le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Inné agus inniu
.
Saolta athraithe
Is é an rud is mó a théann i gcionn ar dhuine, de reir mar a théann sé anonn sna blianta, nó an chaoi a leanann cúrsaí an tsaoil seo ag síor-athrú, ó bhliain go bliain, agus ó ré go ré. Ní haon ionadh mar sin, go mbíonn an port sin a sheinm agamsa chomh rialta sin, sa cholún seo, nó nach bhfuil lear maith blianta carnaithe ar an gclog ama agamsa, faoin am seo. Mar sin, nuair a théim siar ar bhóithrín na smaointe, siar chuig an gcineál saoil a bhí ann, le linn ré ghlórmhar, draíochta, m’óige, bíonn sé deacair agam a chreidiúint, amannta, nach ag brionglóidigh a bhím, agus nach raibh a leithéid de shaol ann riamh! Ach b’fhéidir gur chóir dom craiceann eicínt a chur ar an scéal atá idir chamáin agam, an babhta seo.
Siaraigí libh liomsa
Leis an difir idir an dá chineál saoil, b’fhéidir go dtiocfá liom, ar chuairt, siar chuig dúthaigh fhiain, scoite, iargúlta, neamhaí, m’óige. Deireadh thriochaidí an ocrais atá ann, agus muid ag gluaiseacht linn siar an bóthar fada, bán, a shíneadh, an t-am sin, idir Bhéal an Mhuirthead agus an Fód Dubh. Bóthar bán, a thug mé ar an mbóthar sin, nó ag an am sin, ní raibh fiú braon tearra fhéin, leata ar bhóithre an Mhuirthead. Lá breá atá ann, agus grian gheal ag sméideadh anuas orainn as spéir gan scamall.
Gan mórán tráchta!
Thabharfadh duine ar bith faoi deara, nach raibh mórán tráchta ag gabháil an bhóthair chéanna sin. Diabhal carr nó leoraí, bus nó tarracóir, a bhí le feiceáil ag an tsúil ba ghéire. Tithe néata, bána, ceann tuí, neadaithe go deas teolai fan na slí. Níl crann nó tor le feiceáil, áit ar bith, ach an taobh tíre sin uilig chomh lom le croí do bhoise. Daoine le feiceáil amuigh sna páirceanna ag obair leo ar a ndícheall, ach tabhair faoi deara, nach bhfuil meaisín ar bith sa timpeall, le cabhair a thabhairt dóibh i saothrú na talún sin. Mura bhfuil meaisíní acu leis an obair sin a dhéanamh, cad iad na gléasanna oibre atá á n-úsáid acu, agus iad i mbun na hoibre sin? Tá, an spáid, an tsluasaid, an speal, sea agus anseo is ansiúd, bheadh capall, faoi úim, le feiceáil agat, agus é ag déanamh cibé gnó a bhí ar a chumas a dhéanamh. Sea, agus níos flúirsí ná na capaill, nó ní bhíodh capall ach ag an gcorrdhuine, bhí na hasail á n-úsáid faoi phárdóga, nó le cairt bheag asail a tharraingt.
Ní bhíodh rainsí nó tréada ann!
Ach céard faoi na beithigh a bhíodh le feiceáil sna páirceanna? Bhuel, ní bhíodh an oiread sin díobh sa timpeall, an tráth úd, nó ní raibh Uachtarlann ar bith sa taobh sin tíre, ag an am, agus mar sin, ní raibh le déanamh leis an mbainne, ach é a mhaistriú, le pingneacha a shaothrú as an im a dhíol sa siopa áitiúil, sea, agus dár ndóigh, d’fhéadfaí an t-im a stóráil i bprócaí, le bheith acu le cur ar a gcuid aráin le linn shéasúr an Gheimhridh. Chomh maith le sin, bhíodh ealtaí éan timpeall ar chuile theach, géanna, cearca, agus lachain, mar nach mbeadh díol ar a n-uibheacha sna siopaí? sea, agus nach mbeadh díol freisin ar na héanacha, iad fhéin, ag margadh Bhéal an Mhuirthead, dá mbeadh pingneacha ag teastáil, le tobac a choinneáil le fear an tí, nó le tae agus siúicre a cheannach, le dúil mhallaithe na cosmhuintire sa chupán tae a shásamh?
Ní bhíodh ann ach an turasóir fánach!
