le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh
Peadar Bairéad
Nollaig eile imithe uainn isteach trí shúil dhroichead an ama. Agus bíodh gur tráth ceiliúrtha agus spraoi é, tá súil agam, ag an am gcéanna, gur chaith sibh súil uaibh siar thar na blianta atá caite againn, go nuige seo, ag taisteal linn ar oilithreacht mhór achrannach na beatha. Is tráth freisin é le cuimhneamh ar na cairde a cailleadh, fan na slí. Ach, ní chuige sin amháin atá mé, an babhta seo, ach mo shúil romham agam ar an mbliain atá ag síneadh romhainn amach anois, agus í ag fanacht ar thairseach an tí, réidh le bualadh isteach chugainn, agus guím an tseanghuí arís oraibh, uair amháin eile. “Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine againn, bliain ó inniu.” Anois, agus muid ag seasamh ar bhruach na hathbhliana, nár chóir dúinn, i dtosach báire, slán a fhágáil leis an tseanbhliain agus í anois ag saothrú an bháis, lei fhéin, agus í ag snámhaíl lei, ar a ceithre bhonn, isteach i leabhair na staire. Céard is féidir linn a rá fúithi, sul a n-imí sí uainn? Ní féidir linn dul thar fóir á moladh, ach bíodh nárbh í an bhliain ab fhearr a casadh inár líon, ag an am gcéanna, níorbh í ba mheasa! Is fíor nach raibh cúrsaí eacnamaíochta anseeo thar mholadh beirte le linn saolré na bliana atá ar leaba a báis anois, ach ag an am gcéanna nár chóir dúinn a bheith buíoch, beannachach, go bhfuil muid beo fós, agus muid ag treabhadh linn go rábach i ngort guaireach na beatha.
Rúin Athbhliana
Bhíodh sé de nós agamsa, thar na blianta atá caite, rúin athbhliana a dhéanamh, thart ar an am seo, chuile bhliain, agus mé ag ligint orm, go raibh fúm bheith im naomh ar thalamh san athbhliain! Ar éirigh liom beart de réir mo bhriathair a dhéanamh? Ag rámhaillí atá tú! Níor éirigh muis! nó bhíodh na rúin chéanna briste basctha agam gan mórán achair. Nílim ag moladh anois go gcuirfí deireadh le déanamh na rún céanna sin, nó is maith ann iad, do dhaoine áirithe, sé sin, do dhaoine a dteastaíonn uathu siúl feasta i dtreo eile ar fad, agus sa chás sin, go hiondúil, éiríonn le fear déanta na rún sin a leas a dhéanamh. Agus arís, nílimse ag maíomh nach bhfuil fúm fhéin cúrsaí ar bith a athrú, teacht na hathbhliana seo. Níl, muis! Mar, déanta na fírinne, tá socraithe agam in intinn leanúint liom ag scríobh na bpíosaí seo, don Kilkenny People, chomh fada is atá Eagarthóir oilte an tsárnuachtáin seo sásta spás a chur ar fáil dom, agus cuir le sin, go bhfuil mé meáite anois ar labhairt amach níos dána agus níos fórsúla ná mar a dhein mé, go nuige seo. Tá socraithe agam freisin, súil ghéar a choinneáil ar chúrsaí na teanga, agus ar chúrsaí polaitíochta, frí chéile, sa bhliain atá romhainn amach.
