le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Ionad nua Pharóiste Phádraig
Beag duine i nDeoise Osraí nár chuala trácht ar Ionad Paróiste Phádraig Naofa, mar táthar ag pleanáil don Ionad céanna seo ó tógadh Séipéal Fhiachra ar an Loch Buí, suim de bhlianta ó shoin. Bhí suíomh den scoth thart ar an Séipéal céanna sin, ach ní rabhthas cinnte, ag an am, cén cineál Ionaid go díreach a d’fheilfeadh d’éilimh an Pharóiste seo. Theastaigh seomraí cruinnithe uathu Theastaigh Hallaí le freastal ar riachtanais an phobail uathu. Theastaigh áit uathu freisin, le freastal ar óige an pharóiste, mar a mbeadh deis acu teacht le chéile, le cruinnithe, le cluichí, le caitheamh aimsire agus a leithéid, a reachtáil dóibh fhéin, ionas go mbeadh seans acu seal taitneamhach a chaitheamh i lár a bpobail fhéin. Sea, agus nár mhaith an smaoineamh é Áras na Sagart a thógáil ar an láthair chéanna, istigh i gcroílár a bpobail, agus b’fhéidir, go bhféadfaí fiú, freastal ar riachtanais na n-aostach freisin trí thithe a chur ar fáil dóibhsean ar an láthair chéanna sin, rud a chuirfeadh ar a gcumas Fómhar a laethe a chaitheamh faoi dhíon, istigh i lár a bpobail dhílis fhéin, mar a dtabharfaí togha na haire dóibh i ndeireadh a laethe thiar.
Fíorú na Físe
Ba é a beartaíodh a dhéanamh nó Ionad Paróiste a thógáil, le freastal ar riachtanais an Pharóiste, agus socraíodh ar áiseanna breise a chur ar fáil thart ar Ionad nua seo an Pharóiste, agus ó tharla go raibh spás acu do naoi gcinn de thithe speisialta do sheandaoine, tuigeadh dóibh, gur chóir iad sin a thógáil ar an suíomh sin, agus ansin, bheartaigh siad ar Áras na Sagart a thógáil ansin freisin.
Sea, agus tá acu anois san Ionad Paróiste nua seo, Oifig an Pharóiste, agus foireann seomraí, le freastal ar riachanais an phobail, Beidh deiseanna ar fáil ann do dhaoine a mbeadh suim acu i gcluichí, i gcaithimh aimsire, i ndamhsaí, i ríomhairí, nó in imeachtaí oiriúnacha eile, faoi mar a theastódh ón bpobal. Tá chuile eolas faoi na cúrsaí sin le fáil ó Oifig an Pharóiste. Ach ní saor in aisce a d’fhéadfaí na háiseanna sin a thógáil nó d’fhéadfá a rá, gur beag briseadh a bheadh fágtha agat as Cúig Mhilliún Eoró, tar éis duit na háiseanna sin uilig a chur ar fáil. Ní call dom a rá, dár ndóigh, go bhfuair siad breis mhaith is milliún Euró mar dheontais airgid ó na hÚdaráis leis na tithe do sheandaoine a thógáil, agus chomh maith le sin, díoladh Áras na Sagart, i mBóthar Urmhumhan, ar phraghas sásúil. Agus ina dhiaidh sin, tháinig an pobal i gcabhair ar lucht eagraithe an tionscadail, agus trí dheontais a bhronnadh, trí Crannchur míosúil a reachtáil, trí chomórtais gailf a eagrú, agus trí bhealach ar bith eile, a d’fhéadfaí smaoineamh air, le pingneacha a bhailiú, chuireadar le chéile agus rinneadar chuile iarracht ar fhiacha an Pharóiste a ghlanadh, ar an dá luathas.
Mar bhuille scoir guímis Rath Dé ar chuile dhuine a bhainfidh leas as Ionad nua Pharóiste seo Phadraig, sna laethe atá romhainn amach.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
L ú i r e a c h P h á d r a i g
.
(Some thoughts and memories to go with the National Festival)
.
Seo píosa a chuir mé i dtoll a chéile tamall de bhlianta ó shoin anois, ach b’fhéidir gur mhaith leat é a léamh i mbliana agus Cuimhneamh Céad an Éiri Amach á chomóradh againn.
S e a n m ó i r n a C á s c a .
Nuair a bhí mise ag freastal ar Choláiste na hOllscoile, Corcaigh, faoi lár dhaichidí na haoise seo caite, ba é ba Uachrarán ar an Institiúd sin, ag an am, nó an Dochtúir Alfred O’Rahilly. An-scoláire agus an-Ghael ba ea an fear céanna sin, agus an-Chríostaí freisin, dá ndéarfainn é, ach cibé faoi sin, bhí de nós aige, chuile bhliain, teacht dheireadh an Charghais, léacht a thabhairt ar an ‘Turin Shroud’ agus a raibh le foghlaim againn uaidh, faoi Pháis agus faoi Bhás Íosa. Chuireadh sé tús leis an léacht sin, trína rá linn, gurbh í seo a sheanmóir bhliantúil. Bhuel, anois, agus muidinne ag deireadh na Seachtaine Móire, cuirfidh mé fhéin tús leis an bpíosa seo, trína rá libhse, gurb í seo mo sheanmóir bhliantúil-se. Tá súil agam go mbainfidh sibh taitneamh, agus tairbhe aisti!!