Tá rud eile a raghadh i gcionn ar an taistealaí ar an mbóthar sin, ag an am sin, freisin, agus ba chóir dom a rá, gur bheag rud i bhfoirm turasóir a d’fheicfeá in Iorras, na laethe úd, ach, faoi mar adúirt mé, ní fhéadfá gan suntas a thabhairt d’fheisteas na ndaoine a chasfaí ort, fan an bhóthair. Is féidir leat a bheith cinnte, nach mbeadh siad gléasta chomh faiseanta leis na daoine a d’fheicfeá sa taobh sin tíre, sa lá atá inniu ann. Sciortaí fada, go talamh, agus seálta deasa, ildaite, scothógacha, á gcaitheamh ag na mná. Báinín, agus bríste baile, á gcaitheamh ag cuid de na fir fhásta. I gcás na ndaoine beaga, bhuel, ní fheicfeá bríste fada ar ghasúr ar bith, nó chaitheadh chuile dhuine acu bríste giortach, agus geansaí olla baile. Gúnaí agus bibeanna ar na cailíní, agus ní call dom a rá, go mbíodh roinnt mhaith de na daoine óga céanna sin cosnochtaithe.
Leor sin don bhabhta seo!
Ach, déarfainn go bhfuil mo sháith den tseansaol nochtaithe agam don turas seo, ach bí cinnte, go bhfillfidh mé ar na cúrsaí seo, am eicínt eile amach anseo, nuair a bhuailfidh an fonn athchuimhnimh arís mé.
.
.
Peadar Bairéad
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Béasa Bóthair 2
Peadar Bairéad
(This week we continue to look again at road behaviour)
Bata nó Mil ?
Conas is féidir linn iompar na dtiománaithe a fheabhsú d’fhonn sábháilteacht ar bhóithre a chothú?
Cibé rud is féidir linn a dhéanamh leis an scéal seo a leigheas, caithfear a admháil nach bhfuil ag éirí le cibé rialacha atá i bhfeidhm againn i láthair na huaire seo, an gnó sin a dhéanamh. Agus ó tharla gur mar sin atá, caithfear úsáid a bhaint as an mbata, in áit na meala, i gcás dá leithéid.
Cén bata, an ea?
Bhuel, caithfear an cór speisialta tráchta a athbhunú agus a neartú, leis an ngnó tábbhachtach sin a dhéanamh, agus ó tharla nach bhfuil a ndóthain ama, nó ball, ag an nGarda Síochána, leis an mbeart sin, agus dualgaisí iomadúla eile an Gharda a dhéanamh dúinn, caithfear Cór Tráchta an Gharda a athbhunú agus a neartú. D’fhéadfadh an cór sin cúram a dhéanamh de thrácht na tíre seo ar fad, D’fhéadfadh siad úsáid a bhaint as chuile ghléas is nua-aimseartha ná a chéile, chuige sin. Geallaimse dhuit é, gur gearr go mbeadh cúrsaí faoi mar a d’iarrfadh do bhéal fhein iad a bheith, dá gcuirfí beart dá leithéid i gcrích. Faoi mar atá cúrsaí faoi láthair, ní féidir leis na gardaí bheith i ngach áit ar fud na tíre, i mbun an ghnó sin, nuair atá orthu a n-aird a dhíriú ar dhlithe uile na tíre a chur i bhfeidhm. Agus arís, cad is fiú ceamara a shuíomh anseo is ansiúd le teacht ar lucht briste rialacha an bhóthair? Go háirithe, má chuireann tú fógra suas, ag insint don saol mór, go bhfuil an ceamara sin suite ag an bpointe áirithe seo, nó ag an ionad áirithe úd eile! Ní dóigh liom gur chóir dúinn clog a chur ar an gcat bocht, ach is amhlaidh a chaithfimid úsáid a bhaint as ceamaraí ceilte. Sin iad na “leaids” a chuirfidh stop le srianta scaoilte, geallaimse dhuit é!
Nós na Rampaí
Ar thug tú faoi deara, go bhfuil rampaí ag fás chomh tapaidh le miosarúin ar bhóithre ár mbailte, agus ár gcathracha, na laethe seo?
Thug! Bhuel, geallaimse dhuit é, nach dtaitníonn na rampaí céanna liom, olc maith nó dona.
Ach nach n-éirionn leo srian a chur ar luas na ngluaisteánaithe, thart ar ár sráideanna? Agus nach maith an rud é sin. Ó, tagaim leat sa mhéid sin, éiríonn leo teorainn luais a chur i bhfeidhm, agus chaithfeadh duine a admháil, gur maith an toradh é sin ar na rampaí úd, ach má bhreathnaíonn tú ar an dtaobh eile den scéal, feicfidh tú nach bhfuil ann ach an bealach leisciúil le dlí a chur i bhfeidhm.
Conas a dhéanann tú sin amach?