Cuimhní ar fán
Ní call dom a rá, go dtéann mo chuimhní ag fánaíocht leo, siar thar na blianta atá imithe uainn isteach trí shúil dhroichead an ama, an tráth seo bliana, siar freisin, ar na nósanna a bhíodh againn le linn domsa bheith ag éirí aníos in Iorras na nIontas, sea agus cuimhním freisin, ar na daoine a raibh aithne agam orthu agus atá anois imithe leo ar Shlí na Fírinne. Leaba i measc na Naomh go raibh acu go léir. Agus ó tharla gur chaith mo Dhaid agus a chompánaigh seal ag sclábhaíocht leo in Albain, thugadar leo abhaile go hÉirinn nósanna Albanacha ar nós na “First Footers”, faoi mar a thugtaí ar an gcéad duine a thiocfadh thar do thairseach isteach, Lá Coille. Sea, agus scéalta an “Haggis” freisin. Minic a shiúl mé leo, ina scéalta, trí shráideanna na “Gorbals” faoi mar a thugaidís ar an dúthaigh cathrach sin i gcathair Ghlascú. Ach leor sin don turas seo. Níl le déanamh agamsa anois ach, Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise a ghuí oraibh uilig, agus go mbeirimid beo ar an am seo arís.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Bhur gCéad Fáilte isteach 2
Peadar Bairéad
(This week we continue our welcome for Refugees.)
.
Athsmaoineamh
Bhí mé ag smaoineamh ar leithscéal a ghabháil libh faoi’n dearmad cló a bhí i dteideal an phíosa a scríobh mé faoi fhadhb na ndídeanaithe, coicíos ó shoin, nuair a bhí ‘each’ le léamh in áit ‘Isteach’, agus chun a mhíniú daoibh, gur de thaime, amach is amuigh, a tharla a leithéid, ach ó tharla gur athraigh cúrsaí na ndídeanaithe céanna chomh mór sin, agus chomh tubaisteach sin, san idirldinn, tuigeadh dom, nárbh olc an smaoineamh é, aguisín a chur leis an bpíosa sin, leis an scéal a thabhairt suas chun dáta, mar adéarfá. Sa chéad alt, bhí mé ag maíomh go raibh ceist na ndídeanaithe i ndáil le bheith scaoilte, agus luaigh mé an áit tábhachtach a bhí ag Aingeal na Gearmáine i scaoileadh na faidhbe sin, nuair a mhaígh sí go nglacfadh an Ghearmáin thart ar 800,000 dídeanaí sa bhliain reatha, agus dár lei, bheadh tíortha an Aontais Eorpaigh sásta a gcion fhéin den ualach seo a iompar freisin. Ba ghearr áfach, gur tuigeadh, nach raibh chuile thír san Aonas céanna sásta seasamh gualainn le gualainn leis an nGearmáin, sa bhfiontar sin, agus tuigtear anois, nach mbeadh an Pholainn, an Phoblacht Seiceach, an tSlóvaic, an Ungáir agus roinnt eile freisin, sásta glacadh le cion éigeantach dídeanaí a bheith leagtha amach do chuile thír san Aontas. Ar na mallaibh, áfach, tá an scéal ag imeacht ina loscadh sléibhe, nach mbeidh na Gearmánaigh fhéin sásta dídeanaithe, gan teorainn, a ligint thar theorainn a dtíre isteach. Ní haon ionadh, mar sin, go bhfuil ceannairí na hEorpa ar a míle dhícheall, ag iarraidh scéal seo na ndídeanaithe a shocrú, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, chomh luath agus is féidir, agus dá chomhartha sin, glacadh le vóta an mhóraimh, le huimhir éigeantach dídeanaithe a chur i bhfeidhm feasta, ar chuile Stát san Aontas.