Anois, agus cruas Laethe na Bó Riabhaí ag cur ghoimh fuachta in aer thús an Aibreáin, filleann mo smaointe, uair amháin eile, ar Lá ‘le Pádraig, agus tugaim chun cuimhne, go ndúirt Pádraig go dtabharfadh sé chuile lá go breá dhúinn, i ndiaidh na Féil’ Pádraig, agus leath an lae sin freisin. Nach annamh a tharlaíonn a leithéid, nó de ghnáth, bíonn Lá ‘le Pádraig fuar, feanntach, crua. Ach ní chuige sin atá mé, ach chuige seo…….
An tráth seo chuile bhliain anois, geall leis, téann mo smaointe fhéin ar oilithreacht siar, agus filleann arís ar na fírinní, agus ar na prionsabail, a chuir Pádraig i gcré mhéith an chine s’againne. Smaoiním ar Lúireach Phádraig, an phaidir a dúradh le Lúireach Dé a fháisceadh timpeall ar Chríostaí, chuile mhaidin, len é a chosaint ar chumhacht an oilc, i rith an lae sin, nó nach chosúil chuile lá le cath eile in oilithreacht an té a bhfuil a aghaidh dírithe aige ar Dhún an Rí.
.
Lúireach Phádraig.
Neart Dé do mo chosaint gach lá,
Lena Bhriathar, mar Lúireach, mar scáth,
Críost i mo thimpeall de shíor,
Mac Dé i gceartlár mo chroí.
Romham do mo threorú,
‘Mo dhiaidh do mo sheoladh,
Do mo ghráú, do mo shlánú, gan chríoch.
.
Tosaíonn an saol chuile mhaidin, as an nua, don Chríostaí, do chuile dhuine, d’fhéadfá a rá, ach ar bhealach speisialta don Chríostaí. Bíonn air breathnú arís ar fhírinní agus ar phrionsabail a chreidimh, agus cé go ndeirtear, gur féidir linn saibhreas a chur i dtaisce dúinn fhéin sna Flaithis thall, tá me ag ceapadh, nach mar sin a tharlaíonn ar an saol seo, nó na fíricí agus na prionsabail ar ghlacamar leo, gan stró, inné, ní féidir glacadh leis, go mbeidh siad díreach chomh hinghlactha, chomh héifeachtach, nó chomh hinchreidte, inniu. Agus fiú, nach bhfuil taobh eile ar an scéal sin freisin. Nach n-éiríonn sé níos deacra, ó bhliain go chéile, glacadh leis na fírinní agus leis na prionsabail chéanna sin, nó nach n-éiríonn an daonnaí níos ceistí, níos scaipthe, agus níos dímheabhraí freisin, de réir mar a théann sé in achrann sna blianta, agus bíodh go raibh an oireadh sin creidimh aige, le linn a óige, is a chuirfeadh an cnoc thall ar an gcnoc abhus, cailleann scian sin a chreidimh a fhaobhar, nuair a mhaolaítear faoi ualach trom na mblianta í. Fiú amháin, nár dhúirt an Naomh cumasach sin, Pól, linn, go raibh sé fhéin ag troid leis, trí chúrsa a shaoil, ach nach raibh an bua deiridh gnóite aige fós, ach go raibh sé ag treabhadh leis, agus é ag súil go mbéarfadh sé bua, ar deireadh thiar. Sea, agus nárbh ‘in an fáth a mbíodh na seandaoine fadó ag guí go bhfaighidís grásta na buanseasmhachta, sé sin, go n-éireodh leo fanacht dílis do na fírinní agus do na prionsabail úd, ar dhein mé tagairt dóibh thuas.
.
Bí fúm do mo chosaint gach tráth,
Os mo chionn, do mo threorú, led’ ghrá,
Bí liom nuair a luífidh mé síos,
Bí faram ar mo leaba san oích’,
Ar mo dheis do mo threorú,
Ar mo chlé do mo sheoladh,
A Chríost ghil, ná diúltaigh mo ghuí.
.
Ní haon dóichín é, saol Críostaí a chaitheamh, agus fanacht dílis dá rialacha, lá i ndiaidh lae, seachtain i ndiaidh seachtaine, agus bliain i ndiaidh bliana, ach sin é dualgas an chreidimh. Breathnaigh ar chroí an Aifrinn, agus tuigfidh tú cad chuige a bhfuilim. Sa chuid sin den Aifreann, creideann an Caitliceach Rómhánach go dtagann Críost fhéin, idir anam is corp, daonnacht is diagacht, anuas chugainn ar an altóir, ag nóimead cinniúnach úd an coisreacain. Nach deacair a chreidiúint go bhféadfadh Dia Mór na Glóire fhéin, a chumhacht is a neart a cheilt faoi ghné aráin is fíona? Tagann an dá shaol, an saol thall is an saol abhus, an-chóngarach dá chéile ag an nóiméad cinniúnach sin, sa chaoi nach bhfuil eatarthu ach an scáth, no an scáil, is caoile, ach ag an am gcéanna, scáth a fholaíonn A láithreacht orainn. Don Chaitliceach, sin é nóiméad na fírinne, agus más féidir leis, a ndeir sé, a chreidiúint ag an nóiméad sin, tá leis, tá bearna an creidimh trasnaithe aige, léim an chreidimh gearrtha aige, agus is féidir leis feasta, siúl i scáth an Tiarna….
.
Bí liom nuair a shuífidh mé fúm,
Nuair a sheasfaidh, bí taobh liom, a rún.
Bí i mbéal an té a labhrann lem chroí,
Bí i súil an té a chasann im líon.