Bhuel, ritheadh an dlí le teorainneacha áirithe luais a chur i bhfeidhm. Anois, ar thiomáin na gluaisteánaithe taobh istigh de na teorainneacha sin? Bí cinnte nár thiomáin cuid acu, ach go háirithe. Agus ar deineadh chuile iarracht ansin, iachall a chur orthu, glacadh leis na rialacha sin? Rinne na gardaí a ndícheall, ach nuair a tugadh lucht briste na dteorainneacha céanna sin os comhair na cúirte, níor gearradh ach fíneáil beag orthu, sa chaoi gur tuigeadh do lucht briste na rialacha sin, nárbh fhál go haer é, dá mbéarfaí orthu, nó gurbh fhiú an tairbhe an pionós I ndáiríre, nach bhféadfadh duine a rá, nach raibh sa teorainn luais, a chéaduair, ach fastaím, agus fastaím gan chúis, nó dá gcuirfí na rampaí ansin, a chéaduair, ní bheadh gá leis an dteorainn luais in aon chor, má thuigeann tú leat mé! Agus má bhreathnaíonn tú air, ó thaobh eile fós, feicfidh tú nach bhfuil ann ach pionós a ghearradh ar chuile ghluaisteánaí, toisc go bhfuil mionlach beag ag briseadh an teorainn luais, agus caithfidh tú a admháil, gur baolach ar fad an beithíoch é an rampa céanna sin, agus dá dtiocfá ar cheann acu gan choinne. Geallaimse dhuit é, go mbainfeadh sé stangadh asat fhéin, agus as do ghluaisteán bocht, ag an am gcéanna.
Nós na gClampaí
Rud amháin eile a thagann idir mé fhéin agus codladh na hoíche isea na clampaí úd, a fháisctear ar rothaí na ngluaisteán a fhaightear páirceáilte, in áit a bhfuil páirceáil crosta orthu. Ach, fillfidh mé ar an scéal céanna sin, amach anseo.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Leabhar mór-ráchairte
.
The Girl on the Train……le……Paula Hawkins
Céadchló…….2015
(This week we review Paula Hawkins’s first Thriller)
.
A céad Scéinséir
Is breá liom fhéin teacht ar shaothar le húdar úrnua, agus mé ag súil i gcónaí le nuaíocht eicínt a fháil ina shaothar, agus caithfidh mé a admháil, nach raibh aon dul amú orm sa chás áirithe seo. nó leagann an t-údar nua seo stíl, cur chuige, agus tuiscint úrnua ar a cuid carachtair, os ár gcomhair ina céad scéinséir.. Anois, dúirt, mé go mba scríbhneoir úrnua í an bhean seo Paula Hawkins, ach is dócha gur chóir a lua, go raibh saothar curtha ar fáil aici cheana, faoi’n ainm, Amy Silver, ach ‘genre’ eile ar fad a bhí idir chamáin aici sa saothar sin, saothar ar a mbaistear ‘Chicklit’ air, de ghnáth.
Ach cérbh í an t-údar úrnua seo? Bhuel, rugadh Paula Hawkins i Zimbabwe, breis is dhá scór bliain ó shoin, agus cé gur rugadh agus gur tógadh í sa tír sin d’athraigh sí go Londain, sa bhliain 1989, agus is ann a mhaireann sí fós. Chuaigh sí le hiriseoireacht i dtosach, agus tar éis cúig bliana déag a chaitheamh leis an gceird sin rinne sí iarracht iompó ar an scríbhneoireacht, go lán aimseartha. Bhí an t-ádh ina caipín, nó seo a céad iarracht, agus cheana féin glactar leis go bhfuil an ciste gróite aici, nó tá ráchairt an-mhór ar an saothar úrnua seo.
‘The Girl on the Train’.