Léigh mé píosa, ar na mallaibh, freisin, le Mary Kenny, san Irish Catholic, dár dáta 17 Meán Fómhair 2015, ina dtugann sí staitisticí suimiúla, suntasacha, faoin méid a d’fhulaing an Ghearmáin fhéin i ndeireadh an Dara Cogadh Domhanda, nuair a bhí fórsaí na gComhghuallaithe á dtimpeallú, agus á mbascadh, sular ghéill siad go neamhchoinníollach dóibh, sa bhliain 1945. B’in an t-am ar chuir an cine sin aithne ar chruachás dídeanaithe, nó tuigtear go raibh thart ar 12 milliún dídeanaí ó Oirthear na Gearmáine ag cur fúthu in Iarthar na tíre sin, faoin mbliain 1950, dár le Mary, agus deir sí linn freisin, gur chuir ‘Anthony Beevor’, ina leabhar, ‘Downfall’, síos go mion, ar chruachás agus ar fhulaingt na ndídeanaithe Gearmáineacha sin, ar a dteitheadh siar roimh tancanna agus arm na Rúiseach, sa bhliain 1945, agus dár leis, go raibh, faoi Eanair na bliana sin, thart ar 40,000 agus 50,000 dídeanaí ag teacht isteach i gcathair Bherlin chuile lá, agus faoi lár Mhí Feabhra na bliana sin, deir an t-údar sin, go raibh thart ar sheacht mhilliún dídeanaí sa chathair chéanna sin. Níl dabht ar domhan, mar sin, ach go dtuigeann na Gearmánaigh fadhb seo na ndídeanaithe, nó nach bhfuil roinnt mhaith Gearmánach beo fós, a bhfuil cuimhne acu ar na laethe uafásacha sin. Agus tríd is tríd, níl an oiread sin de dhifear idir anchaoi na ndídeanaithe úd agus cruachás dhídeanaithe an lae inniu, mar nach iad, teitheadh ó bhaol, agus tóir ar shíocháin, an dá fhórsa a spreag iad le teitheadh lena mbeo, tar éis dóibh chuile cheo a fhágáil ina ndiaidh.
Nuair a chuirtear chuile shórt san áireamh, caithfear a admháil, go bhfuil dualgas ar thíortha na hEorpa tearmann a chur ar fáil do na dídeanaithe atá ag teitheadh lena mbeo, ó chogaí agus ó bhaol ina dtíortha dúchasacha, sa lá atá inniu ann. B’fhéidir nach bhfuil an dualgas céanna orthu i gcás an dreama úd atá ar a dteitheadh, ar thóir oibre, agus stíl bheatha Iarthar na hEorpa. Agus leis an scéal seo a chríochnú, is dócha gur chóir go gcuirfeadh na cúrsaí sin ar ár súile dúinn, go bhfuil dualgas orainn freisin, ceist an lucht taistil, agus fadhb na ndaoine gan teach gan treibh, a fhuascailt freisin, nó nár dúradh riamh anall, go dtosaíonn an charthannacht ag béal an dorais, mar i ndeireadh na dála, nach iad ar gcomharsana iad an dá dhream sin.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
C ú i s M h ó r t a i s a g u s Á t h a i s .
.
*******************
.
Níl dabht ar domhan, ach go bhfuil cúis mhórtais agus áthais againne anseo in Oileán na Naomh is na nOllamh, na laethe seo, agus geallaimse dhuit é, nach mórtas tóna gan taca é, ach oiread. Ní hea, mh’anam! Nó d’éirigh leis an tír s’againne éacht a dhéanamh in eagrú na gCluichí Oilimpeacha Speisialta anseo, i mbliana. Ní fhéadfadh éinne a rá, go mba éasca an gnó é, tabhairt faoina leithéid, ach chuaigh lucht eagraithe na gCluichí i mbun a ngnó, le samhlaíocht agus le misneach, agus ní fhéadfadh éinne a rá, nár éirigh leo an chraobh a sciobadh, chomh fada is a bhain sé le Cluichí ar dóigh a chur ar fáil do na lúthchleasaithe speisialta seo. Agus nár bhreá go deo an smaoineamh é Páirc an Chrócaigh s’againne a úsáid, mar ionad do na Cluichí glórmhara céanna sin, sea, agus nár chóir trácht freisin, ar an Linn iontach Snámha a bhí tógtha, d’aon ghnó, le bheith inúsáidthe do na Cluichí seo 2003. Ach, má tá muid le craobhacha a bhronnadh, ansin ná déanaimis dearmad ar iad a bhronnadh freisin, ar na mílte, agus na mílte, a bhí sásta a gcúnamh agus a gcabhair a bhronnadh, saor in aisce, ar lucht eagraithe na gCluichí Speisialta seo.