Romham, do mo threorú,
‘Mo dhiaidh, do mo sheoladh,
Bí i gcluais an té a éisteann lem mhian.
.
Nach ag Pádraig Naofa fhéin a bhí an creideamh daingean. Chreid seisean go raibh Dia leis chuile orlach den bhealach, ó éirí dhó ar maidin, go ham luí san oíche. Agus ó tharla gur chreid sé sin go diongbháilte, ní raibh faitíos, nó eagla, air roimh chumhacht an oilc. Ní dhéanfadh gaiste an fhiagaí, nó líon an fhoghlaera, dochar nó damáiste dó. Thiocfadh sé saor ó shaigheada an diabhail fhéin, nó bhí Dia leis, agus é timpeallaithe lena lúireach ilchosantach. Anois, tá sé éasca go maith é sin a chreidiúint, ag an té atá óg agus ag bailiú chuile shaghas eolais chuige. Leanann sé loighic álainn, bhuile, an chreidimh, ach de réir mar a imíonn duine anonn sna blianta, ceistíonn sé ciall an chreidimh chéanna sin, agus bíonn air a chur ina luí air fhéin, tar éis dó chuile shórt a chur san áireamh, go luíonn an creideamh céanna sin le réasún, agus gur freagra daonna é, ar fhadhb na beatha, fadhb a chéas, is a chráigh, an cine daonna, ó thus ama i leith….
.
Neart Dé do mo chosaint gach lá,
Lena bhriathar, mar Lúireach, mar scáth.
Críost le mo thaoibhse go buan,
Do mo chosaint, ó dhúiseacht go suan.
Romham, do mo threorú,
‘Mo dhiaidh, do mo sheoladh,
Do mo shlánú Lá léanmhar an Luain.
.
Anois agus an Cháisc an doras isteach chugainn arís, tá orainn uilig na smaointe sin a scrúdú, agus a chur sa mheá, uair amháin eile, féachaint an fiú dúinn toiliú leo, uair amháin eile, nó sin an cineál ruda é an creideamh, sé sin, go gcaithfidh tú é a mheas agus a athmheas, a mheá agus a athmheá, lá i ndiaidh lae, seachtain i ndiaidh seachtaine, agus bliain i ndiaidh bliana. Níl aon chinnteacht ag baint le creideamh ar bith, nó caithfidh tú toiliú chuige, arís is arís eile, go deireadh do ré, nó tosaíonn an saol, as an nua, dhuit, ag breacadh chuile lae nua a bhronntar ort.
Agus ó tharla gurb é seo séasúr na Cásca, téann mo chuimhne fhéin siar arís, chuig na laethe, nuair a bhíos-sa im ghasúr, agus an creideamh sin fáiscthe go daingean sa chroí istigh ionnam, agus chuile mhaidin Cásca, bhínn im dhúiseacht le giolc an ghealbhain, le go bhfeicfinn an ghrian ag rince.
Agus cogar! An ndéanadh sí aon ghreas rince ar bith daoibh? Adéarfadh duine liom, b’fhéidir.
Bhuel! nílim á dhearbhú go ndéanadh, nó nílim á rá nach ndéanadh, ach déarfaidh mé an méid seo, gur chreideamarna go bpocléimeadh sí as a craiceann le háthas agus í ag ceiliúradh na hAiséirí , ar éirí as a leaba san oirthear di, Maidin Dhomhnach Cásca, agus b’in é díreach mar a chonacthas dúinne é, bliain i ndiaidh bliana, agus dheamhan focal bréige sa mhéid sin!
Cáisc faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig……. D’aiséirigh Sé! ………
Lúireach Phádraig agus Brat Bhríde umat, anois agus i dtólamh.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Leabhar spéisiúil
The Things We Know Now..by..Catherine Dunne
Seo leabhar ar tháinig mé air de thaisme, ar na mallaibh. Ní hé seo an chéad leabhar ón údar cáiliúil, Áth Cliathach, seo, Catherine Dunne, nó tá naoi n-úrscéal curtha ar fáil aice, agus tá cáil idirnáisiúnta bainte amach aice lena saothar, cheana fein. Úrscéal, bunaithe ar shaol clainne, atá againn anseo, clann atá scoilte ag easaontais, agus atá, ag an am gcéanna, aontaithe ag coraí crua an tsaoil anróitigh seo. Thaitin an scéal go mór liom, agus thaitin cur chuige agus stíl an údair liom freisin. Is dócha gurb é, Patrick Grant, príomhcharactar an scéil seo. Féach mar a chuireann an t-údar in aithne dhúinn é, agus mar a chuireann sí tús lena scéal, ag an am gcéanna :-
Today, Thursday 21st March, 2013, is my seventy-fourth birthday. Three and a half years have passed since Daniel left us. Three years and six months, almost to the day.