Ach, le filleadh ar an leabhar fhéin. Caithfidh mé a rá, gur thaithin idir leagan amach agus chur-chuige an údair sa saothar seo go mór liom, Triúr ban a leagann an scéal seo os ár gcomhair amach, agus tá difir eile anseo freisin, sa chaoi go bhfuil cuma Dialainne ar an modh ina n-instear a scéal dúinn, Tugtar an Dáta dúinn i dtosach, agus ansin, tugtar an tráth den lá dúinn, cé acu Maidin, Iarnóin, nó Tráthnóna, atá i gceist, agus chomh maith le sin, tugtar dúinn ainm na mná áirithe sin atá ag labhairt linn. Tosaíonn Rachel scéal na Dialainne ar maidin Dé hAoine, an 5ú Iúil, 2013, agus í ar bord an 8.04 ó Ashbury go Euston, í tuirseach, traochta, tar éis a seachtain oibre a bheith críochnaithe aici, agus í ag súil le faoiseamh, agus deoch, mar chuiteamh. Ba bhean í a raibh dúil, agus dhá dhúil, aici san ól, agus chomh maith le sin, agus b’fhéidir dá bharr sin, bhí sí dearmadach, agus níorbh aon réalt scannáin í, ach oiread, agus ó tharla go mbíodh sí ag taisteal isteach sa chathair chuile mhaidin, agus ag filleadh abhaile chuile thráthnóna, théadh sí thar gháirdíní cúil na dtithe fan an bhóthar iarainn, agus chuireadh sí suim faoi leith i dteach amháin, nó ba le lánúin dathúil é, lánúin ar bhaist sí Jess agus Jason orthu. Minic a bhídis siúd amuigh sa chúlgháirdín. Lá amháin áfach, thug sí faoi deara, go raibh ceataí eicínt sa scéal sin, agus ar ball, d’fhoghlaim sí go raibh Jess ar iarraidh. Ní Jess a hainm, i ndáiríre, ach Megan, agus ní Jason a bhí ar a céile, ach Scott. Déanann Megan roinnt iontrála sa Dialann freisin, sular imigh sí as radharc, mar adéarfá, rud a chabhraíonn go mór le gluaiseacht an scéil chun tosaigh. Tosaíonn Rachel ag smaoineamh ar an oíche sular maraíodh Megan, ach ba bheag dá chuimhneamh a bhí fanta, nó bhí sí dallta ar meisce an oíche sin.
An Tríú Bean
Tagann bean eile isteach sa scéal freisin, agus sin í Anna, bean atá pósta anois le h-iarchéile Rachel, nó tá sí fhéin agus a céile, Tom, céasta, cráite, ag Rachel, agus cuireann Anna corr-iontráil isteach sa Dialann freisin. Go deas réidh, trí úsáid a bhaint as fianaise na Dialainne, éiríonn leis an údar fírinní an scéil a leagan os comhair an léitheora, ar bhealach spreagúil, inchreidte, corraitheach.
Ní gá a rá, gur leabhar é, ar deacair é a chur uait go dtí go mbíonn an deoir dheiridh dá chorraitheacht diúgtha, slogtha, alptha, tuigthe, agat.
Tá mé ag ceapadh go mbainfeá fhéin taitneamh as freisin.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Ceiliúradh Na gCeithre Scór !
.
.
“Bí ag caint ar an bhfuaimbhac, mar theorainn
‘dir luas fuaime is luas tá níos mó,
Ach ar thrasnaigh tú aoisbhac na mblianta Nuair a sháraítear bac na gceithre scór?”
.
.
“Níl i gceist a’d ach breithlá ’mháin eile,
Is tá cleachtadh maith faighte agat ar sin.
Ní fheictear fís aoise nó ama,
Nuair a chuirtear bliain eile ar an gclog.”
.
.
“Nach breá réidh a thagann an chaint chugat,
Is nach fial thú le comhairle na ndall,
Ach má sháraíonn tú fhéin na gceithre fichid,
Athróidh tú do phort agus d’fhonn.
.
.
Thrasnaigh mé an díog sin, le déanaí,
Is dár m’fhocal ! ’sí ’tá doimhin, lán brí,
Níl mé tagtha chugam fhéin fós ’na dhiaidh,
Nó ní fearrde mé an aoisbhac a chlaoi.
.
Ach cá bhfuil an ghaois a níos blianta?
Nó cá bhfuil an meas ar an aois?
Nuair a thrasnaíonn tú díog na gceithre scór
Níl meas feasta ag éinne ar do ghaois.
.
.
Do-fheicthe, do-chloiste, do-thuigthe,
Tabharfar an chluas bhodhar ar do chiall,
Ní fheicfear an áilleacht tá ceilte
Faoi roic is faoi shlad úd na mblian.
.
.
Ach tuig seo, a dhuine id’ bhlianta,
A bhfuil ionatsa tairbhe is toirt,
Ná caitear do ghaois uait go fánach,
Mar dhéanfaí í a shatailt sa mhoirt.”
.
.
*******************************
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
S c é a l t a ó C h i a n a g u s ó C h ó n g a r .
*******************************
.
Tomás Mac Gabhann ar lár.
***************************
.