Sea, agus cá bhfágfá na bailte, agus na cathracha, ó cheann ceann na tíre, a bhí ag baint na sál dá chéile, ag iarraidh bheith ina n-óstaí do lúthchleasaithe thíre eicínt a bhí le bheith páirteach sna Cluichí. D’fháiltíodar roimh na buíonta seo, isteach ina mbailte, faoi mar ba chairde iad, a bhí imithe uathu ar dheoraiocht, leis na blianta, agus ghlacadar isteach ina bpobal iad, le fonn is le flosc, sea, agus ansin, thugadar chuile thacaíocht dóibh, faoi mar ba bhaill dá bpobal fhéin iad, iad á ngríosadh, á moladh, agus á móradh.
Déarfadh duine b’fhéidir, go raibh éacht déanta, ag pobail na tíre seo, in eagrú na gCluichí Oilimpeacha Speisialta seo, agus glacaim leis go raibh, ach má bhí fhéin, fuaireamar i bhfad níos mó uathu, ná mar a chaitheamar orthu.
Céard a fuaireamar uathu, a bhí chomh luachmhar sin, an ea?
Bhuel, d’éirigh leis na lúthchleasaithe seo, ceachtanna a mhúineadh dúinne, ceachtanna nach bhféadfaí teacht orthu bealach ar bith eile.
Cén cineál ceachtanna atá i gceist agam, an ea?
Ceachtanna faoi fhulaingt agus faoi fhoighid, ceachtanna faoi mhisneach agus faoi mhúineadh, ceachtanna faoi spiorad agus faoi spionnadh an daonnaí. Léirigh na lúthchleasaithe speisialta seo, conas deighleáil le fadhbanna agus le laigí an choinníoll daonna. Chonaiceamar iad ag coimhlint, is ag spairn, le misneach is le háthas, le bród is le cineáltas. Níor naimhde iad na lúthchleasaithe lena raibh siad ag coimhlint, níorbh ea, muis! ach bráithre agus siúracha. Níor náir dóibh duine eile a bheith chun tosaigh orthu, níorbh ea, ach cúis mhórtais, go raibh ar a gcumas-san bheith in iomaíocht leo. Bhí úire, agus áilleacht, ag baint lena gcoimhlint, úire agus áilleacht a thógfadh do chroí, agus a thabharfadh le fios duit, gur mar sin a bhí againne freisin, i laethe glórmhara ár soineantachta.
Nach mór go deo idir an choimhlint sin, agus an choimhlint atá foghlamtha againne, i gcúrsaí spóirt agus cluichí, na laethe seo. Breathnaigh ar an gcaoi a mbíonn an cloch sa mhuinchille ag ár n-imreoirí dá gcéilí imeartha, sna cluichí a imrítear os comhair an phobail, sa lá atá inniu ann. Ní thógfadh sé Sherlock Holmes ar bith, le fáil amach, go raibh faltanas agus nimh, le tabhairt faoi deara, in imirt, agus i gcur chuige, ár n-imreoirí. Anois, ná ceap nach mbainimse taitneamh agus spraoi as bheith ag breathnú ar chluichí, nó bainim, agus ard-taitneamh, ach i ndáiríre, nach minic a chuireann iompar imreoirí áirithe déistean orainn. I ndáiríre, ní fir spóirt iad sin, nó ní thuigeann cuid acu an chiall atá le Cothrom na Féinne. Is é atá sa spórt, i ndáiríre, nó coimhlint ghéar idir dhaoine, atá sásta claoi le rialacha na coimhlinte sin. Má dhéantar a leithéid, ansin, bainfidh idir imreoirí agus lucht féachana, ard-taitneamh as an imirt, sea, agus molfar scil an imreora, nó na foirne, a bhuann, ach ag an am gcéanna, molfar an té a chailleann, as a spóirtiúlacht, agus as a chalmacht, nó tuigfear do chuile dhuine, go mbeidh lá eile ag fear caillte na himeartha. Sa tslí sin, bheadh duine ag súil go mb’fhéidir go bhfoghlaimeodh an lucht spóirt, frí chéile, ceacht eicínt ó dhearcadh, agus ó spiorad lucht na gCluichí Olimpeacha Speisialta. B’fhéidir fiú, go mbeadh siad sásta tús a chur leis an athrú sin tríd an chloch a bhaint as an muinchille, feasta! Anois, ní bheinn ag súil go mbeadh na himreoirí ag breith barróga ar a chéile, ach bheinn sásta dá n-éireodh siad as barróga a fháisceadh ar a chéile!