Cuimhní cráite
Sea, nach glas fós é cuimhne Phádraig ar bhás a mhic, Daniel, agus sin an fáth go músclaítear ár bhfiosracht i dtús an scéil, agus nádúrtha go leor, teastaíonn uainn a fháil amach, tuige a bhfuil a chuimhne chomh glas sin? agus céard a tharla dá mhac? Ach le fios fátha an scéil sin a fháil amach, tá orainn dul siar ar chúrsaí saoil Phatrick. Mar a fheiceann muid san athlua sin, tá Patrick anois imithe anonn go maith sna blianta, nó tá ceithre bliana is seachtó ar an gclog aige. Phós sé Cecilia, agus bhí triúr iníon mar chúram orthu, ach tar éis blianta fada a bheith caite acu i bhfochair a chéile, thosaigh Patrick ag breathnú ar na cnoic i bhad uaidh, agus tuigeadh dó, go mba ghlaise iad ná na cnoic abhus. Ar Janet a chaith sé súil, agus chaith seal faoi gheasa aice. Fuair Cecilia amach gur mar sin a bhí, agus níor thaitin sin lei, nó lena n-iníon, Rebecca, ach d’éirigh leis an t-easaontas sin a leigheas, agus chuaigh cúrsaí i bhfeabhas, ar feadh tamaill, ach ansin, mar bharr ar gach anachain, fuair Cecilia bás agus fágadh Patrick leis fhéin. Bhí droch bhail air ar feadh scathaimh, ach chabhraigh, Ella, saineolaí sna cúrsaí sin, go mór leis, Ar ball, phós sé Ella, agus bíodh go raibh Rebecca go mór i gcoinne an phósta sin, go háirithe ó tharla go raibh scór bliain ag Patrick ar Ella. Ar ball áfach, nuair a rugadh mac, Daniel, dóibh, tuigeadh dóibh go raibh an saol ar a dtoil acu.
Faltanas curtha ar gcúl
D’éirigh go seoigh leo, ar feadh roinnt ama, ach nuair a bhí Daniel ceithre bliana déag d’aois, chuir sé lámh ina bhás fhéin, agus fágadh a mhuintir croíbhriste, buartha, brónach. Is dócha go bhféadfá a rá, gur chuir an bhuairt sin go léir cúl le faltanas Rebecca freisin, mar ní tráth faltanais é tráth géibhinn. Bhí ceist le scaoileadh ag Patrick agus ag a mhuintir faoi chúis bháis Daniel, agus chaith Patrick agus a bhean, Ella, a ndúthracht ag iarraidh teacht ar fhreagra na ceiste céanna sin. Anois, níl fúmsa fuascailt na faidhbe sin a chur ar phár dhuit anseo, ach b’fhéidir go maithfí dhom é, dá dtabharfainn leide don léitheoir anseo, agus dá gcaithfinn an focal ‘bullaíocht’ isteach sa mheascán anseo, tá mé cinnte, go dtuigfeadh fear léinn leathfocal, agus gur leor nod don eolach. Thuig Patrick fhéin an scéal go maith, nó chuir seisean aithne ar bhullaithe agus ar bhullaíocht, le linn dósan bheith ag dul ar scoil, leathchéad bliain roimhe sin.
Bain triail as, agus tuigfidh tú fhéin céard tá idir chamáin agam.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
(This week, I mBéal an Phobail takes a look at the spells cast by the past.)
Méar na Staire
Nach iontach go deo méid agus éagsúlacht na n–iarsmaí stairiúla a fágadh faoinár gcomhair ag na glúnta a d’imigh romhainn, agus le teacht orthu, níl le déanamh againne ach breathnú thart orainn, i sráideanna ár mbailte, nó geábh a thabhairt amach faoin tuath. Breathnaigh thart ort anseo, i gcathair ársa Chill Chainnigh, agus tuigfidh tú céard tá i gceist agam, nó ó cheann amháin den chathair seo go dtí an ceann eile, tá sé lom lán de fhoirgnimh agus de shuímh, a bhfuil caisí stairiúla ag sileadh uathu. Breathnaigh ar áiteanna cosúil le hArdeaglais Chainnigh ag ceann amháin den tseanchathair seo, agus an túr cruinn álainn sin, ar an suíomh ársa sin, túr cruinn a bhfuil a dhúshraith neadaithe go doimhin i stair na haite, a carn cloch neadaithe go cumasach san am i láthair, fad is atá a méar sínte in airde aige i dtreo an todhchaí. Ag an gceann eile den tseanchathair chéanna sin tá Caisleán Chill Chainnigh, foirgneamh atá sáite go dtí na cluasa i sruth staire na dúiche. Ar an suíomh céanna sin, bhí a ndún tógtha go daingean ag taoisigh na nOsraíoch i bhfad siar sa stair, sea, agus nárbh iad na Normanaigh a thuig ciall na dtaoiseach sin i gcúrsaí cosanta, nó nárbh oiriúnach an áit a roghnaigh siadsan lena ndun daingean a thógál ar bhruach na Feoire fairsinge? Nár chóir dúinn súil a chaitheamh freisin ar Shéipéal Eoin, ar Mhainistir Froinsiais, ar an Tholsel, ar Eaglais Mhuire, ar Theach an Rutaigh, ar iarsmaí sheanfhallaí na cathrach, agus ar tuilleadh mór eile, ar liosta le háireamh iad, ach arbh fhiú súil a chaitheamh orthu agus tú ar chamchuairt na Cathrach Áille s’againne. Caithfear a admháil go dtógfadh sé roinnt mhaith ama le súil a chaitheamh ar na háiteacha sin uilig, agus le roinnt éigin staidéar a dhéanamh orthu.