In eagrán Mheán Fómhair de “An tUltach” a léigh mé an droch-scéal a chéaduair, nó fógraíodh ansin, go raibh Tomás Mac Gabhann ar lár. Caithfidh mé admháil dhuit anois, gur bhain an scéal céanna sin stangadh asam, nó ní raibh mé ag súil lena leithéid. Déanta na fírinne, níor dhuine é Tomás s’againne, a shamhlófá an bás riamh leis, mar ba dhuine é a bhí chomh bríomhar, beoga sin, chuile lá riamh, nach gceapfá go bhfaigheadh a leithéid bás riamh. Ach, nach deacair do dhuine ar bith éaló ó chladhaire úd na speile caime, nó luath nó mall, tagann sé aniar aduaidh orainn uilig. Uaireanta, tagann sé mar a thiocfadh gadaí faoi choim na hoíche, agus uaireanta eile, ní bhíonn deifir ar bith air, ach fiú sa chás sin fhéin, ní bhíonn i gceist ach, mar a deir an seanfhocal,…galar fada ní abrann síoraí bréag….agus nach smaoineofá freisin ar an seanfhocal eile adeir….nach bhfuil luibh nó leigheas in aghaidh an bháis….. I gcás Thomáis áfach, tháinig an bás aniar aduaidh air, air fhéin is ar a bhean, ba chóir dom a rá, nó ní bris amháin a tharla sa chás seo, ach dhá bhris san aon bhris amháin, briseanna a d’fhág muid, mar náisiún, buartha, brónach, cráite, ina dhiaidh. Ach b’fhéidir gur chóir dom tosú ag tús an scéil, leis an bpictiúr iomlán a líonadh isteach dhaoibh.
I gColáiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, i gContae Mhaigh Eo, a fuair mé fhéin mo chéad phost, mar mhúinteoir, i Meán Fómhair na bliana, 1951. Bhí mé ag smaoineamh ar phost a ghlacadh i gceann de Choláistí galánta cónaithe Shasana, ag an am. I ndáiríre, bhí chuile shórt reidh agam, an litir scríofa, mo theastais ullamh, agus m’aigne beagnach socair agam an bád bán a thabhairt orm fhéin, nuair a fuair mé scéala ón nDochtúir Ó Lachtnáin, Uachtarán Choláiste Mhuireadhaigh, ag an am, ag chur in iúl dom, go raibh post le fáil agam sa Choláiste sin, dá mbeinn sásta dul i mbun na Gaeilge a mhúineadh ann, teacht tús Mheán Fómhair na bliana sin. Ní gá a rá, gur ghlac mé le cuireadh caoin an Dochtúra chóir, agus go ndeachaigh mé i mbun oibre ar bhruacha méithe na Muaidhe, ar an lá spriocáilte, áit ar chaith mé seacht mbliana órga, óigeanta, i mbun mo cheirde. Ach ní chuige sin atá mé, ach chuige seo……
Ní raibh mé i bhfad i mbun oibre ansin, nuair a bhuail fear óg isteaah chugainn, lá amháin, agus ó tharla gur leabhair Ghaeilge a bhí idir chamáin aige, cuireadh fios ormsa, agus dúradh liom deighleáil leis. Chuireamar sinn fhéin in aithne dá chéile, mé fhéin agus Tomás, agus caithfidh mé a admháil gur snadhmadh caradas eadrainn ag an noimead sin, caradas a mhair thar na blianta. Ba é an gnó a bhí idir lámha aige ag an am áirithe sin, i dtús na gcaogaidí, nó ag taisteal ar fud na tíre seo, thar ceann Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, ag díol leabhar Gaeilge. Bhí veain aige, agus é lomlán le leabhair Ghaeilge de chuile chineál, agus bhí na leabhair sin á ndíol aige ar shladmhargadh, d’fhéadfá a rá. Sílim go bhfuil leabhar nó dhó den stór sin, áit éigin sa teach s’againne fós! nó cheannaigh mé roinnt áirithe uaidh, an lá sin, sin nó b’fhéidir gur thug sé saor in aisce dhom iad! Níos déanaí fós, chuaigh sé i mbun oibre leis an seachtanán, “Inniu”, agus arís bhíodh muid i dteangmháil le chéile faoi na cúrsaí sin. De réir a chéile, d’éirigh Tomás níos tábhachtaí, agus nios tábhachtaí fós, i nGluaiseacht na Teanga, mar a thugtaí uirthi, fadó. Spreag sé daoine, anseo is ansiúd, chun pinn, nó chun gnímh, ar son na cúise, agus ba é an difir a bhí idir Thomás agus Gaeilgeoirí eile, nó go mba charraig ar chiall é, chuile lá riamh. Bhí an-tuiscint aige ar chúrsaí, agus ba bheag rud a chuaigh thairis i saol na Gaeilge.