Tá mé ag súil go mbeidh tionchar nach beag an na Cluichí Speisialta seo ar dhearcadh ar Rialtais feasta, freisin. Chonaic siad faoi mar a fáiltíodh roimh na lúthchleasaithe iontacha seo, a tháinig chugainn, ó cheithre hairde an tsaoil mhóir. Chonaic siad freisin, an chaoi a raibh an pobal s’againne sásta cabhair agus cúnamh a thabhairt dóibh, iad ag iarraidh faiche leibhéalta a chur ar fáil dóibh, chomh fada agus a d’fhéadfaidís. Anois, is féidir leis an Rialtas s’againne glacadh leis, go mbeadh an pobal, agus sin iad na vótóirí, go mbeidís siúd sásta cead a gcinn a thabhairt do Rialtas ar bith, a bheadh toilteanach, áiseanna riachtanacha a chur ar fáil do lucht míchumais, de chuile chineál. Agus b’fhéidir, dá dtarlódh a leithéid, go mbeadh muid uilig sásta a rá, gur mhaith an tús é sin, ar Chothrom na Féinne a chur ar fáil do bhuíon dár gcathróirí, a bhfuil a leithéid tuillte go maith acu, mar shaoránaigh Éireannacha. Sea, mh’anam, bíodh beart dá leithéid againn feasta mar oidhreacht ar na Cluichí Oilimpeacha Speisialta seo, a eagraíodh anseo inár measc, sa bhliain seo, 2003.
Agus mar shaoránaigh, i dtír seo na hÉireann, caithfidh go mbeidh tionchar eicínt ag na Cluichí céanna orainne, freisin. Ní gá a rá, gur chóir dúinn súil a choinneáil ar an Rialtas s’againne, agus féachaint chuige, go gcuirfidh siad na háiseanna cuí ar fáil dár gcairde, nó dá fheabhas iad na háiseanna a chuirtear ar fáil dóibhsean, sea is fearr freisin na háiseanna a bheidh ar fáil dúinne, chomh maith?
Tá baol amháin sa chineál cainte, atá ar siúl agam, go nuige seo, sa phíosa seo, agus sin, go gceapfá gur chineál meathchráifeachta atá idir chamáin agam. Bhuel, ní hé sin atá i gceist agam, in aon chor, agus feasta, nuair a fheiceann muid duine i gcathaoir rothaí, nó duine a bhfuil míchumas eicínt ag baint leis, ná breathnaímis air, nó uirthi, le trua, mar ní díol trua in aon chor iad, is saoránaigh iomlána iad, cosúil linne, ach go bhfuil deachrachtaí áirithe le sárú acusan, deacrachtaí nach bhfuil ag cur as dúinne, ach ní trua a fheileann, ach Cothrom na Féinne. Ní béal bán, nó bladar, a dhéanfaidh cúis feasta, ach ceart agus reacht, sea, agus ceart agus reacht atá ag dul dóibh freisin, mar bhaill den phobal s’againne. Agus má tharlaíonn, gur féidir le duine ar bith againn, gar a dhéanamh dóibh, bhuel, ansin, ba chóir dúinn sin a dhéanamh le fonn, agus le buíochas.