Suímh Stairiúla
Sea, agus níl ansin ach an tús, nó tá tuilleadh mór eile scríofa ag méar na staire ar aghaidh shona sásta an Chontae leathain seo Chill Chainnigh. Agus i ndáiríre, ba é a spreag mé leis an bpíosa seo a chur ar phár, an tseachtain seo, nó na hailt suimiúla, spreagúla, stairiúla, atá idir chamáin ag an iriseoir ildánach, Seán Keane, le traidhfil de sheachtainí anuas. Thóg Seán cuid de na suímh is stairiúla sa timpeall, agus rinne alt breá, suimiúil, a shníomh thart orthu. Tá súil agam go leanfaidh sé leis an tsraith seo altanna, agus i ndeireadh na dála, tá mé cinnte, go mbeidh ábhar leabhair iontu, leabhar in a mbeadh dúil mhór ag Osraígh, ach go háirithe, agus ag léitheoirí eile na tíre freisin. Is mór a chuireann na pictiúir agus na léaráidí le maise na n-alt sin. Mar sin, tá mé ag súil go mbeidh tuilleadh díobh le léamh againn ar an Kilkenny People, sna seachtainí atá le teacht. Chualamar uilig trácht ar na tithe móra, agus ar na hionaid stairiúla eile, atá chomh flúirseach sin sa Chontae seo, áiteacha ar scríobh an t-iriseoir ildánach seo futhu, sa Pháipéar seo, le tamall anuas, áiteacha ar nós, “Swift’s Heath”, atá ar cheann de na tithe móra is maisiúla san Oirdheisceart. Ní gá a rá, gur mhair an “Déan” fhéin ansin tamall. Sea, agus deirtear freisin, gur imir an Teach mór fhéin a dhraíocht air, é fhein agus Coláiste Chill Chainnigh freisin, mar ar dhein se staidéar, agus é ag bailiú léinn leis, le linn dó bheith ag freastal ar an gColáiste cáiliúil sin. Sea, agus céard faoin alt spéisiúil a scríobh sé faoi “The Knockroe Passage Tomb? Tógáil, adeir sé, atá níos sine na Pirimidí na hÉigipte fhéin, agus ní beag ná suarach an focal é sin, agus tógail freisin is ea é, a imríonn a draíocht doilfe fhéin ar an té a thagann faoina raon.
Coill Chríon
Ní dhéanfaidh mé tagairt ach do Theach Mór amháin eile, sa phíosa seo, agus sin “Kilcreene Lodge”. Deir an t-iriseoir, Seán Keane, linn, go raibh Kilcreene House sna bólaí sin i dtosach, ach leagadh an foirgneamh sin, blianta ó shoin. Ba iad na Rútaigh a thóg caisleán ar an suiomh an tí sin, a chéaduair, áit ar thógadar teach ar ball, ach fuair muintir Smithwick seilbh ar an teach céanna sin, ar ball. Ba leis an Teach an Lodge, agus ar ball, rinne duine de mhuintir Smithwick é a fhorbairt, agus a athnuachan, sa tslí gur cuireadh go mór leis. Tugann únaeirí an Lodge, san am i láthair, an-aire dó, agus gan dabht ar bith, is breá go deo an tseoid é, imeasc tithe dá leithéid, sa lá atá inniu fhéin ann. Bhí baint ag an bhFuascailteoir fhéin leis an áit, agus fuair sé lóistín ansin, amanta. Tháinig maithe móra eile freisin ar chuairt chuig an Lodge, daoine ar nós, James Cagney, Tyrone Power, agus muintir Guinness freisin.
Ní gá a rá, go bhfuair mé an t-eolas sin sna hailt a scríobh Seán sa Pháipéar seo, le tamall anuas.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Buntaistí agus Míbhuntáistí Rialtas an Mhionlaigh
(Cineál nua Rialtais)
Peadar Bairéad
(This week we consider some of the achievements, and problems, of our Present Government.)
Bliain sa Diallait!
Nach fada an bhliain í, ó tugadh cumhacht na Dála don Rialtas s’againne? agus ní bréag ar bith é, a rá, gur chosúla le bliain reo-aoise í.
Tuige? adéarfadh duine, b’fhéidir.
Chuile thuige! nó ar an gcéad dul síos, breathnaigh ar an méid ama a thóg sé le Rialtas a roghnú! Táid ann adéarfadh, nár chóir a mhilleán sin a leagan ar na Teachtaí Dála fhéin.
Agus cé air ar chóir é a leagan, murab orthusan é, má sea?
Ar na vótóirí, a thabharfadh siad mar fhreagra ar an gceist sin, nó chuireadar an oiread sin dreamanna éagsúla chun na Dála, nárbh éasca an gnó é rialtas a ghaibhniú as na dreamanna éagsúla sin.
Go réidh anois! Ní hé mo thuairim gur chóir a mhilleán sin a leagan ar na vótóirí, nó chonacthas do mhadraí an bhaile fhéin, go mbeadh sé thar a bheith éasca Rialtas a chur i dtoll a chéile, dá mbeadh na Teachtaí réidh le loighic an toghcháin a chur i gcrích, mar bhí sé thar a bheith éasca móramh na Dála a fháil, dá mbeadh péire de na príomhpháirtithe sásta cur le chéile, ar mhaithe le leas an phobail a dhéanamh, agus toil na vótóirí a chur i gcrích. Ach bíodh sin mar atá, thóg sé spás maith ama leis an ngnó sin a chur i gcrích, ach b’fhéidir nárbh am amú in aon chor é, an moill ama sin, nó i ndeireadh na dála, d’éirigh leo Rialtas de chineál nua ar fad a chur i dtoll a chéile leis an tír seo a rialú go ceann cupla bliain nó trí. Leis an mbeart sin a chur i gcrích, thoiligh Fianna Fáil tacaíocht a thabhairt don Rialtas, ar chúinsí áirithe, agus thoiligh Fine Gael ansin Rialtas a ghaibhniú, as a mbaill fhéin, agus as baill ó mhionpháirtithe agus ó neamhspleáigh éagsúla eile. Níl dabht ar domhan ach go mba shuimiúil an turgnamh polaitíochta é, agus lena chois sin, dá n-éireodh leis an leagan amach seo, is féidir linn a bheith cinnte, go mbainfí úsáid as an bplean céanna sin arís, agus arís eile, sa todhchaí. D’fhéadfadh duine a rá freisin, go mba chiallmhar, agus go mba fhadcheannach, an socrú é, i gcás go mbeadh na Teachtaí toilteanach úsáid chiallmhar a bhaint as, ar mhaithe le leas an phobail, nó thabharfadh an leagan amach seo deis don Dáil úsáid a bhaint as scileanna, agus as tuiscint, bhaill iomlán na Dála ar fad, in ionad bheith ag braith ar bhaill an aon pháirtí amháin, nó ar chomhrialtas ar bith a chumfaí as pairtí amháin a chur sa diallait le vótaí ó pháirtí, nó ó phairtithe eile.