Ní gá dhom a rá, mar sin, gur bhain an píosa úd a léigh mé in “An tUltach” stangadh nár bheag asam. Féach mar a cuireadh é, i dtús an ailt chuimnithigh, le Pádraig Ó Baoighill, ar leathanach 27, d’eagrán Mheán Fómhair seo chuaigh tharainn…
Ba go tubaisteach a maraíodh Tomás Mac Gabhann agus a chéile ionmhuin, Treasa Ní Bhraonáin as Dumhthamhlachta, Contae Mhuineacháin, i bpléasc gáis ina theach cónaí i nDún Droma, i mBaile Átha Cliath, ar an 25 Meán Fómhair, 2003, agus ba mhian linn fíorchomhbhrón a dhéanamh lena theaglach, Siobhán, Máire, Ultan, Dara, agus a ngaolta go léir”
Ní gá a rá, go seolaimid ár gcomhbhrón fhéin chuig na daoine céanna sin, nó is mór go deo a mbris siúd. Tá laoch cróga eile de chuid na tíre s’againne caillte againn. Ní dhéanfar dearmad go luath ar a chomhrá caoin, gaoismhear, ar a racht croíúil gáire, nó ar a dhaonnacht lách, comharsanúil. Mar sin, níl le déanamh againn anois, ach síocháin na bhFlaitheas, agus leaba i measc na Naomh, a ghuí air fhéin is ar a bhean chóir, inniu agus i dtólamh.
.
Ceardlann Scríbhneoireachta.
*************************
Scéal agam freisin ó Scríbhneoirí Gaeilge Chiarraí, ag cur in iúl dúinn, go bhfuil Ceardlann Scríbhneoireachta eagraithe acu, ag Culb Chonradh na Gaeilge, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2. agus cuirtear in iúl dúinn go dtionólfar an Cheardlann chéanna sin, ar an Satharn, 29 Samhain, 2003, óna 10.30 a.m. go dtí 1.00 p.m. agus arís óna 2.00 p.m. go dtí a 5 p.m. san ionad thuasluaite. Gearrfar táille cláraithe 15 Euro don Cheardlann sin, (5 Euro do Mhic Léinn), agus Lón Beag + béile tráthnóna san áireamh sa táille sin.
Seol cóipeanna den saothar is mian leat a phlé; dán, gearrscéal, nó eile, go dtí 43 na Cluainte, Trá Lí, Co. Chiarraí, nó chuig Pádraig Ó Snodaigh, Tigh Bhríde, 91 Bóthar Bhinn Éadair, Binn Éadair, Áth Cliath 13.
Seoladh leabhair .
***************
Fuair mé scéala, ar na mallaibh freisin, ó Sheán Ó Riain, Ambasáid na hÉireann, Berlin, ag cur in iúl dúinn uilig anseo, go rabhthas chun Bheathaisnéis Julius Pokorny, leis an Dr Pól Ó Dochartaigh, Ollscoil Uladh, a sheoladh in Ambasáid na hÉireann, Berlin, ar an Aoine, an 21 Samhain 2003, ag a 19.30. Ní gá a rá, go gcuirfí fáilte roimh chách, ar an ócáid stairiúil sin. Ní gá dhom a rá anseo, go bhfuil an beart sin déanta acu faoi seo, agus i ndáiríre, ní dóigh liom go rabhthas ag súil go raghainnse fhéin chucu, go Berlin, don ócáid ghradamach sin, ach ba é a bhí i gceist acu, nó a chur in iúl dúinn uilig, sa saol Gaelach anseo, go raibh an leabhar sin seolta acu, agus go mbeadh sé ar fáil feasta, ach a thuairisc a chur.
Rugadh an scoláire céanna sin, Pokarny, sa bhliain 1887, agus fuair sé bás sa bhliain 1970. Ní gá dhom a rá, go mba scoláire mór le rá é Julius Pokorny, i ngort an Léinn Cheiltigh, ó lár fhichidí na haoise seo caite, go dtí an bhliain 1935. Ach níor scoláire amháin é an Pokorny céanna sin. Scríobh, agus labhair sé, ar son Phoblacht na hÉireann freisin, agus chítear é i litríocht a chum James Joyce, Myles na gCopaleen agus Osborn Bergin.
Mionscrúdaíonn an t-údar, Pól Ó Dochartaigh, beatha agus saothar Pokorny, i gcomhthéacs polaitiúil agus acadúil na ré inar mhair sé.
