, le filleadh ar an gCnuasach Gearrscéalta seo:-
Ba í Brighid Uí Mhonacháin a scríobh, bean a rugadh i mBéal Feirste, ach a bhfuil cónaí uirthi faoi láthair i nGaoth Dobhair.
Caithfidh mé a rá, gur bhain mé taitneamh as chuile cheann de na scéalta a leagtar os ár gcomhair sa leabhar seo, nó tá bua na scéalaíochta ag an údar seo, agus chomh maith le sin, tá éagsúlacht ábhair agus carachtair á léiriú aici ó scéal go scéal. Breathnaigh ar an gcéad scéal, mar shampla, ‘An Teachta Dála’, scéal dea-scríofa, cliste, inchreidte. Tá a lán le léamh tríd an scéal seo, a thabharfadh leide don léitheoir fadcheannach, faoi’na bhfuil ag tarlú idir an lanúin seo tríd an scéal suimiúil seo. Níl an bhean, Helen, sásta dul lena céile chuig cruinniú Dáilcheantair, cé go bhfuil a céile ag cur brú chuige sin uirthi, ach nuair atá sé imithe, tá sí lántsásta lei fhéin, agus áthas uirthi gur fhan sí sa bhaile. Arís, ní mó ná sásta atá sí gur imigh a fear le polaitíocht, a chéaduair, nó ní raibh an dúil sin aige sa cheird sin sular phós siad, ach, ar sise,”má tá dúil aige sa charn aoiligh glacadh sé leis na priompalláin” Ach, mar sin fhéin, d’fhan sí ina suí ag fanacht go dtiocfadh sé abhaile ón gcruinniú Dáilcheantair, agus í ag ceapadh go mb’fhéidir go mbeadh braon sa chorraicín aige, rud nár réitigh lena aingíne, agus rud freisin, a mhúsclódh an iaróg ann. “Ghní sé Jekyll den Hyde a phós sí.” Tháinig sé abhaile déanach go maith, ach fuair Helen amach ar maidin go raibh a céile fir mín marbh sa leaba taobh lei. Rinneadh é a thórramh go dóighiúil agus tháinig na sluaite le slán a fhágáil lena dTeachta dílis Dála. Ar ball, nuair a chuaigh Helen chuig a seomra le dreas codlata a dhéanamh :-
“Shuigh Helen os comhair a tábla maisiúcháin agus bhain di. Bhreathnaigh sí na balscóidí gorma a d’fhág na buillí ar a sciatháin. Lig sí osna. Bhreathnaigh sí rian na gciceanna ar a loirgní.”
Ach, i ndiaidh chuile shórt, níor mhúch na buillí nó na ciceanna tine an ghrá a fadaíodh idir an bheirt áirithe seo, agus féach mar a chuireann an t-údar críoch lena scéal:-
“ ‘Val bocht,’ ar sise. ‘An t-ól bradach!’
Agus ghoil Helen chéad deora an lae.”
B’fhéidir gur chaith mé an iomarca ama ag gabháil don chéad scéal sin, ach ní hionann sin is a rá nár chuir mé suim ar bith sna scéalta breátha eile atá le fáil idir chlúdaigh an leabhair seo, nó bhain mé taitneamh agus toit as chuile cheann acu. Dhírigh mé ar an gcéad scéal úd le blas eicínt den iomlán a thabhairt duit, sa phíosa seo. Ba bhreá ar fad liom scéalta ar nós, ‘An Spideog’, ‘An Plastrálaí’, ‘Segovia’, ‘GYP’, agus ‘Sophie’. Sea, agus cá bhfágfá an scéal breá, tíriúil, sin, ‘Cumarsáid’, ina léirítear an chaoi ar cothaíodh comharsanúlacht idir an Bráthair de Brún agus Mr Robert McCracken, fear gnó, nuair a bheifeá ag súil lena mhalairt. Ach níor bheag an chabhair chuige sin an tseanteanga agus braoinín de Johnny Walker, nó Seáinín Mac Siúlaí, faoi mar a bhaist an Bráthair air!
Tá mé ag ceapadh, mo dhála fhéin, go mbainfidh tú taitneamh agus toit as an gcnuasach gearrscéalta seo freisin.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
Grisham chugainn arís
.
Calico Joe…………céadchló..……….2012
By
John Grisham.……..………………..€20.40
.