Tá na Cluichí Oilimpeacha Speisialta thart anois, agus mothaíonn muid uilig uainn an spiorad iontach, corraitheach, daonna, a thugadar chugainn, agus a mhair linn, ar feadh na laethe, a raibh siad ag coimhlint go cairdiúil, anseo in ár measc. Tá ár mbuíochas ó chroí tuillte ag lucht eagraithe na gCluichí céanna sin, agus don 30,000 duine sin, a thug a gcúnamh, agus a gcabhair, do na lúthchleasaithe, agus dá lucht leanúna, tráth raibh siad anseo inár meascna. Sea, ár mbuíochas do chuile dhuine a chabhraigh, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, le féachaint chuige, go bhféadfaimid uilig bheith bródúil, mar chine, as na Cluichí Oilimpeacha Speisialta, a eagraíoch anseo in Éirinn, sa bhliain 2003. Nár laga an Rí iad, agus gura seacht fearr a bheidh siad, bliain ó anocht.
.
.
******************
Peadar Bairead.
*****************
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Slán go fóill
.
Duine eile de Bhairéadaigh sciobtha
Ag spealadóir sanntach an bháis
Is sinne uilig fágtha faoi scamall
Ag buairt, ag uaigneas, ’s ag crá.
.
Cé chreidfeadh go dtarlódh a leithéid,
Bíodh, nach gan súil leis ar fad,
A tháinig ar a chuairt chugainn gan choinne,
An buanaí ón tsaol uafar thall.
.
Ní fonn scríofa a sheolann mo chleite
thar ithir bhog bhriosc seo an bhróin,
Ach dualgas an fhile ar a mharana,
Ag caoineadh a ghaolta is a bpóir.
.
Filleann ‘nois cuimhní na hóige
Aniar chugam as tír úd an spraoi
Nuair ba gheal linne grian agus gealach
Is b’aerach linn coraí an tsaoil.
.
Dáiltear anois ithir bhog Iorrais
Le mo dheirfiúr chaoin chneasta bhocht
Is fágfar mé feasta gan sólás
Ag smaoineamh ar Shíle gan locht.
.
Cathaoir ag bord geal an Tiarna
Go raibh agatsa anois agus choích’,
Is solas na soilse dod’ threorú
Chuig d’ionad i bhfochair na Naomh.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Cill Álainn Chainnigh
Nárbh é Edmund Spenser a bhaist an teideal “Faire Kilkenny” ar an gcathair s’againne, a chéaduair? nuair a scríobh sé sa “Faerie Queene” :-
“The next, the stubborne Newre, whose waters gray
By faire Kilkenny and Rosseponte boord.”
Ach ní gá dhom a rá, go dtéann scéal Chill Chainnigh i bhfad níos fuide siar sa stair na ré Spenser. Siar go dtí an tráth úd nuair a thóg Cainneach a Chill san ionad sin, agus cé nach bhfuiltear cinnte anois go raibh baile ansin, nó nach raibh, ag an am, is féidir a bheith cinnte, gur thart ar an gCill úd a d’fhás an chathair s’againne. Níltear ró-chinnte faoi dháta a bhreithe, ach deirtear, gur i bhfichidí an séú haois a saolaíodh é. Is é an scéal céanna é dála a bháis. Deirtear, gur sa bhliain 599, nó sa bhliain 600, a d’éag sé. B’fhéidir nach bhfuiltear cinnte faoi na dátaí sin, ach níl dabht ar domhan ach, gur i nDoire a rugadh, agus gur uaidh a ainmníodh an Chathair Álainn s’againne.