Caithfidh mé a admháil, nár ró-mhór é m’eolas fhéin, ar an té úd, a bhí ina Ollamh le Focleolaíocht Cheilteach, in Ollscoil Bherlin, go dtí gur briseadh as an bpost sin é, sa bhliain 1935, i ngeall ar Dhlíthe Cine Nuremberg, ach dá ainneoin sin, lean sé air, ag obair mar eagarthóir ar an Zeitschrift fur Celtische Phililogie, agus go dtí an bhliain 1943, mar thaighdeoir príobháideach i mBerlin, ach sa bhliain sin, d’éalaigh sé leis ón nGearmáin chun na hEilbhéise, áit ar ligeadh isteach é, toisc go raibh víosa Éireannach ar a Phas aige, víosa a eisíodh i mBerlin, ar ordú de Valera.
Agus le críoch a chur leis an bpíosa beag seo, tagann cupla líne filíochta chugam aniar ó na seanlaethe, línte as dán Gaeilge, agus arís, caithfidh mé a admháil dhuit, go bhfuil an chuid eile den dán sin dearmadta agam! B’fhéidir go bhfuil léitheoir eicínt, amuigh ansin, a d’fhéadfadh mé a chur ar an eolas faoi. Seo an dá líne….
Muise caithimis i dtráth uainn Pokorny agus Brugmann
Is a leahair throma ghránna nárbh fhearrde an té a scrúd iad……..
Beidh mé chugaibh arís, an tseachtain seo chugainn, le tuilleadh faoi mo chuairt ar Mhisin Spáinneacha Chalafóirnia. Go dtí sin……………
Slán…
.
**************
Peadar Bairéad.
**************
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I m B é a l a n P h o b a i l .
***********************
.
“Parking for Mass,” adeir tú? Bhuel, is é atá ag titim amach anseo sa Chathair Álainn, ar na mallaibh, nó go bhfuiltear ag gearradh táille ar dhaoine a dhéanann a ngluaisteáin a pháirceáil sna hIonaid Pháirceála, fad is a bhíonn siad fhéin ag freastal ar an Aifreann, i Séipéal in aice láimhe. Anois, táid ann adéarfadh, go bhfuil lomlán an chirt ag an mBárdas an táille sin a ghearradh, díreach mar a ghearrtar táille ar shaoránach ar bith eile, a dhéanfadh carr a pháirceáil san Ionad Páirceála sin, Domhnach nó Dálach. Cheapfadh duine go luíonn sin le réasún, go dtí go ndéanann sé an scéal a scrúdú i gceart.
Anois, ar an gcéad dul síos, bhíodh cead páirceála, saor agus in aisce, ag daoine, sna hionaid sin, le sinsearacht, agus ar an dara dul síos, bhí de nós ag na hÚdaráis, chuile lá riamh, cabhrú le saoránaigh dualgaisí a gCreidimh a choimhlíonadh agus gan dris chasáin a fheistiú sa mbealach rompu. Ach, ar an dtaobh eile den scéal, táid ann adéarfadh, nár cheart buntáiste dá leithéid a chur ar fáil do Chaitlicigh Romhánacha, agus cúl na láimhe a thabhairt do chuile dhream eile, agus é de dhualgas orthusan a dtáille pháirceála a íoc, fad is atá siadsan ag freastal ar a ndualgaisí creidimh. Ní dóigh liom, go ndéanfadh Críostaí ar bith a leithéid de bhuntáiste a éileamh dá dhream fhéin. Cinnte, má tá dhream ar bith eile, a bhfuil Ionad Páirceála i ngar dá dteach pobail, níor chóir táille ar bith a ghearradh orthusan, le linn dóibh bheith ag freastal ar a dteach pobail, lena ndualgaisí fhéin a choimhlíonadh, ag an deireadh seachtaine. Tá go breá, adéarfadh duine b’fhéidir, ach conas a thuigfí gur ag coimhlíonadh dualgaisí creidimh a bhí duine agus nach amuigh ag siopadóireachta a bhí sé?
Ní fál go haer é sin ach oiread, adéarfainn, dá mbeadh fonn ar na hÚdarais deachú Dé a íoc, chuile Dhomhnach, nó d’fhéadfaidís saorpháirceáil a chur ar fáil do chuile dhuine, chuile mhaidin Domhnaigh, suas go dtí a dó san iarnóin, agus tréimhse eile a chur le sin sa tráthnóna, b’fhéidir.
B’fhéidir go ndéarfaí go gcosnódh sin an iomarca, agus cinnte, chosnódh sé mám pingneacha, gan aon dabht, ach nach bhfuil neart ama ag na hÚdaráis lena ngluaisteánaithe a fheannadh, nó a lomadh, an chuid eile den tseachtain! Ach, tá bealach eile ann freisin, leis an bhfadhb chéanna sin a réiteach.