Faoi’n am seo áfach, tá deis againn anois breathnú ar thoradh na trialach seo, ar tugadh deis dó a chumas a léiriú do phobal na tíre seo, nó faoi’n am seo, tá bliain iomlán caite ag an Rialtas seo sa diallait. Ar éirigh leo leas an phobail a dhéanamh, agus é sin a dhéanamh níos críochnúla ná mar a dhéanfadh Rialtas an mhóraim, nó Rialtas Aonpháirtí. Táid ann adéarfadh, nár dhein, nó go raibh an iomarca laincisí agus buairíní á gcur orthu. le go bhféadfaidís aon dul chun cinn ar fónamh a dhéanamh, nó dá molfadh an Rialtas a leithéid seo, nó a leithéid siúd a dhéanamh, bheadh daoine ansin len iad a ionsaí ar dheis is ar chlé, agus iad réidh, agus ullamh, vótáil i gcoinne cibé a bhí á moladh, agus sa tslí sin, bhí ar a gcumas fís an Rialtais a lot, is a mhilleadh, agus sa tslí sin freisin, cuireadh dris chasáin roimh an Rialtas, chuile bhabhta, rud a fhágann an Rialtas i mbealach a bhasctha, gan ar a chumas feidhmiú mar ba chóir do Rialtas feidhmiú.
Ar an dtaobh eile den scéal, táid ann a déarfadh, gur Rialtas ar dóigh atá againn faoi láthair, agus cibé tá á moilliú faoi láthair, nach bhfuil ann ach nach bhfuil cleachtadh faighte againn fós ar an gcineál seo Rialtais, agus nuair a thiocfaí isteach ar Rialtas an mhionlaigh, go n-oibreoidh sé go seoigh ar fad, ar fad, nó go mbeidh deis ag chuile dhream agus fiú ag an duine aonair fhéin, a ladar a chur sa scéal, agus sa tslí sin, go mbeadh chuile sheans ann, go dtiocfaí ar leagan amach a shásódh móramh na Dála, agus a bheadh inghlactha ag móramh an phobail freisin. I ndáiríre, dá ndéanfaí iarracht ar an gcineál seo Rialtais a oibriú i gceart, chuile sheans go mbeadh sé i bhfad níos daonlathaí ná an cineal Rialtais a bhíodh againn go nuige seo, nuair nach raibh aon deis ag an bhfreasúra a dtionchar a fhí isteach i muabhrat polaitíochta an Stáit s’againne.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
“ O í c h e n a g C l a m h s á n ” .
**************************
.
Bhí mé ag smaoineamh, an lá faoi dheireadh, ar nós a bhí againn, agus muid ag freastal ar Choláiste na hOllscoile, Gaillimh, i ndaichidí, agus i gcaogaidí na haoise seo caite. Bhíodh oíche faoi leith againn, chuile bhliain, lenár gclamhsán a dhéanamh os ard, faoin gColáiste, agus faoi chuile rud a bhain leis freisin. B’iontach cliste an nós é, nó thug sé deis do na mic léinn a racht a ligean amach, ar bhealach nár dhein dochar nó damáiste do dhuine ar bith, nó don Choláiste fhéin fiú, dá ndéarfainn é! Bhíodh slua mór bailithe san Aula Max. an oíche sin, agus fonn cainte, nó fonn clamhsáin ar a laghad, ar a mbunús sin, geallaimse dhuit é.
Anois, ó tharla go mbíonn fonn clamhsáin orm fhéin, minic go leor, tuigeadh dom gur mhaith an tseift í, an tráth seo bliana, colún clamhsán a chur i dtoll a chéile dhaoibh, ag súil, go n-éireodh liom cuid de na rudaí a chuireann as duitse freisin, a dhingeadh isteach, áit eicínt, sa phíosa seo. Mar sin, seo chugaibh é….
Tosóidh mé le píosa faoin bhfógraíocht a leagann an teisifís os ár gcomhair, chuile lá, agus chuile oíche freisin, geall leis, agus go háirithe, le píosa fógraíochta a chuireann le báiní bhuile mé.
Céard é fhéin, an ea?