Is cuimhin liom bheith in Albain, sa bhliain 1992, ar Chuairt na bhFilí, agus tharla gur thugamar cuairt ar Oileán scéirdiuil Thíríodh. Thugamar cuairt ar scoil ansin, agus tharla go raibh sruth lánGaedhlice sa scoil sin. Rinneamar ár ndícheall píosa spraoi a chur ar fáil dóibh. Ansin deineadh na daltaí a chur in aithne dúinn, agus do bharúil, cén t-ainm a bhí ar an gcéad malrach a sheas ansin os ár gcomhair? Sea, an ceart agat! Cainneach, a bhí air, agus chomh maith le sin, tar éis domsa a mhíniú don lucht éisteachta, gur tháinig mé fhéin ó Chathair ársa a bhí ainmnithe ó Chainneach Naofa freisin, bhuel, ar siadsan, tá fothrach ar an oileán s’againne anseo, ar a dtugaimid Cill Chainnich! B’fhéidir gur chóir a chuimhneamh go bhfuil Oileán Thíríodh an-chóngarach d’Oileán Í, Oileán Cholmchille, comhthíreach Chainnigh s’againne. Sea, nach fánach an áit ina bhfaighfeá breac?
Aspal Osraí
Deirtear go mba iontach go deo an seanmóirí é Cainneach, agus deirtí go mbainfeadh sé deora as croí cloiche fhéin lena sheanmóirí. D’fhiafraigh Colmcille de uair, cá bhfuair sé an t-eolas uilig a bhí aige faoi na scrioptúir, agus ba é an freagra a fuair sé nó gurbh é an Tiarna fhéin a d’fhoilsigh sin dó. B’fhear é freisin, a rinne míorúiltí, trí dheonú Dé, agus chuaigh an cháil sin amach air lena linn fhéin fiú. Bhunaigh sé mainistreacha agus cealla, thall is abhus, ach ba í an mhainistir mhór a bhunaigh sé in Achadh Bó, an ceann ba cháiliúla díobh uilig, agus ba í a thóg áit Seighir Chiaráin mar phríomh ionad na Críostaíochta i measc na nOsraíoch, agus nuair a bhí ré Achadh Bó thart, ba fhundúireacht eile le Cainneach, Cill Chainnigh fhéin, a roghnaíodh mar phríomh ionad eaglasta Osraí, agus ba í an fhundúireacht chéanna, a thug a hainm don chathair álainn, a tógadh thart ar an mainistir a thóg Chainneach ar bhruacha tuilteacha na Bréagaí. Le himeacht aimsire, tógadh Cloigtheach cosantach ar an láthair, Cloigtheach álainn a sheasann go bródúil go dtí an lá atá inniu ann, a chosa socraithe thios ar fhothracha na cille úd a thóg Cainneach, agus é ina sheasamh taobh le hArdeaglais Chainnigh, agus a mhéar ag síneadh fós i dtreo na bhFlaitheas, baile agus ceann scríbe Theaghlach Chainnigh.
Ciarán Chléire
Ach má thug an Naomh aduaidh sin, Cainneach Achadh Bó, ainm na Cathrach Áille seo dúinn, níorbh é a thug an Chríostaíocht, a chéaduair, chuig na hOsraigh, níorbh ea muis! Ba é Ciarán Chléire fhéin a rinne an beart sin. Rugadh Ciarán ar Oileán Cléire, i ndeireadh an cheathrú, nó i dtús an chúigiú haois, rud a fhágann go mba chomhaoiseach le Pádraig Naofa fhéin é. Fuair sé a chuid Críostaíochta ó mhisinéirí réamhphádraigiúla, nó b’fhéidir fiú, ó thrádálaithe, a raibh teangmháil acu leis an Mór-Roinn, áit ar deineadh iad fhéin a bhaisteadh. Deirtear go ndeachaigh sé chun na Róimhe agus é ina fhear óg, áit ar deineadh sagart de, agus deirtear freisin gur casadh le Pádraig fhéin é, le linn dó bheith thar lear. Oirníodh ina easpag thall é. Ar ball, tar éis dó scór bliain a chaitheamh i gcéin, d’fhill sé ar Éirinn, agus tar éis dó an dúiche a thaisteal, shroich sé Uarán, áit ar thóg sé Mainistir, Mainistir ar baisteadh “Seighir Chiaráin” uirthi, mainistir a d’fhás, is a d’fhorbair, mar lárionad na Críostaíochta i Ríocht Osraí. Thaistil sé mórán agus bhunaigh ionaid chrábhaidh, bheannaigh toibreacha, rinne othair a leigheas, agus d’oirnigh sé sagairt agus easpaig, leis an dea-scéal a leathadh i measc na nOsraíoch. Ba mhisinéir é, a bhfuil a chuimhne coinnithe glé, glas, glan, anuas go dtí an lá atá inniu ann, agus is uaidh a ainmníodh Coláiste cáiliúil Chiaráin, a bhláthaigh i measc na gCainneach le breis is dhá chéad bliain anois, le léann agus oideachas a chur ar óige Ríocht ársa seo Osraí.