Cúis Ríméid
Ní raibh mé ag súil le leabhar eile ón údar ildánach seo chomh luath sin, agus mar sin, nach orm a bhí an ríméad nuair a chonaic mé an leabhar nua seo, Calico Joe, ar sheilp an tsiopa leabhar, an lá cheana, agus bíodh go raibh mo dhóthain d’ábhar léitheoireachta i mo leabhragán agam, cheana féin, ag an am gcéanna, ní fhéadfainn dul thar an leabhar seo gan é a cheannacht, sa chaoi go mbeadh lón léitheoireachta agam do lá na coise tinne. Ba é cúis a bhí le sin nó gur tharla go bhfuil chuile leabhar leis an nGrishamach léite agam, go nuige seo, agus toisc nach maith liom nós a dhéanamh, nó nós a bhriseadh, agus freisin, ó tharla go raibh lacáiste de bhreis is ceithre Euro le fáil sa tsiopa áirithe sin, cheannnaigh mé ar an toirt é. Chuir mé an leabhar, a bhí idir chamáin agam ag an am, ar leataobh, agus dhírigh mé ar ‘Chalico Joe’, láithreach bonn.
Cúrsaí Dlí agus Cúirteanna
Anois, mar is eol daoibh uilig, bunaíonn Grisham a leabhair uilig, geall leis, ar chúrsaí dlí agus cúirteanna, agus ní théann sé thar na teorainneacha sin amach, ach go fíorannamh. Rinne sé sin i gcás cupla leabhar, leabhair ar nós ‘A Painted House’, ‘Playing for Pizza’ agus ‘Skipping Christmas’ freisin, is dócha. Seo ceann eile de na heisceachtaí suimiúla sin, nó cúrsaí Baseball atá ag dó na geirbe aige san úrscéal taitneamhach, inchreidte, seo. Cuireann an t-údar tús lena leabhar le ceacht a thabhairt dá léitheoirí uilig ar dlíthe agus ar nósanna an chluiche chéanna sin. Féach mar a chuireann an t-údar fhéin é ina réamhrá mínithe….
“Over a long publishing lunch in London, I realised that my British friends, while enjoying the story of Calico Joe and grasping most of it, did not understand the game of baseball and were baffled by its terminology.”
Leis an scéal sin a leigheas, scríobh an t-údar aiste de 5,000 focal, ag iarraidh an bhearna sin a líonadh dúinn agus tar éis dúinn an aiste sin a léamh, ba chóir go dtuigfimis téarmaí ar nós, ‘home plate’, ‘pitcher’s mound’, ‘a bunt’, ‘home run’, ‘bean ball’, agus tuilleadh mór eile lena gcois sin.
Calico Joe
Cuireann an t-údar a phríomhcharachtar, Joe Castle, laoch na coitiantachta, i mBaseball, sa bhliain 1973, in aithne dúinn. Bí ag caint ar imreoir den scoth, b’fhearr go mór fada ná sin é, Joe Castle, nó Calico Joe, faoi mar a thugtaí air, ag an am, toisc gurbh as Calico Rock dó, baile beag gleoite in Arkansas . Ba bheag imreoir baseball riamh a d’fhéadfá a chur i gcomórtas le Joe s’againne, de réir an scéil seo.
Trí Phaul Tracy a chuirtear bunús an scéil in ár láthair, agus ba é, mac Warren Tracy an Paul sin. Imreoir aitheanta eile baseball ba ea an Warren sin, ag an am. An bhliain sin bhí Calico Joe ag buachan thall agus abhus, roimhe agus ina dhiaidh, agus bhí cosúlacht ar an scéal go mbuafadh a fhoireann, na ‘Cubs’ chraobh na bliana sin. Imreoir órga ag foireann na ‘Cubs’ ba ea Joe. Anois, tharla an bhliain chéanna sin, go raibh athair Phaul, sé sin Warren Tracy ag imirt, mar theilgeoir, nó ‘Pitcher’, leis na New York ‘Mets’, agus faoi mar a tharlaíonn in úrscéalta, tharla i ndeireadh na dála, go raibh an bheirt chéanna seo ag imirt i gcoinne a chéile, nuair a bhí Joe ina shlacaí agus Warren ina theilgeoir. Ag pointe áirithe, tuigeadh do Warren go raibh sé in am aige ceacht a mhúineadh don ngasúr óg, leithleach, seo, a raibh a ainm inairde i measc lucht leanúna Baseball, ar fud na tire, agus nuair a fuair sé an deis chuige, chaith sé an ‘Bean Ball’. Anois, séard tá sa ‘Bean Ball’ nó liathróid Baseball a chaithtear, agus luas lasrach faoi, d’aon ghnó, leis an slacaí a bhuaileadh san aghaidh, lena chur ó rath, sa chluiche sin. Caitheadh an ‘Bean Ball’ agus leis an liathróid sin, cuireadh críoch obann le réim ghlórmhar Chalico Joe mar imreoir, agus chomh maith le sin, cuireadh críoch obann freisin, le cáil Warren Tracy, mar teilgeoir Baseball leis na Mets.