Bhuel, fógra is ea é, a dhéanann chuile iarracht ar daoine a mhealladh go Málta, an t-oileán álainn, meánmhuirí sin, ar chóir go mbeadh sé éasca go maith daoine a mhealladh chuige, le saoire shámh a chaitheamh ann, ach nuair a chríochnaionn an fógra le……”Céad míle Málta”……is amhlaidh a bhím fhéin le ceangal, geall leis. Céad míle Málta! Ar chuala éinne riamh a leithéid!!! Is dóigh go bhfuiltear ag iarraidh ceangal eicínt a dhéanamh idir an focal…fáilte…agus Málta, ceangal nach bhfuil ann….Ó bhuel, beatha dhuine a thoil, ach ní éiríonn leis an leagan sin tada a dhéanamh domsa, ach mé a chur le báiní. Agus ó tharla ag caint ar fhógraíocht mé, caithfidh mé a admháil dhuit anseo, nach mó ná sásta a bhíonn mé le roinnt mhaith eile fógraí teilifíse, ach oiread. Tá a mbunús mór i bhfad ró-ghlic, ró-mhórluachach, agus iad i nguth uasal le híseal, mar dhea! Cuma sa diabhal céard tá á fhógairt acu, nó á dhíol acu, déanfaidh siad chuile iarracht a chur ina luí ar na dúchasaigh bhochta, gur móide go mór fada a seans, bean a mhealladh, nó a bhréagadh, an truiféis seo atá idir chamáin acu, a ithe, nó a chaitheamh, nó fiú, a bhronnadh. Chuirfeadh a leithéid de chur i gcéill múisc ar mhuc, agus ní beag nó suarach an focal é sin!
Ó, sea! Agus céard faoi na fógraí dí úd, a chuireann buíon d’amadáin scréachacha, gáiriteacha, seafóideacha, os do chomhair amach, dream nach bhfuil ar a gcumas tada a dhéanamh ach bheith ag seitríl gáire, agus ag titim as a seasamh, ag iarraidh tú a mhealladh chun póite? Caithfidh mé a admháil, nach fonn póite a chuirfeadh a leithéid de ghraimisc ormsa, ach fonn múisce!
Cuireann drochphleanáil le báiní freisin mé, go háirithe, nuair a tharlaíonn sé sa Chathair Álainn s’againne anseo i gCill Chainnigh.
Ach, cinnte, níl aon drochphleanáil á dhéanamh anseo sa Chathair Álainn?
Óra, fuist! Is dócha go bhfuil sibh tuirseach de bheith ag éisteacht liom ag clamhsán faoin bpraiseach a deineadh de Friary Street, – im’ thuairimse, dár ndóigh -. Bhuel, ní raibh mé cinnte go dtí seo, ach mé ag ceapadh nach gcuirfeadh sé le maise an limistéir sin.
An raibh tú thíos ansin, ar na mallaibh?
Bhuel, b’fhiú dhuit cuairt a thabhairt ar an tSráid stairiúil chéanna sin, ceann de na laethe seo, agus is é atá i gceist agam anseo, nó dul isteach ansin ar do chois, nó ní féidir le duine tada a fheiceáil i gceart trí fhuinneoga an ghluaisteáin. Níl mé ag fáil locht ar bith ar an bhfoirgneamh fhein, anois, nó déarfainn go mbeadh an foirgneamh céanna go breá ach suíomh oiriúnach a fháil dó, ach chomh fada is a bhaineann sé liomsa, ní hí Friary Street an t-ionad ceart sin.
Tuige, an ea?
Chuile thuige. Ar an gcéad dul síos, déanann sé prochóg cheart, chríochnaithe, den tsráid sin, nó deineann sé í a chúngú, agus a dhorchú freisin. Spás réaúnta oscailte a theastaigh san ionad sin, agus ní bhfuaireamar sin sa bhforbairt seo.
Níor chóir dom an deis seo a ligean tharam, gan an chloch sa mhainchille a oibriú, uair amháin eile, ar na miontimpeannáin uafásacha sin, a d’fhás, mar fháis aon oíche, timpeall na caathrach seo, le traidhfil de bhlianta anuas. Tá siad chomh mion sin, gur deacair iad a fheiceáil, go háirithe don strainséar, agus dá bharr sin, tá siad thar a bheith contúirteach, agus dá bharr sin, tharla roinnt mhaith timpistí orthu, le cupla bliain anuas. Agus ó tharla ag trácht ar na miontimpealláin chéanna sin mé, ba chóir dom tagairt a dhéanamh freisin, do na bacainní uafásacha sin, a tógadh ar bhóithre agus ar shráideanna, le tamall de bhlianta anuas. D’fhás siad mar a bheadh goiríní cnis, ar chraiceann na cathrach, agus in ionad aon laghdú a theacht orthu, is amhlaidh atá siad ag méadú, i dtoirt, agus in uimhir, in aghaidh na bliana.
Ó, sea, agus ag caint ar bhóithre, agus ar shráideanna, ar thug tú faoi deara, gurb á gcúngú atáthar, in aghaidh na bliana, freisin. Nach ait go deo an nós é, ag ár saineolaithe? Nó de réir mar a thagann fás ar ár dtrácht, is amhlaidh a chúngaíonn na saineolaithe seo na bóithre agus na sráideanna orainn!