Ba bhreá óg a bhí mé fhéin nuair a chuala mé faoi na naoimh chéanna sin, a chéaduair, mar bhíodh de nós ag Mam s’againne scéalta na Naomh a léamh dúinn agus muid inár ngasúir, agus ba uaithisi a chéadchuala mé faoi Chainneach Achadh Bó, agus faoi Chiarán Chléire, an bheirt úd a bhunaigh agus a d’fhorbair Eaglais Dé i measc na nOsraíoch.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
A Eagarthóir, a chara,
Mar dhuine de lucht leanta Mhaigh Eo, ba mhaith liom comhghairdeas a dhéanamh leis an bhfoireann, leis an mbainisteoir, agus lena lucht tacaíochta, as ar chuir siad ar fáil dúinn de spórt, agus de chaitheamh ainsire, le cupla ráithe anuas. Shroich siad buaic a bhféidireachtaí sa spás sin ama, agus gura seacht fearr a bheas siad bliain ó anocht! Ná ceaptar anois, gur ag cruinniú na leithscéal atá mé, nuair adeirim, gur bheag de Chothrom na Féinne, nó den chuirtéis fhéin, a fuair siad ó shaineolaithe áirithe imeasc iriseoirí agus tráchtairí, a rinne chuile iarracht a bheag a dhéanamh díobh, le roinnt míosa anuas.
An i ndáiríre atá mé, an ea? Lom dáiríre, mh’anam. Nach cuimhin le madraí an bhaile fiú, an spraoi a bhí ag saintráchtairí “eolgaiseacha” faoi imreoirí áirithe ar fhoireann Mhaigh Eo, a raibh bail, agus dath faoi leith, curtha acu ar a gcuid gruaige, don ócáid mhór? Dá ndéanfaí a leithéid de mhagadh faoi imreoirí Camógaíochta, n’fheadar an nglacfaí leis mar mhagadh, nó mar spraoi?
Agus le linn Chraobh na hÉireann fhéin, táid ann adéarfadh, go mba thráchtaireacht leataobhach go maith a deineadh ar an gcluiche sin. An bhféadfá Micheál Ó hÉithir a shamhlú ag rá ag leatham, go raibh foireann Mhaigh Eo criogtha, agus nach raibh seans dá laghad acu, bua a fháil sa chluche sin, mura raghadh na Ciarraígh isteach sa seomra feistis ar fead chúig nóiméad den dara leath? Ní le seirbhe, le cancar, nó le fonn fiú, a deirim a leithéid, mar chomh fada is a bhaineann sé liomsa, sciob na Ciarraígh an chraobh leo, go “féaráilte”, ar an lá, agus tréaslaim a mbua leo, ach ba chóir do thráchtairí agus d’iriseoirí cuimhneamh, go bhfuil dhá thaobh ar an scéal, agus go bhfuil lucht leanta an dá thaobh ag éisteacht lena dtuairimí. Leor sin do thuras na huaire seo.
(Peadar Bairéad.)
.
Gaeilge 
English