Tar éis triocha bliain…..
Anois, triocha bliain níos déanaí, tá Warren i mbéala báis, ailse air, agus ó tharla nár labhair sé fhéin agus Calico Joe focal lena chéile i rith an achair fhada sin, déantar iarracht ar an mbeirt sin a thabhairt le chéile, le críoch a chur leis an bhfaltanas a tharla eatarthu i Séasúr glórmhar Baseball úd na bliana 1973. Anois, níl fúm dul níos fuide leis mar scéal, agus má theastaíonn uaitse a fháil amach céard a tharla ina dhiaidh sin, caithfidh tú an leabhar spéisiúil seo a fháil, is a léamh, féachaint ar tháinig an bheirt úd le chéile, i ndeireadh na dála, agus cén chaoi ar éirigh leo críoch inchreidte a chur lena scéal céasta, brónach, daonna. Tá mé cinnte, go mbainfidh tú taitneamh agus pléisiúr as an scéal corraitheach, dosháraithe seo.
Sárscéal eile ó chleite ildánach an mháistir………………..
.
le Peter Barrett | 2017/04/09 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Memories!
Biodh go bhfuil an Nollaig imithe faoi seo, agus gur fada uainn i anois, ni hionann sin is a ra nach bhfilleann cuimhni an tSeasuir Bheannaithe sin orainn go rialta. Agus o tharla nar eirigh liom mo smaointe a chur in bhur lathair roimh an Nollaig fhein, tuigeadh dom narbh olc an smaoineamh cuid de na cuimhní sin a bhreacadh sios daoibh in Alt na seachtaine seo.
Mar sin, a chairde, tagaigi liom siar ar bhóithrin na smaointe, le spléachadh a thabhairt ar Nollaigí a chaitheamar, fadó.
Caithfidh mé a rá, nach ró-shoiléir atá na cuimhní céanna sin anois, bíodh go bhfuil siad ransaithe agam, minic go leor, leis na scórtha blian anuas. Ní féile a bhí sa Nollaig againne thiar in Iorras agus mise ag fás aníos ansin. Níorbh ea muis! nó ba Shéasúr é. Séasúr na Nollag, séasúr a mhair ó thús Mhí na Nollag go dtí Lá Chinn an Dá Lá Dhéag. B’in an Nollaig, faoi mar a thuigeamarna í. Sea, agus d’aithneofa ar chuile shórt, ó thús Mhí na Nollag, go raibh an Nollaig chugat. Thosaíodh muide, páistí, ar an gcúig mhíle “Áibhé” a rá idir an chéad lá de Mhí na Nollag, agus Oíche Nollag, nó ba é a chreideamarna, ag an am, nó dá gcríochnófá an cúig mhíle sin, go bhfaighfeá do mhian, mian ar bith a shantaigh do chroí istigh, ach í a lorg ag an Aifreann, Maidin Lae Nollag.
Shopping
Ní hé anois go mbíodh na Mamanna agus na Daideanna ag dul ar eitleáin go Nua Eabhrac, ag ceannacht na Nollag, nó ag ceannacht earraí go tiubh ar an idirlíon, agus iad ag stócáil don Séasúr a bhí rompu amach. Níorbh ea muis, nó ní raibh fáil ar eitleáin, nó ar idirlíon, ag an am. Ba earraí iadsan, a bhí folaithe fós ó radharc daoine, i scamall tiubh an todhchaí. Ach mura raibh deis acu dul ag siopadóireacht, faoi mar a dhéanann Mamanna agus Daideanna an lae inniu, bí cinnte go mbíodh súil in airde acu ar Mhargadh Mór na Nollag, a thionóltaí i mBéal an Mhuirthead, ar an Satharn roimh Nollaig, chuile bhliain. Ag an Margadh Mór sin, bhíodh fáil ar chuile shórt a bheadh riachtanach do chomóradh na Féile. Agus cá bhfágfá Aonach Mór na Nollag, a bhíodh ar siúl sa mbaile céanna sin, ar an gCúigiú Lá Déag de Mhí na Nollag, nó ba ag an Margadh agus ar an Aonach sin a dhéantaí díol agus ceannacht na Nollag. Bhíodh fear an tí ag iarraidh, b’fhéidir, earra eicínt a dhíol ar an Aonach sin, le pingneacha a shaothrú, ionas go mbeadh a dóthain pingneacha ag bean an tí leis an Nollaig a cheannacht, sea, agus chaithfeadh duine a rá, go raibh ceannacht bréagán, nó féiríní, d’óg nó d’aosta, síos fada go leor ar liosta a tosaíochtaí! Ní hionann sin is a rá, nach ndéanfaí a leithéid, dá bhféadfaí na pingneacha chuige sin a spáráil. Bhíodh gé mhór, phlucach, na Nollag, roghnaithe cheana féin, agus a fhios ag ‘cuile dhuine sa timpeall cén ghé a bhí daortha, ach amháin ag an ngé bhocht fhéin!