Agus ag caint ar shráideanna agus ar bhóithre, cén mhaith é bóithre agus sráideanna den scoth a bheith againn, murar féidir linne, saoránaigh, siúl amach orthu, de ló, nó d’oíche, gan eagla, nó baol mugála, nó robála, ó mhaistíní barbartha, drochbhéasacha, agus ó amhais mhímhúinte, chruálacha, a tógadh agus a oileadh inár measc, mar phobail. Tá sé soiléir do mhadraí an bhaile fhéin, go bhfuil cúrsaí imithe chun an donais ar fad, le tamall de bhlianta anuas. Níl duine ar bith sábháilte amuigh ar bhóthar, nó ar shráid, anois, nó tá daoine amuigh ansin, nach gcuirfeadh sé as puinn dóibh, scian a shá go feirc i nduine eile, agus sin i nduine nach bhfuil aithne nó eolas acu air, ar mhaithe le cupla Euro a ghoid, le toitíní a cheannacht! Níl dabht ar domhan, ach gur bheag an luach a leagann cuid acu sin ar bheatha an daonnaí, na laethe seo. Sea, agus ní rud nádúrtha é sin, ní hea mh’anam, is rud é a mhúintear agus a fhoghlaimítear, agus sin an chuid is uafásaí, agus is scannraithí, den sceal ar fad. Ó! bhuel, b’fhéidir go dtiocfaidh feabhas ar chúrsaí, an bhliain seo chugainn.
Cuireann salachar le báiní mé freisin, go háirithe, má fheicimse duine ag caitheamh mám bruscair uaidh, amach trí fhuinneog a ghluaisteáin, agus dream eile, atá díreach chomh dona leosasn, nó iad siúd a chaitheann uathu, go fánach, ar shráid, nó ar bhóthar, cibé dramhaíl a thagann trasna orthu, páipéir, boscaí, nó málaí plaisteacha, bíodh nach mbíonn na málaí céanna sin leath chomh flúirseach is a bhíodh. An ionadh ar bith é go labhartar fúinn mar phobal salach? Nach gcuirfeadh sé ionadh ort, conas a éiríonn linn duaiseanna a bhuachan as a ghlaine a choimeádtar an Chathair s’againne? Níl ach freagra amháin ar an gceist sin, agus sin go bhfuil roinnt mhaith daoine amuigh ansin, atá sásta dul timpeall le bruscar lucht salaithe sráideanna a phiocadh suas, agus mo dhearmad! níor chóir dearmad a dhéanamh ar lucht glanta sráideanna na Cathrach seo, nó déanann siadsan éacht, ó cheann ceann na bliana, ag iarraidh an tseanáit seo a choinneáil glan, dár míle ainneoin! B’fhéidir go dtiocfadh an pobal i gcabhair orthu, i rith na bliana seo, 2003.
Caithfidh mé a admháil anseo, sul má chríochnaím an píosa seo, go gcuireann dreamanna áirithe le cuthach mé, agus sin iad na dreamanna a théann amach, ag iarraidh cur ina luí ar an Rialtas, gurb iad ‘béal an phobail’ iad, nuair atá fhios ag madraí an bhaile fhéin nach bhfuil taobh thiar díobh ach dreaimín suarach dá lucht leanta fhéin. Nach cuma cad é an cinneadh a dhéanann an Rialtas, na laethe seo, mar chomh luath is atá an cinneadh sin déanta acu, bí cinnte go mbeidh dream eicínt amuigh ansin lena bhfógraí, agus iad ag áiteamh ar an saol mór, nach bhfuil siadsan sásta le cinneadh úd an Rialtais. Nach gcuirfeadh siad an seanscéal sin i gcuimhne dhuit?
Cén seanscéal, an ea?
Bhuel, bhíodh scéal acu, blianta ó shoin, faoi Éireannach dílis, ar suncáladh an long, a raibh sé ag seoladh uirthi, agus ar caitheadh i dtír é, áit eicínt ar chósta na Síne. Bhuel, bhí sé gan aithne gan urlabhra ar feadh seachtaine, agus ansin, bhí áthas ar chuile dhuine thart air, nuair a tháinig sé chuige fhéin. Sheas na daoine sin go deas, ciúin, béasach, sa timpeall, féachaint céard a déarfadh mo dhuine, ar dhúiseacht dó. Ar deireadh thiar, d’oscail se a bhéal, agus ar seisean..
Where am I? a d’fhiafraigh sé.
You are in China, do fhreagair siadsan.
Is there a “Govermint” here?
Bí cinnte go bhfuil, arsa a lucht éisteachta.
Bhuel! ar seisean, má tá, “I’m agin it.”
Gan dabht ar domhan, tá a lán den ghalar sin ag dul timpeall, na laethe seo, i dtír seo na hÉireann. Má tá Rialtas anseo then “I’m agin it,”
Ó, Bhuel! Is dócha go bhfuil sé in am domsa deireaedh a chur le mo chuid clamhsáin, don bhabhta seo, ach bí cinnte dhe, go bhfuil ualach asail de chlamhsáin eile fágtha fós agam, mar shampla, is fuath liom na hailt fhrithchreidmheacha agus na hailt fhirthnáisiúnta a bhíonn le léamh ar nuachtán áirithe Domhnaigh, seachtain i ndiaidh seachtaine, geall leis, ach fillfidh mé ar na capaill mhaide sin go luath. Idir an dá linn, smaoinigh ar na hábhair a chuireann tusa le báiní, agus geallaimse dhuit é, go bhfuil roinnt mhaith díobh sin ag cur as domsa freisin. Ná coinnigh ina rún feasta iad. Scaoil leo, nó is fearrde thú iad a scaoileadh uait!
Slán……………….
********************
Peadar Bairéad.
********************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
St. Jude’s,
Bóthar Phort Láirge,
Cill Chainnigh.
19 Feabhra 2003.
.
A Eagarthóir, a chara,
Píosa beag eile chugat! B’fhéidir go bhféadfá leas eicínt a bhaint as cuid de, fiú! Más féidir, Déan.
.
Beir Bua
ó
.
Peadar Bairéad.
Gaeilge 
English