Tá, agus seo an bealach is fearr, is simplí, agus is córa, freisin. D’fhéadfadh an Bardas, nó cibé dream atá i mbun an Ionaid Pháirceála, mám cártaí speisialta a thabhairt do na heaglaisí, do na séipéil, agus do na teampaill, agus d’fhéadfaí ceann acu sin a bhronnadh ar chuile dhuine a mbeadh diosca reatha páirceála aige, agus sa tsli sin, ní dhéanfaí leithcheal ar lucht eaglaise ar bith ag na hÚdaráis Áitiúla.
Ní hé seo an chéad uair agam scríobh ar an ábhar seo, nó bhí píosa agam sa cholún seo, tamall maith ó shoin, anois. Féach mar a scríobh mé faoi, an tráth úd, agus mé ag comhrá le mo sheanchara Séimí an Droichid.
“Churches under siege.”
“Ach, in ainm an áidh, cén fáth a ndéarfá go bhfuil na seipéil faoi léigear anseo sa Chathair Álainn? As do mheabhair atá tú, an ea?” arsa mé fhéin.
“Ní hea muis. Ach mé lom dáiríre.” adeir mo sheanchara, Séimí.
“Conas a dhéanann tú amach, go bhfuil léigear ar bith á dhéanamh ar shéipéil anseo in ár measc, i gCathair Chainnigh?”
“Níl ann ach go bhfeictear domsa, go bhfuiltear ag déanamh chuile dhícheall le páirceáil taobh amuigh de shéipéil na cathrach seo a chosc.”
“Ag magadh fúm atá tú?”
“Diabhal magadh nó mugadh i gceist agam, muis!”
“Ach, ar tharla tada dá leithéid áit ar bith sa chathair s’againne, go nuige seo?”
“D’fhéadfá a rá gur tharla, nó deineadh roinnt iarrachtaí le críoch a chur le páirceáil taobh amuigh de Shéipéal Eoin, i Sráid Eoin, ach níor cuireadh an beartas sin i gcrích, go fóill ar aon nós.”
“Ach, ní fiú trácht ar sin, nó níor tharla tada ansin fós. An bhfuil aon léigear eile i gceist anseo, i láthair na huaire seo?”
“Níl le déanamh agat ach siúl síos Sráid na Mainistreach, lá ar bith, agus feicfidh tú fhéin céard tá ar siúl thíos ansin.”
“Ach níl ar siúl ansin ach go bhfuil siad ag tógail tithe agus árasáin, le tithíocht a chur ar fáil do chathróirí na Cathrach Áille seo. Ní fheicimse go bhfuil aon léigear i gceist sa mhéid sin.”
“Cá raibh tusa aimsir na súl? Nó an dall amach is amuigh atá tú? Nach bhfeicfeadh duine ar bith go bhfuil an tógáil sin á déanamh, san ionad páirceála, a bhí taobh le Mainistir na gCaipisíneach; san ionad páirceála, a ndéanadh pobal an tséipéil sin a ngluaisteáin a pháirceáil, tráth a mbídís ag freastal ar shearmanais eagsúla eaglasta sa ‘Friary’ céanna sin.”
“Dona go leor, a tháilliúir, mar adeireadh an fear fadó, ach an bhfuil aon séipéal eile faoi léigear, na laethe seo?”
“Níl ann ach tús tuile fós. Déarfainn fhéin go bhfuiltear ag tosú ar Shéipéal Phádraig s’againne a chur faoi léigear, na laethe seo. Feictear domsa, go bhfuil an gnó seo uilig, faoi mar a bheadh polasaí ag na húdaráis, chuile bhac is féidir leo a chur sa mbealach ar dhaoine a dteastaíonn uathu freasatal ar Aifreann Domhnaigh, agus ní mar sin a bhíodh, blianta ó shoin, nó an t-am sin, dhéanadh na húdaráis chuile dhícheall le deiseanna dá leithéid, a chur ar fáil dóibh siúd, ar theastaigh uathu, a ndualgaisí creidimh a choimhlíonadh. Ach coinnigh tusa súil ghéar ar na cúrsaí sin feasta, nó tá faitíos orm, nach bhfuil cloiste, nó feicthe, againn, faoin léigear seo atá á dhéanamh ar shéipeil na dúiche seo, ach an tús. Níor labhair mé in aon chor leat faoin Mhainistir Dhubh, nó faoi Ardeaglais Mhuire, agus a bhfuil ag tarlú sna hionaid pháirceála atá taobh leo siúd.”
.
Caithfidh tú a admháil, go ndeachaigh mé sách gar don chnámh leis an méid a bhí le rá agam sa phíosa céanna sin!
****************
Peadar Bairéad.
****************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Gaeilge 
English