The Special Spirit
Ní i bhfeabhas a bhíodh an aimsir ag dul, an tráth sin bliana, ach leis an chaoi a raibh chuile dhuine ag súil leis an Nollaig, ba bheag am a bhí acu le díriú ar an aimsir, ach mar sin fhéin, bheadh a fhios ag madraí an bhaile fiú, go raibh goimh san aimsir chéanna sin, agus go raibh sioc agus sneachta á dtuar do na laethe a bhí rompu amach.
Ach ba é tús na Nollag i ndáiríre nó Oíche Nollag. B’in an tráth a thabharfadh duine ar bith faoi deara, go raibh an feitheamh fada i ndáil le bheith thart, agus go raibh muid ar thairseach na Féile Móire fhéin. Thabharfá an fustar agus an brostú faoi deara gach áit sa timpeall. Bhíodh maisiúcháin á gcur suas, coinle á gceannacht, sea, agus nach mbíodh an corr-shlam péinte, agus aol-datha, á chur ar dhoirse, ar fhuinneoga, agus ar bhallaí.
Final Preparations
Ach, más fada fhéin an tráthnóna, tagann an oíche, agus ba é an dála céanna ag Oíche Nollag é. Tráthnóna cruógach, gnóthach, draíochta, ba ea an tráthnona sin. Cácaí milse á bhfuineadh agus á mbácáil, gaineamh a scaipeadh ar an urlúr le gile a leathadh sa teach, coinle á lasadh, agus á gcur sna fuinneoga, béile na hoíche a ghléasadh, stocaí á gcrochadh, gan focal as na páistí, ach iad ag súil le féiríní ina stocaí Maidin Lae Nollag. Agus bíodh go mbainfí taitneamh as béile na hoíche sin, gona cáca milis, níor dhada é, i gcomparáid leis an smaoineamh go mbeadh Daidí na Nollag fhéin ag teacht chucu i lár na hoíche sin. Anois, ba chóir a rá, nach mórán a d’fhágadh sé ag páistí an bhaile s’againne, ach nach mbíonn blas ar an mbeagán i gcónaí, bhuel! bhíodh sna seanlaethe, ar aon nós!
Excitement!
Léadh chuile shagart trí hAifreann maidin Lae Nollag, agus théimis chuig an chéad cheann, ar a hocht a chlog ar maidin. Lampaí fearraibín ag scaoileadh solais bhuí uathu timpeall an tséipéil. An Altóir faoi bhrat choinle lasta. An Beithilín socraithe ansin, taobh istigh de na Ráillí, agus páistí an pharáiste sa timpeall, iad ag baint na sál dá chéile ag iarraidh radharc a fháil ar Iosagán fhéin ina luí ar an tuí. Ar ball, nuair a thagadh an Sagart Paráiste amach ar an altóir, is beag nach mothófá to raibh an Chúirt Neamhaí ina suí inár measc, agus an naofacht ar an bhfód, le chuile Chríostaí sa tséipéal a bhá ina taoide.
Ite Missa Est!
Sruth Laidine ón sagart naofa. Coinle agus lampaí ag caochadh súl ar an bpobal. An Chomaoin Naofa á dáileadh. “Ite Missa est!” Scaoileadh an pobal saor. Abhaile leo, agus chuile dhuine acu ag smaoineamah ar an dinnéar a bheadh ar bord aige ar ball. Gé bhruite, gabáiste bog, bán, agus prátaí geala, plúracha, leata ar bord rompu amach ina bhféasta. Bia ríoga d’óg is d’aosta.
Ar ball, théadh muidinne, gasúir, amach ar thóir an dreoilín, nó nach mbeadh muid ag dul sa Dreoilín an lá dár gcionn, Lá ‘le Stiofán na gcloch.
Leor sin don bhabhta seo.
Gaeilge 
English